Ο ρόλος των ΜΜΕ στην οικολογική ευαισθητοποίηση των πολιτών, ήταν το αντικείμενο ημερίδας που διοργανώθηκε τη Δευτέρα που μας πέρασε, σε αίθουσα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μια εκδήλωση από τις τέσσερις συνολικά που θα γίνουν (σ.σ. ακολουθούν αντίστοιχες με εκπαιδευτικούς, πανεπιστημιακούς και μη κυβερνητικές οργανώσεις) στα πλαίσια της Διεθνούς Διάσκεψης της ΟΥΝΕΣΚΟ, που θα γίνει στη Θεσσαλονίκη μεταξύ 8 και 12 Δεκέμβρη, υπό το γενικό τίτλο: Περιβάλλον και Κοινωνία: Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των πολιτών για την αειφορία.Ας εξετάσουμε μερικές πτυχές του ζητήματος που φυσικά είναι αδύνατο να εξαντληθεί σ' όλες του τις πτυχές.

Σε μια εποχή, όπου οι νόμοι της αγοράς είναι το Α και το Ω, όχι μόνο των ιδιοκτητών των ΜΜΕ και γενικά των κεφαλαιοκρατών, αλλά και της κυβέρνησης - αξιωματικής "συμπολίτευσης", τα περιβαλλοντικά προβλήματα αντιμετωπίζονται με μόνο γνώμονα αν πουλάνε ή όχι. Αναφερόμαστε φυσικά στον αστικό Τύπο (έντυπο και ηλεκτρονικό) κι όχι στις εφημερίδες της Αριστεράς, που οι ιεραρχήσεις τους και τα κριτήρια που χρησιμοποιούν δεν έχουν να κάνουν με το κέρδος, αλλά τα λαϊκά συμφέροντα. Τι πουλά το καθορίζουν διάφορα κέντρα που μετρούν (;) θεαματικότητες και κυκλοφορίες και διενεργούν (;) "έρευνες" για τις προτιμήσεις των θεατών - αναγνωστών. Ετσι λ.χ. αν αλυσοδεθούν 3-4 ακτιβιστές σε μια κολόνα της ΔΕΗ είναι είδηση για ένα κανάλι που θα παιχτεί τόσο περισσότερο όσο ψηλότερα είναι δεμένοι. Αντίθετα, μια έγγραφη διαμαρτυρία πολιτών, μια συζήτηση στη Βουλή, μια προσφυγή ή απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας θα "εξαφανιστεί" ως αντιεμπορική. Η άποψη ότι η εικόνα που παράγει τρόμο (λ.χ. ένα βιομηχανικό ατύχημα, μια καταστροφή από σεισμό ή πλημμύρα) είναι αυτή που ενδιαφέρει κι όχι τα αίτια που το προξένησαν έχει παγιωθεί και είναι ο μπούσουλας δουλιάς για πολλά μέσα. Το πολύ πολύ για τα αίτια να δοθούν μια δυο στήλες σε μια εφημερίδα αν υπάρχει περισσευούμενος χώρος. Αλλά το θέμα θα λήξει εκεί. Καμιά έρευνα, καμιά συνέχεια. Γιατί, στο μεταξύ θα προκύψουν προξενιά, διαζύγια, απομνημονεύματα συζύγων πολιτικών, σατανιστές, μετεγγραφές ποδοσφαιριστών και πάει λέγοντας. Κι αυτά παρουσιάζουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον, σύμφωνα με τους διαφημιστές. Και φυσικά όλα τα παραπάνω δεν αφορούν μόνο το περιβάλλον αλλά όλο το φάσμα των ειδήσεων. Ετσι εκπομπές και κείμενα που έχουν ωςστόχο στην οικολογική ευαισθητοποίηση των πολιτών και την πολύπλευρη ενημέρωσή τους είναι από σπάνιες ως ανύπαρκτες.

Η πλειοψηφία των εντύπων ευρείας κυκλοφορίας και των καναλιών ανήκουν σε άτομα που εμφανίζουν πληθώρα παράλληλων οικονομικών δραστηριοτήτων και διατηρούν αγαθές σχέσεις με την εξουσία. Κάτι που εκφράζεται ποικιλοτρόπως. Είτε με την απευθείας χρηματοδότηση των κομμάτων εξουσίας που έχει καταγγελθεί στη Βουλή, αλλά είναι αδύνατο να αποδειχτεί για ευνόητους λόγους, είτε με πολιτική στήριξη κομμάτων, αλλά καμιά φορά και συγκεκριμένων πολιτικών στην ευθύνη των οποίων ανήκουν προμήθειες, έργα κτλ. Κι μη φανταστεί κανείς ότι η στήριξη ενός συγκεκριμένου λ. χ. υπουργού από μια αντιπολιτευόμενη εφημερίδα έχει να κάνει με την εύρυθμη λειτουργία του δημοκρατικού μας συστήματος. Ο απλός λαός το λέει με μια παροιμία "το 'να χέρι νίβει τ' άλλο...".Δυο παραδείγματα για να μη μιλάμε θεωρητικά. Τα μεγάλα έργα μετρό, Σπάτα, Εγνατία, Λεωφόρος Σταυρού - Ελευσίνας κτλ. Σε κανένα ταμπλόιτ ή κανάλι δε γράφτηκε ή παίχτηκε τίποτα διαφορετικό από εγκαίνια ή μονολόγους υπουργών και κάποιων απίθανων που πλασάρονται ως "τεχνοκράτες". Να θυμηθούμε τι έγινε με την παρανομία στο Πάρκο Ελευθερίας προς χάριν του Μεγάρου Μουσικής; Πλήρης σιωπή. Και φυσικά όχι γιατί μετατράπηκαν ως διά μαγείας όλοι οι δημοσιογράφοι σε φιλόμουσους. Αλλά γιατί η διοίκηση του Μεγάρου έχει εκχωρηθεί στο μεγαλοεκδότη κ. Χ. Λαμπράκη. Ποιος θα τολμήσει να τα βάλει με το Συγκρότημα; Εδώ βάφτισαν τον απόφοιτο γυμνασίου Στ. Ψυχάρη καθηγητή πανεπιστημίου και δεν κουνήθηκε φύλλο... Παράδειγμα δεύτερο. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Καθ' όλη τη διάρκεια της διεκδίκησης δεν ακούστηκε ή γράφηκε ο παραμικρός αντίλογος (με μια - δυο εξαιρέσεις), γιατί ο "μπεζαχτάς" υπολογίζεται στο 1,3 - 1,6 τρισ. Ούτε για τους τύπους. Οπως δε θα ακουστεί ποτέ πόσα και πού ξοδεύτηκαν για τη διεκδίκηση και θα τολμήσουμε μια πρόβλεψη. Ποτέ δε θα μάθουμε το πώς θα διαχειριστούν τα τεράστια κονδύλια τώρα που αρχίζει ο τρελός χορός των δισ. στους διαπλεκόμενους μεγαλοκατασκευαστές.

Είναι αλήθεια ότι μπροστά στο τηλεσκουπιδαριό τα κρατικά κανάλια αποτελούν μια μικρή όαση. Ομως το κόστος τους, σε σχέση με το παραγόμενο αποτέλεσμα, είναι δυσανάλογο. Αυτό φυσικά δε σημαίνει ότι πρέπει να συρρικνωθούν. Ακριβώς το αντίθετο. Αποτελούν τη μόνη ελπίδα για ένα ποιοτικό πρόγραμμα που θα πιέσει τους καναλάρχες, όταν θα δουν να κατρακυλούν οι ούτως ή άλλως κατασκευασμένες θεαματικότητές τους.Στο σημείο αυτό τίθεται το θέμα πότε, επιτέλους, θα ιδρυθεί ένα κρατικό κέντρο μέτρησης που θα είναι αξιόπιστο; Να περιμένουμε κάποια απάντηση από το ΕΡΣ ή το υπουργείο Τύπου; Η ΕΤ-2 και η ΕΤ-3 έχουν κάνει πολλά βήματα στις παιδικές τους ζώνες, τα ντοκιμαντέρ και τα ψυχαγωγικά προγράμματα. Ομως παραμένουν αγκυλωμένες κάτω από την ασφυκτική πίεση των εκάστοτε πολιτικών ηγεσιών που ακυρώνουν τις όποιες επιτυχίες τους θυμίζοντας, τη γελάδα, την καρδάρα και το γάλα.Να θυμίσουμε την κατάπτυστη εκπομπή της ΕΤ-1 με τον μεγαλοεκδότη Χρ. Λαμπράκη (μόνο υποκλίσεις δεν του έκανε η δημοσιογράφος που τον φιλοξένησε) και το πώς αντιμετώπισε την Επιτροπή για τη σωτηρία του Πάρκου Ελευθερίας, στα 10 λεπτά που τους παραχώρησε, ύστερα από τη θύελλα αντιδράσεων που ξεσηκώθηκε με τα όσα ειπώθηκαν στην πρώτη εκπομπή. Χρειάζεται τόλμη, φαντασία και περιβαλλοντική στρατηγική στα κρατικά κανάλια. Και φυσικά δεν μπορούμε να εντάξουμε σ' αυτές τις παραμέτρους τον δωρεάν διαφημιστικό χρόνο που έχει εκχωρηθεί στην Greenpeace που στο κάτω - κάτω της γραφής ούτε η μοναδική περιβαλλοντική οργάνωση είναι και πολλές ενέργειές της είναι αμφιλεγόμενες.

Πολλά ακούγονται για το λειτούργημα που ασκούν οι δημοσιογράφοι (ή θα έπρεπε να ασκούν), τις γνώσεις που διαθέτουν (ή δε διαθέτουν) για ένα εξειδικευμένο αντικείμενο όπως το περιβάλλον, για θέματα που αναδεικνύουν ή όχι και άλλα πολλά. Δε θα πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός, ότι μια είδηση όσο τεκμηριωμένη κι αν παρουσιαστεί, "περνά" ή "δεν περνά", "αναδεικνύεται" ή "χάνεται", ανάλογα με τη γραμμή πλεύσης του μέσου και τις επιθυμίες της διεύθυνσης - εργοδοσίας. Ο δημοσιογράφος είναι εργαζόμενος κι αυτό που προσπαθεί (ή θα έπρεπε να προσπαθεί) είναι να κάνει καλά τη δουλιά του. Το τελευταίο λόγο όμως έχουν άλλοι. Κι αυτό φυσικά συμβαίνει μ' όλα τα επαγγέλματα σε μια καπιταλιστική κοινωνία. Φυσικά υπάρχουν συνδικάτα που η παρέμβασή τους μπορεί να αλλάξει το τοπίο. Αλλά αυτό είναι μια άλλη κουβέντα...

Σημείωση

Το κείμενο αυτό αποτέλεσε παρέμβαση του υπογράφοντος στην εν λόγω ημερίδα

Εισήγηση για τα ΜΜΕ και το περιβάλλον έκανε στην εκδήλωση που αναφέρουμε στη διπλανή στήλη κι ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ, που δε χάνει την ευκαιρία να διαλαλήσει πόσο "οικολόγος" είναι. Και θα προσυπογράφαμε τα περισσότερα απ' όσα είπε ή κατά καιρούς λέει, αν ζούσαμε σε άλλο πλανήτη και δε γνωρίζαμε τι συμβαίνει.

Είχε προηγηθεί ο έτερος "εκσυγχρονιστής αστέρας" Δ. Ρέππας,ο οποίος ως άλλος Μάρεϊ Μπούκτσιν μας ανέλυσε τα περί καθαρής (βαθιάς) οικολογίας κι ένα σωρό άλλα, όπως την παρουσίαση όλων των πλευρών ενός θέματος, τη μη απαγόρευση μηνυμάτων κ.ά. Αλήθεια, όταν έλεγε όλα αυτά είχε μήπως κατά νου τη συμπεριφορά της ΕΤ σ' όσους διαφωνούσαν με τους Ολυμπιακούς Αγώνες; Αλλά ας έρθουμε στα του κ. Λαλιώτη. "Κανείς δεν πρέπει να έχει την αίσθηση του αυτάρκη και να περιχαρακώνεται, γιατί αυτή η συμπεριφορά δεν είναι ανθρώπινη αλλά του σκαντζόχοιρου".Ορθόν. Αυτό θα υποστήριζε και η ζωολογία. Αλλά δε θα έπρεπε να αποφύγει το παράδειγμα μια και όταν ο ίδιος μιλά εδώ και χρόνια δεν κάνει τίποτα το διαφορετικό από αυτό που επικρίνει σήμερα; Ο λόγος του κόμματός του είναι μια απέραντη τιποτολογία. Ενα μεγάλο κενό (ίσως γι' αυτό έγινε ΠΑΣΟΚος κι ο γνωστός "μαυρότρυπας"). Ο Κ.Λ. διέκρινε "υπερβολές" στον Τύπο. Δεν έχει καθόλου άδικο. Ομως δεν έμεινε στην ημερίδα για να τον ρωτήσουμε αν, λ.χ., είναι υπερβολές και τα αφιερώματα που του φτιάχνουν φιλικές εφημερίδες και κανάλια για ψύλλου πήδημα, την ίδια στιγμή που αποκρύπτουν ή διαστρεβλώνουν σημαντικές ειδήσεις. Δεν άφησε έξω από την ατζέντα του την παιδεία και το ρόλο που έχει να παίξει στην αφύπνιση των νέων. Ποιων νέων δε διευκρίνισε. Αυτών που οδηγεί στον Καιάδα ο "συναγωνιστής" του στρατηγός Γεράσιμος με το σκοταδιστικό του νομοσχέδιο; Αλλά και με τα όσα έγιναν με την εξέγερση των αγροτών ασχολήθηκε, βλέποντας τα βαθύτερα αίτια στη μείωση των νερών και το αδιέξοδο μοντέλο της μονοκαλλιέργειας. Μόνο που παρέλειψε να πει ποιοι ευθύνονται γι' αυτό και τι μέλλει γενέσθαι.

Εκθείασε στη συνέχεια τα εναλλακτικά έντυπα της επαρχίας για τον πλουραλισμό και το δυναμισμό τους, αλλά αποσιώπησε ότι δεν παίρνουν δεκάρα τσακιστή από κρατικές διαφημίσεις που αφειδώς δίνονται στα έντυπα που υπηρετούν την "Αλλαγή". Ανταπαντώντας στα όσα είπε ο Γ. Βότσης (τρένο, Δωδώνη, Λαμπράκης) δέχτηκε την αγωνία και την ευαισθησία του και ζήτησε και οι άλλοι να δεχτούν τη δική του. Πώς όμως μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο, αφού την υπογραφή του έχουν τα έργα στο μετρό, τα Σπάτα, το ΦΙΞ, η Εγνατία, και προσεχώς το Ολυμπιακό χωριό, η καταστροφή στο Σχοινιά και το Φαληρικό Δέλτα, η τσιμεντοποίηση του Ιπποδρόμου κ.ο.κ Μας είπε και για τον Σαρωνικό που θα καθαρίσει κατά 95%, αλλά κουβέντα για την αποκοπή των πολιτών της πόλης από της παραλίες λόγω των έργων που θα γίνουν. Είπε και άλλα πολλά. Αλλά αυτό που μένει είναι οι συγκεκριμένες πράξεις κι όχι τα λόγια. Κι αυτές κάθε άλλο παρά ως οικολόγο τον καταγράφουν ή έστω ως κάποιον ευαίσθητο ως προς το περιβάλλον πολίτη.