23ο ΜΕΡΟΣ

Το Σοβιέτ της Πετρούπολης συνεδρίαζε αδιάκοπα στο Σμόλνι, όπου ήταν το κέντρο της θύελλας. Οι αντιπρόσωποι ξάπλωναν και κοιμούνταν εκεί στο πάτωμα και μετά ξυπνούσαν για να πάρουν άμεσα μέρος στη συζήτηση. Ο Τρότσκι, ο Κάμενεφ, ο Βολοντάρσκι μιλούσαν από 6, από 8, από 12 ώρες την ημέρα. Κατέβηκα στο πρώτο πάτωμα, στο 18ο δωμάτιο, όπου γινόταν σύσκεψη των μπολσεβίκων - αντιπροσώπων. Η διαπεραστική φωνή κάποιου ομιλητή, που δε φαινόταν πίσω από το πλήθος, βεβαίωνε με πεποίθηση: "Οι συμβιβαστές μιλούν πως απομονωθήκαμε. Μη δίνετε σημασία σ' αυτούς! Στο κάτω της γραφής αυτοί θα υποχρεωθούν να 'ρθουν μαζί μας ή να μείνουν χωρίς οπαδούς...".

Ο ομιλητής σήκωσε προς τα πάνω ένα κομματάκι χαρτί: "Τους πήραμε κιόλας με το μέρος μας! Τώρα μόλις ήρθε μια αντιπροσωπεία από μενσεβίκους και εσέρους και λένε πως κατακρίνουν τις ενέργειές μας, όμως αν η κυβέρνηση επιτεθεί ενάντιά μας, αυτοί δε θα ταχθούν ενάντια στην προλεταριακή υπόθεση!", Θύελλα από ενθουσιώδεις φωνές...

***

Οταν νύχτωσε, η απέραντη αίθουσα γέμισε από στρατιώτες κι εργάτες, από ένα πυκνό σκούρο - καφετί πλήθος, που βούιζε υπόκωφα μέσα στον γκρίζο καπνό των τσιγάρων. Η παλιά ΚΕΕ αποφάσισε, επιτέλους, να χαιρετίσει τους αντιπροσώπους του νέου αυτού συνεδρίου, που θα της έφερνε το χαμό, κι ίσως, και το χαμό όλης της επαναστατικής τάξης πραγμάτων που δημιούργησε. Στο μεταξύ στη συνέλευση αυτή είχαν δικαίωμα ψήφου μόνο τα μέλη της ΚΕΕ.

Ηταν πια μεσάνυχτα, όταν ο Γκοτς κατέλαβε την προεδρική θέση, και στο βήμα, μέσα στη βαθιά, σχεδόν απειλητική, όπως μου φαινόταν, ησυχία, ανέβηκε στο βήμα ο Νταν.

"Οι στιγμές που περνούμε είναι χρωματισμένες με τους πιο τραγικούς τόνους", είπε. "Ο εχθρός βρίσκεται στο δρόμο προς την Πετρούπολη, οι δυνάμεις της δημοκρατίας προσπαθούν να οργανώσουν την αντίσταση, όμως την ίδια στιγμή περιμένουμε ν' αρχίσει αιματοχυσία στους δρόμους της πρωτεύουσας κι η πείνα απειλεί να τσακίσει όχι μόνο την κυβέρνησή μας, αλλά και την ίδια την επανάσταση...

Οι μάζες είναι κουρασμένες και χωρίς διάθεση, έχασαν το ενδιαφέρον για την επανάσταση. Αν οι μπολσεβίκοι αρχίσουν κάτι, τότε αυτό θα σημάνει το θάνατο της επανάστασης... (Φωνές: "Ψέμα"). Μόνο τους μπολσεβίκους περιμένουν οι αντεπαναστάτες για ν' αρχίσουν τα πογκρόμ και τους σκοτωμούς... Αν επιχειρηθεί οποιαδήποτε ενέργεια, τότε Συντακτική Συνέλευση δε θα γίνει...(Φωνές: "Ψέμα, Αίσχος!").

Είναι εντελώς απαράδεχτο η φρουρά της Πετρούπολης ν' αρνείται να εκτελέσει τις διαταγές του επιτελείου στον τομέα των πολεμικών επιχειρήσεων. Πρέπει να υπακούσετε στο επιτελείο και στην εκλεγμένη από σας ΚΕΕ. Το πέρασμα όλης της εξουσίας στα Σοβιέτ είναι θάνατος. Οι ληστές και οι διαρρήχτες περιμένουν με ανυπομονησία τη στιγμή για ν' αρχίσουν τις λεηλασίες και τους εμπρησμούς. Οταν ρίχνονται τέτοια συνθήματα, όπως "ορμάτε στα σπίτια, βγάλτε από τους αστούς τις μπότες και τα ρούχα!.. (Θόρυβος, φωνές: "Τέτοια συνθήματα δε ρίχτηκαν! Ψέμα! Ψέμα!"). Το ίδιο κάνει! Μπορεί ν' αρχίσει κανείς διαφορετικά, αλλά θα καταλήξει σ' αυτά!

Η ΚΕΕ έχει την εξουσία και το δικαίωμα να δράσει κι όλοι είναι υποχρεωμένοι να υπακούσουν σ' αυτή. Δε φοβόμαστε τις λόγχες! Η ΚΕΕ θα καλύψει την επανάσταση με το ίδιο της το σώμα..." (Φωνές: "Αυτή από καιρό πια είναι νεκρό σώμα!").

Δημιουργήθηκε ένας φοβερός, ασταμάτητος θόρυβος, τέτοιος που μόλις μπορούσες να ξεχωρίσεις τη φωνή του, όταν ο Νταν, εντείνοντας όλες τις δυνάμεις φώναξε, χτυπώντας τη γροθιά στην άκρη της εξέδρας: "Οποιος υποκινεί σε τέτοια κάνει έγκλημα!".

Φωνή: "Εσείς από καιρό κάνατε αυτό το έγκλημα! Πήρατε την εξουσία και τη δώσατε στην αστική τάξη!". Ο Γκοτς χτυπάει το προεδρικό κουδούνι: "Ησυχία, ή θα σας βγάλω έξω!".

Φωνή: "Δοκιμάστε!". Χειροκροτήματα και σφυρίγματα.

"Τώρα, συνεχίζει ο Νταν, για την ειρηνική μας πολιτική. (Γέλια). Δυστυχώς η Ρωσία δεν μπορεί πια να πολεμήσει. Θα γίνει ειρήνη, όμως όχι διαρκής, όχι δημοκρατική ειρήνη... Σήμερα στο Συμβούλιο της δημοκρατίας, για ν' αποφύγουμε την αιματοχυσία, ψηφίσαμε μια απόφαση που προβλέπει το πέρασμα της γης στις αγροτικές επιτροπές και την άμεση έναρξη ειρηνικών διαπραγματεύσεων...". (Γέλια, φωνές: "Αργά").

Από τους μπολσεβίκους ανέβηκε στο βήμα ο Τρότσκι, που έγινε δεκτός με θύελλα χειροκροτημάτων. Ολη η συνέλευση σηκώθηκε και τον επευφήμησε. Στο αδύνατο, μυτερό πρόσωπο του Τρότσκι, ήταν αποτυπωμένη μια άγρια μεφιστοφελική ειρωνεία.

"Η ταχτική του Νταν αποδείχνει, ότι η μάζα, - η πλατιά, η κουτή, η αδιάφορη μάζα - είναι ολοκληρωτικά μαζί τους!". Ομηρικό χαχανητό... Ο ομιλητής αποτείνεται με δραματικές χειρονομίες στον πρόεδρο! "Οταν εμείς μιλούσαμε για παραχώρηση της γης στους αγρότες, εσείς είσαστε ενάντια σ' αυτό. Εμείς λέγαμε στους αγρότες: αν δε σας δίνουν τη γη, πάρτε τη μόνοι σας! Τώρα οι αγρότες ακολούθησαν τη συμβουλή μας κι εσείς διακηρύχνετε κείνο, για το οποίο εμείς μιλούσαμε πριν έξι μήνες.

Νομίζω πως ο Κερένσκι ακύρωσε την ποινή του θανάτου στο μέτωπο, όχι γιατί ξεκινάει από τις ιδεολογικές του αντιλήψεις. Υποθέτω, πως τον Κερένσκι τον έπεισε η φρουρά της Πετρούπολης, που αρνήθηκε να τον υπακούσει...

Σήμερα κατηγορούν τον Νταν, ότι εκφώνησε στο Συμβούλιο της δημοκρατίας λόγο, που φανερώνει έναν καμουφλαρισμένο μπολσεβίκο... Θα 'ρθει μέρα, που ο ίδιος ο Νταν θα πει ότι στην εξέγερση της 3-5 του Ιούλη πήρε μέρος το άνθος της επανάστασης. Στην απόφαση του Νταν, που πάρθηκε σήμερα στο Συμβούλιο της δημοκρατίας, δε γίνεται κανένας λόγος για το δυνάμωμα της πειθαρχίας στο στρατό, αν και στη μενσεβίκικη προπαγάνδα το σημείο αυτό κατέχει πολύ σπουδαία θέση...

Οχι! Η ιστορία των τελευταίων εφτά μηνών δείχνει ότι οι μάζες εγκατέλειψαν τους μενσεβίκους! Οι μενσεβίκοι κι οι εσέροι χτύπησαν τους καντέ, μα όταν η εξουσία τους χτύπησε την πόρτα, αυτοί την παράδωσαν πάλι στους ίδιους τους καντέ...

Ο Νταν σας λέει πως δεν έχετε το δικαίωμα να εξεγερθείτε. Η εξέγερση είναι αναφαίρετο δικαίωμα κάθε επαναστάτη! Οταν οι καταπιεζόμενες μάζες εξεγείρονται, έχουν πάντα δίκιο...".

Κατόπιν πήρε το λόγο ο μακρυπρόσωπος και βωμολόχος Λίμπερ που τον υποδέχτηκαν με ειρωνικά: "όχι!! όχι!" και γέλια.

"Ο Μαρξ και ο Ενγκελς έλεγαν ότι το προλεταριάτο δεν έχει το δικαίωμα να πάρει την εξουσία, αν δεν έχει ωριμάσει γι' αυτό. Στην αστική επανάσταση, όπως και στη δική μας... η κατάληψη της εξουσίας από τις μάζες σημαίνει το τραγικό τέλος της επανάστασης... Με την ιδιότητα του σοσιαλδημοκράτη θεωρητικού, ο ίδιος ο Τρότσκι τάσσεται ενάντια σ' αυτό, για το οποίο σας καλεί τώρα..." (Φωνές: "Φτάνει! Κάτω!").

Μίλησε έπειτα ο Μάρτοφ, που τον διέκοπταν κάθε τόσο με φωνές από κάτω. "Οι διεθνιστές δεν έχουν αντίρρηση για το πέρασμα της εξουσίας στη δημοκρατία, όμως καταδικάζουν τις μπολσεβίκικες μεθόδους. Τώρα δεν είναι καιρός να πάρουμε την εξουσία...".

Στο βήμα εμφανίζεται πάλι ο Νταν, που διαμαρτύρεται λυσσασμένα ενάντια στις ενέργειες της Στρατιωτικής Επαναστατικής Επιτροπής η οποία έστειλε κομισάριο για να καταλάβει τα γραφεία της σύνταξης της "Ισβέστια" και να λογοκρίνει την εφημερίδα. Ακολούθησε φοβερός θόρυβος. Ο Μάρτοφ προσπάθησε να μιλήσει, μα δεν ακουγόταν. Οι αντιπρόσωποι από το στρατό και το στόλο της Βαλτικής σηκώθηκαν από τη θέση τους φωνάζοντας, ότι το Σοβιέτ είναι η κυβέρνησή τους.

Μέσα στην άγρια φασαρία ο Ερλιχ (1) πρότεινε μια απόφαση που καλούσε τους εργάτες και τους στρατιώτες να κρατήσουν ηρεμία και να μην ακούν τους προβοκάτορες, που τους καλούν σε διαδήλωση, μαζί δε μ' αυτό αναγνωριζόταν η ανάγκη της άμεσης δημιουργίας επιτροπής κοινωνικής ασφάλειας, καθώς επίσης η επείγουσα δημοσίευση από την προσωρινή κυβέρνηση νόμου για την παραχώρηση της γης στους αγρότες και την έναρξη διαπραγματεύσεων για το κλείσιμο ειρήνης.

Τότε πετάχτηκε ο Βολοντάρσκι, που φώναξε θυμωμένα, ότι στις παραμονές του συνεδρίου των Σοβιέτ, η ΚΕΕ δεν έχει το δικαίωμα να σφετερίζεται τις λειτουργίες αυτού του συνεδρίου. Η ΚΕΕ ουσιαστικά είναι νεκρή, δήλωσε ο Βολοντάρσκι κι η απόφαση αυτή είναι μόνο μανούβρα για να στηρίξει τη χρεοκοπημένη της εξουσία...

"Εμείς οι μπολσεβίκοι δε θα ψηφίσουμε αυτή την απόφαση!". Μετά απ' αυτό όλοι οι μπολσεβίκοι εγκατέλειψαν την αίθουσα της συνεδρίασης κι η απόφαση ψηφίστηκε...

Στις 4 το πρωί περίπου, συνάντησα στο προαύλιο τον Ζόριν. Είχε στον ώμο του ένα τουφέκι.

"Εμείς κινηθήκαμε!", μου είπε ήρεμα, αλλά ικανοποιημένα. "Συλλάβαμε ήδη τον σύντροφο υπουργό της Δικαιοσύνης και τον υπουργό των Θρησκευμάτων. Αυτοί βρίσκονται πια στο φρέσκο. Ενα σύνταγμα στάλθηκε να καταλάβει το τηλεφωνείο, ένα άλλο τραβάει για το τηλεγραφείο κι ένα τρίτο για την κρατική τράπεζα. Η Κόκκινη Φρουρά κατέβηκε στους δρόμους...".

Στα σκαλοπάτια του Σμόλνι, στο κρύο σκοτάδι, για πρώτη φορά είδαμε την Κόκκινη Φρουρά, μια ανήσυχη γκρούπα νεαρών με εργατική στολή. Κρατούσαν στα χέρια τουφέκια με εφ' όπλου λόγχη και συζητούσαν ανήσυχα.

Από μακριά, απ' τη Δύση, πάνω απ' τις σιωπηλές στέγες, ακούγονταν σύντομοι πυροβολισμοί. Ηταν οι ευέλπιδες, που προσπαθούσαν ν' αποσυνδέσουν τις γέφυρες του Νέβα, για να μην αφήσουν τους εργάτες και τους στρατιώτες της πλευράς του Βίμποργκ να ενωθούν με τις ένοπλες δυνάμεις του Σοβιέτ, που βρίσκονταν στην αντίπερα όχθη του ποταμού, αλλά οι ναύτες της Κροστάνδης σύνδεσαν ξανά τις γέφυρες.

Πίσω από τις πλάτες μας, έλαμπε στο φως και βούιζε σαν κυψέλη, το πελώριο μέγαρο του Σμόλνι...

(1) Ερλιχ, ένας από τους αρχηγούς των μενσεβίκων. Σύντ.

ΑΥΡΙΟ ΤΟ 24ο ΜΕΡΟΣ