Το Κυπριακό, αποτελούσε για δεκαετίες, ειδικά μετά τη στρατιωτική ήττα το 1974, το ανάχωμα που χρησιμοποιούσε η ελληνική διπλωματία προκειμένου να εκτονώνει τις πιέσεις για μια εφ' όλης της ύλης ελληνοτουρκική συζήτηση και διευθέτηση. Το επιχείρημα ήταν πειστικό, καθώς δεκάδες αποφάσεις της ΓΣ του ΟΗΕ ή του Ευρωκοινοβουλίου, χαρακτήριζαν το Κυπριακό ως πρόβλημα που προέκυψε από την εισβολή σε ένα ελεύθερο κράτος και την κατοχή τμήματος αυτού του κράτους. Η ελληνική πλευρά, αξιοποιώντας το, υπονόμευσε την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας, προβάλλοντας τη θέση πως δεν πρόκειται να συμφωνήσει με την Τελωνειακή Σύνδεση της Τουρκίας με την κοινότητα πριν την αποχώρηση των στρατευμάτων κατοχής.

Η ταχτική αυτή εγκαταλείφθηκε τον Μάρτη του '95 από τον πρωθυπουργό Α. Παπανδρέου, ο οποίος κατάλαβε πως η Ουάσιγκτον αποφάσισε να χαράξει τους δρόμους του πετρελαίου, επιβάλλοντας τις απαραίτητες διευθετήσεις στην περιοχή. Η "στροφή" της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, έγινε με ένα αντάλλαγμα που όσο πλησιάζει ο χρόνος για να "εξαργυρωθεί", τόσο επισφαλές εμφανίζεται: Την έναρξη διαπραγματεύσεων ένταξης της Κύπρου στην ΕΕ, έξι μήνες μετά τη Διακυβερνητική Διάσκεψη, ήταν το "κέρδος" της Αθήνας για την αλλαγή της τακτικής της. Τα πανηγύρια που "συνόδεψαν" αυτό το κέρδος ήταν το απαραίτητο φύλλο συκής με το οποίο οι κυβερνώντες στην Αθήνα και τη Λευκωσία προσπάθησαν να κρύψουν πως οι Ευρωπαίοι μιλούσαν για ένταξη της Κύπρου, είτε θέτοντας ως προϋπόθεση τη λύση του πολιτικού προβλήματος στην καλύτερη περίπτωση, ή υπονοώντας τη Νότια Κύπρο στη χειρότερη.

Ο θόρυβος των διαβουλεύσεων και των επαφών περί του κυπριακού προβλήματος καθ' όλη τη διάρκεια του 1997, εμπόδισε ίσως, να ακουστεί μια δήλωση με σημασία: "Οι ΗΠΑ, όπως δήλωσε τον περασμένο Νοέμβρη ο Αμερικανός υπουργός Εμπορίου, υποστηρίζουν την κατασκευή του πετρελαιαγωγού που θα ξεκινά από την Κασπία και θα καταλήγει στο τουρκικό λιμάνι στη Μεσόγειο, Τσεϊχάν".

Το λιμάνι Τσεϊχάν, βρίσκεται στη Νότια Τουρκία, ακριβώς απέναντι από την Κύπρο και μέσα στο βεληνεκές των ρωσικών πυραύλων S300 που έχει συμφωνήσει να προμηθευτεί η Λευκωσία.

Η πιθανότητα εγκατάστασης αυτού του οπλικού συστήματος, όπως υποστηρίζουν οι ειδικοί, ανεβάζει σε τρομακτικά ύψη τα ποσά που, στις χρηματοοικονομικές μελέτες του έργου για την κατασκευή του αγωγού προϋπολογίζονται, καθιστώντας την εν λόγω επένδυση ασύμφορη.

Το γεγονός αυτό εξηγεί ως ένα βαθμό,τις οξύτατες αντιρρήσεις και αντιδράσεις τόσο της Αγκυρας όσο και της Ουάσιγκτον για την απόφαση, ενός τυπικά ανεξάρτητου κράτους, της Κυπριακής Δημοκρατίας, να προχωρήσει στην προμήθεια του συγκεκριμένου όπλου. Από την άλλη πλευρά, επίσης, εξηγεί ως ένα βαθμό, και την απόφαση της Λευκωσίας να προχωρήσει σε αυτή την αγορά η οποία σε τελική ανάλυση μπορεί να αξιοποιηθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Οι αμερικανικές αντιρρήσεις διατυπώθηκαν απερίφραστα και χωρίς ίχνος κομψότητας, πριν καν υπογραφούν τα συμβόλαια της Κυπριακής Δημοκρατίας με το ρωσικό εργοστάσιο για την αγορά των πυραύλων. Αμερικανοί απεσταλμένοι έσπευσαν πάραυτα στην περιοχή, τον Γενάρη του '97 και αξιωματούχοι της Ουάσιγκτον με τον πιο επίσημο και κατηγορηματικό τρόπο διατύπωσαν τη διαφωνία των ΗΠΑ για αυτή την αγορά. Παράλληλα, στις 16 Γενάρη, πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα συνάντηση Σημίτη - Κληρίδη, από την οποία έμπειροι παρατηρητές διαπίστωσαν πως στις δηλώσεις που ακολούθησαν απουσίασε παντελώς η συνηθισμένη σε αυτές τις συναντήσεις λέξη, "συναπόφαση".

Παρ' όλα αυτά, η Αθήνα δεν έχει περιθώρια επιλογών και "αγκαλιάζει" την απόφαση της Λευκωσίας. Ισως για τον λόγο αυτό στις 10.2.97 ο πρωθυπουργός Κ. Σημίτης γίνεται αποδέκτης της "οργής" και του ΓΓ του ΟΗΕ Κ. Ανάν (εκλεκτού, πρέπει να σημειωθεί της Αμερικανίδας υπουργού Εξωτερικών η οποία πρωτοστάτησε, αν δεν επέβαλε την εκλογή του) ο οποίος ανερυθρίαστα μιλούσε για "τις δύο ισότιμες κοινότητες στην Κύπρο".

Εκτοτε οι διπλωματικές κινήσεις Ευρωπαίων και Αμερικανών γύρω από το Κυπριακό αποσκοπούν στην πολιτική εξίσωση των δύο κοινοτήτων του νησιού. Δηλαδή της Κυπριακής Δημοκρατίας και του ψευδοκράτους. Οι πιέσεις, όλο το πρώτο εξάμηνο του '97, είναι ισχυρότατες και επικεντρώνονται στην προετοιμασία απ' ευθείας διακοινοτικών συνομιλιών μεταξύ Κληρίδη και Ντενκτάς. Στόχος αυτής της επιμονής, όπως επεσήμαναν διπλωματικοί κύκλοι, είναι η προβολή της εικόνας δύο ισότιμων συνομιλητών.

Οι διακοινοτικές πραγματοποιήθηκαν, αφού τον Μάη ανέλαβε επίσημα τα καθήκοντα του προεδρικού εντεταλμένου για το Κυπριακό ο Ρ. Χόλμπρουκ.

Ωστόσο, τα όποια αποτελέσματα αυτών των συνομιλιών δεν αναμένεται να εμφανιστούν στο προσκήνιο πριν από την ερχόμενη Ανοιξη, καθώς οι διεργασίες για το Κυπριακό θα παραμείνουν παγωμένες μέχρι τις εκλογές του ερχόμενου Φλεβάρη.

Καθώς από το καλοκαίρι και έπειτα οι όποιες διαδικασίες για το Κυπριακό παγώνουν περιμένοντας το αποτέλεσμα των εκλογών, αξίζει ίσως τον κόπο να επισημανθούν κάποια σημεία, τα οποία σκιαγραφούν την πορεία που αναμένεται να ακολουθήσουν οι εξελίξεις.

Πριν απ' αυτό, ωστόσο, πρέπει να επισημανθούν οι κλιμακούμενες ολόκληρο το '97 πιέσεις, που είχαν στόχο τη δημιουργία μιας ψευδεπίγραφης εικόνας ύφεσης, με την επιβολή μορατόριουμ πτήσεων και την εξέλιξη ενός στρατιωτικού διαλόγου μεταξύ της Εθνοφρουράς και των κατοχικών δυνάμεων.

Από τη μία, λοιπόν, οι διακοινοτικές συνομιλίες μεταξύ ισοτίμων, από την άλλη η εικόνα του στρατιωτικού διαλόγου και, τέλος η κοινοτική απόφαση για έναρξη διαπραγματεύσεων ένταξης της Κύπρου στην ΕΕ, είναι δυνατό να περιγράψουν με σχετική ακρίβεια το σενάριο που αναμένεται να εξελιχθεί μετά τις προεδρικές εκλογές.

Το σενάριο "λύση του Κυπριακού μέσα στο '98" έχει διάφορες παραλλαγές. Ο σεναριογράφος, πάντως, ο αμερικανονατοϊκός ιμπεριαλισμός, φρόντισε να υπάρχει ένας κοινός παρονομαστής όλων αυτών των παραλλαγών: είναι η στενή και επιτόπου επόπτευση αυτής της "λύσης" από την αμερικανική διπλωματία. Το ΝΑΤΟ, όπως εκτιμούν σε Αθήνα και Λευκωσία, είναι πολύ κοντά στην ανάληψη μιας ακόμη αποστολής με την εγκατάσταση δυνάμεών του στην Κύπρο.

Με πρόσχημα την επιτήρηση της "ειρήνης", η Ουάσιγκτον είναι έτοιμη να δημιουργήσει το απαραίτητο γι' αυτήν προγεφύρωμα για τον έλεγχο των δρόμων του πετρελαίου που σχεδιάζονται στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.

Μια τέτοια "ειρήνη", όπως πολύ εύκολα μπορεί να καταλάβει κανείς, θα σημάνει και τη βαθμιαία "νομιμοποίηση" της κατάστασης που ήδη έχει δημιουργήσει από το 1974 ο τουρκικός στρατός κατοχής. Με ποιο απλά λόγια, η επόπτευση της "ειρήνης" και της "λύσης" στην Κύπρο από δυνάμεις, εκτός των άλλων, θα σημάνει και την εμφάνιση της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου στη Διεθνή Ζωή, είτε ως επίσημα αναγνωρισμένο κράτος είτε ως ενσωματωμένο στη "μητέρα" Τουρκία.

Βέβαια, θα πρέπει να σημειωθεί, πως για να φτάσουν τα πράγματα μέχρι εδώ,"βοήθησαν" Αθήνα και Λευκωσία με τις επιλογές τους, που οδήγησαν το Κυπριακό εκτός του διαπραγματευτικού πλαισίου του ΟΗΕ και το παρέδωσαν στον Χόλμπρουκ. Η διακήρυξη του δόγματος του ενιαίου αμυντικού χώρου - πολύ περισσότερο μάλιστα όταν είναι σε όλους φανερό πως δεν είναι δυνατόν να υποστηριχτεί - αλλά και ο ελληνικός "εκβιασμός" το 1995 για την έναρξη διαπραγματεύσεων ένταξης της Κύπρου στην ΕΕ, άνοιξαν τον δρόμο για την προώθηση της διχοτομικής λύσης.

Καθόλου τυχαίο δεν μπορεί να θεωρηθεί, φυσικά, πως οι επιλογές αυτές της ελληνικής πλευράς, άρχισαν να υλοποιούνται, όταν η Ουάσιγκτον αποφάσισε πως ήρθε η ώρα να τακτοποιηθεί η κατάσταση στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο για να διασφαλιστεί ο έλεγχος των δρόμων του πετρελαίου, φυσικά από τις ΗΠΑ...

Δημήτρης ΜΗΛΑΚΑΣ

Με πρόσχημα την επιτήρηση της "ειρήνης", η Ουάσιγκτον είναι έτοιμη να δημιουργήσει το απαραίτητο γι' αυτήν προγεφύρωμα για τον έλεγχο των δρόμων του πετρελαίου που σχεδιάζονται στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Μια τέτοια "ειρήνη", όπως πολύ εύκολα μπορεί να καταλάβει κανείς, θα σημάνει και τη βαθμιαία "νομιμοποίηση" της κατάστασης που ήδη έχει δημιουργήσει από το 1974 ο τουρκικός στρατός κατοχής

Κύμα τουρκικών παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου στο Αιγαίο σημειώθηκε ανήμερα τα Χριστούγεννα. Οι τουρκικές παραβιάσεις εκδηλώθηκαν σε δύο κύματα, λίγο πριν τις 12 το μεσημέρι, η πρώτη, από δώδεκα τουρκικά μαχητικά τύπου F - 16 και τρεις ώρες αργότερα από 16 τουρκικά μαχητικά. Η διείσδυση των τουρκικών μαχητικών έγινε κυρίως μεταξύ Χίου και Λέσβου τα οποία παραβιάζοντας τον ελληνικό εναέριο χώρο πέταξαν ακόμα και πάνω από τα Ψαρά και έφθασαν μέχρι τη Σκύρο. Τα τουρκικά μαχητικά έσπευσαν αμέσως να αναχαιτίσουν ελληνικά μαχητικά τύπου F - 16, F - 4 (Φάντομ) και "Μιράζ 2000" που απογειώθηκαν από διάφορα αεροδρόμια.

Τα τουρκικά αεροσκάφη ήταν ιδιαίτερα προκλητικά με αποτέλεσμα σε οκτώ περιπτώσεις να υπάρξουν εμπλοκές (εικονικές αερομαχίες). Ο υπουργός Αμυνας Α. Τσοχατζόπουλος σε δηλώσεις το μεσημέρι των Χριστουγέννων έκανε λόγο για παραβίαση της άγραφης δεοντολογίας που προβλέπει την αποχή από επιθετικές ενέργειες κατά τη διάρκεια μεγάλων θρησκευτικών εορτών. "Ο διεθνής χώρος του Αιγαίου, είπε ο υπουργός Αμυνας, περιβάλλεται από τον χερσαίο ελληνικό και ναυτικό εθνικό χώρο της Ελλάδας και αποτελεί ενιαίο χώρο εθνικής ασφάλειας της χώρας μας. Και έτσι θα αντιμετωπίζεται και θα αντιμετωπίζεται σε περίπτωση επαναλήψεως αυτών των προκλήσεων".

Την ίδια ώρα στην Αγκυρα μέσω δημοσιευμάτων αναθερμαίνεται η φιλολογία περί εκπαίδευσης Κούρδων "τρομοκρατών" στην Ελλάδα και γίνεται λόγος για την ύπαρξη μυστικού διατάγματος "περί κατευθύνσεων της εξωτερικής πολιτικής και της εσωτερικής ασφάλειας". Σύμφωνα με αυτό το διάταγμαπου προσυπέγραψε τον Οκτώβρη ο Μ. Γιλμάζ, "κύριες εξωτερικές απειλές για την Τουρκία είναι η Ελλάδα και η Συρία" και οι διεθνείς συμφωνίες που θα υπογράφει στο εξής η Τουρκία δε θα πρέπει να έρχονται σε αντίθεση με αυτό.

Θρακιώτικα κάλαντα έψαλε το μεσημέρι της παραμονής των Χριστουγέννων στη ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Αλ. Παπαρήγα στην έδρα της ΚΕ του Κόμματος στον Περισσό, η χορωδία του Πολιτιστικού Συλλόγου καταγομένων από την περιοχή του Τριγώνου, του Νομού Εβρου.