Στο Παγκόσμιο Συνέδριο Γυναικών που το φιλοξένησε τον Απρίλη η Αβάνα, αναδείχτηκαν τα προβλήματα των γυναικών της σοσιαλιστικής Κούβας, προβλήματα που οι αιτίες τους πηγάζουν απο το εμπάργκο των ΗΠΑ, αλλά και το περιεχόμενο της δράσης των γυναικών, μαζί με τον ηρωϊκό κουβανέζικο λαό, σωτηρία της επανάστασης, των κατακτήσεων της τη διεύρυνση τους.

Η Βίλμα Εσπιν, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Γυναικών Κούβας και ηγετικό στέλεχος της Επανάστασης, κάλεσε τις γυναίκες όλης της Γης "να γνωρίσουν τη ζωή μας", τη θυσία των γυναικών που υφίστανται τις συνέπειες του εμπάργκο και τα δίνουν όλα για την επιβίωση της χώρας τους. "Λαχταράμε, είπε, μια ολοκληρωμένη και αξιοπρεπή ζωή και θέλουν να μας τη στερήσουν. Τις συνέπειες τις υφίστανται ακόμα και τα μωρά μας, παρόλο που η παιδική θνησιμότητα είναι από τις μικρότερες στον κόσμο και κανένας παιδικός σταθμός δεν έκλεισε σ' αυτά τα δύσκολα χρόνια. Τριάντα εννέα χρόνια μετά την Επανάσταση οι γυναίκες της Κούβας, που πάλεψαν στο βουνό και στον κάμπο, αλλά και ενάντια στα παραδοσιακά πρότυπα, αγωνίζονται να σώσουν τις κατακτήσεις του σοσιαλισμού"!

Κατακτήσεις που δεν ήταν λίγες, αν μάλιστα λάβει κανείς υπόψη του την υπανάπτυκτη κατάσταση της χώρας πριν την Επανάσταση αλλά και το σημερινό επίπεδο των άλλων λατινοαμερικανικών χωρών: Δωρεάν εκπαίδευση, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, εξασφάλιση στέγης, προστασία του παιδιού, εξάλειψη της ανεργίας, εργασία για όλες τις γυναίκες, εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας στη βάση της ισότητας των δύο φύλων. Γυναίκες συμμετέχουν στην Πολιτοφυλακή, εκπαιδεύονται στα όπλα. Το κράτος ενθαρρύνει την έξοδο των γυναικών από το σπίτι και η Ομοσπονδία Γυναικών Κούβας, που αριθμεί περισσότερα από δύο εκατομμύρια μέλη, αγωνίζεται ενάντια στην παθητικότητα, για τη συμμετοχή των γυναικών σ' όλους τους τομείς. Σήμερα το 27,6% των βουλευτών είναι γυναίκες και τρεις μετέχουν στο Πολιτικό Γραφείο του Κομμουνιστικού Κόμματος. Αντιπροσωπεύουν το 42,5% της εργατικής δύναμης στο δημόσιο τομέα και το 65,5% των τεχνικών και επιστημόνων. Αποτελούν το 70% του εκπαιδευτικού σώματος και το 72,4% του τομέα υγείας.

Για την "περήφανη και αφοσιωμένη γυναίκα της Κούβας" μίλησε στη διάρκεια του συνεδρίου και ο Κάρλος Λάγκε Νταβίλα, μέλος του Πολιτικού Γραφείου και αντιπρόεδρος του Συμβουλίου του Κράτους. "Εχουμε τώρα λιγότερες ελλείψεις τροφίμων, είπε. Ο τουρισμός μας αυξάνεται κατά 20% κάθε χρόνο. Κάνουμε επενδύσεις στο εσωτερικό της χώρας, αλλά μόνο αν αυτό είναι καλό για το λαό μας, για το συμφέρον του τόπου. Κατορθώσαμε να έχουν όλοι το μισθό και τη σύνταξή τους, το σχολείο, το νοσοκομείο. Δε θέλουμε φιλανθρωπική βοήθεια, αυτό είναι ανάξιό μας, αλλά την άρση του εμπάργκο, που προκαλεί προβλήματα. Αν χρειαστεί, είμαστε έτοιμοι να αντισταθούμε ακόμα και εκατό χρόνια". "Η πραγματική δημοκρατία για μας προϋποθέτει ένα κράτος για το λαό, από το λαό,τόνισε στην ίδια συνεδρίαση, που ήταν αφιερωμένη στην αλληλεγγύη με την Κούβα, ο Ρικάρντο Αλαρκον ντε Κουεσάντα, μέλος του Πολιτικού Γραφείου και πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης. Αυτή η δημοκρατία προϋποθέτει επίσης ίσα δικαιώματα για τον άντρα και τη γυναίκα, δικαιοσύνη και εθνική ανεξαρτησία".

Τις φοβερές συνέπειες του βιολογικού πολέμου, που έχουν εξαπολύσει οι ΗΠΑ ενάντια στην Κούβα, διεκτραγώδησε η Ρόζα - Ελενα Σιμεόν Νεγκρίν, επίσης μέλος του Πολιτικού Γραφείου, υπουργός Επιστήμης, Τεχνολογίας και Περιβάλλοντος.

Πρόκειται για έναν πόλεμο που συνεχίζεται συστηματικά επί χρόνια και έχει φοβερές οικονομικές, αλλά και περιβαλλοντικές επιπτώσεις στην υγεία ανθρώπων και ζώων. Αποτέλεσμα ήταν να καταστραφούν σοδειές του νησιού, να αλλάξουν ποικιλίες καλλιέργειας, να θυσιαστούν ζώα που αρρώστησαν από πρωτοφανείς ασθένειες, να εξοντωθούν μελίσσια. Η βάση του Γκουατανάμο υπήρξε βάση αποστολής ιών, που έσπειραν την καταστροφή - είναι χαρακτηριστικό ότι σε κάποια φάση συνέλαβαν έναν Αμερικανό που μετέφερε ιό στη βαλίτσα του. Ολα αυτά, είπε η ομιλήτρια, έχουν προκαλέσει δράματα, θανάτους και σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον...

"Η Αμερική δεν είναι μόνο οι Γιάνκηδες, είμαστε όλοι Αμερικανοί", ακούστηκε στο "κλείσιμο" του συνεδρίου, ενώ ο ίδιος ο Φιντέλ επικαλέστηκε στην ομιλία του το παράδειγμα του Σιμόν Μπολιβάρ, που ήθελε να ενώσει όλες τις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Ο θρυλικός ηγέτης της Κούβας ζήτησε να ξεκινήσει μια "πολιτιστική επίθεση" από τη Λατινική Αμερική σαν απάντηση στην πολιτιστική υποβάθμιση και ομοιομορφία που προσπαθούν να επιβάλουν οι Αμερικανοί καπιταλιστές σ' όλο τον πλανήτη.

"Τα μέλη που κατέχουν ηγετικές θέσεις στην οργάνωση θα πρέπει να είναι ταπεινά και απλά και να διατηρούν μια στενή επαφή με τη βάση, να την καθοδηγούν σωστά και να μεταφέρουν τις εμπειρίες της. Η ηγεσία δεν προϋποθέτει και προνόμια, αλλά μόνο μεγαλύτερη υπευθυνότητα και θυσία".

(Από το Καταστατικό της Ομοσπονδίας Γυναικών Κούβας)

Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Γυναικών Κούβας από το 1960 που ιδρύθηκε, η ηρωίδα της Επανάστασης Βίλμα Εσπιν.Υπήρξε μέλος του Πολιτικού Γραφείου του Κομμουνιστικού Κόμματος, είναι σήμερα μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του και βουλευτής. Σύζυγος του Ραούλ Κάστρο, είναι επίσης μητέρα τεσσάρων παιδιών και ήδη γιαγιά. Δύσκολο να το πιστέψει κανείς, όταν βλέπει τη φωτογραφία της στο Μουσείο της Επανάστασης - μια νέα κοπελίτσα με αμυγδαλωτά μάτια, φωτεινό χαμόγελο και μπερέ! Ηταν από τις πρώτες γυναίκες που σπούδασαν στην Κούβα (χημικός μηχανικός) και αργότερα αρχιτεκτονική στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασσαχουσέτης.

Υπήρξε από τα σημαίνοντα στελέχη του επαναστατικού κινήματος, σύνδεσμος του Φιντέλ Κάστρο με τον Φρανκ Πάις και όταν ο τελευταίος σκοτώθηκε, προσχώρησε στο αντάρτικο στο Σαντιάγκο της Κούβας. Ψυχή του γυναικείου κινήματος στη χώρα της, υπήρξε ο αρχιτέκτονας της αλλαγής των νόμων που άνοιξαν και συνεχίζουν στο δρόμο κατάκτησης ισότιμης θέσης της γυναίκας στην Κούβα, αλλά δεν περιορίστηκε σ' αυτό. Ανθρωπος με καλλιέργεια και ευρύτητα σκέψης έφτανε πάντα στην καρδιά των προβλημάτων και φρόντιζε μαζί με τις συντρόφισσές της να προωθεί ουσιαστικές αλλαγές, που θα μεταμόρφωναν τη νοοτροπία των ανδρών και γυναικών και θα δημιουργούσαν τον άνθρωπο νέου τύπου, που ονειρεύτηκαν οι επαναστάτες. Εναν άνθρωπο που μάχεται κάθε αδικία, οπουδήποτε στον κόσμο, έναν άνθρωπο χωρίς ιδιοτέλεια...

Δεσπόζουσα μορφή του πρόσφατου Διεθνούς Συνεδρίου Γυναικών, που έγινε στην Αβάνα, δείχνει από κοντά γλυκιά και δυνατή γυναίκα, με φινέτσα και ζεστασιά. Παραδέχεται ότι η πολιτιστική παράδοση αιώνων δεν είναι εύκολο να αλλάξει μέσα σε τριάντα ή σαράντα χρόνια, αλλά κάνει ό,τι μπορεί με τις συντρόφισσές της να αλλάξει την παραδοσιακή νοοτροπία ανδρών και γυναικών και να προωθηθούν περισσότερες γυναίκες στις υψηλές βαθμίδες κάθε ιεραρχίας. Μερικά πρόσφατα μέτρα: Ο σύζυγος μπορεί τώρα να συνοδεύει το παιδί του ή τους συγγενείς του στο νοσοκομείο, όταν είναι άρρωστοι\ες και αυτός είναι ένας θεσμός που προωθείται. Σε συνεργασία με το Κομμουνιστικό Κόμμα έγινε έρευνα που έδειξε πόσο επιβιώνουν οι παραδοσιακές αντιλήψεις μέσα στην οικογένεια σ' ό,τι αφορά το μοίρασμα των καθηκόντων ανάμεσα στους συζύγους.

"Η εμπειρία μας, έχει πει η Βίλμα Εσπιν, δείχνει ότι στη σοσιαλιστική μεταβατική περίοδο, όταν οι υποκειμενικές και αντικειμενικές συνθήκες δεν έχουν ακόμα αναπτυχθεί πλήρως, η ιδεολογική μάχη μέσα στους κόλπους της οικογένειας γίνεται πιο έντονη". Ούτε είναι σωστή λύση, κατά την Βίλμα Εσπιν, να γίνουν νομοθετικές ρυθμίσεις που θα διευκολύνουν τη γυναίκα να αναλάβει αυτή μόνη τα βάρη της μητρότητας ή των άρρωστων μελών της οικογένειας. Αυτό πισωγυρίζει την εξέλιξη των γυναικών και τείνει να διαιωνίσει τις διακρίσεις. Η ίδια πιστεύει ότι ο φεμινισμός βοήθησε να αναπτυχθεί η συνείδηση της γυναικείας καταπίεσης. Πιστεύει ακόμα στις φεμινίστριες "που συνδέουν τη λύση της γυναικείας καταπίεσης και την απελευθέρωση της γυναίκας με την απελευθέρωση όλων των εκμεταλλευομένων...".

Σήμερα οι γυναίκες της Κούβας, παρά τις κατακτήσεις τους, αντιμετωπίζουν δύσκολες μέρες. Στη διάρκεια της "ειδικής περιόδου" και της έντασης του εμπάργκο είδαν τα παιδιά τους να στερούνται φάρμακα και εμβόλια, τα μέλη της οικογένειάς τους να μειώνουν την τροφή τους σημαντικά. Εχοντας να διατηρήσουν την καθαριότητα του σπιτιού τους αλλά και την υγιεινή όλων με πενιχρά μέσα, συχνά χωρίς σαπούνι, αλλά χρησιμοποιώντας φυτά, μπαλώνοντας φθαρμένα ρούχα, είδαν τους εαυτούς τους να δεσμεύονται περισσότερο από την καθημερινότητα και τα οικιακά καθήκοντα...

Και η πορνεία που έχει αναπτυχθεί με τον τουρισμό πώς αντιμετωπίζεται από την Ομοσπονδία Γυναικών Κούβας; Οπως διαβάσαμε στο περιοδικό "Γυναίκες", έμφαση δίνεται στην πρόληψη και όχι στην καταστολή του φαινομένου. Οι γυναίκες της Ομοσπονδίας πιστεύουν ότι δεν είναι αυτές μόνες αρμόδιες γι' αυτό το κοινωνικό πρόβλημα, που πρέπει να απασχολήσει επίσης τις οργανώσεις της νεολαίας και τα συνδικάτα. Οταν όμως προσεγγίζουν τις νεαρές που ελκύονται από τα δολάρια, προσπαθούν να μην τους κολλήσουν την ετικέτα της "εκδιδομένης", αλλά να τους προσφέρουν αλληλεγγύη, βοήθεια, σεβασμό της προσωπικής τους αξίας. Να τους δώσουν μια διέξοδο. Οι υπεύθυνες της Ομοσπονδίας δεν πιστεύουν ότι η όποια έξαρση της πορνείας οφείλεται στην οικονομική κρίση των τελευταίων χρόνων, αλλά στην έλλειψη επικοινωνίας των νεαρών κοριτσιών με τις οικογένειές τους, που δεν μπόρεσαν να αναπτύξουν στα παιδιά τους το αίσθημα της αξιοπρέπειας, που διακρίνει τη μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού. Που δεν μπόρεσαν να διαπλάσουν δυνατούς χαρακτήρες...

Επιμέλεια: Αλίκη ΞΕΝΟΥ - ΒΕΝΑΡΔΟΥ

Η Βίλμα Εσπιν αντάρτισσα σε νεαρή ηλικία