66ο ΜΕΡΟΣ

"Θα επιτραπεί, άραγε, να μπουν οι μπολσεβίκοι στη νέα κυβέρνηση;".

Εξυσε το σβέρκο. "Αυτό είναι σύνθετο πρόβλημα", είπε. "Φυσικά, αν δεν τους επιτρέψουν, θ' αναγκαστούν ν' αρχίσουν πάλι από την αρχή. Ωστόσο, όμως, θα 'χουν ελπίδες για να ρυθμίσουν την ισορροπία των δυνάμεων στη Συντακτική Συνέλευση".

"Και εκτός απ' αυτό", τον διέκοψε ο αξιωματικός, "αυτό δημιουργεί ζήτημα εισδοχής των καντέ στην κυβέρνηση. Οι λόγοι είναι ακριβώς οι ίδιοι. Αφού ξέρετε πως οι καντέ, στην ουσία, δε θέλουν να συγκληθεί Συντακτική Συνέλευση. Και δεν το θέλουν, αφού οι μπολσεβίκοι μπορούν να συντριβούν ακριβώς τώρα". Κούνησε το κεφάλι. "Εμείς οι Ρώσοι δεν μπορούμε εύκολα να κάνουμε πολιτικό αγώνα! Εσείς οι Αμερικανοί, είστε γεννημένοι πολιτικοί, ασχολείστε σ' όλη σας τη ζωή με την πολιτική, μα σ' εμάς, το ξέρετε κι οι ίδιοι, όλη αυτή η υπόθεση δεν έχει ακόμα ούτε ένα χρόνο...".

"Τι γνώμη έχετε για τον Κερένσκι;" τους ρώτησα.

"Ω, ο Κερένσκι είναι φταίχτης για όλες τις αμαρτίες της προσωρινής κυβέρνησης", απάντησε ο άλλος συνομιλητής. "Αυτός μας υποχρέωσε να κάνουμε συνασπισμό με την αστική τάξη. Αν πραγματοποιούσε την απειλή του και υπέβαλε παραίτηση, θα δημιουργούνταν τότε κυβερνητική κρίση, δεκαέξι βδομάδες πριν τη Συντακτική Συνέλευση, κι εμείς θέλαμε να το αποφύγουμε αυτό".

"Μα μήπως τελικά δεν έγινε έτσι;".

"Ναι, αλλά πώς μπορούσαμε να το ξέρουμε αυτό; Ο Κερένσκι και ο Αυξέντιεφ μάς ξεγέλασαν. Αλλά κι ο Γκοτς δεν είναι πιο ριζοσπαστικός απ' αυτούς. Εγώ είμαι με τον Τσερνόφ, γιατί αυτός είναι πραγματικός επαναστάτης... Ξέρετε πως ο Λένιν ανακοίνωσε μόλις σήμερα ότι δε θα είχε καμιά αντίρρηση για τη συμμετοχή του Τσερνόφ στην κυβέρνηση;

Φυσικά και μεις θέλαμε να ξεκόψουμε από την κυβέρνηση του Κερένσκι, μα νομίσαμε πως θα ήταν καλύτερα να περιμένουμε τη Συντακτική Συνέλευση... Οταν άρχισαν όλα αυτά, εγώ ήμουν με τους μπολσεβίκους, όμως η ΚΕ του κόμματός μου ομόφωνα τάχτηκε ενάντια. Τι να 'κανα; Κομματική πειθαρχία...

Μέσα σε μια βδομάδα η μπολσεβίκικη κυβέρνηση θα γίνει κομμάτια. Αν οι εσέροι μπορούσαν να τραβηχτούν στην άκρη και να περιμένουν, τότε η εξουσία θα 'πεφτε κατευθείαν στα χέρια τους. Αν όμως περιμένουμε μια ολόκληρη βδομάδα, τότε στη χώρα θα επικρατήσει τέτοιο χάος, που οι Γερμανοί ιμπεριαλιστές θα νικήσουν πέρα για πέρα. Να γιατί αρχίσαμε την εξέγερση, έχοντας με το μέρος μας μόνο δύο συντάγματα στρατιωτών, που υποσχέθηκαν να μας υποστηρίξουν, αλλά τελικά τάχθηκαν ενάντιά μας... Εμειναν μόνο οι ευέλπιδες...".

"Τι γίνεται με τους κοζάκους;".

Ο αξιωματικός αναστέναξε. "Δεν το κούνησαν ρούπι. Στην αρχή είπαν πως θα δράσουν, αν τους υποστηρίξει το πεζικό. Εκτός απ' αυτό έλεγαν κι ο Κερένσκι έχει μαζί του κοζάκους, και πιθανόν εκείνοι να κάνουν το καθήκον τους... Κατόπιν άρχισαν να λένε πως τους κοζάκους τους θεωρούν πάντα γεννημένους εχθρούς της δημοκρατίας... Και στο κάτω κάτω λένε "οι μπολσεβίκοι υποσχέθηκαν να μη μας πάρουν τη γη. Δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα. Θα κρατήσουμε ουδετερότητα"".

Ολη την ώρα που συζητούσαμε έμπαιναν κι έβγαιναν διάφοροι άνθρωποι, κυρίως αξιωματικοί, με ξηλωμένες τις επωμίδες. Μπορούσαμε να τους βλέπουμε όταν μπαίνανε και ν' ακούμε τις σιγανές και γρήγορες φωνές τους. Μέσα από την αναδιπλωμένη κουρτίνα, είδα τυχαία μια ολάνοιχτη πόρτα στο μπάνιο όπου σ' ένα καθισματάκι καθόταν ένας χοντρός αξιωματικός με στολή συνταγματάρχη κι έγραφε κάτι σ' ένα μπλοκ που το στήριζε στα γόνατά του. Αναγνώρισα τον πρώην διοικητή της Πετρούπολης, συνταγματάρχη Πολκόβνικοφ, που για τη σύλληψή του, η Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή θα έδινε ολόκληρη περιουσία.

"Το πρόγραμμά μας;" έλεγε ο αξιωματικός. "Να ποιο είναι: Μεταβίβαση της γης στις αγροτικές επιτροπές. Να δοθεί στους εργάτες απόλυτη δυνατότητα συμμετοχής στη διεύθυνση της βιομηχανίας. Δραστήρια ειρηνική πολιτική, όμως χωρίς τέτοιο τελεσίγραφο, σαν αυτό που έστειλαν οι μπολσεβίκοι προς όλες τις χώρες. Οι μπολσεβίκοι δε θα μπορέσουν να εκπληρώσουν αυτές τις υποσχέσεις που έδωσαν στις μάζες, δε θα μπορέσουν ούτε και στο εσωτερικό της χώρας. Δε θα τους επιτρέψουμε... Κλέψαν από μας το πρόγραμμα για το αγροτικό ζήτημα, για να πετύχουν την υποστήριξη της αγροτιάς. Αυτό δεν είναι τίμιο. Αν περίμεναν μέχρι τη σύγκληση της Συντακτικής Συνέλευσης... ". "Η υπόθεση δε βρίσκεται στη Συντακτική Συνέλευση!" τον διέκοψε ο αξιωματικός. "Αν οι μπολσεβίκοι είναι έτοιμοι να φτιάξουν εδώ σοσιαλιστικό κράτος, εμείς σε καμιά περίπτωση δεν μπορούμε να δουλέψουμε μ' αυτούς! Ο Κερένσκι έκανε χοντρό λάθος, όταν δήλωσε στο Συμβούλιο της Δημοκρατίας πως έδωσε ήδη διαταγή να συλληφθούν οι μπολσεβίκοι. Αποκάλυψε έτσι τα σχέδιά του...".

"Και τώρα τι σκοπεύετε να κάνετε;" τους ρώτησα.

Αλληλοκοιτάχτηκαν. "Θα δείτε ύστερα από λίγες μέρες... Αν έρθουν με το μέρος μας αρκετά στρατεύματα του μετώπου, τότε δε θα κάνουμε καμιά συμφωνία με τους μπολσεβίκους. Αν όχι, τότε μπορεί να κάνουμε...".

Βγαίνοντας στη λεωφόρο Νέβσκι πήδησα στο σκαλοπάτι ενός παραφορτωμένου τραμ, που το πάτωμά του έτριζε από το βάρος των ανθρώπων και ακουμπούσε σχεδόν στο χώμα. Το τραμ σερνόταν αργά προς το Σμόλνι.

Στο διάδρομο βάδιζε ο μικρούλης, λεπτεπίλεπτος και κομψός Μεσκόφσκι. Είχε όψη πολυάσχολου ανθρώπου. "Η απεργία όλων των υπουργείων", μας ανακοίνωσε,"έχει την επίδρασή της. Ετσι λόγου χάρη, ενώ το Σοβιέτ των επιτρόπων του λαού υποσχέθηκε να δημοσιεύσει τις μυστικές συμφωνίες, ο Νεράτοφ που διαχειρίζεται αυτές τις υποθέσεις εξαφανίστηκε και πήρε τα χαρτιά μαζί του. Υπάρχει η υποψία πως είναι κρυμμένα στην αγγλική πρεσβεία...".

Το χειρότερο όμως απ' όλα ήταν ότι απεργούσαν οι τράπεζες. "Χωρίς χρήματα", μου είπε ο Μετζίνσκι, "είμαστε ολότελα ανίσχυροι. Πρέπει να πληρώσουμε τους μισθούς των σιδηροδρομικών, των ταχυδρομικών και τηλεγραφικών υπαλλήλων... Οι τράπεζες όμως είναι κλειστές, το βασικότερο κλειδί, η Κρατική Τράπεζα, δεν εργάζεται. Οι τραπεζικοί υπάλληλοι σ' όλη τη Ρωσία εξαγοράστηκαν και παράτησαν τη δουλιά...

Ο Λένιν όμως διέταξε ν' ανατινάξουν τα υπόγεια της Κρατικής Τράπεζας με δυναμίτη. Σχετικά με τις ιδιωτικές τράπεζες, μόλις εκδόθηκε νόμος που διατάσσει ν' ανοίξουν αύριο κιόλας, διαφορετικά θα τις ανοίξουμε μόνοι μας!".

ΑΥΡΙΟΤΟ 67ο ΜΕΡΟΣ