Γιατί η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης που έχει επηρεαστεί τόσο πολύ από τη νομισματική κρίση των χωρών της ΝΑ Ασίας; Γιατί οι κερδοσκόποι, οι μεγάλες χρηματιστικές εταιρίες και τράπεζες, παίζουν το παιγνίδι της "γάτας με το ποντίκι" με τη δραχμή;

Μα γιατί στην Ελλάδα δεν έχουν προχωρήσει όσο θα έπρεπε οι "διαρθρωτικές αλλαγές", δεν έχουν γίνει οι ιδιωτικοποιήσεις των ΔΕΚΟ και των μεγάλων εμπορικών τραπεζών και δεν έχει προχωρήσει η "δημοσιονομική εξυγίανση". Η κυβέρνηση δηλαδή, δεν έχει βάλει τόσο βαθιά το νυστέρι στις δαπάνες κοινωνικού χαρακτήρα, ώστε να περιορίσει τα δημόσια ελλείμματα.

Αυτή την απάντηση δίνουν κυβερνητικοί παράγοντες, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, αλλά και οι ακραιφνείς εκπρόσωποι του νεοφιλελευθερισμού από το χώρο της ΝΔ. Οι κύριοι αυτοί - με αφορμή τη νομισματική και χρηματιστηριακή κρίση - έχουν επιδοθεί σε μια πρωτοφανή πλύση εγκεφάλου των εργαζομένων, να τους πείσουν για την αναγκαιότητα των θυσιών που συνεπάγεται η "παγκοσμιοποιημένη" οικονομία. Στα πλαίσια αυτά, προσπαθούν από κοινού να πείσουν το μέσο πολίτη - με άρθρα και συνεντεύξεις στον Τύπο - ότι όσο πιο γρήγορα οι "δυνάμεις της αγοράς" και η κυβέρνηση ξεκαθαρίσουν τους λογαριασμούς τους με το εργατικό κίνημα και τις λαϊκές διεκδικήσεις, τόσο πιο γρήγορα η δραχμή θα σταθεροποιηθεί και η χώρα μας θα γίνει ευπρόσδεκτη στους κόλπους της... αγίας ευρωπαϊκής οικογένειας, που οικοδομείται με τα στέρεα υλικά της Συνθήκης του Μάαστριχτ.

Η κυβέρνηση Σημίτη, με κινήσεις που εκδηλώθηκαν στο χώρο της οικονομίας, έδειξε ότι πήρε τα μηνύματα "των αγορών". Ενώ δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα το πόρισμα για το μέλλον των τραπεζών Εμπορικής και Ιονικής, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας σε πρόσφατη συνέντευξή του θέτει θέμα ιδιωτικοποίησής τους, προκαταλαμβάνοντας τις οποίες εξελίξεις. Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες, στις θέσεις αυτές του Γ. Παπαντωνίου εκδηλώθηκαν αντιδράσεις από τις διοικήσεις των δύο τραπεζών, οι οποίες κάνουν λόγο για "αιφνιδιασμό". Με συνοπτικές διαδικασίες και χωρίς να τηρούν ούτε καν τα στοιχειώδη προσχήματα, προωθούν την πώληση, έναντι ευτελούς τιμήματος της Τράπεζας Κρήτης. Αιφνιδιαστικά επίσης θέτουν θέμα πώλησης σε ιδιωτικά συμφέροντα και με συνοπτικές διαδικασίες και της Μακεδονίας - Θράκης (Μ-Θ), εξέλιξη η οποία ζημιώνει την Εθνική, μητρική τράπεζα της Μ-Θ. Το υπουργείο Ανάπτυξης την προηγούμενη βδομάδα προώθησε το νομοσχέδιο ιδιωτικοποίησης της Δημόσιας Επιχείρησης Πετρελαίου (ΔΕΠ) μέσω του Χρηματιστηρίου, όπως και των Καταστημάτων Αφορολόγητων Ειδών. Σε μία περίοδο μάλιστα που οι χρηματιστηριακές συναλλαγές χαρακτηρίζονται από μεγάλη αστάθεια και ο Γενικός Δείκτης του Χρηματιστηρίου παρουσιάζει μεγάλη πτώση.

Στο θέμα των εργασιακών σχέσεων προωθείται η επαίσχυντη τροπολογία για τις ΔΕΚΟ, με την οποία οι Κανονισμοί Προσωπικού, απόρροια μέχρι σήμερα συλλογικών διαπραγματεύσεων, μπαίνουν στο "γύψο". Εχουμε δηλαδή δείγματα και συμπεριφορά μιας κυβέρνησης, η οποία με κάθε τρόπο και μέσο προσπαθεί να κατευνάσει τις "δυνάμεις της αγοράς", πολλές φορές με κινήσεις που δεν μπορούν να εξηγηθούν ούτε και με βάση τις γενικές πολιτικές αρχές, τις οποίες έχει διακηρύξει.

Ωστε είναι λοιπόν τόσο απλές οι λύσεις για την ελληνική οικονομία και δεν το έχουμε καταλάβει ακόμα;

Αν δηλαδή οι νεοφιλελεύθεροι του Σημίτη είχαν προλάβει να ξεπουλήσουν τις υπό δημόσιο έλεγχο τράπεζες και τις ΔΕΚΟ και είχαν ξεμπερδέψει με τη δημόσια υγεία και παιδεία, δε θα είχαμε σήμερα νομισματική - χρηματιστηριακή κρίση στην Ελλάδα;

Οσοι υποστηρίζουν τέτοιες απόψεις είτε πολύ αφελείς είναι, είτε άλλα πράγματα επιδιώκουν. Και το λέμε αυτό επειδή οι νομισματικές κρίσεις προϋπήρξαν του κρατικομονοπωλιακού σταδίου του καπιταλισμού. Είχαν εμφανιστεί πολύ πριν εκδηλωθεί η κρατική παρέμβαση στην οικονομία, όταν η "ιδιωτική πρωτοβουλία" ήταν απόλυτα κυρίαρχη. Η ιδιωτικοποίηση βασικών τομέων της οικονομίας θα δημιουργήσει τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα από εκείνα που ισχυρίζονται σήμερα οι κάθε είδους νεοφιλελεύθεροι ότι θα υπάρξουν. Θα έχουμε δηλαδή ισχυροποίηση των παραγόντων εκείνων που οδηγούν στις νομισματικές - χρηματιστηριακές κρίσεις. Μαζικές ιδιωτικοποιήσεις τραπεζών και δημοσίων επιχειρήσεων, εκτός των άλλων, σημαίνει συσσώρευση σημαντικού πλούτου που σήμερα διαχειρίζεται η κρατική γραφειοκρατία, στα χέρια του κεφαλαίου. Πλούτο φυσικά που οι ιδιώτες - κάτοχοί του θα επιδιώξουν να τον αυξήσουν, όχι όμως μέσα από τον παραγωγικό κύκλο, αλλά τοποθετώντας τα κεφάλαιά τους σε βραχυπρόθεσμες τραπεζικές - χρηματιστηριακές τοποθετήσεις ή σε κρατικά (κυρίως) ομόλογα. Μα η τρομακτική συσσώρευση των κερδοσκοπικών κεφαλαίων - υπολογίζονται σε 1,5 τρισ. δολάρια - αποτελεί σήμερα τον υπ' αριθμό ένα παράγοντα των νομισματικών - χρηματιστηριακών κρίσεων.

Οτι η σημερινή νομισματική κρίση δεν έχει καμία σχέση με τις λεγόμενες διαρθρωτικές αλλαγές στην οικονομία, είναι και άποψη στελεχών του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας. "Διαρθρωτικές αλλαγές να δουν τα μάτια σου στην Ταϊβάν και το Μεξικό, το χαϊδεμένο παιδί του ΔΝΤ", ανέφερε παράγοντας στο "Ρ". "Οι δύο αυτές χώρες - συνέχισε ο ίδιος - προχώρησαν σε εκτεταμένα προγράμματα ιδιωτικοποιήσεων, ενώ ακολούθησαν ένα πολύ αυστηρό πρόγραμμα περικοπών στις δημόσιες δαπάνες. Απέφυγαν μήπως οι δύο αυτές χώρες την υποτίμηση των νομισμάτων τους";

Ο ίδιος παράγοντας υποστηρίζει ή και ομολογεί ότι:

• οι πιέσεις που ασκούνται στη δραχμή, εξηγούνται από τις εκτιμήσεις που έχει ο "διεθνής παράγοντας" για τη χώρα μας.
• έχουμε μια αναδυόμενη οικονομία, όπου πολλοί εκτιμούσαν πως η δραχμή θα υποτιμηθεί μέχρι το τέλος του 1997 και ότι με απλά λόγια γίνεται σπέκουλα με τη δραχμή από τα κερδοσκοπικά κέντρα.

Οταν τον ρωτήσαμε, γιατί ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας ισχυρίστηκε σε συνέντευξή του ότι η δραχμή θα θωρακιστεί αν προχωρήσουν οι διαρθρωτικές αλλαγές, μας έδωσε την εξής απάντηση: "Ηταν λάθος του κ. Παπαδήμου η άποψη αυτή και απορώ πώς ένας άνθρωπος με τις γνώσεις και την εμπειρία του κ. Παπαδήμου εξέφρασε μία τέτοια λαθεμένη θέση"! Πρόκειται για μια απάντηση, που στην ουσία περιέχει σαφείς αιχμές, απέναντι στις θέσεις που διατυπώνει ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας.

Τι συμβαίνει, λοιπόν, στην προκειμένη περίπτωση; Εχουμε διαφωνίες μεταξύ των δύο οικονομικών κέντρων (οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης και Τράπεζας Ελλάδας) για τα αίτια της κρίσης ή μήπως στα πλαίσια της πρόσδεσης της Τράπεζας της Ελλάδας στην Μπούτεσμπανγκ (με τον νόμο περί "ανεξαρτησίας") κάθε οικονομικό κέντρο περιχαρακώνεται και διεκδικεί το δικό του ζωτικό χώρο;

Ολη την περίοδο της δεκαετίας του 1990, αλλά ειδικά τους μήνες της νομισματικής κρίσης, έχει έρθει στην επικαιρότητα ο ρόλος που διαδραματίζουν στην πολιτική και οικονομική ζωή της χώρας οι λεγόμενες "δυνάμεις της αγοράς". Ετσι αρέσκονται να αποκαλούν τους μεγάλους βιομηχανικούς ομίλους, τις χρηματιστηριακές εταιρίες, ελληνικές ή ξένες, που τζογάρουν στο Χρηματιστήριο και στους κρατικούς τίτλους. Ολο το διάστημα της νομισματικής κρίσης, το κυρίαρχο πολιτικό σύστημα είχε στραμμένα τα μάτια του προς τα κερδοσκοπικά αυτά κέντρα, η συμπεριφορά των οποίων βούλιαζε ή ανέβαζε τις τιμές των μετοχών και εκτίνασσε στα ύψη τα επιτόκια της διατραπεζικής αγοράς.Υστερα από κάθε έκθεση ξένης τράπεζας για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας (και το τελευταίο διάστημα δημοσιοποιήθηκαν πολλές τέτοιες) ακολουθούσε πανικός σε κάθε διαπίστωση που έθεταν σε αμφιβολία τη σταθερότητα της δραχμής.

Οι εξελίξεις αυτές, όσο και αν προσπαθούν να μας πείσουν ότι είναι πέρα για πέρα φυσιολογικές, θέτουν το μείζον θέμα του ρόλου και των δραστηριοτήτων των περιβόητων "δυνάμεων της αγοράς".

Αν οι τελευταίες μπορούν και δρουν τόσο ανεξέλεγκτα και έχουν τόσο μεγάλη δύναμη που να συνταράσσουν, όποτε το επιθυμούν, τις πολιτικές και οικονομικές σταθερές μιας χώρας, τότε τι ρόλο παίζουν τα άλλα θεσμικά κέντρα εξουσίας του αστικού πολιτικού συστήματος;

Γιατί κανένας πολιτικός ή οικονομικός παράγοντας, από τον Οκτώβρη μέχρι και σήμερα, μεσούσης της νομισματικής κρίσης, δε διερωτήθηκε για το πώς βλέπει το Κοινοβούλιο της χώρας το πρόβλημα με τη δραχμή, αλλά όλοι περίμεναν τις αντιδράσεις των κερδοσκόπων;

Και αλήθεια στις σημερινές συνθήκες διεθνοποίησης των κεφαλαίων, τα παλιά θεσμικά όργανα εξουσίας έχουν κάποιο ρόλο να παίξουν ή μήπως είναι εντελώς περιθωριοποιημένα και αδρανή;

Για τους κομμουνιστές βέβαια, είναι ξεκαθαρισμένα τα όρια και ο ρόλος του αστικού Κοινοβουλίου. Το πρόβλημα όμως στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι ο σημερινός συσχετισμός των δυνάμεων, οδηγεί απροκάλυπτα στην ανακήρυξη της ανοιχτής πλέον δικτατορίας του μονοπωλιακού κεφαλαίου. Ζούμε στην εποχή που οι "δυνάμεις της αγοράς" έχουν γράψει στα παλιά τους τα παπούτσια τις κοινοβουλευτικές και εκλογικές διαδικασίες και απαιτούν τη βίαιη ακύρωση των κατακτήσεων του εργατικού κινήματος, ενός ολόκληρου αιώνα.

Θανάσης ΚΑΝΙΑΡΗΣ