Περίπου πέντε μήνες έχουν περάσει από την ανάδειξη στην πρωθυπουργία της Γαλλίας του Λιονέλ Ζοσπέν. Η επάνοδος των Σοσιαλιστών στη γαλλική ηγεσία, αλλά και η εντυπωσιακή επικράτηση της εκλογικής πλατφόρμας που δημιούργησαν με τους Πράσινους και το Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας, σε βάρος της συμμαχίας των νεογκωλιστών του RPR και των φιλελευθέρων του UDF, κυριάρχησε στα δελτία ειδήσεων όλου του κόσμου. Ο "μετριοπαθής" και "χαμηλών τόνων" Ζοσπέν κατάφερε να κερδίσει το εκλογικό στοίχημα και να υποχρεώσει σε μια εμφανή πολιτική ήττα τον Γάλλο Πρόεδρο Ζακ Σιράκ, ο οποίος, αναμφίβολα, όταν προκήρυττε τις πρόωρες εκλογές, ουδόλως σκεφτόταν μια τέτοια κατάληξη, δηλαδή μια "συγκατοίκηση".

Ο νεογκωλιστής Πρόεδρος είχε σαφώς δηλώσει ότι οι πρόωρες, κατά 10 μήνες, βουλευτικές εκλογές δεν είχαν άλλο στόχο εκτός από την ανανέωση της λαϊκής εντολής προς το δεξιό συνασπισμό, για να μπορέσει να επιταχυνθεί και να ενταθεί η εφαρμογή της σκληρής οικονομικής πολιτικής, προκειμένου η Γαλλία να εκπληρώσει τα κριτήρια της νομισματικής ενοποίησης, όπως παρατίθενται στη Συνθήκη του Μάαστριχτ.

Πολλοί δεν έκρυψαν την ικανοποίησή τους, καθώς κυριάρχησε η εκτίμηση ότι η επάνοδος των Σοσιαλιστών στην πρωθυπουργία σηματοδοτεί την έναρξη μιας ουσιαστικής στροφής "προς τα αριστερά" ολόκληρης της ευρωπαϊκής πολιτικής, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη η στενή σχέση και συνεργασία της Γαλλίας με τη Γερμανία, που σαφέστατα επιθυμεί να διαδραματίζει το ρόλο της "ευρωπαϊκής ατμομηχανής". Αλλωστε, αν κάτι κατάφερε πολύ καλά ο Λιονέλ Ζοσπέν ήταν να προβάλλει το κόμμα του ως μια ουσιαστική εναλλακτική λύση απέναντι στην πολιτική λιτότητας του Αλέν Ζιπέ και να πείσει το γαλλικό λαό ότι μπορεί να του προσφέρει μια καλύτερη πραγματικότητα, με λιγότερους φόρους και λιγότερη λιτότητα, χωρίς όμως να κρύψει ποτέ ότι στόχος και του ιδίου είναι η ομαλή ένταξη της Γαλλίας στην ΟΝΕ.Αλλωστε, αμέσως μετά την εκλογή του Λιονέλ Ζοσπέν, όταν οι χρηματιστηριακοί και οι ευρωπαϊκοί κύκλοι έδειχναν να ανησυχούν, ο Ζακ Ντελόρ, πρώην πρόεδρος της Κομισιόν και πρωτεργάτης της ευρωπαϊκής νομισματικής ενοποίησης, έσπευσε να καθησυχάσει "τους πάντες", λέγοντας ότι η νέα κυβέρνηση, όση πίεση και αν δεχτεί από τους κυβερνητικούς της εταίρους, αλλά και όποια αναπροσαρμογή και αν αποφασιστεί από κάποια διακυβερνητική διάσκεψη για τα κριτήρια της νομισματικής ενοποίησης, θα μείνει πιστή στη Συνθήκη του Μάαστριχτ.

Ποια ήταν, τελικά, η σημαντική εκείνη διαφορά που έδωσε στον Λιονέλ Ζοσπέν και το Σοσιαλιστικό Κόμμα την πρωθυπουργία σε βάρος του δεξιού συνασπισμού; Ο Λιονέλ Ζοσπέν υποσχέθηκε στους Γάλλους ψηφοφόρους ότι θα τους ανακουφίσει από τα αλλεπάλληλα μέτρα λιτότητας και από τη σκληρή δημοσιονομική πολιτική των προκατόχων του. Σκόπευσε στα δύο νευραλγικά σημεία της γαλλικής κοινωνίας, την ανεργία και την ευρωπαϊκή νομισματική ενοποίηση και όλα τα συνακόλουθά της.Αν και η προεκλογική εκστρατεία ήταν ιδιαίτερα χαμηλών τόνων σε σύγκριση με τη σοβαρότητα και την κρισιμότητά της, φαίνεται ότι ο σημερινός πρωθυπουργός πέτυχε να πείσει τους Γάλλους πως κρατά στα χέρια του τη λύση στα δεινά τους.

Μίλησε για άμεση καταπολέμηση της ανεργίας (12,8%) μέσα από τη δημιουργία 700.000 νέων θέσεων εργασίας, εκ των οποίων οι μισές αφορούσαν τον δημόσιο και οι υπόλοιπες τον ιδιωτικό τομέα, αλλά και μέσω της επιβολής προστίμων σε όσους εργοδότες προχωρούν σε απολύσεις.Υποσχέθηκε ότι στα πλαίσια ενός τριετούς προγράμματος η Γαλλία θα εξέλθει από την οικονομική κρίση, εκπληρώνοντας μεν τα κριτήρια της νομισματικής ενοποίησης, αλλά όχι απαραίτητα με εξοντωτική αυστηρότητα, και τόνισε ότι θα μειώσει το εβδομαδιαίο ωράριο από 39 σε 35 ώρες χωρίς μείωση μισθών. Επιπλέον, στη βάση της κοινής εκλογικής πλατφόρμας με το ΚΚΓ και τους Πράσινους αποδέχτηκε την αύξηση κατά 1.000 φράγκα του κατώτερου μισθού, την αύξηση της φορολογίας στις μεγάλες κερδοφόρες επιχειρήσεις και την ταυτόχρονη μείωση κατά 20% του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας, τάχθηκε κατά των ιδιωτικοποιήσεων των επιχειρήσεων του δημοσίου τομέα και δεσμεύτηκε για τη στήριξη των συνταξιοδοτικών και ασφαλιστικών ταμείων, για τη διατήρηση του συστήματος υγείας και περίθαλψης.Επιπλέον, ο Λιονέλ Ζοσπέν αποδέχτηκε το γεγονός ότι το ΚΚΓ θα επέμενε στην επιδίωξή του για νέο δημοψήφισμα σχετικά με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, καθώς στο προηγούμενο του 1992 το 49% των Γάλλων είχε ταχθεί κατά της ΟΝΕ.

Αμέσως μετά την εκλογή του στην πρωθυπουργία, ο Λιονέλ Ζοσπέν σχηματίζει μια "μικρή και ευέλικτη" κυβέρνηση 14 υπουργών, εκ των οποίων οι 8 έχουν κυβερνητική πείρα και άλλοι 4 ανήκουν στους υπόλοιπους συμμετέχοντες στην εκλογική πλατφόρμα: Το υπουργείο Εσωτερικών αναλαμβάνει ο Ζαν Πιερ Σεβενεμάν, του Κινήματος Πολιτών κατά του Μάαστριχτ, το υπουργείο Περιβάλλοντος η Ντομινίκ Βουανέ, εκπρόσωπος των Πρασίνων και τα ιδιαίτερα "κρίσιμα" υπουργεία Μεταφορών και Νεολαίας και Αθλητισμού οι Ζαν Κλοντ Γκισό και Μαρί Ζορζ Μπουφέ από το ΚΚΓ.

Στην παρθενική του ομιλία ως πρωθυπουργός, στα μέσα Ιουνίου, τονίζει ότι θα παραμείνει πιστός στις προεκλογικές του εξαγγελίες και δεσμεύεται για:

- Κατάθεση νέου μεταναστευτικού νόμου εντός δύο μηνών.

- Αύξηση κατά 4% του κατώτερου μισθού.

- "Πάγωμα" των ιδιωτικοποιήσεων "εκτός και αν οι προτάσεις των αγοραστών ικανοποιούν το εθνικό συμφέρον", ενώ παράλληλα αποκλείει το ενδεχόμενο ιδιωτικοποίησης για τη δημόσια επιχείρηση τηλεπικοινωνιών "Φρανς Τελεκόμ" και τον δημόσιο αερομεταφορέα "Αιρ Φρανς", που "βέβαια οφείλουν να εκσυγχρονιστούν", για επίμονη μάχη κατά της ανεργίας και φυσικά για πίστη στα κριτήρια της ΟΝΕ.

Πέρα, όμως, από τις διακηρύξεις και τις δεσμεύσεις, ιδιαίτερα κατατοπιστική είναι μια ματιά στις εξελίξεις που σημειώθηκαν τους πέντε μήνες της διακυβέρνησης του Λιονέλ Ζοσπέν και της εφαρμογής της "εναλλακτικής" πρότασής του.

Πρώτο, κατά χρονολογική σειρά, "δείγμα γραφής" της νέας γαλλικής σοσιαλιστικής κυβέρνησης ήταν η αντιμετώπιση του ζητήματος της, κατά ένα μεγάλο μέρος κρατικής, "Ρενό". Οι εργαζόμενοι στο παράρτημα της μεγάλης αυτοκινητοβιομηχανίας στη Βιλβόρντ του Βελγίου είχαν επανειλημμένα πραγματοποιήσει πολυήμερες απεργίες, διαμαρτυρόμενοι για τα σχέδια οριστικού κλεισίματος του παραρτήματος. Οι ελπίδες που είχαν εναποθέσει στον νέο σοσιαλιστή πρωθυπουργό κατέρρευσαν, όταν η νέα κυβέρνηση ενστερνίστηκε τις απόψεις των εμπειρογνωμόνων και μετά από μία παράταση ορισμένων ημερών, παραδέχτηκε ότι το παράρτημα του Βελγίου θα κλείσει οριστικά.Βέβαια, δεν έγιναν απολύσεις - άλλωστε ο Λιονέλ Ζοσπέν είχε δεσμευτεί κατά των απολύσεων - αλλά επινοήθηκε η μέση λύση του συμβιβασμού: 3.100 εργαζόμενοι αποζημιώνονται εφάπαξ με ένα ποσό που κυμαίνεται ανάμεσα στα 27.000-40.000 δολάρια, ανάλογα με το χρόνο εργασίας και τους καταβάλλεται κανονικά ο μισθός για τα επόμενα 2 χρόνια, όσοι εργαζόμενοι είναι άνω των 50 ετών συνταξιοδοτούνται πρόωρα και παραμένουν στη Βιλβόρντ 400 διοικητικοί υπάλληλοι.

Ανάλογες αποφάσεις έλαβε και η, κατά ένα μέρος κρατική, αυτοκινητοβιομηχανία "Πεζό", που στα μέσα Ιουνίου ανακοίνωσε ότι από το 2ο εξάμηνο του 1997 μέχρι το 1ο εξάμηνο του 1998 θα περικοπούν 3.816 θέσεις εργασίας, μέσα από τη διαδικασία της πρόωρης ή εθελοντικής συνταξιοδότησης και τη μετατροπή της σταθερής απασχόλησης σε μερική.Φυσικά, και στη συγκεκριμένη περίπτωση ούτε λόγος να γίνεται για απολύσεις.

Στα μέσα Ιουλίου ο νέος υπουργός Οικονομικών Ντομινίκ Στράους - Καν ανακοίνωσε το πρόγραμμα της κυβέρνησης, για την εφαρμογή του οποίου συνέστησε "υπομονή και κατανόηση στο γαλλικό λαό".Ο Στράους - Καν ανακοίνωσε ότι αυξάνεται από 36,6% σε 42% η φορολογία στα εταιρικά εισοδήματα, ενώ παράλληλα αυξάνεται από 19% σε 42% η φορολογία στις μακροπρόθεσμες καταθέσεις. Ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών τόνισε ότι η νέα φορολογία αφορά κυρίως τις μεγάλες επιχειρήσεις με ετήσιο κέρδος ίσο ή μεγαλύτερο των 50 εκατομμυρίων φράγκων, "οι οποίες και θα ωφεληθούν κυρίως από την ευρωπαϊκή νομισματική ενοποίηση". Το κατά πόσον θα διατηρηθεί η αύξηση της φορολογίας σε αυτή την κατεύθυνση αναμένεται να φανεί στο μέλλον. Πάντως, ο Στράους - Καν ανακοίνωσε ταυτόχρονα και μείωση των δημοσίων δαπανών κατά 10 δισεκατομμύρια φράγκα (1,6 δισ. δολάρια) και υπογράμμισε ότι αναμένει τα νέα μέτρα να αποφέρουν στη γαλλική κυβέρνηση έσοδα 22 δισεκατομμυρίων φράγκων. Μάλιστα, εξέφρασε την πεποίθηση ότι η νέα οικονομική πολιτική θα οδηγήσει στη μείωση του δημοσίου ελλείμματος στο 3,1% μέχρι 3,3% του ΑΕΠ μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους, γεγονός που φέρνει τη Γαλλία πολύ κοντά στο όριο του 3% που ορίζει η Συνθήκη του Μάαστριχτ.

Ιδιαίτερα αποκαλυπτική της φερεγγυότητας της νέας γαλλικής κυβέρνησης θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι η στάση που τηρεί απέναντι στις ιδιωτικοποιήσεις. Αν και ο Λιονέλ Ζοσπέν υπήρξε κατηγορηματικός στην αρχική του ομιλία περί μη ιδιωτικοποίησης του κρατικού φορέα τηλεπικοινωνιών, στις αρχές του Σεπτέμβρη ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών ανακοίνωσε την προσφορά σε ιδιώτες του 20% των μετοχών της "Φρανς Τελεκόμ". Μάλιστα, μόλις ένα μήνα μετά ο Ντομινίκ Στράους - Καν δεν έκρυβε την ικανοποίησή του για την κυβερνητική αυτή απόφαση, καθώς - όπως υποστήριξε - υπήρξαν περισσότεροι από 4 εκατομμύρια ιδιώτες που εκδήλωσαν ενδιαφέρον να αγοράσουν μετοχές της κρατικής επιχείρησης τηλεπικοινωνιών. Βέβαια, ίσως η κίνηση αυτή μπορεί να ερμηνευτεί στα πλαίσια του "αναγκαίου εκσυγχρονισμού", που είχε προαναγγείλει ο Γάλλος πρωθυπουργός.

Ιδιωτικοποιήσεων συνέχεια για τις γαλλικές κρατικές επιχειρήσεις με την εταιρία παραγωγής αμυντικών και ηλεκτρονικών μηχανημάτων "Τόμσον", της οποίας μεγάλο μέρος προτίθεται να αγοράσει η επιχείρηση επικοινωνιών "Αλκατέλ" και η συνεργάτιδά της "Ντασόλτ", ενώ το 58% της "Τόμσον" σχεδιάζεται να παραμείνει κρατικό. Στο σχετικό δελτίο Τύπου της κυβέρνησης αναφέρεται ότι "στόχος είναι να χτιστεί μια συνεργασία που θα περικλείει τα αμυντικά ηλεκτρονικά μηχανήματα και τις στρατιωτικές επικοινωνίες της "Αλκατέλ", τις εταιρικές και αμυντικές ηλεκτρονικές υπηρεσίες της "Τόμσον" και τις δορυφορικές επικοινωνίες της "Αεροσπασιάλ"".Η διεύθυνση της "Αλκατέλ" δεν κρύβει τη χαρά της, τονίζοντας ότι με τον τρόπο αυτό "ο συνεταιρισμός θα είναι ο πρώτος στις παγκόσμιες στρατιωτικές επικοινωνίες, τρίτος στα ραντάρ και στα αμυντικά συστήματα και τέταρτος στις δορυφορικές επικοινωνίες", ενώ από την πλευρά του ο Ντομινίκ Στράους - Καν υποστήριξε ότι πρόκειται πλέον "για κυριαρχία στην παγκόσμια ανταγωνιστικότητα".

Μετά το πέρας του καλοκαιριού και έχοντας συμπληρώσει το πρώτο τρίμηνο στην εξουσία, η νέα γαλλική κυβέρνηση ασχολήθηκε και με το ζήτημα του μεταναστευτικού νόμου. Παρά τις βαρύγδουπες προεκλογικές δηλώσεις περί ριζικών αλλαγών του σχετικού νόμου που είχε προκαλέσει σωρεία αντιδράσεων στον προοδευτικό κόσμο της χώρας, το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε, πριν από δύο βδομάδες, δύο νομοθετικές ρυθμίσεις με τις οποίες αναθεωρείται, μερικώς, το υπάρχον νομικό πλαίσιο. Οι νέες προτάσεις προβλέπουν:

- Παροχή προσωρινής άδειας παραμονής σε όσους μετανάστες είναι μεγαλύτεροι σε ηλικία και έχουν συγγενικούς δεσμούς με τη Γαλλία ή χρήζουν άμεσης ιατρικής βοήθειας.

- Παροχή κάρτας διαμονής ενός έτους για "προσωπικές και οικογενειακές υποθέσεις" κυρίως σε καθηγητές Πανεπιστημίου κλπ.

- Διεύρυνση μερικώς των κατευθύνσεων για την παροχή πολιτικού ασύλου.

- Αυστηρότερες κυρώσεις στους λαθρομετανάστες.

- Αυτόματη παροχή γαλλικής υπηκοότητας στα παιδιά μεταναστών που γεννήθηκαν στη Γαλλία και έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους. Οι αντιρατσιστικές οργανώσεις δεν έκρυψαν την απογοήτευσή τους, τονίζοντας ότι οι προτάσεις αυτές ουδόλως αναβαθμίζουν τη θέση του μετανάστη, ιδιαίτερα λαμβάνοντας υπόψη την άνοδο του ρατσισμού και της ξενοφοβίας που χαρακτηρίζει τη γαλλική κοινωνία τα τελευταία χρόνια.

Το κερασάκι στην τούρτα ήταν η ανακοίνωση της εφαρμογής υποχρεωτικού 35ωρου από το 2000, ανακοίνωση που ο Λιονέλ Ζοσπέν έκανε κατά τη διάρκεια ενός διήμερου Συνεδρίου για την Απασχόληση και προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις τόσο των συνδικάτων όσο και της εργοδοσίας. Ο πρόεδρος της Γαλλικής Ενωσης Εργοδοτών Ζαν Γκαντουά παραιτήθηκε, διαμαρτυρόμενος ότι οι απόψεις του δεν εισακούστηκαν και υποστηρίζοντας ότι το 35ωρο διόλου δε θα βοηθήσει στην πλήρωση των κριτηρίων του Μάαστριχτ. Από την πλευρά τους τα συνδικάτα διαμαρτύρονται ότι η μείωση των εργασιακών ωρών ανά βδομάδα ,διόλου δεν εξασφαλίζει τη σταθερότητα των μισθών, την καθιέρωση του πενθημέρου και την κατοχύρωση της πλήρους ασφαλιστικής κάλυψης των εργαζομένων. Πίσω από την εφαρμογή του 35ωρου οι Γάλλοι εργαζόμενοι βλέπουν την πλήρη αποδιάρθρωση του χρόνου εργασίας, γεγονός που όχι μόνο δεν πρόκειται να εξασφαλίσει περισσότερες θέσεις εργασίας, αλλά θα αναγκάσει και τους, ήδη, εργαζόμενους να δουλεύουν χωρίς σταθερό ωράριο όπου, όποτε και όσο τους επιβάλλει η εργοδοσία.Πάντως, η νέα κυβέρνηση εμφανίζεται αποφασισμένη να προωθήσει τη θέση της και τονίζει ότι θα βοηθήσει με 9.000 φράγκα ανά εργαζόμενο κάθε επιχείρηση που θα διαπραγματευτεί τη μείωση του ωραρίου κατά 10% και θα αυξήσει το εργατικό της δυναμικό κατά 6%.

Αναπάντητες μένουν ακόμη οι προεκλογικές εξαγγελίες του Λιονέλ Ζοσπέν για 700.000 νέες θέσεις εργασίας, ζήτημα που αναμένεται, όπως και το θέμα της κοινωνικής ασφάλισης και περίθαλψης, να λυθεί στα πλαίσια του τρίχρονου οικονομικού προγράμματος, το οποίο δεν έχει ακόμη ανακοινωθεί με όλες τις λεπτομέρειές του. Η γαλλική κυβέρνηση, πάντως, διατείνεται ότι το πρόγραμμά της θα ενισχύσει την οικονομική ανάπτυξη της χώρας και θα οδηγήσει στη μείωση της ανεργίας με ταυτόχρονη ικανοποίηση των κριτηρίων της ΟΝΕ.

Ο χρόνος μένει να αποδείξει κατά πόσο ο Λιονέλ Ζοσπέν και η κυβέρνησή του είναι σε θέση να κρατήσει τις πολύ λεπτές ισορροπίες ανάμεσα στη Συνθήκη του Μάαστριχτ και τη λαϊκή δυσαρέσκεια, γεγονός που επισήμαναν από την αρχή της πρωθυπουργίας του οι πολιτικοί αναλυτές. Από την πλευρά του, ο γαλλικός λαός φαίνεται ότι τηρεί στάση αναμονής, περιμένοντας να δει προτάσεις λύσης στα προβλήματά του. Και τα προβλήματά του είναι πολύ συγκεκριμένα: Είναι η ανεργία και η οικονομική λιτότητα, προβλήματα με βάση τα οποία ψηφίζει, τα τελευταία χρόνια, τις εκάστοτε κυβερνήσεις και καταλήγει πάντα εξαπατημένος. Αναμένει και προειδοποιεί ότι ο Νοέμβρης του 1995, όταν η Γαλλία παρέλυσε από άκρη σε άκρη από τις πανεθνικές απεργίες διαρκείας, που έκαναν όχι μόνο τη Γαλλία, αλλά και ολόκληρη την "ενωμένη Ευρώπη" να σείεται.

Ελένη ΜΑΥΡΟΥΛΗ