Κατά μια τραγική ειρωνεία, τον Μπρεχτ θύμισε στην υπογράφουσα η παράσταση του ΚΘΒΕ, στην Επίδαυρο, με τις "Βάκχες" του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Ματίας Λάνγκχοφ.Η υπογράφουσα, θεωρώντας ότι η παράσταση αυτή δεν επιδέχεται καμιάς κριτικής, αφού ουδεμία σχέση έχει με φιλολογικούς και δραματουργικούς περί το αρχαίο δράμα και αντιστοιχούντες σ' αυτό αισθητικούς όρους, αλλά ούτε καν αίσθηση του κανενός θεατρικού μέτρου, θα αναφερθεί σ' αυτήν, θυμούμενη κατ' αρχάς πως ο Μπρεχτ πίστευε ότι ο άνθρωπος αλλάζει, θετικά ή αρνητικά, ανάλογα με τις συνθήκες.

Ο Μπρεχτ επιβεβαιώνεται δραματικά με την περίπτωση του Ματίας Λάνγκχοφ.Επιβεβαιώνεται και από τη γενικότερη "αλλαγή" του Λάνγκχοφ και με τις αλγεινές εντυπώσεις που αφήνει σε όσους δεν είναι από άγνοια επαμφοτερίζοντες, μωροί "κουλτουριάρηδες", εθισμένα ξενόδουλοι, "μοντέρνοι" ευρωλάγνοι, ή δεν είχαν ίδιον συμφέρον, με όσα - αμειβόμενος με εκατομμύρια από το μόχθο του λαού μας - σκηνικά έπραξε, εξευτελίζοντας την τραγωδία του Ευριπίδη και όσα περιφρονητικά είπε για τη σύγχρονη Ελλάδα και τον πολιτισμό της.

Ποιος είναι ο Ματίας Λάνγκχοφ; Εχουν τη σημασία τους τα εξής βιογραφικά στοιχεία του: Πατέρας του ήταν ο κομμουνιστής, φημισμένος από τα προπολεμικά χρόνια Γερμανός ηθοποιός και σκηνοθέτης Γερμανός Βόλφγκανγκ Λάνγκχοφ.Η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία τον αναγκάζει το '34 να πάρει το δρόμο της εξορίας. Εγκαθίσταται στην Ελβετία, όπου γεννήθηκε ο γιος του Ματίας. Μεταπολεμικά ο Βόλφγκανγκ επιστρέφει στη Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία, ο οποίος μέχρι το τέλος του ήταν μέλος του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος Γερμανίας. Η ΓΛΔ τον τιμά, αναθέτοντάς του τη διεύθυνση του Εθνικού Θεάτρου του Βερολίνου.Ο γιος του προνομιακά μαθητεύει στη σχολή του περίφημου"Μπερλίνερ Ανσάμπλ" του Μπρεχτ, γίνεται σκηνοθέτης του και μέσω αυτού να αποκτά φήμη στη χώρα του. Και φτάνουμε στην ενιαία, πλέον, Γερμανία... Μετά το θάνατο του Χάινερ Μίλερ, ο οποίος προσπάθησε να σώσει το θέατρο του δασκάλου του Μπρεχτ, ο Ματίας Λάνγκχοφ αναλαμβάνει τη διεύθυνση του θεάτρου και με την τακτική του το οδηγεί στη διάλυση, εξυπηρετώντας την κυβερνητική επιδίωξη να κλείσει το "Μπερλίνερ Ανσάμπλ". Και αφού ολοκλήρωσε αυτό το "έργο" του... μεταλλάχτηκε σε... Γάλλο υπήκοο και "διάσημο" σκηνοθέτη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, απ' όπου τον "ψάρεψε" ο διευθυντής του ΚΘΒΕ, για να μάθουμε κι εμείς οι "κιτς" και "ντεμοντέ" πώς να ποδοπατάμε αξίες και ιδέες.

Ο Μπρεχτ επιβεβαιώνεται και με την "αλλαγή" του Βασίλη Παπαβασιλείου,που άλλος ήταν και άλλος έγινε ως καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ. Οι ευθύνες του Β. Παπαβασιλείου είναι πολλές. Θα σταθούμε σε μερικές κύριες: Επέτρεψε τις αντεργατικές και αντισυνδικαλιστικές προκλήσεις του Λάνγκχοφ προς τους ηθοποιούς στη διάρκεια των δοκιμών (τις κατήγγειλε το ΣΕΗ). Δεν απέκρουσε τις προσβλητικές απόψεις του περί "κιτς ελληνικού πολιτισμού" και τα άλλα βλακώδη, για την Ελλάδα, την τέχνη του θεάτρου, κλπ, είτε γιατί συμφωνεί μαζί του, είτε από δουλόφρονη "φιλοξενία", είτε γιατί... θαυμάζει το ηθικοκοινωνικά παρακμιακό - με τα πρότυπα του μεσοπολέμου - σύγχρονο γερμανικό "καλλιτεχνικό" κιτς. Δε διέκρινε την ολοφάνερη αμάθεια του Λάνγκχοφ για το αρχαίο δράμα. Δεν του έμαθε τουλάχιστον την "αλφαβήτα" του είδους και δεν έβαλε - αν έβλεπε ότι ήταν ανεπίδεκτος μαθήσεως - στοιχειώδεις"φραγμούς". Οχι με την έννοια της φίμωσης, αλλά για να προστατέψει, σε ένα βαθμό, το έργο, τον ίδιο τον σκηνοθέτη και τους ηθοποιούς που υπήρξαν θύματά του (μόνος άκριτος υπερασπιστής του Λάνγκχοφ ο Μ. Χατζησάββας, που όμως, αν και παίνεψε το σαθρό αυτό "σπίτι" εκείνο έπεσε και τον.. πλάκωσε). Να βάλει φρένο στην έπαρσή του, την ερμηνευτική ασυναρτησία του, τη θεατρική ασυδοσία και διαστροφή του, την εφετζίδικη, επιδειξιομανή και διεστραμμένη καρακιτσαρία του, που αντιμετώπισε την έννοια του τραγικού - την ποίηση του Ευριπίδη και τραγωδία με κορυφαία στιγμή της την παιδοκτονία - σαν... γουρούνι στο σακί.

Μεγάλη η ευθύνη του Β. Παπαβασιλείου που ανέχτηκε το στραπατσάρισμα του έργου, του ελληνικού λόγου και της καλής μετάφρασης του Θεοδώρου Στεφανόπουλου, μετά άνευ λόγου και αιτίας ποντιακά και με το αξάν της Γαλλίδας ηθοποιού - φίλης του Λάνγκχοφ, που έπαιξε μια ελευθερίων... πανηδονιστικών ηθών ("δυστυ-χεσμένη", όπως μπορούσε να προφέρει τη λέξη δυστυχισμένη) Αγαύη, που μετά την παιδοκτονία της μαζί με τον Κάδμο το ρίχνει στο τραγούδι (βαλσάκι, παρακαλώ). Μεγαλύτερη όμως είναι η ευθύνη του του Παπαβασιλείου που επέτρεψε να τοποθετηθεί στο Θέατρο της Επιδαύρου το υπερμέγεθες και βαρύ σκηνικό (δε λέμε για το αισθητικά αχαλίνωτο της σκηνογραφίας και των κοστουμιών). Σκηνικό, που κάλυψε ολόκληρη την ορχήστρα και μάλιστα και μπροστά από τη θυμέλη, πράγμα που απαγορεύεται γιατί κινδυνεύει με καθίζηση η ορχήστρα.Ο Β. Παπαβασιλείου επέτρεψε μια ακόμη επιβάρυνση του σπουδαιότερου παγκοσμίως θεάτρου. Διπλά βλαβερή, σε συνδυασμό με το βάρος και την έκταση του σκηνικού: Τα εκκωφαντικά, πολλών ντεσιμπέλ - σε πολλές σκηνές και ιδιαίτερα σε αλά Λάνγκχοφ "βακχεία" των ανεκδιήγητα ντυμένων γυναικών του Χορού - τα δίκην μουσικής... αφρικάνικα ταμ - ταμ,με τα οποία το πληγωμένο μνημείο δέχτηκε ισχυρούς κραδασμούς.Ισως ευθύνεται και για κάτι ακόμα: Ηθοποιοί του ΚΘΒΕ δήθεν ως "θεατές" ανέλαβαν να "αστυνομεύουν" τυχόν αντιδράσεις και αρνητικά σχόλια του κοινού. Η υπογράφουσα έγινε μάρτυρας αυτής της "αστυνόμευσης". "Αστυνόμευση" θεμιτή όσον αφορά στην υποκριτική προσπάθεια των καλών Ελλήνων ηθοποιών. Κι επειδή κάποιες θεατρίνες του ΚΘΒΕ, ενώ μάλλον γνώριζαν τα καθέκαστα, προκλητικά ειρωνεύτηκαν έναν θεατή που διαμαρτυρήθηκε μόνο για τους εκκωφαντικούς κραδασμούς που προκαλούσαν στο μνημείο τα τύμπανα ("Αστεία πράματα... Δεν ξέρουν οι αρχαιολόγοι και ξέρετε εσείς;"), αποκαλύπτουμε το λεγόμενο από πολλούς εργαζόμενους στην Επίδαυρο:

Οι αρχαιολόγοι της τοπικής Εφορείας Αρχαιοτήτων διαφωνώντας και φοβούμενοι το μέγεθος και το βάρος του σκηνικού δεν επέτρεπαν το στήσιμό του χωρίς ελάφρυνσή του. Επειδή η πλευρά Λάνγκχοφ έμεινε ανένδοτη, το σκηνικό έμεινε άστητο επί τέσσερις μέρες. Την πέμπτη, όμως, με εντολή του υπουργού Πολιτισμού, οι αρχαιολόγοι σιώπησαν καθ' ότι κι... έγινε κι αυτό το κέφι του Λάνγκχοφ. Τι σόι "Ευρωπαίος" υπουργός του Πολιτισμού θα ήταν ο Ε. Βενιζέλος, αν σκεφτόταν ένα - όσο διάσημο κι αν είναι - ελληνικό μνημείο κι όχι τον... τζάμπα "μυθοποιημένο" Λάνγκχοφ; Και... μη χειρότερα, κύριε υπουργέ.

Αρ. ΕΛΛΗΝΟΥΔΗ