Καμία φορά, οι πιο ενδιαφέρουσες ειδήσεις μπορεί να προκύψουν και από τις καταχωρημένες διαφημίσεις στον Τύπο. Οταν η πληρωμένη διαφήμιση καλύπτει έκταση τριών σελίδων εφημερίδας μεγάλου σχήματος και διεθνούς κυκλοφορίας, τότε η "είδηση" που βρίσκεται "πίσω" από το διαφημιστικό κείμενο, αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον...

Στη διαπίστωση αυτή κατέληγε την περασμένη βδομάδα ο Τζορτζ Μονμπιότ της βρετανικής εφημερίδας ΓΚΑΡΝΤΙΑΝ αναφερόμενος στη διαφημιστική καταχώριση της πολυεθνικής εταιρίας βιοτεχνολογίας ΜΟΣΑΝΤΟ, στους επίσης βρετανικούς ΦΑΪΝΑΝΣΙΑΛ ΤΑΪΜΣ. Να λοιπόν, που η τρισέλιδη διαφήμιση της ΜΟΣΑΝΤΟ συνδυαζόμενη με την ευρωκοινοτική ειδησεογραφία του τελευταίου επταμήνου σε σχέση με τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής(Κομισιόν) για τις εισαγωγές γενετικά μεταλλαγμένης σόγιας και καλαμποκιού από τις Ηνωμένες Πολιτείες, θα μπορούσε να είναι ένα θέμα πιο συναρπαστικό απ' ό,τι εκ πρώτης όψεως φαίνεται. Για να γίνουμε περισσότερο σαφείς, θα μπορούσε να "φωτογραφίζει" τους νέους τρόπους που εφευρίσκουν οι πολυεθνικές του μέλλοντος - οι οποίες ενδεχομένως να κάνουν τις "επτά αδελφές" του πετρελαίου να ωχριούν μπροστά τους - προκειμένου να προωθήσουν τα προϊόντα τους στις διεθνείς αγορές.

Η ΜΟΣΑΝΤΟ, αμερικανική εταιρία βιοτεχνολογίας, που ανέπτυξε τα γενετικώς μεταλλαγμένα φασόλια σόγιας και καλαμποκιού, με στόχο να πωλήσει τα προϊόντα της στις "δύσπιστες" αγορές της Βρετανίας, Γαλλίας και Γερμανίας έβαλε μπροστά, πριν λίγες μέρες, μια οργανωμένη εκστρατεία για βελτίωση της αμφιλεγόμενης εικόνας της βιοτεχνολογίας.

Ουσιαστικά, όμως, αυτή η εκστρατεία "ενημέρωσης" αποτελεί διορθωτική προσπάθεια για τη "μη αποδοτική" πολιτική που εφάρμοσε όταν, πριν δύο χρόνια, αποφάσισε να προωθήσει τα γενετικώς μεταλλαγμένα προϊόντα της στην ευρωπαϊκή αγορά, καταφέρνοντας να πάρει, μεν, τη σχετική έγκριση της Κομισιόν, αλλά και να προσκρούσει στη συνέχεια στις δριμύτατες αντιδράσεις μελών του Ευρωκοινοβουλίου και οικολογικών οργανώσεων.

Δεν είναι ευρύτερα γνωστό, αλλά τα μεταλλαγμένα φασόλια σόγιας και το γενετικά μεταλλαγμένο καλαμπόκι της ελβετικής ΝΟΒΑΡΤΙΣ εγκρίθηκαν πέρσι ως ασφαλή για τη δημόσια υγεία από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι αντιρρήσεις των οικολογικών καταναλωτικών οργανώσεων και ορισμένων ευρωπαϊκών κυβερνήσεων ήταν έντονες. Οι οργανώσεις αντέδρασαν υποστηρίζοντας ότι διαθέτουν στοιχεία ερευνών που τεκμηριώνουν πως η κατανάλωση γενετικά μεταλλαγμένων τροφίμων περιέχει στοιχεία που εξασθενούν, μεταξύ άλλων, τη δράση αντιβιοτικών στον ανθρώπινο οργανισμό και επαναφέρουν στο προσκήνιο ασθένειες, όπως η φυματίωση, που υποτίθεται ότι σήμερα ανήκουν στο παρελθόν...

Τέτοιες οργανώσεις, αλλά και εκείνες που ασχολούνται με την προστασία καταναλωτών, ανησυχώντας για τους κινδύνους που ελλοχεύει η χρήση γενετικής μηχανικής στη γεωργία, ζήτησαν τότε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποχρεώσει τις εταιρίες να βάζουν τουλάχιστον ταμπέλες σε προϊόντα γενετικά μεταλλαγμένα. Η Κομισιόν τότε αρνήθηκε να ικανοποιήσει, έστω και αυτό το αίτημα, προφασιζόμενη πως δεν υπάρχουν ουσιαστικοί λόγοι για κάτι τέτοιο. Επιπροσθέτως, η ίδια η εταιρία υποστήριξε πως κάτι τέτοιο είναι πρακτικά ανέφικτο ανακοινώνοντας ενδεικτικά πως μόνον όσον αφορά τις ΗΠΑ, το 15% των υβριδίων φασολιών σόγιας που χρησιμοποιούνται στη γεωργία είναι γενετικώς μεταλλαγμένα. Να εννοούσε, άραγε, ότι πλέον είναι πολύ δύσκολο να διακρίνει κανείς ποια από τα προϊόντα που προωθούνται στην αγορά είναι γενετικά μεταλλαγμένα και ποια όχι;

Τώρα, λοιπόν, η συγκεκριμένη εταιρία βλέπει ότι θα έπρεπε να είχε αρχίσει την "ενημέρωση καταναλωτών" πριν από δύο χρόνια, δηλαδή προτού αποφασίσει να πωλήσει τα προϊόντα της στην ευρωπαϊκή αγορά!

Γιατί; Επειδή, όπως λέει ο διευθυντής Επικοινωνίας της "Μοσάντο" σε ανταποκριτή των "Φαϊνάνσιαλ Τάιμς" στις Βρυξέλλες, "υπάρχει φανερή έλλειψη ενημέρωσης". Σύμφωνα με τον Βέρμοντ, "αυτό το κενό πληροφορίας" αναπληρώθηκε μονόπλευρά και συγκεκριμένα από οργανώσεις που αντιδρούν στην ευρεία κατανάλωση προϊόντων βιοτεχνολογίας.

Η ανάγκη γι' αυτή την "ενημέρωση των καταναλωτών" δεν είναι τυχαία ούτε αθώα, καθώς συνδυάζεται με τα μακροπρόθεσμα σχέδια της εταιρίας (της ίδιας αλλά και άλλων βιοτεχνολογικών εταιριών) για απρόσκοπτη κυριαρχία της στην παγκόσμια αγορά τροφίμων.

Πώς θα επιχειρεί η παραπάνω εταιρία μία πιο επιτυχημένη διείσδυση στην κοινοτική αγορά; Μια πρώτη απάντηση διαφαίνεται σε σχετικό δημοσίευμα των "Φαϊνάνσιαλ Τάιμς", όπου διακρίνει κανείς τον μάλλον "επιθετικό" χαρακτήρα της διαφήμισης κάποιων προϊόντων που είναι κάτι περισσότερο από απλή ιστορία πώλησης φασολιών και αραβοσίτου! Ιδίως, όταν οι εμπορικές διαθέσεις αυτής της εταιρίας, που παράγει "έξυπνα" και "ανώδυνα" - για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον - καλαμπόκια και φασόλια σόγιας, σχετίζονται με μια τεράστια κεφαλαιοκρατική αγορά πολλών δισ. δολαρίων! Πώς; Ενδεικτικά αξίζει να αναφέρουμε, στο παρόν σημείο, μόνον το εξής: Το 60% των επεξεργασμένων τροφίμων στην παγκόσμια αγορά περιέχει προϊόντα σόγιας...

Ας δούμε, λοιπόν, πώς ενδεχομένως θα "γευτούμε" όλοι μας στην Ευρώπη τη γενετικά τροποποιημένη σόγια και τις συνέπειες που πιθανά να συνοδεύουν την κατανάλωσή της.

Κατ' αρχάς, η αμερικανική ΜΟΣΑΝΤΟ επιχειρεί να μπει στο "παιχνίδι" συνάπτοντας συνεργασίες με αδελφές εταιρίες βιοτεχνολογίας, όπως η ελβετική ΝΟΒΑΡΤΙΣ και η γερμανική ΑΓΚΡΕΒΟ, και σκοπεύει στη βελτίωση του προφίλ της γενετικής μηχανικής.

Πέραν αυτής της τακτικής, η "ΜΟΣΑΝΤΟ" επιστρατεύει ένα τεράστιο διαφημιστικό μηχανισμό σε χώρες που θεωρούνται, αποδεδειγμένα και μη, ευαίσθητες στον τομέα της γενετικής μετάλλαξης τροφίμων.

Ετσι, στη Μ. Βρετανία,η ΜΟΣΑΝΤΟ ξεκινά αυτόν τον καιρό ένα τετράμηνο πρόγραμμα με τη διαφημιστική εταιρία "Bartle Bogle Hegarty" για να εντοπίσει πώς αντιλαμβάνονται οι καταναλωτές τη βιοτεχνολογία και πώς θα τους πείσει πιο αποτελεσματικά προκειμένου να δουν με θετικό τρόπο τα προϊόντα της. Για τον σκοπό αυτό έχει επιστρατεύσει "ερευνητικές ομάδες" βολιδοσκόπησης της διάθεσης αλλά και της άγνοιας της κοινής γνώμης. Επιπλέον, επιχειρεί να ανακαλύψει το δυναμικό για έμμεση διαφήμιση των προϊόντων της πετυχαίνοντας για παράδειγμα πρόσβαση στη συμβουλευτική ενημέρωση εταιριών τροφίμων και προχωρώντας, όπου αυτό είναι εφικτό, σε συνεργασία με εκπροσώπους οργανώσεων για την προστασία καταναλωτών.

Στην Αυστρία,η ΜΟΣΑΝΤΟ επιχείρησε να κάμψει το σκεπτικισμό τής εκεί κυβέρνησης έναντι των γενετικά τροποποιημένων προϊόντων, υποστηρίζοντας ότι η γενετική μηχανική θα μπορούσε να σώσει τον πλανήτη από περαιτέρω υποβάθμιση καθώς η γη αδυνατεί ή δε θα μπορεί στο μέλλον να αντεπεξέλθει στην τροφοδότηση του ολοένα αυξανόμενου πληθυσμού. Ομως, παρά τη σημαντική αντίδραση μερίδας της κοινής γνώμης για τα γενετικώς μεταλλαγμένα τρόφιμα, τον Ιούλη, η εταιρία ΓΙΟΥΡΟΠΑΜΠΙΟ (πίσω από την οποία φαίνεται πως βρίσκεται η ΜΟΣΑΝΤΟ) κατάφερε να πείσει το Ευρωκοινοβούλιο να υιοθετήσει μία οδηγία που να επιτρέπει στις εταιρίες να "πατεντάρουν" γενετικώς μεταλλαγμένα φυτά και ζώα. Μόλις στις αρχές Σεπτέμβρη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι θα αναγκάσει τις κυβερνήσεις της Αυστρίας, της Ιταλίας και του Λουξεμβούργου να αποσύρουν την εσωτερική νομοθεσία που απαγορεύει στις χώρες αυτές τις εισαγωγές γενετικά μεταλλαγμένου καλαμποκιού(! ).

Οι ισχυρισμοί της "Μοσάντο" σχετικά με την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων που καταλήγουν στο περιβάλλον και τον άνθρωπο από τη χρήση γενετικά μεταλλαγμένων τροφίμων είναι αμφίσημοι, αλλά ένας από αυτούς είναι σίγουρα πέραν πάσης αμφιβολίας: αυτή η εταιρία αναπτύσσεται ταχύτερα από οιαδήποτε άλλη πάνω στη Γη, ξεκινώντας μία από τις πιο "δυναμικές" και φιλόδοξες στρατηγικές πολυεθνικές που έχουν γίνει ποτέ.

Καθώς μέσα στα προηγούμενα χρόνια τα γενετικά φασόλια σόγιας έγιναν ανάρπαστα από τους Αμερικανούς αγρότες, η ΜΟΣΑΝΤΟ άρχισε να αγοράζει μετοχές σε εταιρίες που παράγουν υβρίδια που χρησιμοποιούνται στη γεωργία, αλλά και να "βάζει χέρι" στη διοίκηση βιοτεχνολογικών εταιριών, μέσα στους τελευταίους 18 μήνες, με συμφωνίες αξίας περίπου 2 δισ. δολαρίων!

Μεταξύ των αγορών της περιλαμβάνονται μετοχές εταιριών που παράγουν τις σούπερ - ντομάτες "Flavr - savr" ή εταιριών που κατέχουν πατέντες (αποκλειστικά δικαιώματα χρήσης και εκμετάλλευσης ευρεσιτεχνίας) όλων των γενετικών μεταλλάξεων βαμβακιού. Σύμφωνα με τη βρετανική ΓΚΑΡΝΤΙΑΝ, σήμερα η ΜΟΣΑΝΤΟ φαίνεται να ελέγχει το 35% των υβριδίων αμερικανικού καλαμποκιού.Τώρα η εταιρία πειραματίζεται με νέες ποικιλίες ρυζιού, καλαμποκιού, πατάτας, ζαχαρότευτλων και βαμβακιού. Λέγεται ότι μέσα σε λίγα χρόνια οι σημαντικότερες ποικιλίες γεωργικής παραγωγής στη Γη θα είναι γενετικά μεταλλαγμένες. Τα νέα προϊόντα είναι τόσο ελκυστικά για εκατοντάδες χιλιάδες Αμερικανούς (και όχι μόνον) αγρότες, ώστε η εταιρία κατάφερε να τους κάνει να παραιτηθούν από μελλοντικά δικαιώματα των σπόρων που καλλιεργούν και να επιτρέψουν στη ΜΟΣΑΝΤΟ να επιθεωρήσει τα χωράφια τους οποτεδήποτε το επιθυμήσει!

Οι νέες καλλιέργειες της ΜΟΣΑΝΤΟ δε θα μπορούσαν να γίνουν εμπορικώς βιώσιμες χωρίς σημαντικές νομοθετικές μεταρρυθμίσεις.

Στις ΗΠΑ, ο αντιπρόεδρος της ΜΟΣΑΝΤΟ (σύμφωνα με την εφημερίδα "Σεντ Λούις Ποστ") είναι ένας από τους σημαντικότερους υποψήφιους για τη θέση του νέου Επιτρόπου της ομοσπονδιακής "Κυβέρνησης Τροφίμων και Φαρμάκων" (FDA). Ισως, να μην είναι, λοιπόν, καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι η ομοσπονδιακή αμερικανική κυβέρνηση έχει εγκρίνει μερικά από τα πιο αμφιλεγόμενα προϊόντα της εταιρίας, περιλαμβανομένων και τεχνητών υποκατάστατων ζάχαρης και ορμόνης για την ταχύτερη ανάπτυξη ζώων.

Οι αντιδράσεις απέναντι στα αμφιλεγόμενα βιοτεχνολογικά προϊόντα της εταιρίας στις ΗΠΑ ήταν ελάχιστες αν όχι ανύπαρκτες. Μόνο το γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα της Νέας Υόρκης ανάγκασε την εταιρία να αποσύρει τις διαφημίσεις που υποστήριζαν ότι τα γενετικά μεταλλαγμένα υβρίδια είναι "βιολογικώς ασφαλή και φιλικά προς το περιβάλλον"!

Πάντως, φαίνεται ότι η ΜΟΣΑΝΤΟ έχει μεγαλύτερη επιρροή σε παγκόσμιους οργανισμούς.

Τον περασμένο Αύγουστο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου επιβεβαίωσε την πρόθεσή του να αναγκάσει την Ευρωπαϊκή Ενωση προκειμένου να αποδεχτεί στις αγορές της το κρέας και γάλα βοοειδών που έχουν μεγαλώσει με ορμόνες. Και αυτό παρά τις διαμαρτυρίες οργανώσεων αγροτών και καταναλωτών, που απ' ό,τι φαίνεται δεν είναι αδικαιολόγητες.

Σε δημοσίευμα του επιστημονικού περιοδικού ΑΜΕΡΙΚΑΝ ΣΑΪΕΝΤΙΦΙΚ αναφέρεται ότι στις εργαστηριακές δοκιμές αυτών των ορμονών - φαρμάκων της εταιρίας ΜΟΣΑΝΤΟ δεν έγιναν πλήρεις αναλύσεις, ενώ επισκιάστηκε το γεγονός ότι αυξάνεται σε ποσοστό 20% ο αριθμός των μολυσμένων κυττάρων σε αγελάδες μεγαλωμένες με αυτές τις ορμόνες. Οι βιοτεχνολογικές εταιρίες τώρα επιχειρούν να πείσουν τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου να απαγορεύσει τις ετικέτες σε γενετικά μεταλλαγμένες τροφές. Και όχι μόνον αυτό! Επιχειρούν να θεσμοθετηθούν διεθνείς κυρώσεις έναντι οιωνδήποτε εταιριών τολμήσουν να πουν στο κοινό τι ακριβώς τρώει...

Με μάλλον απίστευτη ταχύτητα, διακρίνει κανείς μία μικρή χούφτα εταιριών έτοιμων να κυριαρχήσουν σε παγκόσμιο επίπεδο αναφορικά με την παραγωγή, επεξεργασία και μάρκετινγκ του πιο βασικού εμπορεύματος: των τροφίμων.

Πιο επιτυχημένα απ' οποιαδήποτε ομάδα άσκησης πίεσης για τη μεταλλαγή της στάσης της λεγόμενης κοινής γνώμης ή και της πολιτικής κυβερνήσεων, οι εταιρίες βιοτεχνολογίας δεν επιχειρούν απλά να μας πωλήσουν αμφίσημα προϊόντα, αλλά και ίσως να περιορίσουν κάτι βασικότερο: την ικανότητα και τη δύναμη των κυβερνήσεων και των Κοινοβουλίων να θεσμοθετούν και το δικαίωμα του μέσου καταναλωτή να επιλέγει την τροφή του!

ΠΗΓΕΣ: ΦΑΪΝΑΝΣΙΑΛ ΤΑΪΜΣ και ΓΚΑΡΝΤΙΑΝ 16ς και 17ης Σεπτ. 1997

Δέσποινα ΟΡΦΑΝΑΚΗ