Ο Ελληνας πολίτης που παρακολουθεί τα ιδιωτικά ραδιοτηλεοπτικά μέσα ενημέρωσης - ιδιαίτερα αυτά που συγκροτούν το κλαμπ των ισχυρών - έχει κάθε λόγο να μην είναι ευχαριστημένος από το επίπεδο πληροφόρησης και ψυχαγωγίας που του παρέχουν, για να μη μιλήσουμε για τον τρόπο που αυτά τα μέσα αντιμετωπίζουν τον ίδιο και τα προβλήματά του, έναν τρόπο που τις περισσότερες φορές είναι επιεικώς απαράδεκτος. Το χειρότερο δε είναι ότι αυτή η κατάσταση έχει επιπτώσεις - και μάλιστα σημαντικές - στην τσέπη του φορολογούμενου πολίτη, του εργαζόμενου και του συνταξιούχου, που συνιστούν τα φορολογικά υποζύγια αυτής της χώρας. Τα στοιχεία που έχουν έρθει στο φως κατά καιρούς, αλλά κι αυτά που δόθηκαν τελευταία στη δημοσιότητα, για τα χρέη των ιδιωτικών ραδιοτηλεοπτικών σταθμών δεν αφήνουν κανένα περιθώριο για διαφορετικές εκτιμήσεις. Ετσι ενώ έχουμε να κάνουμε με ιδιωτικές επιχειρήσεις που με τους θεωρητικούς οικονομικούς όρους - όχι βεβαίως με αυτούς που ισχύουν κάθε φορά στην πράξη - θα έπρεπε να επιβαρύνουν τους ιδιοκτήτες τους, στην πραγματικότητα διαπιστώνουμε μια μετατόπιση του κόστους λειτουργίας τους στις πλάτες ευρύτερων μαζών.

Το ζήτημα έχει ευρύτερες κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις. Τα στοιχεία που δόθηκαν τελευταία στη δημοσιότητα είναι αποκαλυπτικά.

Υστερα από Ερώτηση βουλευτών (Π. Κρητικός, Στ. Παπαθεμελής και Ηλ. Παπαηλίας) τα υπουργεία Οικονομικών, Μεταφορών και Επικοινωνιών, Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων έδωσαν στη Βουλή στοιχεία από τα οποία προκύπτει ότι οι ιδιωτικοί ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί οφείλουν στο δημόσιο γενικά, στον ΟΤΕ και στα ασφαλιστικά ταμεία χρέη ύψους 26 δισεκατομμυρίων δρχ. περίπου. Το ποσό αυτό αναλύεται ως εξής:

- Χρέη προς τον ΟΤΕ 9,8 δισ. δρχ.

- Χρέη από μη απόδοση αγγελιόσημου 8,7 δισ. δρχ.

- Χρέη προς το δημόσιο 5,3 δισ. δρχ.

- Χρέη προς το ΤΣΠΕΑΘ 268 εκατομμύρια δρχ. (αφορά ασφαλιστικές και εργοδοτικές εισφορές).

Ας δούμε, όμως, πώς έχει αναλυτικότερα η κατάσταση:

Από τα στοιχεία του υπουργείου Μεταφορών προκύπτουν αναλυτικά οι εξής ληξιπρόθεσμες οφειλές των ιδιωτικών ραδιοτηλεοπτικών μέσων πανελλαδικής εμβέλειας προς τον Οργανισμό Τηλεπικοινωνιών:

- ΕΡΤ ΑΕ 6.168 εκατομμύρια δρχ.

- Ομιλος επιχειρήσεων ΣΚΑΪ 2.195 εκατ. δρχ.

- ΣΤΑR CHANNEL 1.183 εκατ. δρχ.

- Γ. Α. Κουρής και επιχειρήσεις ομίλου 234 εκατ. δρχ.

Τα χρέη αυτά βρίσκονται σε διαδικασία ρύθμισης με την εξής διαδικασία "να εξοφλούνται τμηματικά με την εκχώρηση στον ΟΤΕ των εσόδων τους (σ. σ. που έχουν οι καναλάρχες δηλαδή) που προέρχονται από έσοδα υπηρεσιών AUDIOTEX και από συμψηφισμό από διαφημίσεις υπηρεσιών και προϊόντων του Οργανιμού".

Σύμφωνα με τα στοιχεία που κατέθεσε στη Βουλή το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, οι οφειλές αγγελιόσημου των ιδιωτικών ραδιοτηλεοπτικών σταθμών αναλύονται ως εξής:

- ΑΝΤΕΝΝΑ (τηλεοπτικός και ραδιοφωνικός): 4.111.580.805 δρχ.

- ΣΚΑΪ (τηλεοπτικός και ραδιοφωνικός): 2.101.112.033 δρχ.

- MEGA CHANNEL (ΤΗΛΕΤΥΠΟΣ ΑΕ): 1.853.083.827 δρχ.

- NEW CHANNEL (ΝΕΟ ΚΑΝΑΛΙ ΑΕ): 288.228.236 δρχ.

- ΣΤΑR CHANNEL (ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΘΕΑΜΑΤΟΣ ΑΕ): 119.105.000 δρχ.

- TELE CITY: 66.867.717 δρχ.

- KISS FM: 49.584.533 δρχ.

- GALAXY: 43.740.000 δρχ.

- ΚΑΝΑΛΙ 29 (ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΑΕ): 41.562.088 δρχ.

- ΡΑΔΙΟ ΑΘΗΝΑ: 19.564.408 δρχ.

- PLANET 104,5 FM: 17.042.661 δρχ.

- ΕΛΛΑΔΑ FM: 16.008.276 δρχ.

- Ράδιο Καλλιτεχνούπολη: 5.847.573 δρχ.

- JAZZ FM: 3.430.000 δρχ.

- RADIO CITY: 3.167.810 δρχ.

Από τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει ότι το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των οφειλών αγγελιόσημου (πάνω από το 90% της συνολικής οφειλής) το παρακράτησαν και δεν το απέδωσαν στα ασφαλιστικά ταμεία των δημοσιογράφων - δηλαδή το έχουν στο ταμείο τους - οι εταιρίες στις οποίες ανήκουν ο ΑΝΤΕΝΝΑ, ο ΣΚΑΪ και το MEGA CHANNEL. Με άλλα λόγια αυτοί που μονοπωλούν τη ραδιοτηλεοπτική ενημέρωση και ψυχαγωγία στην Ελλάδα.

Τα χρέη των ιδιωτικών ραδιοτηλεοπτικών σταθμών προς το δημόσιο αναλύονται ως εξής:

- Ομιλος επιχειρήσεων ΣΚΑΪ: 4.484.642.617 δρχ.

- ΝΕΟ ΚΑΝΑΛΙ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΑΕ (Θεσσαλονίκης): 527.633.177 δρχ.

- ΝΕΟ ΚΑΝΑΛΙ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΑΕ (NEW CHANNEL): 204.643.393 δρχ.

- ΑΝΤΕΝΝΑ ΤV: 98.999.992 δρχ.

- ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΑΕ (ΚΑΝΑΛΙ 5): 55.311.206 (η οφειλή έχει ρυθμιστεί για τμηματική καταβολή της και σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών οι δόσεις καταβάλλονται κανονικά).

Οι οφειλές των ιδιωτικών ραδιοτηλεοπτικών σταθμών στο ΙΚΑ έχουν ως εξής: - Ομιλος επιχειρήσεων ΣΚΑΪ: 1.617.885 δρχ.

- Ομιλος Κουρή: 254.985.488 δρχ.

- ΤΗΛΕΤΩΡΑ: 58.604.860 δρχ.

- ΝΕΟ ΚΑΝΑΛΙ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΑΕ: 39.960.421 δρχ.

Τέλος στο ΤΣΠΕΑΘ οφείλονται 167.086.912 δρχ. ασφαλιστικές εισφορές και 101.575.713 δρχ. εργοδοτικές εισφορές. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των ποσών το χρωστάει ο όμιλος επιχειρήσεων ΣΚΑΪ. Συγκεκριμένα ο όμιλος αυτός οφείλει 162.171.141 δρχ. ασφαλιστικές εισφορές και 101.124.330 δρχ. εργοδοτικές. Το υπόλοιπο των χρεών ανήκει στο συγκρότημα του Κουρή.

Από τα προαναφερόμενα στοιχεία δεν είναι δύσκολο - πέραν των άλλων - να διακρίνει κανείς μια διαπλοκή - μια συμμαχία καλύτερα - κράτους και ιδιοκτητών των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών, με σαφείς και συγκεκριμένες οικονομικοπολιτικές και κοινωνικές παραμέτρους. Είναι φανερό πως η ύπαρξη χρεών εκ των πραγμάτων οδηγεί σε μια συναλλαγή της κυβέρνησης με τους ιδιοκτήτες των μέσων, τους οφειλέτες δηλαδή, που, συνήθως, έχει ως αποτέλεσμα πολιτικά οφέλη για τους κυβερνώντες - και το πολιτικό κατεστημένο γενικότερα - και οικονομικά για τους καναλάρχες. Η κυβέρνηση έρχεται κατά καιρούς και - αν δε χαρίζει - ρυθμίζει με ευνοϊκότατους όρους τα χρέη των τελευταίων, εξασφαλίζοντας ραδιοτηλεοπτική στήριξη στις πολιτικές της επιλογές - στα μέτρα που παίρνει - στην τακτική και στρατηγική της. Ετσι η συναλλαγή βγάζει "από χέρι" χαμένο τον κύριο αποδέκτη του ραδιοτηλεοπτικού προϊόντος, τον εργαζόμενο πολίτη, του οποίου τα προβλήματα όχι μόνο δεν εμφανίζονται στο ραδιοτηλεοπτικό προσκήνιο, αλλά συκοφαντείται κι από πάνω, ενώ οι αγώνες του οργανωμένου μαζικού κινήματος είτε δεν προβάλλονται καν ως ειδήσεις είτε λοιδορούνται και διαστρεβλώνονται. Για να γίνει κατανοητό αυτό που θέλουμε να πούμε, ας πάρουμε ως παράδειγμα τα χρέη των καναλιών και των ραδιοσταθμών στα ασφαλιστικά ταμεία, που ερμηνεύουν σε μεγάλο βαθμό την επίθεση που δέχεται τον τελευταίο καιρό το ισχύον ασφαλιστικό σύστημα. Ποιο ραδιοτηλεοπτικό μέσο θα πει ποτέ ότι οι μεγαλοκεφαλαιούχοι εργοδότες έχουν οδηγήσει τα ταμεία σε χρεοκοπία, παρακρατώντας για χρόνια ολόκληρα τις εισφορές, όταν ο ιδιοκτήτης του κάνει ή θα κάνει κάποια στιγμή το ίδιο; Κι επιπλέον: Ποιο κανάλι θα διερευνήσει τις κυβερνητικές ευθύνες και θα τις αποκαλύψει, όταν ο ιδιοκτήτης του απαιτεί από την κυβέρνηση να του χαρίσει τα χρέη στα ταμεία;

Μια δεύτερη πλευρά του θέματος είναι ο τρόπος ρύθμισης των χρεών που επιλέγεται σε ορισμένες περιπτώσεις από την κυβέρνηση. Δεν αναφερόμαστε μόνο στις χαριστικές ρυθμίσεις, αλλά κυρίως σε κείνες που καθιστούν κρατική υπόθεση την τηλεοπτική υποκουλτούρα. Κλασική απόδειξη της συνενοχής αυτής είναι η ρύθμιση των χρεών προς τον ΟΤΕ, τα οποία θα εξοφλούνται με την εκχώρηση από τους καναλάρχες στον Οργανισμό των εσόδων τους από υπηρεσίες AUDIOTEX, δηλαδή από τους τηλεμάγους, τις τηλεχαρτορίχτρες, τα τηλεραντεβού, τα τηλεπροξενιά κ. ο. κ. Ετσι η διαιώνιση του φαινομένου της λειτουργίας των περιβόητων τηλεφώνων 090 - τα τηλεσκουπίδια όπως ευστόχως αποκαλούνται -καθίσταται πλέον και κρατική υπόθεση. Ο ΟΤΕ για να πάρει πίσω όσα του οφείλουν - και δε θα σταματήσουν ποτέ να του οφείλουν, γιατί πάντοτε θα χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες του - έχει κάθε συμφέρον να μη σταματήσει η δράση των 090, αλλά να είναι και κερδοφόρα. Και κάτι ακόμη που δείχνει ότι τα συμφέροντα που βρίσκονται πίσω από αυτή την κατάσταση είναι τρομακτικά ισχυρά. Τα έσοδα των καναλαρχών που έχουν εταιρίες AUDIOTEX, τα έσοδά τους από το 090, για τη χρονιά που πέρασε ήταν 62 δισ. δρχ. Να για τι μεγέθη γίνεται λόγος.

Μια τρίτη πλευρά του θέματος, η βασικότερη για την προοπτική των πραγμάτων, αφορά την τάση συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης των ραδιοτηλεοπτικών μέσων επικοινωνίας και πληροφόρησης. Ασφαλώς εδώ θα αρκεστούμε απλώς να θέσουμε το ζήτημα, αφού είναι τεράστιο και με πολλές παραμέτρους - η βασικότερη των οποίων αφορά τη χρήση των νέων τεχνολογιών. Είναι γεγονός ότι στις συγκρούσεις στο χώρο των ραδιοτηλεοπτικών μέσων δεν υπάρχουν όροι και όρια πέραν αυτών που καθορίζονται από τους περίφημους τυφλούς νόμους της αγοράς. Ανεξαρτήτως του τι λέει ή πιστεύει η κυβέρνηση για το νομικό της καθεστώς, αυτό δεν προηγήθηκε καταστάσεων, αλλά ήρθε να απεικονίσει τους συσχετισμούς συμφερόντων σε μια ορισμένη χρονική στιγμή έως ότου ξεκίνησε νέος φαύλος κύκλος ανταγωνισμών. Η τάση συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης στα ραδιοτηλεοπτικά ΜΜΕ προχωρεί αλματωδώς προς το σημείο που δείχνει το αστέρι του καπιταλιστικού ουρανού, προς τη σχετικώς πλήρη μονοπώληση της πληροφόρησης και της επικοινωνίας.

Το περασμένο καλοκαίρι στον "Οικονομικό Ταχυδρόμο" δημοσιεύτηκαν μια σειρά συνεντεύξεις ιδιοκτητών και μεγαλοπαραγόντων του τηλεοπτικού χώρου. Ο πιο κυνικά σαφής απ' όλους ήταν ο ιδιοκτήτης του ΑΝΤΕΝΝΑ Μ. Κυριακού. "Η τηλεοπτική αγορά - είπε - αντέχει το πολύ δυόμισι κανάλια". Κι ασφαλώς το ένα θα θεωρεί ότι είναι το δικό του. Είναι το ελάχιστο που θα μπορούσε να τον ικανοποιήσει.

Συμπερασματικά, το παιχνίδι της μονοπώλησης έχει φουντώσει από καιρό και η κυβέρνηση, με το χαρτί των συχνοτήτων που κρατάει στα χέρια της, παίζει ξεχωριστό ρόλο στους ανταγωνισμούς. Το πού θα οδηγηθεί η κατάσταση θα το δούμε, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να αναμένουμε. Οι εργαζόμενοι και οι φορείς τους, η Τοπική Αυτοδιοίκηση, οι επιστημονικοί σύλλογοι, οι άνθρωποι της Τέχνης και του Πολιτισμού, οι δημοσιογράφοι, στις πλάτες των οποίων τόσα παίζονται, καθώς και οι φορείς τους πρέπει να πάρουν θέση, να στρατευτούν και να αντιδράσουν στη ραδιοτηλεοπτική ολιγαρχία. Γιατί η ενημέρωση, η πληροφόρηση, η έκφραση γνώμης και η επικοινωνία είναι πολιτισμός. Είναι δηλαδή αγαθά που πρέπει να ανήκουν σε όλους, που πρέπει να είναι κτήμα όλων, και όχι προνόμια, για εμπορευματοποίηση και μονοπώληση.

Γ. Π.

Δήλωση του γγ της ΠΟΕΣΥ Μ. Μαθιουδάκη, για τη μη απόδοση αγγελιόσημου από τους μεγαλοϊδιοκτήτες των ραδιοτηλεοπτικών ΜΜΕ:

"Τα δισεκατομμύρια που οφείλουν στα ασφαλιστικά Ταμεία μας καναλάρχες, συνιστούν αδίκημα για το οποίο έπρεπε να είχαν δραστηριοποιηθεί οι δικαστικοί και άλλοι αρμόδιοι μηχανισμοί.

Μεγαλοκαναλάρχες, αλλά και μικρότεροι σε εμβέλεια ιδιοκτήτες ραδιοτηλεοπτικών σταθμών, χρωστάνε πάνω από το 90% των οφειλών τους από το αγγελιόσημο.

Αυτό έχει δυσμενέστατες επιπτώσεις στην περίθαλψη των εργαζομένων στα ΜΜΕ. Ακόμα, με τη συσσώρευση χρεών δημιουργούνται ορατοί κίνδυνοι για το μέλλον.

Τα 8,7 δισεκατομμύρια δραχμές που αφορούν στην απόδοση αγγελιόσημου παρακρατούνται παράνομα, ενώ οφειλέτες - μεγαλοκαναλάρχες ζουν σε χλιδή, παράγουν πολυδάπανα σόου και εμφανίζονται ως προστάτες των συμφερόντων των εργαζομένων και ρυθμιστές της πολιτικής ζωής της χώρας.

Πριν από δύο περίπου χρόνια, εκδηλώθηκε εισαγγελικό ενδιαφέρον για τα χρέη, ύστερα από καταγγελίες.

Εγινε προκαταρκτική έρευνα - είμαι ένας από τους μάρτυρες που εξετάστηκαν - και πέραν αυτού ουδέν.

Η ευθύνη της κυβέρνησης είναι τεράστια.

Με την τακτική αυτή - η ίδια ακολουθήθηκε και από προηγούμενες κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ - εξυπηρετούνται μόνο τα συμφέροντα των μεγάλων και πλήττονται οι εργαζόμενοι.

Αν ένας μικροεπιχειρηματίας χρώσταγε ασφαλιστικές εισφορές ασφαλώς θα τον οδηγούσαν στον Κορυδαλλό.

Εκείνοι όμως που οφείλουν στα Ταμεία μας ευνοούνται με ρυθμίσεις και με την ανοχή που δείχνει η κυβέρνηση προς αυτούς, αλλά και με τη βοήθεια που τους προσφέρει κατά προκλητικό, μάλιστα, τρόπο!".