Εμείς οι κομμουνιστές και οι κομμουνίστριες θέλουμε να αναζωογονήσουμε μνήμες από την ηρωική δράση του ΚΚΕ, να κατασταλάξουν στη συνείδησή μας συμπεράσματα και διδάγματα από την ταξική πάλη, που έχουν αξία για την ιστορική περίοδο που διανύουμε, για το σημερινό και αυριανό αγώνα. Αγώνα μακρύ και δύσβατο, αλλά αναπόφευκτο για την κοινωνική πρόοδο.

Ο Ενγκελς, στο φιλοσοφικό του έργο "Αντι-Ντίρινγκ", χρησιμοποιεί τη ρήση του Γάλλου ουτοπιστή σοσιαλιστή Φουριέ, που πρώτος δήλωσε ότι:

"Σε μια δοσμένη κοινωνία, ο βαθμός χειραφέτησης των γυναικών δείχνει τον πραγματικό βαθμό και της γενικής χειραφέτησης".

Αυτή τη σχέση, όχι μόνο φιλοσοφικά, αλλά και πολιτικά, το ΚΚΕ αφομοίωσε σε μεγάλο βαθμό και εξέφρασε στην 80χρονη πάλη του για τη χειραφέτηση της γυναίκας, την εξέφρασε σαν ιδιαίτερο στοιχείο ιδεολογικής, πολιτικής δουλιάς και οργάνωσης, στο γενικό αγώνα του για τα ταξικά συμφέροντα της εργατικής τάξης.

Γι' αυτό το λόγο, ξεχωρίζω ένα διαχρονικό και επίκαιρο κοινωνικό πρόβλημα για τη γυναίκα, που σχετίζεται με την 80χρονη δράση του ΚΚΕ: "Το δικαίωμα της γυναίκας στην κοινωνική εργασία" και ό,τι συνεπάγεται για την κοινωνική και πολιτική της αφύπνιση. Νομίζω ότι είναι ένα από τα θέματα που μετουσιώνεται η μαρξιστική - λενινιστική σκέψη σε πολιτική θέση και δράση για το ΚΚΕ.

Βαθιές είναι οι ρίζες της συμμετοχής των γυναικών της Μακεδονίας και Θράκης στην κοινωνικά οργανωμένη εργασία σε αγώνες που διεκδικούν εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα.

Καπνεργάτριες, αγρότισσες, εργάτριες στη μεταξουργία παίρνουν μέρος σε απεργίες, σε άλλες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας και αγώνα, έρχονται αντιμέτωπες με τη βία της χωροφυλακής, του στρατού και του ιππικού.

Οι καπνεργάτριες συμμετέχουν στους αγώνες, το Μάη του 1927, τότε που εκδηλώνεται η προλεταριακή αλληλεγγύη, με την προκήρυξη της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας, που καλούσε τους προλετάριους όλου του κόσμου "να δώσουν γρήγορη και πραγματική βοήθεια στους καπνεργάτες, καθώς και γενικά στο ελληνικό προλεταριάτο".

Αυτό το μήνυμα, της αναγκαιότητας της διεθνούς προλεταριακής αλληλεγγύης, έδωσαν και οι σημερινοί αγώνες, είτε πρόκειται για τους αγώνες των αγροτών, των ναυτεργατών στην Ελλάδα, είτε των ξένων εργατών στη Γαλλία και αλλού.

Η συμμετοχή των γυναικών στους αγώνες έχει στοιχεία πρωτοβουλίας, λαϊκής ευρηματικότητας και αποφασιστικότητας, όπως στις 12 του Γενάρη του 1931, όταν στο Νεοχώρι της Δράμας οι αγρότισσες χτυπούν με τις καμπάνες συναγερμό, συγκεντρώνονται στην πλατεία και υποχρεώνουν τους χωροφύλακες και τους φοροεισπράκτορες, που πήγαν να κατασχέσουν την ακίνητη περιουσία 185 αγροτών για χρέη, προς το μεγαλοβιομήχανο Μπάλτα, να φύγουν.

Σ' αυτό το δικαίωμα των γυναικών στην εργασία, το ΚΚΕ αντιδρά θετικά από την πρώτη στιγμή της ύπαρξής του, από το Ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ (1918). Στο Πρόγραμμά του αναγνωρίζει και θέτει σαν στόχο την πάλη για τα εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα, ακόμα και των υπηρετριών, αυτής της μορφής κρυμμένης μισθωτής εργασίας, που τράβηξε στα αστικά κέντρα πολλές κοπέλες της υπαίθρου, που δεν μπορούσαν να δουλέψουν σαν εργάτριες ή εργάτριες γης. Το δικαίωμα της γυναίκας στην κοινωνική εργασία το ΚΚΕ το στήριξε ολόπλευρα.

Φώτισε με τη μαρξιστική - λενινιστική κοσμοθεωρία την ταξική, ιστορικά διαμορφωμένη, ρίζα του αποκλεισμού της γυναίκας από την κοινωνική εργασία. Εδειξε γιατί είναι προοδευτικό φαινόμενο η συμμετοχή της γυναίκας στην κοινωνική εργασία. Παρ' όλο που η συμμετοχή της έγινε με όρους διπλής και τριπλής εκμετάλλευσης, γιατί έτσι συνέφερε το κεφάλαιο, για να βγάλει μεγαλύτερο κέρδος, να απομυζήσει μεγαλύτερη απλήρωτη εργασία, υπεραξία, και από τη μισθωτή γυναίκα, αλλά και από τους άλλους μισθωτούς - μέλη της οικογένειάς της.

Διπλή και πολλαπλή η εκμετάλλευση στη δουλιά, αλλά και η καταπίεση στο σπίτι, στην οικογένεια, στο σχολείο, στον κοινωνικό περίγυρο.

Ωστόσο, δεν παύει ακριβώς αυτή η ανισότιμη, και ως προς τον άνδρα της ίδιας τάξης, συμμετοχή στην κοινωνική εργασία, να δίνει στη γυναίκα το έδαφος για να διεκδικήσει:

• Αξιοπρέπεια στη σχέση της με τον άνδρα, στην οικογένεια.
• Κοινωνική εμπειρία, συμμετοχή σε αγώνες, ερεθίσματα για την πολιτική συνειδητοποίησή της.
• Κατοχύρωση αστικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, μεταξύ των οποίων το εκλογικό δικαίωμα, ορισμένες συμβάσεις εργασίας, αναθεώρηση του Οικογενειακού Δικαίου.

Η συμμετοχή της γυναίκας στην κοινωνικά οργανωμένη εργασία είναι η βάση για να δημιουργηθούν οι όροι της διεκδίκησης της οικονομικής και πολιτιστικής απαλλαγής της από την καταπίεση και του άνδρα (πατέρα, αδελφού, συζύγου), έστω και αν αυτή η προϋπόθεση διαμορφώνεται σε συνθήκες διπλής εκμετάλλευσης και καταπίεσής της από τον καπιταλιστή, τον γαιοκτήμονα κλπ.

Η δράση του ΚΚΕ, η φροντίδα του στράφηκε στη γυναίκα του εργοστασίου, της λαϊκής γειτονιάς, στην εργάτρια γης, στην αγρότισσα. Αυτή τη γυναίκα βοήθησε να συνειδητοποιήσει το ταξικό της συμφέρον, αλλά και το συμφέρον της απέναντι στις ιστορικά διαμορφωμένες ανισότιμες σχέσεις με το άλλο φύλο, που διέπουν όλες τις εκδηλώσεις της κοινωνικής ζωής.

Σε αυτή τη γυναίκα, το ΚΚΕ επιδίωξε να δείξει τη δική της δύναμη σαν παραγωγό κοινωνικά αναγκαίων προϊόντων και υπηρεσιών. Την αξία της δικής της οργάνωσης στα συνδικάτα, στις αγροτικές ενώσεις, στις άλλες κοινωνικές οργανώσεις.

Με ειδική ιδεολογική - πολιτική και οργανωτική δουλιά προς τις πρωτοπόρες γυναίκες της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, το ΚΚΕ έκανε πράξη την ενθάρρυνσή τους στους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες.

Μαζικά πήρε μέρος η λαϊκή γυναίκα στους αγώνες του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ για την εθνική απελευθέρωση, στο ΔΣΕ για τη συνέχιση του αγώνα ενάντια στην ιμπεριαλιστική αγγλο-αμερικανική επέμβαση και την ντόπια ολιγαρχία.

Ισότιμα αναδείχτηκε η γυναίκα αγωνίστρια δίπλα στον άνδρα αγωνιστή, με το όπλο στο χέρι σαν μαχήτρια. Αναδείχθηκε η πολιτική επίτροπος, η διαφωτίστρια, η δικαστίνα.

Σε κανέναν τομέα δεν υστέρησε η συμμετοχή τους, ακόμα και σε αυτούς που συνηθίζεται να χαρακτηρίζονται ως "ανδρικοί".

Πάμπολλα τα παραδείγματα και από τη δική σας περιοχή, και μόνο ενδεικτικά αναφέρω την Βαγγελιώ Κανελλάκη, από το Σουφλί Εβρου, μέλος του ΚΚΕ. Εκπαιδεύτηκε στη Σχολή Αξιωματικών του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ με βαθμό ανθυπολοχαγού Πεζικού και αργότερα προήχθη σε υπολοχαγό. Επεσε ηρωικά μαχόμενη στο Γράμμο, στις 28/8/1949.

Η πλατιά συμμετοχή των γυναικών σε κορυφαίες μορφές ταξικών συγκρούσεων, όπως ο ένοπλος αγώνας του ΔΣΕ, ήταν η παρακαταθήκη για κατακτήσεις που άλλαξαν την εικόνα της σύγχρονης Ελληνίδας.

Ομως, ας μη μας ξεγελά αυτό που φαίνεται.

Η σύγχρονη ελληνική κοινωνία είναι κοινωνία καπιταλιστική, δηλαδή κοινωνία που στηρίζεται στην ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, ενώ έχει προχωρήσει αρκετά η συγκέντρωση παραγωγής, η κοινωνικοποίησή της.

Ολες οι σχέσεις, νομικές, ηθικές, πολιτιστικές, πολιτικές, διαμορφώνονται στη βάση των κυρίαρχων οικονομικών σχέσεων. Πυρήνας αυτών των οικονομικών σχέσεων είναι το κυνήγι του μονοπωλιακού κέρδους. Σε συνθήκες παρατεταμένης ύφεσης της καπιταλιστικής οικονομίας, άγριου ανταγωνισμού των μονοπωλίων για το κέρδισμα νέων αγορών, σε φάση συγκέντρωσης των δυνάμεων του εργατικού και λαϊκού κινήματος μετά από την περίοδο ήττας και υποχώρησης, πολυπληθή τμήματα εργαζόμενων γυναικών γίνονται τα πρώτα θύματα της αντιλαϊκής επίθεσης.

Πίσω από τη φαινομενική ισοτιμία της σύγχρονης Ελληνίδας, υπάρχει η σύγχρονη εικόνα της ανισοτιμίας της. Αυτό δείχνουν τα συγκριτικά μεγαλύτερα ποσοστά συμμετοχής των γυναικών (από 50 - 70%) στη φτώχεια, στο σύγχρονο αναλφαβητισμό, στη μετανάστευση, στο φασόν, στην ανεργία, στην ημιαπασχόληση. Ο χαμηλότερος μέσος όρος ωριαίων αποδοχών σε σχέση με τους άνδρες για ανάλογη εργασία.

Η διαφορά αυτή προσεγγίζει και ξεπερνά το 50% για γυναίκες με μεταπτυχιακές σπουδές και ανώτατη εκπαίδευση.

Και βέβαια, για την κατάσταση αυτή, δε μας φταίνε οι άνδρες εργαζόμενοι. Είναι νομοτελειακή κίνηση του καπιταλισμού να συντηρεί με νέες μορφές την ιστορικά διαμορφωμένη, στα βάθη των αιώνων, υποδεέστερη οικονομική, κοινωνική θέση της γυναίκας, για να γίνεται πηγή μεγαλύτερου και ευκολότερου κέρδους.

Κραυγαλέο παράδειγμα για νομούς της Θράκης είναι οι διακρίσεις σε βάρος της μουσουλμανικής μειονότητας, που για τις γυναίκες της γίνεται τριπλή και πολλαπλή καταπίεση σε όλες τις εκδηλώσεις της κοινωνικής ζωής.

Αυτή η μορφή της σύγχρονης Ελληνίδας, με τη φαινομενική ισοτιμία, συχνά ξεγελά ακόμα και κομμουνιστές και κομμουνίστριες, με ανάλογες συνέπειες στη δράση τους.

Το ΚΚΕ έχει μεγάλη ιστορία και εμπειρία στην ειδική δουλιά με τις γυναίκες, στην ιδιαίτερη φροντίδα για το τράβηγμά τους στον αγώνα, για να εκφραστούν οι ιδιαίτερες ανάγκες τους στα αιτήματα των συνδικάτων, στις πολιτικές του θέσεις.

Γυναικείες, ηγετικές φυσιογνωμίες του ΚΚΕ, που διακρίθηκαν στην πολύπλευρη δράση τους, σε όλους τους τομείς της κομματικής δουλιάς, έδειξαν ιδιαίτερη ευαισθησία στην ειδική δουλιά με τις γυναίκες, μέσα και έξω από το Κόμμα. Πήραν μέρος στο ριζοσπαστικό, προοδευτικό γυναικείο κίνημα, έδρασαν μέσα σ' αυτό από κοινού με γυναίκες διαφορετικών ιδεολογικών πολιτικών πεποιθήσεων.

Η μαρξιστική τους μόρφωση, η κομμουνιστική τους παιδεία, η κατάκτηση της ισότιμης θέσης στον αγώνα, στο Κόμμα, δεν τους δημιούργησε την αλαζονεία της απατηλής χειραφέτησης.

Η 80χρονη ιστορία του ΚΚΕ είναι πλούσια σε παραδείγματα ηγετικών γυναικείων μορφών, γυναικών διανοουμένων, αγνώστων ηρωίδων του καθημερινού ταξικού αγώνα, αναλφάβητων μανάδων, γιαγιάδων, αγωνιστριών, κομμουνιστριών, που κέρδισαν το σεβασμό του κομματικού και κοινωνικού περιβάλλοντός τους.

Η νεοφιλελεύθερη διαχείριση της κρίσης του καπιταλιστικού συστήματος συσσωρεύει, από τη μια, αμύθητα κέρδη, από την άλλη, φτώχεια, μετανάστευση, οικονομικούς αποκλεισμούς σε βάρος των λαών (π.χ. Κούβα, Ιράκ), υποδαύλιση εμφυλίων πολέμων, έξαρση εθνικιστικών τάσεων, θρησκευτικών διαφορών, ώστε στο έδαφος αυτό να δικαιολογούνται ωμές επεμβάσεις για το μοίρασμα των αγορών.

Ηδη, όμως, συναντά δυσκολίες. Μαζεύονται τα σύννεφα των λαϊκών αντιστάσεων, έστω και αν δεν είναι ηλεκτρισμένα με συνειδητοποίηση για τις πραγματικές αιτίες των προβλημάτων, για την πραγματική στάση των κομμάτων, για το πού βρίσκεται η διέξοδος, η προοπτική.

Το ΚΚΕ καλεί στη γραμμή αντίστασης, αντεπίθεσης ενάντια στα μονοπώλια και στον ιμπεριαλισμό, ενάντια σε κάθε πολιτική που εκφράζει τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου στην Ελλάδα, συνδεδεμένα με τα ιμπεριαλιστικά κέντρα της ΕΕ, των ΗΠΑ. Στη γραμμή αντίστασης, που εκφράζεται με την πολιτική του ΚΚΕ για το αντιιμπεριαλιστικό, αντιμονοπωλιακό, δημοκρατικό μέτωπο πάλης.

Σήμερα είναι καιρός να εκφραστεί η λαϊκή δυσαρέσκεια στους αγώνες, στις επιμέρους συσπειρώσεις, στην κοινή πάλη, στα μέτωπα πάλης γύρω από καυτά προβλήματα.

Για την εργάτρια, την αγρότισσα, την εργαζόμενη επιστημόνισσα, την επαγγελματία, τις στρατιές των γυναικών από τις λαϊκές οικογένειες, μαζί και με τους άνδρες, η διέξοδος, ο δικός τους αγώνας, σήμερα μερικότερος, πιο αδύναμος, αύριο πιο συνειδητός, πολιτικοποιημένος, ενωμένος στο μεγάλο ρεύμα του λαϊκού μετώπου.

Σήμερα αλλάζοντας το συσχετισμό δύναμης σε ένα σωματείο, σε ένα σύλλογο γονέων, σε μια ένωση, αύριο διαμορφώνοντας το ταξικό μέτωπο των εργατών, το προσανατολισμένο μέτωπο της Παιδείας, ένα γερό πανελλαδικά συντονισμένο αγροτικό κίνημα, που θα εκφράζουν όλα μαζί κοινούς αγώνες παρεμπόδισης αυτής της πολιτικής, μέχρι την ανατροπή της, τη συνολική ρήξη, ανεξάρτητα από το ποιος είναι ο φορέας της, το ΠΑΣΟΚ, η ΝΔ, ένα κεντροαριστερό ή κεντροδεξιό σχήμα. Ενα κίνημα, ένα μέτωπο, που δε θα βολεύεται σε λίγα αβέβαια, μιας χρήσης, ψίχουλα, όσο - όσο για να εξαγοράσει η άρχουσα τάξη σε δύσκολους γι' αυτήν καιρούς, τη δυναμική δράση των λαϊκών μαζών.

Οι γυναίκες της εργατικής τάξης, των λαϊκών στρωμάτων είναι δυναμικό τμήμα αυτού του αγώνα.

Ενα διαχρονικό και επίκαιρο κοινωνικό πρόβλημα για τη γυναίκα, είναι το δικαίωμά της στην κοινωνική εργασία και ό,τι συνεπάγεται για την κοινωνική και πολιτική της αφύπνιση. Αυτό ήταν το κεντρικό θέμα εκδήλωσης για τα 80 χρόνια του ΚΚΕ που διοργανώθηκε από τη ΝΕ Εβρου Αλεξανδρούπολης του ΚΚΕ. Την ομιλία έκανε η Ελένη Μπέλλου, μέλος της Γραμματείας της ΚΕ Κόμματος, εκτενή αποσπάσματα της οποίας και δημοσιεύουμε.