Η τακτική των συνεχών περικοπών σε δαπάνες κοινωνικού χαρακτήρα, στην οποία επιδόθηκαν επιμελέστατα μέχρι σήμερα οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, ήταν μόνο η αρχή! Αυτό που οι κυβερνώντες έχουν υπόψη τους να επιβάλουν από δω και στο εξής, ενδεχομένως να αποδείξει ότι η μέχρι σήμερα εφαρμοζόμενη τακτική, αποτελούσε τα πρώτα βήματα μιας πολύ συγκεκριμένης στρατηγικής, η υλοποίηση της οποίας θα σημάνει την πλήρη ανατροπή κάθε έννοιας που συνδέεται με το κράτος - πρόνοιας. Στο δυσοίωνο αυτό συμπέρασμα, οδηγεί πρώτα και κύρια η άποψη που με όλο και περισσότερη εμμονή εκφράζεται το τελευταίο διάστημα από την κυβέρνηση και την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών, σύμφωνα με την οποία από το 1998 και για τα επόμενα χρόνια, το βάρος της ικανοποίησης των όρων του προγράμματος "σύγκλισης" θα κληθεί να σηκώσει πλέον το σκέλος των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού.

Αφορμή για να επανέλθουμε στο θέμα της συνεχούς συρρίκνωσης των δημοσίων δαπανών, αποτέλεσαν αυτή τη φορά τα στοιχεία έκθεσης με θέμα "πορεία των κρατικών δαπανών και αποτελέσματα των δημοσιονομικών ελέγχων οικονομικού έτους 1995", που περιλαμβάνονται στο Δελτίο Δημοσιονομικής Διαχείρισης και Ειδικών Δημοσιονομικών Θεμάτων, που εξέδωσε πριν λίγες μέρες το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους. Η έκθεση, που συντάχθηκε και δημοσιοποιήθηκε για πρώτη φορά φέτος, αποτελεί εφαρμογή των διατάξεων του νόμου "Περί Δημοσίου Λογιστικού". Στην έκθεση παρουσιάζονται τα αποτελέσματα των ελέγχων που πραγματοποίησαν στις δημόσιες δαπάνες οι Υπηρεσίες Δημοσιονομικού Ελέγχου (ΥΔΕ) του υπουργείου Οικονομικών κατά το 1995. Ειδικότερα, εμφανίζεται το ύψος των δαπανών που κατά τον έλεγχο παρουσίασαν προβλήματα "νομιμότητας"και οι ΥΔΕ προέβησαν σε μερική περικοπή ή ολική απόρριψη αυτών. Για να γίνει σαφές περί τίνος πρόκειται: με το νόμο περί δημοσίου λογιστικού, συστάθηκαν οι λεγόμενες Υπηρεσίες Δημοσιονομικού Ελέγχου σε όλα τα υπουργεία, Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις. Ρόλος τους, μεταξύ άλλων, είναι να ελέγχουν κατά πόσο οι δημόσιες δαπάνες και τα κονδύλια που απαιτούν οι διάφοροι φορείς του δημοσίου για τη λειτουργία τους, είναι "νόμιμα" με την κείμενη νομοθεσία. Οσες από αυτές τις δημόσιες δαπάνες κριθούν "μη νόμιμες" περικόπτονται, είτε κατά ένα ποσοστό είτε ολόκληρες. Δεδομένου όμως ότι η έννοια της "νομιμότητας" και της "μη νομιμότητας", όπως περιγράφεται στο νόμο είναι γενική και αόριστη, το αποτέλεσμα είναι όχι μόνο να παραπέμπει σε τακτικές αυθαιρεσίας, αλλά στην ουσία να δημιουργεί έναν ακόμα μηχανισμό συρρίκνωσης, σχεδόν αποκλειστικά των κρατικών δαπανών κοινωνικού χαρακτήρα.

Οι έλεγχοι που πραγματοποίησαν το 1995 οι ΥΔΕ, οδήγησαν σε μερική ή ολική περικοπή, μια σειρά δαπάνες που κρίθηκαν "μη νόμιμες" και οι οποίες αφορούσαν κυρίως επιχορηγήσεις, βοηθήματα και επιδόματα προς οικονομικά ασθενείς ομάδες του πληθυσμού και διάφορες λειτουργικές δαπάνες υπουργείων και Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου, καθώς επίσης κονδύλια που προορίζονταν για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην έκθεση, από τις συνολικές δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού του 1995:

• Το σύνολο των δαπανών που κρίθηκαν "μη νόμιμες" ανέρχεται σε 5.923,7 εκατ. δρχ. Από αυτές κόπηκαν (ή κατά ένα μέρος ή τελείως) δαπάνες ύψους 1.400,7 εκατ. δρχ., δηλαδή το 23,65% αυτών που κρίθηκαν μη νόμιμες.
• Το μεγαλύτερο ποσοστό περικοπής (σχεδόν 62%) παρατηρήθηκε σε δαπάνες που αφορούν μεταβιβαστικές πληρωμές και επιχορηγήσεις. Στην κατηγορία αυτή, από το σύνολο των "μη κανονικών" δαπανών ύψους 323,4 εκατ. δρχ. που διαπιστώθηκαν, κόπηκαν δαπάνες ύψους 200 εκατ. δρχ. Πρόκειται για δαπάνες που αφορούν επιχορηγήσεις σε νοσοκομειακά και εκπαιδευτικά και παρεμφερή ιδρύματα, βοηθήματα και επιδόματα σε οικονομικά αδύνατα στρώματα του πληθυσμού κλπ.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αποτελέσματα των ελέγχων που φαίνονται ανά υπουργείο και Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. Οι μεγαλύτερες περικοπές σε ποσά εμφανίζονται να έγιναν στον τομέα Νοσοκομειακής Περίθαλψης του υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας. Στο συγκεκριμένο τομέα, διαπιστώθηκαν "μη νόμιμες" δαπάνες συνολικού ύψους 2.909,6 εκατ. δρχ. Από αυτές κόπηκαν δαπάνες συνολικού ύψους 907,3 εκατ. δρχ. (σχεδόν 1 δισ. δρχ. ), δηλαδή το 31,18% αυτών που χαρακτηρίστηκαν ως "μη νόμιμες".

Αξιοσημείωτα είναι επίσης τα στοιχεία της έκθεσης, σχετικά με τις περικοπές που σημειώθηκαν στις δαπάνες που αφορούν την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Στους πίνακες της έκθεσης φαίνονται οι περικοπές που έγιναν τόσο στις δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού του 1995 προς τις νομαρχίες, όσο και στις δαπάνες των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων προς το εσωτερικό των νομών. Συγκεκριμένα:

• Το σύνολο των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού προς νομαρχίες που κρίθηκαν "μη νόμιμες" ανήλθε σε 4.517,7 εκατ. δρχ. Από αυτές περικόπηκαν τελικά δαπάνες συνολικού ύψους 431,8 εκατ. δρχ., δηλαδή το 9,56% αυτών που κρίθηκαν "μη νόμιμες".
• Το σύνολο των δαπανών των νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων προς νομούς που κρίθηκαν "μη νόμιμες" ανήλθε σε 11.122,2 εκατ. δρχ. Από αυτές περικόπηκαν συνολικά δαπάνες ύψους 1.284,6 εκατ. δρχ., δηλαδή το 11,55% αυτών που είχαν κριθεί "μη νόμιμες".

Αξίζει εδώ να γίνει μία ενδεικτική αναφορά στις περικοπές από τους προϋπολογισμούς ορισμένων νομαρχιών σε δαπάνες που προορίζονταν για το εσωτερικό των νομών τους. Οι δαπάνες που κόπηκαν το 1995 από τη Νομαρχία Αχαϊας ανέρχονται σε 175,3 εκατ. δρχ., από τη Νομαρχία Φθιώτιδας 91,6 εκατ. δρχ., από τη Νομαρχία Μαγνησίας 80,4 εκατ. δρχ., από τη Νομαρχία Βοιωτίας 60,8 εκατ. δρχ., από τη Νομαρχία Καρδίτσας 47,7 εκατ. δρχ. από τη Νομαρχία Κορινθίας 40,7 εκατ. δρχ. κλπ. Πρόκειται για ποσά που μπορούν να είναι καθοριστικά για την εξυπηρέτηση στοιχειωδών αναγκών υποδομής των νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων.

Από όλα τα παραπάνω ενδεχομένως να φαίνεται ότι τα συνολικά ποσά δαπανών που τελικά κόπηκαν μ' αυτή τη διαδικασία είναι μικρά σε σχέση με το σύνολο των δαπανών που περιλάμβανε ο προϋπολογισμός του 1995. Ωστόσο δεν πρέπει να μας διαφεύγουν της προσοχής ορισμένα δεδομένα όπως: Πρώτον, το γεγονός ότι από τα παραπάνω εμφανίζονται μεγαλύτερα ποσοστά περικοπών σε τομείς που εξυπηρετούν κοινωνικούς σκοπούς, είναι ενδεικτικό των προθέσεων της κυβέρνησης για το ποο θα στρέψει περισσότερο την πολιτική συρρίκνωσης των κρατικών δαπανών. Δεύτερον, ότι οι παραπάνω κατηγορίες δαπανών (κυρίως επιχορηγήσεις, δαπάνες Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης) παραμένουν ουσιαστικά "παγωμένες" εδώ και χρόνια, με αποτέλεσμα οι φορείς που τις έχουν ανάγκη να αντιμετωπίζουν πλέον σοβαρό πρόβλημα επιβίωσης. Αλλωστε, όπως είναι γνωστό οι δαπάνες των υπουργείων και των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων πρέπει "μετά βίας" να παραμείνουν καθηλωμένες και στον προϋπολογισμό του 1998, αφού έτσι επιτάσσει η κυβερνητική λογική του μονόδρομου που δήθεν αποτελεί η ένταξη της χώρας μας στην Οικονομική και Νομισματική Ενωση. Τρίτον, οι παραπάνω εξελίξεις στον τομέα των δαπανών που έχουν εν τέλει καταλυτικές επιπτώσεις στο βιοτικό επίπεδο των ευρύτερων λαϊκών στρωμάτων, διαδραματίζονται ταυτόχρονα με την άσκηση μιας άνευ προηγουμένου αντιλαϊκής φορολογικής πολιτικής. Το κόστος της πολιτικής αυτής το επωμίζεται με ιδιαίτερη ένταση η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, η οποία προκειμένου να αντισταθμίσει την απώλεια εσόδων που έχει από τις περικοπές δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού αφ' ενός και αφ' ετέρου από το γεγονός ότι - ως γνωστόν - δεν της αποδίδονται έσοδα ύψους 1 τρισ. δρχ. που έχουν εισπραχθεί από το δημόσιο για λογαριασμό της, καλείται από την κυβέρνηση ούτε λίγο ούτε πολύ να επιβάλλει η ίδια τοπικούς φόρους...

Βάσω ΜΠΑΡΜΠΑ

Αξιοσημείωτα είναι επίσης τα στοιχεία της έκθεσης, σχετικά με τις περικοπές που σημειώθηκαν στις δαπάνες που αφορούν την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Στους πίνακες της έκθεσης φαίνονται οι περικοπές που έγιναν τόσο στις δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού του 1995 προς τις νομαρχίες, όσο και στις δαπάνες των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων προς το εσωτερικό των νομών