ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 5 Απρίλη 1998
Σελ. /48
ΔΙΕΘΝΗ
Στοιχείο καθυστέρησης, αλλά και προόδου

Ηταν τόσο το σκοτάδι που "αγριεύτηκα" λέει η πολύπειρη ελληνική γλώσσα, που ενστικτωδώς και χωρίς την ανάγκη ίσως της επιστημονικής ανάλυσης περιγράφει την ανθρώπινη κατάσταση μπροστά στην άγνωστη απειλή.

Κάπως έτσι πολιορκημένος από "άγνωστες απειλές" μοιάζει ο σύγχρονος κοινωνικός άνθρωπος, που ξαφνικά νιώθει να ξεριζώνονται από τα θεμέλιά τους ολόκληρες πλευρές της ζωής του όπως τη γνώριζε ή τη σχεδίαζε. Ετσι για παράδειγμα δεν είναι μόνο το γεγονός ότι ξαφνικά, με δεδομένο ότι έχει κοινωνικοποιηθεί να μετρά την υπόστασή του από τα αγαθά που μπορεί να αγοράσει, ανακαλύπτει πως τώρα μπορεί να έχει πολύ λιγότερα. Είναι επίσης η αίσθηση ότι ούτε αυτά τα "λιγότερα" είναι σίγουρα, αλλά ούτε και καμιά άλλη πλευρά της κοινωνικής του ζωής. Για παράδειγμα η ίδια η λεγόμενη "βιομηχανική οικογένεια", που για χρόνια θεωρούνταν πυρήνας των κοινωνιών και απασχολούσε πάνω από το μισό της ύλης της επίσημης κοινωνιολογίας, φτάνει μόνο να περάσει η λεγόμενη "ευλυγισία της εργασίας" και να αμφισβητηθεί πλέον άμεσα η μορφή και το μέλλον της.

Σε συνθήκες "ελευθερίας" - ασυδοσίας της αγοράς, τρομαγμένος και ανυπεράσπιστος ο μοναχικός άνθρωπος, μοιάζει μόνο να ελπίζει να είναι απ' αυτούς που θα... τη γλιτώσουν αυτή τη φορά. Λες και οι κοινωνικοί νόμοι εξαρτιούνται από "βαρομετρικά χαμηλά" ή "θεομηνίες", που "αν είσαι τυχερός και έχεις και ηλεκτρικό ρεύμα" ανήκεις σ' αυτούς που παρακολουθούν την καταστροφή μέσα από το σπίτι, από την τηλεόραση και ας συμβαίνει το κακό και στη διπλανή πολυκατοικία...

Βέβαια η κατάσταση αυτή δεν παύει να σε προετοιμάζει - τρομάζει ότι την επόμενη φορά μπορεί να είναι η σειρά σου, πράγμα που στις συγκεκριμένες συνθήκες ενεργοποιεί ακόμα πιο πολύ την ανασφάλεια και καθοδηγεί στον ατομικισμό, που μικραίνει ακόμα πιο πολύ την προσωπικότητα, κάνοντάς την εύθραυστη όπως τα γνωστά μεμονωμένα ξυλάκια με τα οποία παραδειγμάτισε ο πατέρας τα αδέλφια που μάλωναν στον μύθο του Αισώπου...

Σ' αυτές τις περιπτώσεις η προσωπικότητα μοιάζει να θέλει να γίνει "αόρατη" για να μην τραβήξει την προσοχή κάποιου "νέου μέτρου", όπως λουφάζει το ζώο για να ξεφύγει από τις αισθήσεις του κυνηγού του, ή όπως "μικραίνει" ο στρατεύσιμος ελπίζοντας να "χαθεί" από το βλέμμα του επιθεωρητή - αξιωματικού.., πράγμα όμως που μόνο στην τύχη μπορεί να συμβεί.

Με αυτό τον τρόπο οι ιδιωτικοποιήσεις, τα μέτρα ανατροπής των εργασιακών σχέσεων, τα μέτρα περιορισμού της κοινωνικής ασφάλισης, οι συντάξεις, τα φορολογικά, ο πληθωρισμός, η ανεργία.., και τόσα άλλα μοιάζουν να περικυκλώνουν σαν φλόγες που απειλούν τη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου, που αναζητά προσωρινό καταφύγιο με όποιο κόστος... Αν σ' αυτά προστεθεί η αστάθεια των συνόρων που προκαλεί ο ιμπεριαλιστικός ανταγωνισμός, τότε ολοκληρώνεται η εικόνα της ψυχικής κατάστασης του φοβισμένου αγριμιού...

Ενεργοποίηση της μη ανεκτικότητας

Σε μια τέτοια κατάσταση τρόμου και κοντά στην "ανυπαρξία", τον πετυχαίνουν εκείνοι ακριβώς που τον έφεραν σ' αυτή την κατάσταση, μόνο και ανυπεράσπιστο και με διάθεση "προθυμίας" να τσακιστεί, αρκεί να είναι από αυτούς που θα γλιτώσουν. Στοιχείο δύναμης των κυβερνώντων είναι ακριβώς να τον κρατήσουν τρομοκρατημένο και μακριά από τη φυσική του τάση να ενωθεί με άλλους που συμμερίζονται τις ίδιες αγωνίες. Προκειμένου να ενωθεί και να δυναμώσει, μπορεί να "ενωθεί" και να μικρύνει ακόμα περισσότερο.

Ενας τρόπος να πετύχουν αυτό τον σκοπό τους οι κυβερνώντες, που σαν υπόθεση φαίνεται αρχικά απίθανη, είναι η εκμετάλλευση ακριβώς και μέρους της πραγματικότητας και των φυσικών νόμων.

Για παράδειγμα η "μη ανεκτικότητα" είναι φυσικό ζωικό στοιχείο, που στην εξέλιξή της και ανάλογα τη χρήση της, αναπτύσσει τον άνθρωπο ή τον οδηγεί πίσω στη βαρβαρότητα.

Το ζώο οριοθετεί με σαφήνεια το χώρο του. Το παιδί του γκέτο της Αμερικής σαν πρώτο μέτρο "προστασίας" του παίρνει αυτή ακριβώς την οριοθέτηση της γειτονιάς του και φτιάχνει συμμορία. Οι οπαδοί μιας ποδοσφαιρικής ομάδας με το ζόρι, και μόνο με την παρουσία της αστυνομίας, ανέχονται οπαδούς της άλλης ομάδας στο "γήπεδό τους" ή καλύτερα στην "έδρα τους".

Αυτό το ζωικό ένστικτο δεν είναι αναγκαστικά από μόνο του αντιδραστικό, όπως τσουβαλιάζουν όλες τις περιπτώσεις οι "ανθρωπιστές" κοινωνιολόγοι. "Η μη ανεκτικότητα απέναντι στο διαφορετικό και το άγνωστο είναι φυσική σε ένα παιδάκι τόσο όσο και η τάση του να οικειοποιείται όλα όσα επιθυμεί. Το μωρό εκπαιδεύεται στην ανεκτικότητα σιγά σιγά, όπως εκπαιδεύεται και στην έννοια της ξένης ιδιοκτησίας... ", παραδέχεται παρά τα όποια συμπεράσματά του ο Ου. Εκο.

Η "μη ανεκτικότητα" γίνεται αντιδραστική, όταν χρησιμοποιείται προκειμένου να φοβίζει μπρος στο "άγνωστο", να "ενώνει" ξεχωριστές ατομικότητες με αφετηρία τον τρόμο, να αποκλείει κάθε δίοδο προς τη συνείδηση και να προσφέρει μαζικά άλλοθι... Σε περιπτώσεις που κατορθώσει να ενώσει πάνω στη βάση αυτού του ζωικού ενστίκτου, από τη μια διαμορφώνει την πλαστή εικόνα της "ενότητας", αφού δημιουργεί με κατάλληλους χειρισμούς ψυχολογικό πλήθος, από την άλλη δίνει χώρο στον ατομικισμό να θρέψει τα "παιδιά" του π. χ. την απελπισμένη επιθετικότητα.

"Ιούδες και μάγισσες... "

Σ' αυτές τις συνθήκες "συλλαμβάνονται" διάφορες κοινωνικές ομάδες πάντα από την πλευρά των καταπιεσμένων και διδάσκονται από τους καταπιεστές άμεσα ή με τη μέθοδο των συνειρμών τη "μη ανεκτικότητα". Για να μη βλέπουν οι καταπιεσμένοι τους αληθινούς ενόχους και τις πραγματικές αιτίες για τα προβλήματά τους πρέπει να βρεθούν "Ιούδες" ή "μάγισσες" να πέσουν στην πυρά. Να ερεθιστεί η "μη ανεκτικότητα". Πατώντας στο αρχικό αίσθημα της εδαφικότητας προστίθενται και διάφορες συναισθηματικές αντιδράσεις και οικοδομούν έναν ολόκληρο κόσμο "μη ανοχής". Ξαφνικά ένα ορισμένο ψυχολογικό πλήθος "μαθαίνει" να μην ανέχεται εκείνους που είναι διαφορετικοί, είναι "άπιστοι", έχουν διαφορετικό χρώμα, μιλάνε άλλη γλώσσα, τρώνε άλλες τροφές, έχουν διαφορετικές συνήθειες ζωής, ανεξάρτητα αν είναι υποχρεωτικές ή όχι. Για παράδειγμα οι σταυροφόροι του Μεσαίωνα έσφαζαν κόσμο χωρίς ενοχές με υλικά μεν κίνητρα, αλλά με άλλοθι το ότι σκότωναν "άπιστους" στο όνομα του "αγαπάτε αλλήλους". Μια "αγάπη" φυσικά που τη διαπερνά πάντα στις κρίσιμες στιγμές το πασίγνωστο "μη μου άπτου"... Η άλλο παράδειγμα είναι η περίπτωση των Εβραίων, που αφού τους έφεραν "εισαγόμενους" στην Ευρώπη οι βασιλείς του Μεσαίωνα, προκειμένου να τους χρησιμοποιούν για να δανείζονται χρήματα, αφού το απαγόρευε ο χριστιανισμός τους, στη συνέχεια κατά περίπτωση ανακάλυπταν διαφορές και τους υποδείκνυαν σαν "Ιούδες".

Πρόσφατα σε ένα ελληνικό κανάλι που είχε ρεπορτάζ για τους μουσουλμάνους του λεκανοπεδίου Αττικής, βρέθηκε Αθηναία χριστιανή που ανάμεσα σ' αυτά που δεν "ανεχόταν" ήταν το γεγονός ότι όταν τρώνε βάζουν στη μέση ένα ταψί και κάθονται κάτω όλη η οικογένεια γύρω - γύρω... Πού ήταν αυτή η Αθηναία τη δεκαετία του '60; Μη μας πει πως τότε έτρωγε σε πορσελάνες Βοημίας..;

Ενα άλλο παράδειγμα που "ξεφωνίζει" το σχεδιασμό και τη σκοπιμότητα είναι το αμερικάνικης προέλευσης κίνημα του "political correct" (πολιτικής ευπρέπειας ή του πολιτικά ορθού). Ενώ θεωρητικά δημιουργήθηκε για να προωθήσει την ανεκτικότητα και να αποκλείει από το λόγο λέξεις - εκφράσεις που υπονοούσαν ρατσισμό, ή άλλες διαφορές, στη συνέχεια είναι ακριβώς οι φανατικοί οπαδοί του, που δεν ανέχεται ανθρώπους που μιλούν - ζουν διαφορετικά από τους κανόνες τους. Ενας σύγχρονος "γιάπικος" φαρισαϊσμός για να θωρακίσει με την υποκρισία έναν ψεύτικο κόσμο.

"Μεταχειρισμένη" μέθοδος

Οταν έχει ερεθιστεί η αντιδραστική "μη ανεκτικότητα" κι έχει προσανατολιστεί κατάλληλα, είναι πλέον δύσκολο να αντιμετωπιστεί με επιχειρήματα και ιδεολογικό λόγο, αφού πρωταρχική πηγή της δεν είναι η συνείδηση, αλλά ο αόριστος φόβος απέναντι στο διαφορετικό.

Αν περνάει από το μυαλό κανενός ότι ξαφνικά και "τυχαία" με αφορμή κάποια άνοδο της εγκληματικότητας ανακάλυψαν τα ελληνικά ΜΜΕ αλλά και οι κυβερνώντες τους Αλβανούς, πρέπει να ξέρει πως η μέθοδος για άλλη μια φορά μας έρχεται "μεταχειρισμένη" από το εξωτερικό και με σχετική καθυστέρηση. Αντί για άλλη απόδειξη - μαρτυρία αντιγράφουμε κατά λέξη από άρθρο που έγραψε πέρσι ο Ου. Εκο: "Βλέπετε τι συμβαίνει αυτό τον καιρό στην Ιταλία, όπου δώδεκα χιλιάδες Αλβανοί μπήκαν στη χώρα μας σε διάστημα μιας εβδομάδας, ίσως και λίγο περισσότερο. Δημόσια και επίσημα έγιναν δεκτοί, ενώ η πλειοψηφία αυτών που θέλουν να ανακόψουν αυτή την εισβολή, που θα μπορούσε να γίνει ανυπόφορη, χρησιμοποιεί επιχειρήματα οικονομικά και δημογραφικά. Ομως, κάθε θεωρία ανατρέπεται μπροστά σε μια υποβόσκουσα μη ανεκτικότητα, που κερδίζει έδαφος μέρα με τη μέρα. Η θηριώδης μη ανεκτικότητα βασίζεται σε ένα βραχυκύκλωμα κατηγοριών, που στη συνέχεια τροφοδοτεί οποιαδήποτε μελλοντική ρατσιστική θεωρία: αν οι Αλβανοί που μπήκαν στην Ιταλία έγιναν κλέφτες ή πόρνες, κατά συνέπεια όλοι οι Αλβανοί είναι κλέφτες και πόρνες".

Κοινωνίες "Κουρδιστό πορτοκάλι"

Σε άλλες κοινωνίες ακόμα πιο προωθημένες οι "μη ανεκτοί" και κατά συνέπεια οι κυνηγημένοι φορείς όλων των δεινών είναι οι άνεργοι, αλλά και οι συνταξιούχοι και ακόμα περισσότερο οι άστεγοι. Αλλωστε η ίδια η θεωρία του νεοφιλελευθερισμού τούς θεωρεί "βαρίδια" στην ανάπτυξη και τους θέτει υπό διωγμό. Πάνε πολλά χρόνια πλέον που γυρίστηκε η ταινία το "Κουρδιστό Πορτοκάλι" βασισμένη στη μη ανεκτικότητα κάποιων νεαρών που έκαιγαν τους άστεγους. Τώρα ουσιαστικά σε αυτές τις κοινωνίες οι άνεργοι και οι άστεγοι διώκονται όχι μόνο από τα αστυνομικά όργανα, αλλά και από τους λεγόμενους "θεωρητικούς" του νεοφιλελευθερισμού που από τη μια επιδιώκουν την "εξαφάνισή" τους και τους φορτώνουν όλα τα κοινωνικά κακώς κείμενα, από την άλλη τους χρησιμοποιούν σαν μόνιμη ορατή απειλή στους εργαζόμενους. Οι τρομαγμένοι εργαζόμενοι εύκολα πέφτουν θύματα της "μη ανεκτικότητας" που διδάσκουν οι "θεωρητικοί" και πολιτικοί, επιδιώκοντας να γαντζωθούν έστω στη σημερινή τους κατάσταση. Ετσι μετατρέπονται σε διώκτες αυτού που κινδυνεύουν σύντομα να μετατραπούν οι ίδιοι, πιστεύοντας πως έτσι "κρατούν σε απόσταση" τον επερχόμενο κίνδυνο...

"Μη μου τους κύκλους τάραττε... "

Και όμως η φυσική μη ανεκτικότητα του ανθρώπου μπορεί όταν συνδεθεί με τη συνείδηση να γίνει κι αυτή κινητήρια δύναμη προόδου. "Ο άνθρωπος φτιάχνεται από την αντίσταση που φέρνει στα τριγύρω του", έγραψε ο Μ. Γκόρκι και προφανώς κατέγραφε στα "Πανεπιστήμιά μου" την προσωπική του εμπειρία για το αιώνιο ανθρώπινο ταξίδι προς την ελευθερία, που περνάει μόνιμα από τον αγώνα για να υποταχθεί η φύση. Πρόκειται για το ταξίδι που ξεκινά ακριβώς από τα ζωικά ένστικτα που περιλαμβάνουν και τη μη ανοχή και αναπτύσσει τη συνείδηση σε μια διαρκή διαδικασία βελτίωσης της ζωής και ανάπτυξης της προσωπικότητας. Το φυσικό ένστικτο για παράδειγμα δεν μπορεί να ανέχεται την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Δέχεται πολλές διαστρεβλώσεις στη διαδικασία της κοινωνικοποίησης, όπου το "κουμάντο" το κάνει η κυρίαρχη ιδεολογία των εκμεταλλευτών και επίσης δεν αφήνεται να ενωθεί με την ελεύθερη ανάπτυξη της συνείδησης.

Και όμως ένα ομαδικό - συντονισμένο "μη μου τους κύκλους τάραττε" δείγμα μη ανοχής και ανεξαρτησίας συλλογικής σκέψης από την κοινωνία που αδικείται θα ήταν η καλύτερη απάντηση για εκείνους που σχεδιάζουν τα χειρότερα στηριγμένοι στον τρόμο.

Παύλος ΑΛΕΠΗΣ



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ