Πολλά έχουν γραφεί και λεχθεί γι' αυτό το σημαντικό ζήτημα. Επειδή όμως το αποτέλεσμα και η πράξη κρίνουν προθέσεις και πολιτικές επιλογές, είναι χρήσιμο για όλους να δούμε τι λέει αυτό το κείμενο και να βγάλουμε κάποια βασικά συμπεράσματα.

Οι "κοινωνικοί εταίροι" (!) λοιπόν, συμφώνησαν:

- Για ΔΕΚΟ και Δημόσιο Τομέα.Αφού διαπιστώνεται η "νοσηρότητα" του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα, "συμφωνείται ότι οι ΔΕΚΟ δεν πρέπει να επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό. Για το λόγο αυτό πρέπει να προχωρήσουν ριζικές μεταρρυθμίσεις, αφού πρώτα εξασφαλιστεί ευρεία κοινωνική συναίνεση". Εάν αυτό δε σημαίνει στα απλά ελληνικά πλήρης ιδιωτικοποίηση του δημόσιου τομέα της οικονομίας και ριζική αλλαγή του ρόλου και του χαρακτήρα των ΔΕΚΟ, ας μας εξηγήσει κάποιος "εταίρος" τι άλλο σημαίνει.

- Για την πολιτική απασχόλησης συμφώνησαν ότι "πρέπει να διευκολυνθεί η λειτουργία επιχειρήσεων και να καταστεί το φορολογικό σύστημα φιλικότερο προς την απασχόληση".

• Νέες θέσεις εργασίας "θα αναζητηθούν στον τομέα Παροχής Κοινωνικών Υπηρεσιών, όπως φύλαξη παιδιών εργαζομένων μητέρων, φροντίδα ηλικιωμένων κατ' οίκον, πυροπροστασία κατά τη θερινή περίοδο κ. λ. π. ".
• Συμφώνησαν όλοι τους - και "συνδικαλιστές" μαζί - ότι βασικό πρόβλημα για τους εργαζόμενους είναι ότι "η αγορά εργασίας στη χώρα μας αντιμετωπίζει ολοένα και μεγαλύτερη έλλειψη επαγγελματικών προσόντων, άρα η κατάρτιση πρέπει να συναρτάται με τις ανάγκες αγοράς εργασίας". Επομένως, είναι ανάγκη "η αναβάθμιση των δομών κατάρτισης ιδιωτικών επιχειρήσεων και ιδιωτικών εκπαιδευτικών φορέων".

Το κείμενο βέβαια δεν μπαίνει στον κόπο να μας αναφέρει πόσες θέσεις εργασίας δημιούργησαν τα δεκάδες δισ. που ήδη ξοδεύτηκαν για την περίφημη επαγγελματική κατάρτιση. Ούτε μας λέει αν οι χιλιάδες, δάσκαλοι, καθηγητές, επιστήμονες, απόφοιτοι ΑΕΙ και ΤΕΙ, στερούνται προσόντων και μένουν χρόνια άνεργοι.

- Το κείμενο θεωρεί "αδιαπραγμάτευτη και θεσμοθετημένη" την ελεύθερη συλλογική διαπραγμάτευση μεταξύ εργαζομένων και επιχειρήσεων, όμως αμέσως μετά προτείνει: "Ο άξονας διαμόρφωσης εισοδημάτων για τη διετία 1998-1999 μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο στρατηγικής συμφωνίας - πλαίσιο μεταξύ των εταίρων και της κυβέρνησης".

- Το κείμενο δέχεται ότι πρέπει οι εργαζόμενοι να διασφαλίζουν και να αυξάνουν το εισόδημά τους, όμως "λαμβανομένης υπόψη της εθνικής παραγωγικότητας και της ανάγκης ενίσχυσης της απασχόλησης".

- Για την ανεργία των νέων,αφού προτείνονται σχέδια και πρωτοβουλίες για δημιουργία "θέσεων απασχόλησης" (όχι μόνιμης εργασίας) και "θέσεις κοινωνικής εργασίας σε τομείς πρόνοιας, περιβάλλοντος, πολιτισμού κ. ά." - δηλαδή εθελοντική δουλιά μερικής απασχόλησης ελάχιστα αμειβόμενη, όπως με περισσότερο θράσος εξηγεί η γνωστή "Λευκή Βίβλος" - συμφωνούν οι "εταίροι" και εξουσιοδοτούν την κυβέρνηση "να εξετάσει στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα τη μείωση του μη μισθολογικού κόστους εργασίας ως κίνητρο για τις προσλήψεις νέων ανέργων...".

- Για τους συνταξιούχους,αφού το κείμενο εύχεται να προστατευτεί το επίπεδο ζωής τους, καταλήγει: "Αν κάποιοι επιλέγουν την περαιτέρω ενεργό συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας, τότε η κοινωνία μπορεί να περιορίσει την επιδότηση του εισοδήματός τους ή να αναστείλει την πληρωμή π. χ. τμήματος της σύνταξής τους".

- Τη μερική απασχόληση.Το κείμενο των "κοινωνικών εταίρων" τη θεωρεί ότι "αποτελεί προστάδιο ένταξης στην πλήρη απασχόληση" και για το λόγο αυτό αποφασίζει "την εφαρμογή της μερικής απασχόλησης στις Δημόσιες Επιχειρήσεις. Στην κατεύθυνση αυτή θα προωθηθούν όλα τα αναγκαία μέτρα", αναγκάζεται όμως να ομολογήσει ότι "ο θεσμός της μερικής απασχόλησης πρέπει να χρησιμοποιηθεί με στόχο την ανάπτυξη και στήριξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας" και καθαρά διακηρύττει ότι "οι νέες μορφές απασχόλησης μπορούν να αποτελούν απάντηση στις νέες οικονομικές ανάγκες, ρυθμίσεις και δραστηριότητες".

* * *

Θα μπορούσε κάποιος να αναφέρει δεκάδες παρόμοια αποσπάσματα του κειμένου που αφορούν και άλλα σοβαρά θέματα όπως το φορολογικό, τα Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης, τους μακροχρόνια άνεργους κτλ. Ομως πιστεύουμε πως όσα αναφέρθηκαν είναι αρκετά για να δώσουν την ουσία του κειμένου. Από την επομένη της δημοσίευσης αυτού του κειμένου, μεγάλη μερίδα του Τύπου και συνδικαλιστικά στελέχη της κυβερνητικής παράταξης ανέλαβαν εργολαβικά το καθήκον της υποβάθμισής του. "Είναι σκέψεις και προτάσεις", μας είπαν και όχι πολιτικές δεσμεύσεις του συνδικαλιστικού κινήματος. Δεν είναι έτσι η αλήθεια και το ξέρουμε όλοι.

Σίγουρα η κυβέρνηση και ο ΣΕΒ είχαν και έχουν τις πολιτικές τους επιλογές και δεν είχαν ανάγκη μιας μετάφρασης της "Λευκής Βίβλου" στα ελληνικά για να αποτυπώσουν την πολιτική τους. Είχαν όμως την ανάγκη της συμμετοχής και της υπογραφής "εκπροσώπων του συνδικαλιστικού κινήματος" σ' ένα τέτοιο κείμενο, ώστε να το χρησιμοποιήσουν ποικιλόμορφα.

• Πρόκειται για ένα κείμενο που η κυβέρνηση θα το χρησιμοποιήσει σαν απόδειξη "λαϊκής έγκρισης", αποδοχής και από τα συνδικάτα, της αντιλαϊκής της πολιτικής.
• Ενα κείμενο, που θα χρησιμοποιηθεί για να απορροφήσει "κοινωνικές εντάσεις" στις νέες επιθέσεις ενάντια στο εισόδημα και τις κοινωνικές κατακτήσεις των εργαζομένων.
• Ενα κείμενο, που επιδιώκει να εμφανίσει την "κοινωνική διαβούλευση" σαν το μόνο σύγχρονο και αποτελεσματικό τρόπο διεκδίκησης του συνδικαλιστικού κινήματος, να αποδείξει το "αναχρονιστικό" της ταξικής πάλης και της αντίστασης.
• Ενα κείμενο, "πιστοποιητικό καλής διαγωγής" προς τους εταίρους της Ευρωπαϊκής Ενωσης, απόδειξη πως η κυβέρνηση του "εκσυγχρονισμένου ΠΑΣΟΚ" μπορεί πιο "ανώδυνα" από κάθε άλλη να υλοποιήσει τις εντολές της "νέας τάξης". Παράλληλα όμως και ανεξάρτητα από τις όποιες επιδιώξεις κυβέρνησης - ΣΕΒ - και κάποιων "συνδικαλιστών", η όλη πορεία του "κοινωνικού διαλόγου", η στάση των συνδικαλιστικών παρατάξεων, οι συζητήσεις σε Εργατικά Κέντρα και συνέδρια, η ψηφοφορία και η συζήτηση στη διοίκηση της ΓΣΕΕ, όλα αυτά μας επιτρέπουν - και επιβάλλουν - να βγάλουμε κάποια βασικά συμπεράσματα, χρήσιμα κατά τη γνώμη μας για το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα:

* * *

1) Κατ' αρχήν απέδειξε όλη αυτή η ιστορία για μια ακόμα φορά την ολοένα και συντηρητικότερη πολιτική της κυβέρνησης, την απόφασή της να κλιμακώσει την επίθεσή της ενάντια στους εργαζόμενους και τα φτωχά λαϊκά στρώματα. Εδειξε πως το μπλοκ κυβέρνησης - κεφαλαίου ολοένα και περισσότερο σταθεροποιείται, συντονίζεται και ενοποιεί την τακτική του.

2) Η πολιτική αυτή της κυβέρνησης αντικειμενικά οξύνει τις κοινωνικές αντιθέσεις και τα προβλήματα, ευνοεί διαφοροποιήσεις και κοινωνικές συσπειρώσεις, συντελεί στη διαμόρφωση ενός κοινωνικού μετώπου μέσα βέβαια από ταλαντεύσεις ακόμα και αυταπάτες.

3) Η συνεπής και σταθερή στάση της ΕΣΑΚ, των ταξικών δυνάμεων του συνδικαλιστικού κινήματος, στην προσπάθεια αποκάλυψης της πολιτικής - ταξικής ουσίας του "κοινωνικού διαλόγου", συνέβαλε στο να ενισχυθούν αντιστάσεις και διαφοροποιήσεις. Ανάγκασε παρατάξεις - έστω και για ελιγμό - να αποχωρήσουν. Βοήθησε σε θετικές αποφάσεις των συνεδρίων των μεγαλυτέρων Εργατικών Κέντρων της χώρας. Ανάγκασε την κυβερνητική παράταξη να υπογράψει το τελικό κείμενο, επιστρατεύοντας τη "διπλή ψήφο του προέδρου της ΓΣΕΕ".

Τελικά η κυβέρνηση δεν μπορεί να θριαμβολογήσει. Πήρε ένα μήνυμα πως ακόμα και παρά τους ευνοϊκούς για αυτήν συσχετισμούς στα όργανα του συνδικαλιστικού κινήματος, δεν έχει την εργατική τάξη στο "τσεπάκι της".

4) Για μια ακόμα φορά αποκαλύφθηκε ο ρόλος και η αποστολή συνδικαλιστικών στελεχών της κυβερνητικής παράταξης που στήριξαν τον "κοινωνικό διάλογο". Ηταν μια συνειδητή στάση και επιλογή. Αποδείχτηκε για μια ακόμα φορά πως αυτές οι ηγεσίες, αφ' ενός είναι αναντίστοιχες και επιζήμιες για τα πραγματικά συμφέροντα της εργατικής τάξης της χώρας και αφ' ετέρου πως δε νομιμοποιούνται ούτε τυπικά πια να επικαλούνται ότι "αντιπροσωπεύουν την πλειοψηφία των εργαζομένων που τους ψήφισε".

Ταυτόχρονα οι παρατάξεις ΔΑΚΕ και "Αυτόνομη Παρέμβαση" επιβεβαίωσαν για μια ακόμα φορά - παρά τα κόλπα και τις "διαφοροποιήσεις" - πως συμπλέουν με τις βασικές επιλογές της κυβερνητικής πολιτικής.

5) Τέλος, αποκαλύφθηκε με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο η απάτη του "κοινωνικού διαλόγου", παρά τις φιλότιμες προσπάθειες της κυβέρνησης και των στελεχών των παρατάξεων ΠΑΣΚΕ - ΔΑΚΕ - Α. Π. Σήμερα οι θεωρίες που ακούστηκαν για "απομόνωση του συνδικαλιστικού κινήματος, εάν δεν πάρει μέρος στο διάλογο", οι κορόνες για ανάγκη "εκσυγχρονισμού του συνδικαλιστικού κινήματος", οι αφορισμοί περί "αναποτελεσματικότητας των παραδοσιακών μορφών της ταξικής πάλης" και άλλα παρόμοια, μοιάζουν αστεία μετά από μια έστω έντιμη ανάγνωση του τελικού κειμένου του "διαλόγου".

* * *

Σίγουρα η εργατική τάξη, οι εργαζόμενοι δεν ξεμπέρδεψαν με τον "κοινωνικό διάλογο" και τους εμπνευστές του. Ομως μπορούν τώρα, από σχετικά καλύτερες θέσεις, με περισσότερη εμπειρία και ωριμότητα να τον αποκρούσουν πιο αποτελεσματικά.

Αναδεικνύεται η ανάγκη, οι πιο συνειδητοποιημένες ταξικά δυνάμεις του συνδικαλιστικού κινήματος, να απευθυνθούν πιο θαρραλέα, πιο οργανωμένα, πιο πειστικά στη βάση, στους εργαζόμενους. Να συντονίσουν από τα κάτω την αντίσταση στις επιλογές της κυβέρνησης, των βιομηχάνων, της Ευρωπαϊκής Ενωσης, να μορφοποιήσουν τη δική τους τακτική, να κάνουν ορατό και ελκυστικό το δικό τους δρόμο οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής οργάνωσης.

Να οικοδομήσουν χωρίς αυταπάτες, αλλά και χωρίς μικροψυχίες, τις δικές τους κοινωνικές συμμαχίες, τα δικά τους κοινωνικά μέτωπα αντίστασης και διεκδίκησης. Να οργανώσουν τον δικό τους κοινωνικό διάλογο με τα πλατιά λαϊκά στρώματα, την ιδεολογική επίθεση της εργατικής τάξης απέναντι σε αυτή της άρχουσας τάξης και του κεφαλαίου.

Να αποδείξουν στην πράξη την υπεροχή του ρεαλισμού της ταξικής πάλης απέναντι στο "ρεαλισμό" της υποταγής και του συμβιβασμού. Σίγουρα δεν πρόκειται για καθόλου εύκολη υπόθεση. Ποιος μπορεί όμως να πει πως ιστορικά η εργατική τάξη προορίζεται για "εύκολες υποθέσεις";

ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΜΑΝΤΖΟΥΡΑΝΗΣ

Μέλος της διοίκησης της ΓΣΕΕ