Εβδομήντα χιλιάδες δραχμές το μήνα είναι η αμοιβή της Ελένης Λιγνού για το καθάρισμα 850 τετραγωνικών μέτρων, στα οποία δεν περιλαμβάνεται το προαύλιο του Δημοτικού στο Μοσχάτο, όπου εργάζεται. Το ερώτημά της εύλογο: "Ποιος ζει με 70.000 το μήνα;". Το παράπονό της ξεχειλίζει, αφού με το δικό της το "μισθό" ή με τα ελάχιστα μεροκάματα που κάνει ο σύζυγός της, ο οποίος είναι άνεργος εδώ και δύο χρόνια, δύσκολα τα φέρνει βόλτα.

"Εχω τρία παιδιά, τα δύο σπουδάζουν και το άλλο είναι φαντάρος, ξέρεις πόσα χρειάζομαι κάθε μήνα μόνο γι' αυτά; Και βέβαια τα έξοδα του σπιτιού, οι λογαριασμοί και όλα τα υπόλοιπα με φέρνουν σε απόγνωση πολλές φορές", μας λέει με πικρία. "Περίμενα κι εγώ - συνεχίζει - όπως και οι άλλες συναδέλφισσες την αύξηση που είχε υποσχεθεί το υπουργείο ότι θα έδινε και τον ένα επιπλέον μισθό, αλλά ακόμα περιμένουμε, θα ήταν κάτι κι αυτό, μια ανάσα".

Πρωταρχικός στόχος, όμως, παραμένει η αλλαγή της εργασιακής σχέσης, αλλά για να γίνει κάτι τέτοιο χρειάζεται μεγάλος αγώνας, αφού όπως τονίζει: "Δε θέλουν να ικανοποιήσουν το αίτημά μας, γιατί να το κάνουν; Για να δικαιούμαστε μετά επιδόματα, άδειες, δώρα, Ταμεία Ανεργίας, αφού όλα αυτά θέλουν να τα καταργήσουν; Στοχεύουν στο να κάνουν τους άλλους εργαζόμενους σαν εμάς, χωρίς κανένα απολύτως δικαίωμα, να τους έχουν του χεριού τους, αυτό θέλουν".

"Δεν πρέπει, όμως, να τους αφήσουμε ανεξέλεγκτους", μας λέει και κλείνει την κουβέντα μας, τονίζοντας: "Δώδεκα χρόνια εργάζομαι σε σχολεία, δώδεκα χρόνια με θυμάμαι στους δρόμους να παλεύω μαζί με τις άλλες εργαζόμενες κι έτσι θα συνεχίσω, δεν το συζητάω, είναι ο μόνος τρόπος. Ολες πρέπει να το κατανοήσουμε αυτό και όλες μαζί δυναμικά να προχωρήσουμε. Βλέπετε αυτοί που μας κυβερνούν τοποθέτησαν τις καρέκλες τους πολύ ψηλά και πρέπει να φωνάξουμε πολύ δυνατά για να μας ακούσουν. Στην αδιαλλαξία και τον εμπαιγμό, όλοι οι εργαζόμενοι να απαντήσουν με αγώνα. Μόνο έτσι θα τους αναγκάσουμε να δώσουν λύσεις στα προβλήματά μας, ενωμένοι και με δύναμη, με την πάλη και τον αγώνα μας".

Εμπαιγμό, περιφρόνηση και εκβιασμούς είναι όλα και όλα αυτά που εισέπραξαν μέχρι σήμερα από τις εκάστοτε κυβερνήσεις οι καθαρίστριες δημοσίων σχολείων.Οι κάθε φορά αρμόδιοι εξάντλησαν σ' αυτές όλη τους την αδιαλλαξία, αγνοώντας ότι επιτελούν ένα σημαντικό έργο, ότι από τα δικά τους, ακούραστα χέρια "κρέμεται" η υγιεινή των σχολείων και κατ' επέκταση η υγεία των μαθητών.

Πριν από δώδεκα - ίσως και περισσότερα - χρόνια οι εργαζόμενες στην καθαριότητα των σχολείων ξεκίνησαν και συνεχίζουν με συνέπεια τον αγώνα τους, διεκδικώντας την αλλαγή της εργασιακής τους σχέσης από εργολαβική σε εξαρτημένη αορίστου χρόνου.Ζητάνε το αυτονόητο, να θεωρούνται εργαζόμενες, να απολαμβάνουν τα δικαιώματα που απορρέουν από μια σύμβαση εργασίας και να μην είναι έρμαια στις διαθέσεις των διευθυντών των σχολείων, από τους οποίους εξαρτάται αν θα επαναπροσληφθούν την επόμενη σχολική χρονιά ή όχι. Είναι χαρακτηριστικό ότι φέτος πριν καλά καλά αρχίσει η σχολική χρονιά, πλήθος ήταν οι καταγγελίες προς το Σωματείο της Αθήνας για μη επαναπρόσληψη εργαζομένων, αφού το υπουργείο Παιδείας δεν έστειλε καν τη σχετική εγκύκλιο για τις επαναπροσλήψεις στα σχολεία!

Το αίτημά τους για αλλαγή της εργασιακής τους σχέσης έχει "εξεταστεί" από τα υπουργεία Εσωτερικών και Παιδείας, από την ΚΕΔΚΕ κι από μια σειρά άλλους φορείς. Ολοι το χαρακτήρισαν "κοινωνικά δίκαιο", αλλά όλοι δήλωσαν "αναρμόδιοι" να το ικανοποιήσουν. Η διυπουργική επιτροπή που είχε συσταθεί το Δεκέμβρη του 1994 για την εξέταση του αιτήματος μετά από ελάχιστες συνεδριάσεις σταμάτησε να λειτουργεί χωρίς κανένα πόρισμα. Τα υπουργεία παραπέμπουν τις εργαζόμενες στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, η οποία με τη σειρά της σηκώνει τα χέρια ψηλά, αφού δε διαθέτει τα κονδύλια για την ικανοποίηση του αιτήματος. Οι όποιες δεσμεύσεις κατάφεραν να αποσπάσουν, έστω και για αλλαγή της εργασιακής σχέσης σταδιακά ανάλογα με τα χρόνια εργασίας, ουδέποτε υλοποιήθηκαν, αφού της υλοποίησης προηγούνταν οι αλλαγές των υπουργών.

Το 1997 βρήκε τις καθαρίστριες στο σημείο που είχαν ξεκινήσει, αν όχι σε χειρότερο. Ο εμπαιγμός έγινε και περιφρόνηση και εκβιασμός. Το υπουργείο Παιδείας δεσμεύτηκε να τους χορηγήσει μια αύξηση 8% - η οποία δε δόθηκε ποτέ - με αντάλλαγμα το σταμάτημα των κινητοποιήσεων! Στη συνέχεια ήρθε η περιφρόνηση, αφού οι παράγοντες του υπουργείου δεν τις δέχονταν καν σε συνάντηση. Μετά απ' αυτές τις εξελίξεις, οι καθαρίστριες φέρονται αποφασισμένες να συνεχίσουν τις κινητοποιήσεις κι αυτή τη χρονιά. Στην κατεύθυνση αυτή τα Σωματεία της Θεσσαλίας με κοινή τους επιστολή προς την Ομοσπονδία Ιδιωτικών Υπαλλήλων - που δεν έχει επιδείξει και ιδιαίτερο ζήλο για τη λύση του προβλήματος - ζητάνε να συντονίσει πανελλαδικά τη δράση των καθαριστριών.

"Δε μας υπολογίζουν σαν ανθρώπους, σαν γυναίκες, σαν εργαζόμενες που κάνουμε ό,τι μπορούμε για να απολαμβάνουν τα παιδιά ένα καθαρό και υγιεινό περιβάλλον. Είναι άδικο!". Η Ελένη Κουτσαφτάκη είναι 44 χρόνων, 10 χρόνια καθαρίζει σχολεία, 10 χρόνια αγωνίζεται κι αυτή με τις άλλες συναδέλφισσές της για ένα ανθρώπινο εργασιακό καθεστώς.

Τη συναντήσαμε στο προαύλιο του 5ου Λυκείου Ιλίου, μέσα σ' ένα σύννεφο σκόνης, να σκουπίζει. Τη δουλιά της δυσκόλευε ο αέρας, αλλά με υπομονή συνέχιζε "για να μη μείνει ούτε ένα σκουπίδι", γιατί "τα παιδιά αξίζουν ένα καθαρό σχολείο", όπως μας είπε. Αφησε για λίγο τη σκούπα, μόνο και μόνο για να μας μιλήσει και είχε πολλά να πει. Για τα χρόνια της κοροϊδίας από τους υπευθύνους, για τη ζωή που είναι δύσκολη, για το μεροκάματο που είναι δυσεύρετο...

"Κανείς δεν μπορεί να καταλάβει τι αντιμετωπίζουμε, παρά μονάχα εμείς που το βιώνουμε" και προσπάθησε έστω με νούμερα να μας περιγράψει την κατάσταση. Τι λένε οι αριθμοί; Λένε ότι καθαρίζει 19 αίθουσες κάθε μέρα, για 6 ώρες τη μέρα,για τις οποίες πληρώνεται 83.000 δραχμές το μήνα. Ομως καθαρίζει επιπλέον τουαλέτες, προαύλια, διαδρόμους, για τα οποία δεν πληρώνεται δεκάρα,αν όμως τολμήσει να μην τα καθαρίσει έχει απολυθεί την ίδια στιγμή! Το ερώτημά της είναι εύλογο: "Αν κάποιος προσλάβει μια γυναίκα για να καθαρίζει ένα μεσαίο σπίτι, κάθε μέρα, για έξι ώρες τη μέρα, πόσα θα την πληρώνει;".

Η δουλιά είναι δύσκολη, καμιά φορά είναι αδύνατον να "βγει" από έναν άνθρωπο. Ετσι η Ελένη αναγκάζεται κάποιες μέρες να ζητάει και τη βοήθεια κάποιου μέλους της οικογένειάς της, έτσι ώστε "να μη βρεθεί κανένας την άλλη μέρα να παραπονεθεί για την καθαριότητα του σχολείου". Στο ενδεχόμενο πρόσληψης κι άλλης καθαρίστριας, η εργαζόμενη γελάει ειρωνικά κι αυτό γιατί: "Αν προσλάβουν κι άλλη, οι 83.000 δραχμές θα μοιραστούν στη μέση...". Το χειμώνα η ίδια αναγκάζεται να εργάζεται με μάσκα, αφού όπως λέει: "Η σκόνη είναι τόση από το χώμα, που δεν μπορώ να αναπνεύσω, ενώ τα φάρμακα που χρησιμοποιώ για την καθαριότητα μου δημιουργούν επίσης πρόβλημα στην αναπνοή".

"Δεν είμαι ευχαριστημένη - τονίζει - αλλά τι να κάνω; Εχω ανάγκη το μεροκάματο, αν παραπονεθώ, θα μου πουν να φύγω. Είμαστε στα χέρια των διευθυντών, αν σε κάποιον δεν αρέσουμε, μας απολύουν, δε μας προστατεύει τίποτα και κανένας. Αυτή η σύμβαση μας δένει χειροπόδαρα, δε δικαιούμαστε τίποτα, δεν έχουμε κανένα δικαίωμα. Οι άλλοι εργαζόμενοι αγωνίζονται για αυξήσεις ή για ό,τι άλλο και μεις αγωνιζόμαστε για να θεωρούμαστε εργαζόμενες, είναι γελοίο αυτό που γίνεται".

Και συνεχίζει: "Δεν είναι υποχρεωμένοι οι γονείς ή οι καθηγητές να μαζεύουν χρήματα για να μας δίνουν ένα δώρο τα Χριστούγεννα ή το Πάσχα, δεν έχουν καμία απολύτως υποχρέωση, η υποχρέωση αυτή ανήκει αποκλειστικά στο κράτος". Ωστόσο, "το κράτος - λέει, τονίζοντας την κάθε λέξη - μας θεωρεί πολίτες τρίτης κατηγορίας. Μας θέλουν εξαθλιωμένες, με σκυμμένο το κεφάλι, να μη μιλάμε, να μην μπορούμε να υψώσουμε τη φωνή μας. Ομως εμείς, όπως κάνουμε εδώ και τόσα χρόνια, θα συνεχίσουμε να παλεύουμε, γιατί το δίκιο είναι με το μέρος μας".

Τα προβλήματα δεν πτοούν την Ελένη Λιγνού, αντίθετα δηλώνει αποφασισμένη να συνεχίσει τον αγώνα από κοινού με τις άλλες συναδέλφισσές της

Δέκα χρόνια καθαρίζει σχολεία. Δέκα χρόνια και η Ελένη Κουτσαφτάκη αγωνίζεται για ένα ανθρώπινο εργασιακό καθεστώς