Ενας σημαντικότατος αρχιμουσικός έφυγε πρόσφατα από κοντά μας, απροσδόκητα. Ο διεθνούς φήμης μαέστρος Μιλτιάδης Καρύδης, όμως, θα μείνει για πάντα στη μουσική ιστορία και θα μας κρατήσει μια εξαιρετική μουσική συντροφιά την Τρίτη στις 23.30. Η ΕΤ-1 τιμά τον καλλιτέχνη με την παρουσίαση της συναυλίας που είχε διευθύνει στο Ηρώδειο, με την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ, αποκλειστικά με έργα του Μπέλα Μπάρτοκ. Ο Μ. Κ. γεννήθηκε στην Πολωνία, στο σημερινό Γκτανσκ και μεγάλωσε στη Δρέσδη. Εκεί είχε την πρώτη, αλλά και ουσιαστική επαφή με τη μουσική, μια επαφή που του σφράγισε ολόκληρη τη ζωή. Στα δεκαπέντε του χρόνια ζούσε στην Αθήνα και γράφτηκε στο Εθνικό Ωδείο, όπου παρακολούθησε μαθήματα πιάνου με την Ηβη Πανά και θεωρητικά με τον Θεόδωρο Βαβαγιάννη. Στη μουσική Ακαδημία της Βιέννης ολοκλήρωσε τις σπουδές του και πήρε δίπλωμα διευθυντή ορχήστρας μελετώντας κοντά στον Χανς Σβαρόφσκι. Ο Καρύδης διηύθυνε πολλές ορχήστρες στην Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Απω Ανατολή και παρουσίασε περισσότερα από 75 έργα σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση. Επίσης, έλαβε μέρος σε μεγάλα διεθνή Φεστιβάλ, όπως του Βερολίνου, του Ζάλτσμπουργκ και άλλα. Η συναυλία που θα παρακολουθήσουμε την Τρίτη δόθηκε στις 22 Ιούλη του 1995 στο Ηρώδειο στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών και ήταν αφιερωμένη στη μνήμη του Μπέλα Μπάρτοκ. Παρουσιάζονται τα εξής έργα: Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα αρ. 1 σολίστ: Κ. Καρύδης, κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα αρ. 3: σολίστ Δανάη Καρρά και κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα αρ. 2: σολίστ Ντέιβιντ Λάιβλι.

Μα ας γυρίσουμε λίγο το βλέμμα στη μουσική σύνθεση κι ας στρέψουμε την προσοχή μας στο μεγαλύτερο Ούγγρο συνθέτη, που θεωρείται ως ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της νέας μουσικής γενιάς και συγχρόνως πιανίστας, παιδαγωγός και ερευνητής. Ο Μπέλα Μπάρτοκ (1881 - 1945) γεννήθηκε25 του Μάρτη σε μια περιοχή, που σήμερα ανήκει στη Ρουμανία. Πέντε χρόνων πήρε τα πρώτα μαθήματα πιάνου, έκανε αμέσως βήματα προόδου και έδωσε τα δείγματα της μουσικής ιδιοφυϊας. Το 1894 η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στη σημερινή Μπρατισλάβα, όπου η μητέρα τουεξασφάλισε μόνιμη θέση εργασίας, ενώ παράλληλα συνέχιζε με λαμπρούς δασκάλους τη μουσική του εκπαίδευση. Ο Μπάρτοκ απέκτησε μια υψηλού επιπέδου δεξιοτεχνία στο πιάνο, με αποτέλεσμα να εντυπωσιάσει το κοινό με το πρώτο κι όλας ρεσιτάλ που δόθηκε στα 1903. Τελειώνοντας τις σπουδές του, είχε ήδη δώσει αρκετά δείγματα συνθετικής δουλιάς. Αποφασιστικής σημασίας για την εξέλιξη του Μπάρτοκ ως συνθέτη στάθηκε η "ανακάλυψη" της δημοτικής μουσικής. Κανείς μέχρι τότε, ούτε ακόμα ο Μπραμς και ο Λιστ, δεν είχαν δώσει γνήσια ουγγαρέζικη μουσική. Ο Μπάρτοκ συνειδητοποίησε τη διαφορά ανάμεσα στο παλιό γνήσιο τραγούδι των χωρικών της πατρίδας του, που κινδύνευε να ξεχαστεί, και στην έντεχνη μουσική. Τα ταξίδια του στην Ευρώπη στη δεκαετία του '20 του έδωσαν την ευκαιρία για νέες ηχητικές κατακτήσεις συγχρόνων του όπως του Στραβίνσκι, του Ραβέλ, του Σατί, του Ντεμπισί και του Πουλένκ. Ο Μπέλα Μπάρτοκ θεωρείται ένας σημαντικός εθνομουσικολόγος. Εκτός από τις πολυάριθμες συλλογές δημοτικών τραγουδιών διάφορων χωρών που μελέτησε και εξέδωσε, δημοσίευσε πολλές μελέτες για τη λαϊκή μουσική της Ουγγαρίας και της Ρουμανίας. Τα μεγάλα συγγράμματά του για τη λαϊκή μουσική των Σλοβάκων και των Ρουμάνων εκδόθηκαν μετά το θάνατό του.

Η πρώτη ενότητα με το γενικό τίτλο: "Προσωπογραφίες" της νέας ανανεωμένης σειράς "Παρασκήνιο", συνεχίζεται. Η ενότητα αυτή, που ρίχνει μια άλλη ματιά στο χώρο του πολιτισμού και αφορά σε πορτρέτα ανθρώπων του Λόγου και της Τέχνης, θα παρουσιάσει το πορτρέτο του Δημήτρη Μαυρίκιου. Του μεταφραστή και σκηνοθέτη του "Γυάλινου Κόσμου" του Τένεσι Ουίλιαμς, από το θίασο "Μορφές", στο θέατρο "Εμπρός". Μια σκηνική δημιουργία που δίκαια θεωρείται ως η παράσταση της χρονιάς. Μια παράσταση, που για πρώτη φορά στην Ελλάδα χρησιμοποιεί μια "γραφή" του έργου που προβλέπει και τη χρήση κινηματογραφικής εικόνας. Γραφή που υπαινίσσεται το πάθος που έχει ο αφηγητής του έργου, ο Τομ - δηλαδή ο Ουίλιαμς, για τον κινηματογράφο, όπου κατέφευγε για να παρηγορήσει την ψυχή του από το δράμα της οικογένειάς του - αλλά και την επίδραση που άσκησε ο κινηματογράφος στο έργο του Ουίλιαμς. Η χρησιμοποίηση αυτής της γραφής του έργου από τον έμπειρο κινηματογραφικά Δ. Μαυρίκιο, αποδείχτηκε σοφή, αφού όχι μόνο προσφέρει μια ολότελα νέα, εξαιρετικά αισθαντική και ατμοσφαιρική "ανάγνωση" αυτού του υπέροχου αυτοβιογραφικού πρωτόλειου έργου του "ποιητή" της σύγχρονης αμερικάνικης δραματουργίας. Στο μικρό ντοκιμαντέρ που θα δούμε, η προσπάθεια γίνεται με πολύ σεβασμό, αλλά και με περιέργεια να πλησιάσει ένα ντοκιμαντερίστα που έχει σχεδόν δημιουργήσει ένα δικό του είδος. Μια θεατρική παράσταση, η παράσταση του χειμώνα, η προετοιμασία για την παράσταση μιας τραγωδίας το καλοκαίρι, το σενάριο για μια ταινία που δεν έχει ακόμα μπει στη διαδικασία παραγωγής, κάτι που έγινε, κάτι που θα γίνει, κάτι που ήταν να γίνει αλλά ματαιώθηκε, είναι οι αφορμές για ένα πορτρέτο του σκηνοθέτη Δημήτρη Μαυρίκιου. Ο ίδιος ο σκηνοθέτης θα μιλήσει για τη δουλιά του, αλλά και για τη ζωή του. Ο θεατής θα μάθει ποιοι ήταν οι δάσκαλοί του, οι πιο στενοί συνεργάτες του, αλλά και οι αγαπημένοι του ηθοποιοί. Θα έχει, επίσης, την ευκαιρία να δει φωτογραφικό υλικό, πρόχειρες βιντεοσκοπήσεις και σημειώσεις και κάποιες πρώτες αναγνώσεις από τις πρόβες από την "Ηλέκτρα" του Σοφοκλή, που ο Δημήτρης Μαυρίκιος μεταφράζει και σκηνοθετεί για το Εθνικό Θέατρο στην Επίδαυρο. Τέλος, θα ακουστούν μικρά αποσπάσματα από το "Ραλέιλε", το σενάριο για τη μελλοντική του ταινία. Η σκηνοθεσία είναι της Νάνσυς Μπινιαδάκη.

Θα θέλαμε με την ευκαιρία αυτή να σημειώσουμε ότι η δεύτερη ενότητα του "Παρασκηνίου", θα είναι αφιερωμένη στην "Παράδοση στη Σύγχρονη Τέχνη" και θα αποτελείται από πέντε εκπομπές που διερευνούν τη σχέση της παράδοσης, τις επιβιώσεις της και τις γόνιμες συναντήσεις της με τη σύγχρονη ελληνική τέχνη. Η τρίτη ενότητα με τον τίτλο "Η Πόλις",θα αποτελείται από τέσσερις εκπομπές με θέμα την πόλη των Αθηνών, την ιστορία της και τα τεκταινόμενα σ' αυτή.