Τη νύχτα της 1ης Μαρτίου του 1948 το υπουργείο Στρατιωτικών εξέδιδε το παρακάτω ανακοινωθέν: "Την 29ην Φεβρουαρίου άνδρες του Στρατοπέδου Μακρονήσου, εις το οποίο υπηρετούν οι επικίνδυνοι κομμουνισταί, κατά τη διάρκειαν της θρησκευτικής τελετής επετέθησαν κατά της φρουράς του Στρατοπέδου προς αφοπλισμόν της. Η τελευταία αμυνομένη έκαμε χρήσιν των όπλων και η τάξις απεκαταστάθη. Απώλειαι στασιαστών 17 νεκροί και 61 τραυματίαι. Εκ των ημετέρων 4 τραυματίαι διά λιθοβολισμού. Οι τραυματίαι μεταφέρονται εις το Στρατιωτικόν Νοσοκομείον" (Εφημερίδες 2/3/1948).

Επρόκειτο για την επίσημη κρατική ερμηνεία ενός εγκλήματος από τα πιο απεχθή και στυγερά στη σύγχρονη νεοελληνική ιστορία. Πριν όμως από αυτό το ανακοινωθέν, ο Τύπος με μικρές ειδήσεις είχε πληροφορήσει για το μακελειό, χρεώνοντας πλήρως την ευθύνη στους κομμουνιστές. "Οι κομμουνισταί επροκάλεσαν ταραχάς εις την Μακρόνησον" έγραφαν "Τα Νέα" της 1ης Μαρτίου. Και η "Βραδυνή" της ίδιας μέρας συμπλήρωνε: "... οι κομμουνισταί του 1ου Τάγματος επεχείρησαν να δημιουργήσουν ταραχάς. Η φρουρά της νήσου επεμβάσα απεκατέστησε την τάξιν εξαναγκάσασα διά των όπλων τους κομμουνιστάς να αποσυρθούν εις τας θέσεις των".

Ασφαλώς δεν προκαλεί κατάπληξη η πλήρης ταύτιση του Τύπου και των επισήμων οργάνων του κράτους, που πήρε πρωτοφανείς διαστάσεις στις πρώτες μέρες του Μαρτίου, εμφανίζοντας το ΚΚΕ ως οργανωτή και εκτελεστή των αιματηρών γεγονότων, ενώ το κράτος απλώς αμυνόμενο. Η χώρα βρισκόταν σε συνθήκες εμφυλίου πολέμου και οι επίσημες αρχές δεν άφηναν να περάσει τίποτε στη δημοσιότητα που να μην εξυπηρετεί το καθεστώς. Εχει όμως σημασία να επισημανθεί ότι μια τέτοια προπαγάνδα δύσκολα μπορούσε να γίνει πιστευτή. Κι ακριβώς γι' αυτό το λόγο το μήνυμα ήταν σαφές προς κάθε κατεύθυνση. Η ντόπια αντίδραση και οι ξένοι καθοδηγητές της, με την οργάνωση και εκτέλεση του μακελειού στη Μακρόνησο, επιχειρούσαν να περάσουν απ' άκρη σ' άκρη στον ελληνικό λαό το πνεύμα της πιο στυγνής τρομοκρατίας, ούτως ώστε να τον εμποδίσουν - και μ' αυτό τον τρόπο - να στραφεί ενεργά προς το ΚΚΕ, τους αντάρτες και το ΔΣΕ.

Ολες οι πηγές γύρω από την ιστορία της Μακρονήσου βεβαιώνουν ότι η σφαγή της 29ης Φεβρουαρίου - 1ης Μαρτίου 1948 ήταν προαποφασισμένη από το αμερικανόπνευστο καθεστώς των Αθηνών. Οπως έχει γραφεί κατ' επανάληψη, ο Διοικητής του Α Ειδικού Τάγματος Οπλιτών (ΑΕΤΟ) Κωνσταντόπουλος - του Κόκκινου Τάγματος όπως το ονόμαζαν οι αρχές, γιατί εκεί εντάσσονταν οι "αμετανόητοι κομμουνιστές" - είχε προειδοποιήσει τους φαντάρους του από τις 6 του Γενάρη για ό,τι θα επακολουθούσε: "Η Διοίκηση - τους είχε πει - έχει πληροφορίες ότι σκοπεύετε να αφοπλίσετε τον Λόχον Διοικήσεως και να μας κτυπήσετε... Προσέξετε, γιατί πολλά κεφάλια που βλέπω τώρα... φοβούμαι ότι αργότερα δε θα τα βλέπω... προσέξετε, γιατί αυτή η χαράδρα που βλέπετε... μη θελήσετε να βαφτεί με αίμα ελληνικό". Δεν υπήρχε καλύτερος τρόπος για ένα στρατιωτικό, που δεν ήθελε να βάψει τα χέρια του με αίμα, να ειδοποιήσει τα υποψήφια θύματα για το "τι μέλλει γενέσθαι". Ο ίδιος άνθρωπος, το 1954, πολίτης, πια επισκέφτηκε τον δικηγόρο Θ. Κατριβάνο, που τον είχε φαντάρο στο Α τάγμα στην Κρήτη και στα Γιούρα, και του εκμυστηρεύτηκε: "Να ξέρεις μου ζήτησαν να κάνω το έγκλημα και το αρνήθηκα...".

Στα τέλη Ιανουαρίου του 1948 ο Κωνσταντόπουλος έφυγε από διοικητής του ΑΕΤΟ και τη θέση του πήρε ο ταγματάρχης Καραμπέκιος. Αλλά ούτε αυτός έκανε - όπως φαίνεται - για τα σχέδια της αντίδρασης, η οποία κατάφερε στο τέλος να βρει τους ανθρώπους που ήθελε: Βασιλόπουλος, Καρδαράς, Σαλβαράς, Καστρίτσης ήταν αρκετοί για να κάνουν τη ζωή του Α τάγματος αφόρητη και να προετοιμάσουν τη σφαγή σ' όλες της τις λεπτομέρειες.

Ηταν Κυριακή 29 Φεβρουαρίου 1948. Πρωί. Οι λόχοι συντεταγμένοι πήγαν στο γήπεδο για το προσκλητήριο του τάγματος και μετά τράβηξαν για το χώρο του θεάτρου - στο βορινό μέρος του στρατοπέδου στην πλαγιά μιας χαράδρας, 200 μέτρα από το γήπεδο - για να παρακολουθήσουν ομιλία θρησκευτικού περιεχομένου. Η κίνηση των λόχων από το γήπεδο προς το θέατρο δεν είχε ολοκληρωθεί, όταν μια ομάδα Αλφαμιτών πήγαινε βίαια προς το πειθαρχείο μερικούς φαντάρους, χαρακτηρίζοντάς τους ως αδικαιολογήτως απόντες από το πρωινό προσκλητήριο. Οι στρατιώτες διαμαρτύρονταν ότι είναι άρρωστοι και οι Αλφαμίτες απαντούσαν δέρνοντάς τους. Η εικόνα ήταν φρικιαστική, με αποτέλεσμα να προκαλέσει την αντίδραση των στρατιωτών των λόχων, οι οποίοι φώναζαν: "Αίσχος - Αίσχος". Τότε από τα φυλάκια της αστυνομικής μονάδας άρχισαν να πέφτουν βροχή οι πυροβολισμοί και να χύνεται το πρώτο αίμα. Κάτω από την αντίδραση των στρατιωτών η αιματοχυσία σε λίγο θα σταματήσει, αλλά μόνο προσωρινά. Πέντε νεκροί και 19 τραυματίες ήταν ο πρώτος απολογισμός. Οι νεκροί θα μεταφερθούν σε μια αχρησιμοποίητη σκηνή του 2ου λόχου και οι τραυματίες στο Γ Τάγμα, απ' όπου επίκειται η μεταφορά τους σε νοσοκομείο στην Αθήνα. Η υπόλοιπη μέρα και η νύχτα για τους φαντάρους του Α τάγματος περνούν με την αγωνία της αναμονής των χειρότερων. Προσέχουν να μην απαντούν στις προκλήσεις των Αλφαμιτών και απαιτούν από την κυβέρνηση και τη Βουλή - μέσω της διοίκησης του στρατοπέδου - να αποκαλυφθούν πλήρως οι ένοχοι της σφαγής και να τιμωρηθούν. Η άλλη πλευρά όμως ετοιμάζεται για νέα σφαγή, που δε θα αργήσει να γίνει.

Το πρωί της Δευτέρας 1ης Μαρτίου του 1948 ο στρατοπεδάρχης της Μακρονήσου ταξίαρχος Μπαϊρακτάρης θα ζητήσει από τους φαντάρους του Α Τάγματος να εγκαταλείψουν τους κομμουνιστές και να συγκεντρωθούν στον 7ο λόχο. Υστερα από τη σφαγή της Κυριακής ερχόταν και η πρόκληση - πρόσκληση για προδοσία των αδικοχαμένων νεκρών και υπογραφή δηλώσεων μετανοίας. Οι άοπλοι στρατιώτες δεν ενδίδουν, δε λερώνουν την τιμή και την αξιοπρέπειά τους. Αντιδρούν με το μόνο μέσο που έχουν στη διάθεσή τους. Φωνάζουν αίσχος και ζητούν την τιμωρία των δολοφόνων. Κι ως απάντηση θα πάρουν τα ομαδικά πυρά των αλφαμιτών. Νέο αίμα θα βάψει και πάλι τη Μακρόνησο. Το επίσημο κράτος ανακοίνωσε συνολικά - όπως προαναφέραμε - 17 νεκρούς και 61 τραυματίες. Οσοι έζησαν το μακελειό, θεωρούν ότι οι νεκροί ξεπέρασαν τους 100 και οι τραυματίες ήταν περισσότεροι από τετρακόσιους. Ασφαλώς, το έγκλημα παραμένει το ίδιο, όποιος κι αν είναι ο αριθμός των θυμάτων. Ομως πενήντα χρόνια μετά δεν επιτρέπεται να υπάρχουν κενά στην ιστορία. Το επίσημο κράτος οφείλει να δώσει στη δημοσιότητα όλα τα τεκμήρια που κατέχει για να φωτιστεί πλήρως η ιστορική αλήθεια. Το απαιτεί το αίμα των αδικοχαμένων νεκρών. Το απαιτούν οι πληγές όσων μαρτύρησαν στο κολαστήρι της Μακρονήσου, στο ελληνικό Νταχάου. Το απαιτούν οι Ελληνες πολίτες, οι εργαζόμενοι και η νεολαία, που πρέπει να γνωρίζουν το τίμημα των όποιων ελευθεριών απολαμβάνουν σήμερα.

Γ. Π.

29 Φλεβάρη - 1 Μάρτη 1948. Στις δύο αυτές μέρες στο νησί της Μακρονήσου πάνω από 300 αγωνιστές της ένδοξης ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης πέφτουν νεκροί από τα πυρά των οργάνων της τότε κυβέρνησης. 29 Φλεβάρη - 1 Μάρτη, το θέατρο του Α' Τάγματος - που έχτισαν οι ίδιοι οι κρατούμενοι - βάφτηκε με αίμα. Με αίμα ανθρώπων που αγωνίστηκαν για την ελευθερία και εθνική μας ανεξαρτησία.

Πενήντα χρόνια μετά. Πρώτη Μαρτίου 1998. Ηταν όλοι τους εκεί. Στο "Αγαλμα της Μάνας", στο λιμάνι του Λαυρίου. Οι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, οι Μακρονησιώτες, οι αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού. Περήφανοι, σεμνοί προσκυνητές, για να τιμήσουν τους ηρωικούς νεκρούς της Μακρονήσου.

"Βιστάκης παρών, Κρανιάς παρών, Φαρμάκης παρών". Και πόσοι άλλοι... Το προσκλητήριο των νεκρών έφερε σε όλους όσοι ήταν στο "Ελληνικό Νταχάου" - όπως σωστά έχει ονομαστεί το Μακρονήσι - μνήμες, που τους έκαναν να δακρύσουν και να θυμηθούν τις μέρες εκείνες που και οι ίδιοι βασανίστηκαν - σε αρκετές περιπτώσεις απάνθρωπα. Αλλά που ποτέ δε λιποψύχησαν...

Στη συνέχεια η ΠΕΚΑΜ, τα παραρτήματα της ΠΕΑΕΑ, το ΚΚΕ, η ΝΔ, τοπικοί και κοινωνικοί φορείς, απλοί αγωνιστές κατέθεσαν στεφάνια ή λίγα λουλούδια, ως ελάχιστο φόρο τιμής, στους ηρωικούς νεκρούς.

Τα αντάρτικα τραγούδια, αντήχησαν στους δρόμους του Λαυρίου, κατά τη διάρκεια της πορείας προς το χώρο των Πολιτιστικών Εκδηλώσεων του δήμου, όπου πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση, αφιερωμένη στα 50 χρόνια από την εν ψυχρώ δολοφονία εκατοντάδων Μακρονησιωτών. Την εκδήλωση, διοργάνωσαν ο Δήμος Λαυρεωτικής, η Πανελλήνια Ενωση Κρατουμένων Αγωνιστών Μακρονήσου (ΠΕΚΑΜ) και το Παράρτημα της ΠΕΑΕΑ Λαυρίου.

"Βρισκόμαστε εδώ σήμερα, για να αποδώσουμε την οφειλόμενη τιμή σε ανθρώπους που δίδαξαν ήθος και ευψυχία. Σε ανθρώπους που υπήρξαν παραδείγματα συμπεριφοράς και που υπέστησαν τα πάνδεινα στη διάρκεια μιας εποχής ιδιαίτερα σκληρής για την πατρίδα μας". Με τα λόγια αυτά άνοιξε την εκδήλωση ο δήμαρχος του Λαυρίου, Σταύρος Παπασταυρόπουλος,σε μια κατάμεστη από κόσμο αίθουσα.

Στην ανάγκη της προστασίας και της διατήρησης της Μακρονήσου εφόσον είναι κομμάτι της της ιστορικής μας κληρονομιάς, αναφέρθηκε ο Νίκος Αμπατιέλος, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΠΕΚΑΜ, ο οποίος και τόνισε: "Η Μακρόνησος πρέπει να προστατευτεί και να αναδειχτεί, ώστε να θυμίζει το απεχθές πρόσωπο της ωμής βίας, αλλά και τη δύναμη της αντίστασης των αγωνιστών".

Ο πρόεδρος της ΠΕΑΕΑ, Νίκος Τερζόγλου,χαιρετίζοντας, εκ μέρους των χιλιάδων αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, την Κυριακάτικη εκδήλωση, επισήμανε ότι "κάτω από τη συνεχή πίεση των δημοκρατικών και των ειρηνικών δυνάμεων υποχρεώθηκε η πολιτεία - έστω και καθυστερημένα - να αναγνωρίσει το χώρο της Μακρονήσου ως χώρο τιμής και διαπαιδαγώγησης της ελληνικής νεολαίας". Ταυτόχρονα, τόνισε ότι οι αντιστασιακοί στέκονται πάντα στο πλευρό των Μακρονησιωτών.

Χαιρετισμό απηύθυνε ο πρόεδρος της ΠΕΑΕΑ Λαυρίου Νίκος Χασιώτης, ο οποίος τόνισε την ανάγκη να χτιστεί το Λαϊκό Μέτωπο για να πάρουν σάρκα και οστά τα οράματα των Μακρονησιωτών και των αντιστασιακών. Την ίδια άποψη εξέφρασε και ο δημοτικός σύμβουλος Λαυρίου Αντρέας Μεντής.

Χαιρετισμό τέλος απηύθυναν, ο Βασίλης Χριστακέας, πρόεδρος της ΠΕΚΑΜ, που ευχαρίστησε τον δήμαρχο Λαυρίου για τη συμπαράστασή του στον αγώνα των Μακρονησιωτών. Την εκδήλωση χαιρέτισαν και οι γυναίκες Μακρονησιώτισσες, η ΠΣΑΕΑ και πλήθος φορέων.

Στη συνέχεια η χορωδία της ΠΕΑΕΑ τραγούδησε αντάρτικα τραγούδια καθώς και το "Επέσατε θύματα", κρατώντας ενός λεπτού σιγή.