Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των 57 χρόνων από το ηρωικό ΟΧΙ του λαού μας στον ιταλικό φασισμό, την 28η του Οκτώβρη 1940, ο "Ρ" φιλοξενεί σήμερα την προσωπική μαρτυρία ενός από τους πολλούς, ανώνυμους και επώνυμους, πρωταγωνιστές του αγώνα, που δείχνει ότι η ενότητα λαού και στρατού σε κρίσιμες καμπές της ιστορίας μπορεί να μεγαλουργήσει ενάντια στα συμφέροντα και τις επιλογές της κυρίαρχης τάξης.

Συζητάμε με τον Παναγιώτη Μακρή,παλαίμαχο αγωνιστή κομμουνιστή, που τότε ως σμηνίας, στην 13η Μοίρα Ναυτικής Συνεργασίας, πήρε μέρος στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο, στη συνέχεια στο τιμημένο αντιφασιστικό κίνημα των Ενόπλων Δυνάμεων της Μέσης Ανατολής και μετέπειτα σε όλους τους πατριωτικούς, δημοκρατικούς, λαϊκούς αγώνες, για την πρόοδο, την εθνική ανεξαρτησία και λευτεριά της πατρίδας.

Οι εμπειρίες του παλαίμαχου συντρόφου αποτελούν πολύτιμη μαρτυρία, που νομίζουμε ότι στις μέρες αυτές συμβάλλει στην αποσαφήνιση της ιστορικής αλήθειας. Για τους νεότερους έχει ιδιαίτερη σημασία να γνωρίσουν από πρώτο χέρι σημαντικές στιγμές του λαϊκού μας κινήματος και τις εποποιίες των αγωνιστών της ένδοξης Εθνικής Αντίστασης, που φωτίζουν και διαπαιδαγωγούν τις σημερινές γενιές στους δύσκολους και σκληρούς αγώνες των καιρών μας, ενάντια στον ίδιο εχθρό που είχαν και τότε, τον διεθνή ιμπεριαλισμό.

- Ξεκινώντας, συνοπτικά μιλήστε μας για την κατάσταση που επικρατούσε εκείνη την περίοδο. Ποιο ήταν το κλίμα της εποχής; Ποια η δράση των κομμουνιστών;

- Μετά τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο και τη δημιουργία του πρώτου στον κόσμο σοσιαλιστικού κράτους, με τη Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση στη Ρωσία, ο διεθνής καπιταλισμός μέσα από την πολύπλευρη οικονομική κρίση του (με το κραχ του 1929-33) συνεχίζει να έχει ως κύρια επιδίωξή του να σβήσει το φωτεινό παράδειγμα της Σοβιετικής Ενωσης.

Ετσι στη δεκαετία του '30 αναπτύσσεται ο φασισμός με γρήγορους ρυθμούς σε σειρά χωρών της Ευρώπης - Γερμανία, Ιταλία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Αλβανία και άλλες χώρες και όλη ανθρωπότητα απειλείται από τη νέα φασιστική τάξη πραγμάτων και το ματοκύλισμα των λαών.

Πρώτη η Σοβιετική Ενωση με τη φιλειρηνική πολιτική της προειδοποιεί για τον επερχόμενο κίνδυνο και καλεί τις αντιφασιστικές δυνάμεις στη δημιουργία μετώπου. Τα Κομμουνιστικά Κόμματα παίρνουν πρωτοβουλίες και προχωράνε στη δημιουργία αντιφασιστικών λαϊκών μετώπων με εργάτες, εργαζόμενους, διανοούμενους, νεολαία και αντιμιλιταριστικών μετώπων μέσα στο στρατό. Το ΚΚΕ από πολύ νωρίς προχωρεί τη δουλιά του και μέσα στις πολύ δύσκολες συνθήκες της Δικτατορίας του Μεταξά, με "ιδιώνυμα" και παρανομία.

Προσωπικά θυμάμαι το 1937 συμμετείχα σε μια σύσκεψη νεολαίας στην Καλαμάτα για τη συγκρότηση, με πρωτοβουλία της ΟΚΝΕ, αντιφασιστικού πυρήνα.

- Την περίοδο αυτή βρισκόσασταν στην Αεροπορία. Πώς βιώσατε εσείς τον αντιφασιστικό αγώνα του λαού μας;

- Στην Ελλάδα και σε όλη την Ευρώπη με την εξέλιξη του Β Παγκόσμιου Πολέμου, που έχει ξεκινήσει με την εισβολή στην Πολωνία, εξελίσσεται και η πάλη ενάντια στο φασισμό για την ανατροπή του και ανεβαίνει η αντιφασιστική πατριωτική συνείδηση και του λαού μας ενάντια στη φασιστική δικτατορία της 4ης Αυγούστου. Σε αυτά τα πλαίσια πρέπει να δούμε το μεγάλο ενθουσιώδες φρόνημα του λαού, που αντέταξε το δικό του ΟΧΙ στην επίθεση του ιταλικού φασισμού.

Ο Σεφέρης γράφει γι' αυτό: "Η 28η Οκτώβρη δεν επικύρωσε, αλλά κατάργησε την 4η Αυγούστου".

Το ΚΚΕ, όπως είπα και προηγούμενα, από παλαιότερα έδινε βάρος στη δουλιά μέσα στις Ενοπλες Δυνάμεις, αφού και εκεί βρίσκονταν παιδιά του ελληνικού λαού και έπρεπε και εκεί να αναπτύσσεται το αντιφασιστικό δημοκρατικό πνεύμα της υπεράσπισης του εργαζόμενου λαού. Ετσι από πολύ παλιά μέσα στο στράτευμα υπήρχαν οι κομματικές στρατιωτικές οργανώσεις. Ετσι και εγώ, η παρέα μας βρέθηκε στην Αεροπορία, στη Σχολή Ιπτάμενων Ραδιοτηλεγραφητών. Πριν, το 1937-38, είχαμε περάσει 120 από εμάς σε μια ιδιωτική σχολή, όπου εκεί έγινε και η δημιουργία της πρώτης ομάδας και έτσι όταν περάσαμε στην Αεροπορία ήμασταν ήδη συνειδητοποιημένοι. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένας πυρήνας, που έπαιξε ρόλο τόσο σε αυτή τη φάση όσο και μετέπειτα.

- Σχετικά με τη στάση της επίσημης στρατιωτικής ηγεσίας. Γίνονταν κάποιες προετοιμασίες για πόλεμο;

- Πρέπει να πούμε ότι τα σύννεφα του πολέμου άρχισαν πλέον να πυκνώνουν. Εχουμε ανοιχτές προκλήσεις από την Ιταλία, που δε γίνονταν γνωστές στον πολύ κόσμο, αλλά στους κύκλους τους στρατιωτικούς ήταν φανερό τι σήμαιναν. Χαρακτηριστικά αναφέρω από το '38 ακόμα έχουμε παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου, παράδειγμα 2 αεροπλάνα προσγειώθηκαν στην περιοχή της Ζαχάρως, όπου έμειναν εκεί για ένα μήνα. Είχαμε επιθέσεις σε καράβια και εμφανίζονταν και αεροπλάνα στην περιοχή του Πειραιά. Τόσο θρασύτατες ήταν οι προκλήσεις, όμως η ηγεσία τις αντιμετωπίζει με ανοχή. Αποκορύφωμα βέβαια των προκλήσεων αποτελεί η βύθιση στις 15 Αυγούστου του '40 της "Ελλης". Είναι χαρακτηριστικό και δείχνει και τη νοοτροπία της δικτατορίας του Μεταξά ότι σχετικά με αυτό το γεγονός, έβγαλαν ένα ανακοινωθέν ότι άγνωστο υποβρύχιο βύθισε την "Ελλη". Την ίδια μέρα ο υπουργός της κυβέρνησης Μεταξά, Οικονομάτος, επισκέφθηκε τη μονάδα μας, που έδρευε στο Φάληρο και ανακοίνωσε στα πληρώματα ότι άγνωστο υποβρύχιο τορπίλισε την "Ελλη" και η μονάδα καλείται να συνοδεύσει τα καράβια με τους προσκυνητές στον Πειραιά, όμως τόνισε ότι δεν πρέπει να προβούμε σε καμία ενέργεια, αν δε διαπιστώσουμε τις διαθέσεις του εχθρού. Εκεί είναι που θα ειπωθεί και ένα πρώτο σοβαρό "όχι" από όλα τα πληρώματα αμέσως μόλις έφυγε ο υπουργός, ότι δε θα αφήσουμε αναπάντητη καμιά πρόκληση. Αυτό το περιστατικό δείχνει το φρόνημα και την αντίθεση μέσα στο στρατό προς τη δικτατορική κυβέρνηση. Από κει και πέρα γίνονται κάποιες λίγες εσπευσμένες κινήσεις, πράγμα που δείχνει και το απροετοίμαστο του στρατού για ενδεχόμενη επίθεση. Ομως τονίζεται ότι αν τελικά γίνει αυτός ο πόλεμος, θα ριχτούν μόνο μερικές τουφεκιές για την τιμή των όπλων. Φυσικά τα πράγματα ήρθαν αλλιώτικα.

- Να πούμε εδώ πώς τελικά γράφτηκε το έπος του ΟΧΙ και από ποιους. - 28 του Οκτώβρη οι σειρήνες χτυπάνε στην Αθήνα και στο Τατόι, που βρισκόμουν εγώ, μας ενημερώνουν για την αιφνιδιαστική επίθεση από την Ιταλία. Αμέσως όλοι οι μόνιμοι και έφεδροι αεροπόροι απάντησαν με ενθουσιασμό πως θα βγούνε για να χτυπήσουν το φασίστα εισβολέα. Ηδη από την πλευρά της Ελευσίνας έρχονται εχθρικά αεροπλάνα και ο διοικητής μάς λέει ότι πρόκειται για δικά μας. Ομως ο πυροβολητής του αντιαεροπορικού, παρά τις διαβεβαιώσεις του διοικητή, έβαλλε εναντίον των ιταλικών αεροπλάνων και έτσι έδωσε τη δυνατότητα σε περίπου 2.000 μόνιμους και εφέδρους να σωθούν. πέφτοντας στα χαρακώματα και παρόλο που έγιναν καταστροφές στο αεροδρόμιο, δεν είχαμε θύματα. Ετσι έχουμε την έναρξη του πολέμου και από τις πρώτες μέρες χιλιάδες λαού βγαίνει στους δρόμους και διαδηλώνει τη θέλησή του να αγωνιστεί ενάντια στον κατακτητή. Με μεγάλο ενθουσιασμό και θάρρος τα νιάτα της χώρας, με τραγούδια και υψηλό ηθικό έφευγαν για το μέτωπο με τρένα και πλοία.

Στο μέτωπο στην Αλβανία, οι στρατιωτικές δυνάμεις με τον αιφνιδιασμό που δέχτηκαν είχαν μια μικρή υποχώρηση στην αρχή, στη συνέχεια όμως βγήκαν στην αντεπίθεση με τις νέες δυνάμεις των επιστρατευμένων και απώθησαν τους Ιταλούς βαθιά μέσα στην Αλβανία. Ετσι δημιουργήθηκε το Επος της Αλβανίας, με το οποίο έμειναν κατάπληκτοι οι πάντες και ήταν η πρώτη ήττα του φασισμού στην Ευρώπη. Με αυτή την έννοια πρόκειται για ένα ιστορικής σημασίας γεγονός.

Αυτό που έχει αξία και δείχνει και το ρόλο των κομμουνιστών (που είχε συλλάβει και βασανίσει η δικτατορία του Μεταξά) τόσο από προηγούμενα, αλλά και αυτή τη στιγμή, αυτοί οι φυλακισμένοι και οι εξόριστοι, αμέσως, με γράμμα τους ζητούσαν να πάνε στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Εχουμε επίσης το γράμμα του ΓΓ του ΚΚΕ του Ν. Ζαχαριάδη από τις φυλακές της Κέρκυρας που καλεί σε αντίσταση όλου του λαού.

Η μονάδα η δική μου παίρνει μέρος στις επιχειρήσεις, προσφέροντας υπηρεσία ναυτικής συνεργασίας σε πλοία. Και σημειώνω εδώ ότι ουδέποτε χτυπήθηκε πλοίο, όταν συνοδευόταν από αεροπλάνα. Επίσης το πλήρωμα του αεροπλάνου που βρισκόμουν βύθισε ένα υποβρύχιο, έξω από τις Φλέβες.

- Με την έκβαση των επιχειρήσεων, ποια θέση κρατάνε οι κυβερνώντες και η επίσημη στρατιωτική ηγεσία;

- Καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται, ο λαός συμμετέχει ενθουσιωδώς, οι γέροι, οι γυναίκες στα μετόπισθεν βοηθάνε στην αποστολή εφοδίων και πολεμοφοδίων στο μέτωπο, υπάρχει εθελοντική κατάταξη νοσοκόμων. Παρατηρείται ένας παλλαϊκός συναγερμός, που δείχνει το φρόνημα του λαού. Με την έκβασή του πολέμου και βλέποντας οι Γερμανοί την αποτυχία των Ιταλών στο μέτωπο της Αλβανίας, επιτίθενται τον Απρίλη του '41 από την πλευρά της Γιουγκοσλαβία και της Βουλγαρίας. Εχουμε τη συνθηκολόγηση των Ελλήνων ιθυνόντων και η κυβέρνηση και ο βασιλιάς μετακινήθηκαν προς την Κρήτη, αφού πρώτα παρέδωσαν τους εξόριστους και κρατούμενους αγωνιστές κομμουνιστές στους Γερμανούς κατακτητές.

Η δική μου μονάδα βρίσκεται αυτή την εποχή στο Ελληνικό και είναι αποφασισμένη να αντιδράσει. Υπάρχει βέβαια η εντολή για μετακίνηση προς Κρήτη και μετά για Αίγυπτο. Εκεί με πρωτοβουλία των κομμουνιστών της μονάδας καταστρέψαμε τη βάση για να μην έρθει στα χέρια των Γερμανών και όταν έφευγαν οι σμηνίτες από τη μονάδα, αποχαιρετώντας τους, τους είπαμε να παίρνουν μαζί και τον οπλισμό τους, γιατί θα τους χρειαστεί για την αντίσταση. Βέβαια, το Φρουραρχείο είχε δώσει εντολή όπου βρίσκουν οπλισμένους να τους αφοπλίζουν αμέσως. Επίσης είναι χαρακτηριστικό ότι εμείς προτείναμε να φύγουν όλα τα αεροπλάνα μαζί με τον οπλισμό, όμως η διοίκηση δεν το δέχτηκε και καθυστερήσαμε να φύγουμε (γιατί η αποχώρηση γινόταν σε δυάδες). Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα οι Γερμανοί να κάψουν τα 7 από τα 12 αεροπλάνα της μοίρας. Ετσι φύγαμε για την Κρήτη και το βράδυ φτάσαμε στην Αλεξάνδρεια.

Πολλά στρατιωτικά υλικά (αεροπλάνα, πλοία και οπλισμός) θα μπορούσαν να έχουν σωθεί, αλλά υπήρχε άλλη αντίληψη από την ηγεσία των δυνάμεων του στρατού. Ιδιαίτερα φανερό έγινε αυτό στο Ναυτικό, που υπήρχε η άποψη να να παραδοθούν τα πλοία στους Γερμανούς. Ομως ξεσηκώθηκαν οι ναύτες και υπαξιωματικοί, καθώς και οι προοδευτικοί αξιωματικοί να καταλάβουν τα πλοία και να τα μεταφέρουν στην Κρήτη.

Εδώ να σημειώσουμε ότι όταν άρχισε η υποχώρηση, είχαμε το φαινόμενο φαντάροι να καταστρέφουν υλικό και βάσεις να κρύβουν όπλα. Στην Αθήνα, με πρωτοβουλία των κομμουνιστών, έγιναν οι πρώτες εκδηλώσεις για την αντίσταση του λαού. Επίσης ξεχωριστής σημασίας είναι ο ηρωισμός του φαντάρου της φρουράς της σημαίας στην Ακρόπολη, που όταν αναγκάστηκε από τους Γερμανούς να κατεβάσει τη σημαία, αυτός την κατέβασε, τυλίχτηκε με αυτή και έπεσε από το Βράχο της Ακρόπολης. Και βέβαια έχουμε αργότερα την ηρωική πράξη του Σάντα και του Γλέζου που κατέβασαν τη γερμανική σημαία.

- Φτάνοντας στη Μέση Ανατολή πώς αρχίζετε να οργανώνεται τον αγώνα σας μέσα στο Στρατό;

- Στην Ελλάδα δημιουργούνται πολλές αντιστασιακές οργανώσεις με διάφορες ονομασίες, η "Φιλική Εταιρεία", ο "Καραϊσκάκης", το "εργατικό ΕΑΜ" που προετοιμάζουν το λαό να αντισταθεί. Με πρωτοβουλία του ΚΚΕ και με τη συμμετοχή άλλων μικρότερων προοδευτικών και σοσιαλιστικών κομμάτων δημιουργείται στις 27 Σεπτέμβρη του '41 το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ).

Φτάνοντας στην Αίγυπτο η μοίρα η δική μας, η 13η Μοίρα Ναυτικής Συνεργασίας, μαζί με άλλες δυνάμεις Ναυτικού και Στρατού Ξηράς (κάποια τμήματα στρατού από το Εβρο), αλλά και νέους της παροικίας της Αιγύπτου και ναυτεργάτες, συγκρότησαν τις Ενοπλες Δυνάμεις της Μ. Ανατολής. Και εδώ οι κομμουνιστές, όσοι βρέθηκαν εκεί, πήραν την πρωτοβουλία και δημιούργησαν Αντιφασιστικές Στρατιωτικές Οργανώσεις (ΑΣΟ) με τη συμμετοχή και προοδευτικών αξιωματικών, απότακτων από το κίνημα του 1935. Η κατεύθυνση που πρόβαλαν οι ΑΣΟ ήταν ότι η συγκρότηση ενός στρατού δημοκρατικού, απαλλαγμένου από τις φασιστικές δυνάμεις του Μεταξά, ο οποίος θα πολεμήσει για τη λευτεριά της πατρίδας και θα αγωνιστεί δίπλα στον αγωνιζόμενο λαό. Αυτά γίνονται τον Οκτώβρη του 1941 και θορυβούν ιδιαίτερα τους βασιλικούς και τους αξιωματικούς του Μεταξά, που δηλώνουν απροκάλυπτα ότι αυτοί πολέμησαν, και τώρα χρειάζεται ένας στρατός, για να επιβάλει την τάξη στην Ελλάδα. Εχουμε, λοιπόν, από την πρώτη στιγμή την κατεύθυνση για το τι πρόκειται να γίνει, βέβαια με την κατεύθυνση και την ανοχή των Εγγλέζων.

Οι Αντιφασιστικές Στρατιωτικές Οργανώσεις κρατούσαν υψηλό το φρόνημα μέσα στο στρατό και αξίζει να πούμε ότι παρόλο που η στρατιωτική ηγεσία δεν ήθελε να σταλεί η πρώτη ταξιαρχία στις επιχειρήσεις στο Ελ Αλαμέιν, με παρέμβαση των οργανώσεων αυτών πήρε μέρος, τελικά, στη μεγάλης ιστορικής σημασίας μάχη. Το 80% αυτών που έπεσαν στις μάχες ήταν αντιφασίστες. Από την άλλη είναι χαρακτηριστικό ότι όταν συνεχίστηκε η καταδίωξη του Ρόμελ στην Αφρική, ο Σύνδεσμος Αξιωματικών "Νέμεσις", που αποτελούνταν από αντιδραστικούς αξιωματικούς, στασίασε, αρνούμενος να προχωρήσει παραπέρα. Κάποιοι σήμερα κατηγορούν τους αντιφασίστες γι' αυτό (όπως αναφέρει ο αντιστράτηγος ε.α Σοφοκλής Τζαννετής, στο βιβλίο του "Ταξιαρχία Ελ Αλαμέιν". Στη σελίδα 109 γράφει χαρακτηριστικά: "Στις 12 Δεκέμβρη η ταξιαρχία έφτασε στην Αγκετάμπα. Εν τω μεταξύ, όμως, όταν ευρίσκετο στο Αν Ντελατ συνέβη ένα πολύ δυσάρεστο επεισόδιο. Μερικοί στρατιώτες του δεύτερου τάγματος στασιάζοντες αρνήθηκαν να συνεχίσουν την πορεία, λέγοντας "αρκετά πολεμήσαμε". Παραπέμφθηκαν αμέσως στο έκτακτο στρατοδικείο και καταδικάστηκαν σε θάνατο. Εξακριβώθη κατά την δίκη ότι επρόκειτο περί κομμουνιστών". Φυσικά πρόκειται για συνειδητή, βάρβαρη παραποίηση της αλήθειας.

- Στη Μ. Ανατολή ποια είναι η σχέση δράσης σας με το κίνημα στην Ελλάδα;

- Στη Μέση Ανατολή παίρνουμε υλικά και νέα από την Ελλάδα, όπως τη διακήρυξη "Τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ" και μαζί με τον παράνομο Τύπο που κυκλοφορούν οι ΑΣΟ, διαπαιδαγωγούνται οι στρατιώτες και οι Ελληνες της παροικίας, ένα πολύ μεγάλο κομμάτι των οποίων ήταν στο πλάι του αντιφασιστικού αγώνα και του ΕΑΜ. Πρέπει να μνημονεύσουμε εδώ την προσφορά ενός αγωνιστή, του κομμουνιστή επαναστάτη από την Ικαρία, Γιάννη Σαλά, που ήταν η ψυχή του κινήματος και ο γραμματέας της ΑΣΟ για όλη την περίοδο αυτή και αργότερα έπεσε μαχόμενος μέσα από τις γραμμές του ΔΣΕ στη Σάμο.

Οι Αγγλοι ήθελαν, ο στρατός, να εξυπηρετεί τις επιδιώξεις τους. Διώκουν, φυλακίζουν και μεταθέτουν όλους τους συνεπείς αντιφασίστες αγωνιστές, φτάνουν ακόμα και σε δολοφονίες. Το 1943 είναι χαρακτηριστικό ότι διαλύουν τη δεύτερη ταξιαρχία, που ήταν η πιο αξιόμαχη και στέλνουν τους πιο συνεπείς αγωνιστές στην Τριπολίτιδα για να φυλάνε Γερμανούς αιχμαλώτους. Ωστόσο, η πάλη των αγωνιστών συνεχίστηκε και παρά τους διωγμούς και παρά την αθρόα εισροή καινούριων στρατιωτικών από την Ελλάδα, προκειμένου να αλλάξουν το συσχετισμό δυνάμεων στη Μ. Ανατολή. Νέα πνοή πήραν οι αντιφασιστικές δυνάμεις με τις μεγάλες νίκες του Κόκκινού Στρατού, που τονώνουν το μαχητικό φρόνημα. Επίσης με την ανακήρυξη στην Ελλάδα της Κυβέρνησης του Βουνού (ΠΕΕΑ), το Μάρτη του '44, δημιουργείται κεντρική επιτροπή αγώνα μέσα στο στρατό, που μαζί με τα υπομνήματα προς την Κυβέρνηση Τσουδερού για εκδημοκρατισμό των ΕΔ, εκδήλωνε την υποστήριξή της και μεγάλων τμημάτων του Στρατού, στην κυβέρνηση της ΠΕΕΑ και καλούσε στη δημιουργία κυβέρνησης εθνικής ενότητας με πυρήνα την ΠΕΕΑ.

- Πώς αντιδράνε οι Αγγλοι στην ανάταση αυτού του κινήματος;

- Οι Αγγλοι ιμπεριαλιστές και οι αντίδραση εξαπέλυσαν επίθεση, αφόπλισαν και διέλυσαν τις Ενοπλες Δυνάμεις, κυνήγησαν τους αγωνιστές και τους έκλεισαν στις φυλακές και τα στρατόπεδα. Αυτή ήταν η κατάληξη των αγωνιστών αντιφασιστών, που πάλευαν ενάντια στην υποτέλεια στους Αγγλους. Μάλιστα, εμάς που ήμασταν στην Αεροπορία, μας πήγαν στις φυλακές του Καιρού και μετά από απεργία που κάναμε, πετύχαμε να μας πάνε μαζί με όλους τους άλλους αντιφασίστες στη Λιβύη.

Φυσικά, στην πατρίδα υπάρχει η Ελεύθερη Ελλάδα, λειτουργούν οι λαϊκοί θεσμοί, έχουμε το μεγάλο πατριωτικό έργο του ΕΑΜ, που εμψυχώνει και εμάς στη Μέση Ανατολή. Στη συνέχεια με την επέμβαση των Αγγλοαμερικάνων, οι περισσότεροι από εμάς θα βρεθούν στους νέους αγώνες του λαού μας στον ένδοξο ΔΣΕ. Με πρωτοπόρους αγωνιστές που έπεσαν για την υπόθεση του λαού μας, τους Σαλά, Μαλαγάρη, Πέτρου και πολλούς άλλους.

- Κλείνοντας, ποιο είναι το μήνυμα και η σημασία του ΟΧΙ του ελληνικού λαού και των αγώνων που ακολούθησαν; Σαν ζωντανός μάρτυρας αυτής της εποποιίας, τι θα θέλατε πείτε στους νεότερους;

- Το συμπέρασμα που βγαίνει από τους αγώνες αυτούς, το παλλαϊκό ΟΧΙ του '40, το κίνημα της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης και της Μ. Ανατολής και αυτών που συνεχίστηκαν με την ίδια ένταση, στη διάρκεια του εμφύλιου και μετά την ήττα, είναι ότι η γενιά αυτή της ένδοξης Εθνικής Αντίστασης διέλυσε το μύθο των ανίκητων ιμπεριαλιστών, βρέθηκε και βρίσκεται ακόμα και σήμερα στην πρώτη γραμμή στην πάλη ενάντια στον ιμπεριαλισμό και τη "νέα τάξη πραγμάτων" για την εθνική ανεξαρτησία και διασφάλιση της ειρήνης.

57 χρόνια μετά, η πολιτική της εξάρτησης και της υποτέλειας, που ακολούθησαν οι ελληνικές κυβερνήσεις, έχει οδηγήσει στην κακοδαιμονία και έχει μπει εμπόδιο στην ανάπτυξή της. Με οποιαδήποτε μορφή οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις ενδιαφέρονται να επιβάλουν την κυριαρχία τους στην περιοχή μας. Και βρισκόμαστε σε μια κατάσταση πολύ επικίνδυνη και κρίσιμη, κυρίως μετά την ανατροπή των σοσιαλιστικών χωρών της Ευρώπης, έχουμε μια γενική επίθεση του ιμπεριαλισμού για την επιβολή της "νέας τάξης πραγμάτων".

Δηλαδή όπως είχαμε παλιότερα στη δεκαετία του '30 την επιβολή της τάξης των φασιστών, αμέσως μετά τον πόλεμο οι ιμπεριαλιστές υιοθετούν τον Ψυχρό Πόλεμο και σήμερα φτάσαμε σε μια πολύ βάρβαρη εποχή, όπου από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ γίνεται γενική επίθεση ενάντια στους εργαζόμενους και τα λαϊκά

στρώματα, στο βιοτικό επίπεδο και τα δικαιώματά τους.

Το μήνυμα που βγαίνει από τις εμπειρίες και την αντίσταση του λαού μας, και των άλλων λαών, είναι ότι ο αγώνας και η αντίσταση είναι μονόδρομος. Ολες οι δυνάμεις εκείνες που βλάπτονται σοβαρά από την πολιτική των ιμπεριαλιστών και των υποτακτικών τους, πρέπει να συσπειρωθούν στο φιλειρηνικό αντιιμπεριαλιστικό αντιμονοπωλιακό δημοκρατικό μέτωπο. Και αυτό σημαίνει όχι μόνο απλά υπεράσπιση της ειρήνης, αλλά και αγώνας ενάντια στο ΝΑΤΟ και τη "νέα τάξη πραγμάτων", ενάντια στα νέα εξοπλιστικά προγράμματα και τα τάγματα θανάτου των δυνάμεων ταχείας επέμβασης και την πολιτική της ΕΕ και των πολυεθνικών.

Μόνο έτσι μπορεί να ανοίξει ο δρόμος για έναν κόσμο πιο δίκαιο, χωρίς φόβο και πόλεμο, χωρίς ανεργία, φτώχεια και εκμετάλλευση. Εναν κόσμο της ειρήνης, συνεργασίας και φιλίας των λαών. Για να εκπληρωθούν τα ανεκπλήρωτα ιδανικά της ένδοξης Εθνικής Αντίστασης.

Δημήτρης ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ

O Π. Μακρής (δεξιά) με συμπολεμιστές του, ύστερα από αναγκαστική προσγείωση στο Πορτ - Σάιντ