Αν τις δυο προηγούμενες βδομάδες, τα ΜΜΕ ασχολήθηκαν κατά κόρον με τα βρωμικά ιόντα στα εμφιαλωμένα, εξαφάνισαν, στην κυριολεξία, την υπόθεση των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), που, όπως φαίνεται, οδηγούνται οριστικά και αμετάκλητα στο χρονοντούλαπο της "εκσυγχρονιστικής" ιστορίας.Μπορεί σε καμία φάση να μην αποτέλεσαν πραγματικό εργαλείο περιβαλλοντικής πολιτικής,όμως, θεωρητικά παρουσίαζαν μια δυναμική. Αυτή ήταν που φοβήθηκαν οι (κακο)διαχειριστές της εξουσίας κι είπαν να ξεμπερδεύουν μια και καλή με τον ιστό της αράχνης, όπως αποκαλούν σοβαροφανείς υπουργοί τις ΜΠΕ, διακρίνοντας ότι στη γενική καταστροφή - ελέω μεγαλοεργολάβων και πολυεθνικών - που προξενούν τα μεγάλα έργα στο περιβάλλον, ίσως, στο άμεσο μέλλον να αντιμετώπιζαν προβλήματα.

Η ομιλία του εκάστοτε πρωθυπουργού στην Εκθεση Θεσσαλονίκης είναι γνωστό ότι σηματοδοτεί τη στρατηγική των κυβερνήσεων στον οικονομικό τομέα. Αν μπορούμε να μιλήσουμε για κάτι τέτοιο, μια και τα μοναδικά δόγματα που με θρησκευτική ευλάβεια (σ.σ. είδατε τη χρησιμότητα του "πανεπιστημιακού" κ. Ψυχάρη) τηρούν οι "σοσιαλ"νεοφιλελεύθεροι είναι: ("ξεπουλήστε - ξεπουλήστε - ξεπουλήστε".Φυσικά, υπονοώντας το δημόσιο τομέα. Και δεύτερο "νυν υπέρ πάντων αγορά".Δεν είναι τυχαίες, λοιπόν, οι δυο αναφορές του κ. Σημίτη για το περιβάλλον. Με το μονίμως αυστηρό του ύφος, τόνισε ως δάσκαλος του προηγούμενου αιώνα στους μαθητές (σ.σ. το έχουν αυτό το χούι στο Κίνημα οι αρχηγοί από την εποχή του μακαρίτη Α. Παπανδρέου) ότι λίγο - πολύ πρέπει να σταματήσουν οι αναφορές και οι αμφισβητήσεις στα περιβαλλοντικά ζητήματα. Δεν καταγράψαμε τη συχνότητα της επανάληψης της λέξης ανάπτυξη.Μια έννοια με πολλαπλές αναγνώσεις. Μόνο που οι κυβερνώντες την αντιμετωπίζουν μονοσήμαντα και αποκλειστικά με ποσοτικά στοιχεία. Κάποιοι "μαγικοί δείκτες" που μας έθεσαν οι Γερμανοί (κατ' άλλους πιο επιεικείς η ΕΕ) και που πρέπει πάση θυσία (φυσικά, η θυσία αφορά τους μη - προνομιούχους για να χρησιμοποιήσουμε τη "σοσιαλιστική" ορολογία) να επιτευχθούν. Κι αν βέβαια αυτός ο τύπος ανάπτυξης σημαίνει αύξηση της ανεργίας, που εδώ και χρόνια εμφανίζεται με διψήφιους αριθμούς (άλλο ένα επίτευγμα της Αλλαγής), αν η φτώχεια αγκαλιάζει πλέον το 1/3 του πληθυσμού, αν οι άστεγοι πληθαίνουν μέρα με τη μέρα, αν οι παροχές σε υγεία - πρόνοια - παιδεία ξεπουπουλιάζονται, αν, τέλος, το περιβάλλον καταστρέφεται, ποιος νοιάζεται για τέτοιες λεπτομέρειες;

Ομως, δεν ήταν μόνο η ομιλία της Θεσσαλονίκης, ούτε οι κοκορομαχίες μεταξύ Βάσως και Λαλιώτη. Σε μια αποκαλυπτική αναφορά του νομικού γραφείου της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, καταγράφονται οι νομοθετικές αλχημείες της κυβέρνησης τους τελευταίους μήνες, που αποκαλύπτουν τις πραγματικές της προθέσεις. Ας τις παρακολουθήσουμε προσεκτικά:

Ο Ν. 2338/1995, ΦΕΚ 202 Α αναφέρεται στη "Σύμβαση Ανάπτυξης του νέου Διεθνούς Αεροδρομίου Αθηνών στα Σπάτα".Εδώ γίνεται μια σαφής προσπάθεια κατάργησης, μέσω της νομοθεσίας, του δικαστικού ελέγχου,ως προς το εάν οι ΜΠΕ ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις που απορρέουν από την ίδια τη νομοθεσία. Η τροπολογία του άρθρου 7, που σε άλλες εποχές θα ξεσήκωνε και τις πέτρες, ουσιαστικά νομιμοποιεί τις μελέτες, ανεξάρτητα από το περιεχόμενό τους.

Η δεύτερη "επέμβαση" έγινε με την τροπολογία του άρθρου 23, που εισήχθη στο Ν.2503/1977 για τις περιφέρειες. Εδώ έχουμε τη νομιμοποίηση των παράνομων διαδικασιών διεξαγωγής διαγωνισμών για τους ΧΥΤΑ (Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων) πριν την εκπόνηση ΜΠΕ.

Τρίτο και φαρμακερό χτύπημα για το περιβάλλον, τα άρθρα 4 παρ. 2 και 7 παρ. 4 του Ν.2516/1997 για τις βιομηχανικές και βιοτεχνικές εγκαταστάσεις. Εδώ έχουμε τη σαφή πρόθεση της πολιτείας (ή σωστότερα της στρουμφοπολιτείας) να παρακάμψει την περιβαλλοντική νομοθεσία, ώστε η δημιουργία ορισμένων βιομηχανικών εγκαταστάσεων να πραγματοποιείται ανεξαρτήτως προϋποθέσεων (σ.σ. κατάργηση προέγκρισης χωροθέτησης, μείωση ισχύος περιβαλλοντικών προϋποθέσεων κτλ.).

Ετσι έλεγαν οι στίχοι παλιού λαϊκού άσματος. Μόνο που στην περίπτωσή μας οι ΜΠΕ ποτέ δεν άρχισαν σαν κάτι το ωραίο (πλην ίσως τα χρηματοκιβώτια και τους λογαριασμούς καταθέσεων ορισμένων μελετητικών γραφείων που χτύπησαν πραγματική φλέβα χρυσού από την αρχή). Γιατί η εκπόνηση των μελετών ήταν (και παραμένει) υποχρεωτική. Μόνο που το ζήτημα είναι αλλού. Αν παλιότερα προσπαθούσαμε να βρούμε κενά, ελλείψεις, κακοτοπιές και επιδιώκαμε να αλλάξουν κάποια σημεία που θα ήταν επιζήμια για το περιβάλλον, σήμερα περνάμε σε νέα φάση. Ολοι πλέον ξέρουν ότι θα μιλάμε για μελέτες - "μαϊμού",χωρίς την παραμικρή αξία, που θα εκπονούνται για τυπικούς λόγους (ΕΕ, νομοθεσία, ΣΕ). Ισως θα πρέπει και μεις να περάσουμε σε... νέα φάση. Κάνοντας υπέρβαση του όρου μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, να φτάσουμε στις μελέτες πολιτικών επιπτώσεων από τις εκσυγχρονιστικές συμφορές.

Σημείωση:

Για περισσότερες λεπτομέρειες, σχετικά με το τι είναι θεωρητικά και τι γίνεται στην πράξη με τις ΜΠΕ, μπορεί ο αναγνώστης να ανατρέξει σε κείμενό μας, που δημοσιεύτηκε στο "Ρ" στις 16/3/1996.

***

Ο οικολόγος