Η δουλιά ενός δημοσιογράφου στην Αλβανία είναι πολύ δύσκολη, πόσο μάλλον μιας γυναίκας δημοσιογράφου, τόνισε η εκπρόσωπος των Αλβανίδων δημοσιογράφων Μέμα Μπρισέιντα, σε πρόσφατη εκδήλωση που οργάνωσε στην Αθήνα το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ελληνίδων Δημοσιογράφων.

Ποιες είναι οι δυσκολίες, που αντιμετωπίζουν οι Αλβανοί δημοσιογράφοι; (Πρόσφατα διαδήλωσαν, ζητώντας ελευθεροτυπία και καλύτερες συνθήκες δουλιάς). Βία, απειλές, πιέσεις, υπάρχουν ακόμα περιπτώσεις δημοσιογράφων που έχουν ξυλοκοπηθεί και κλειστεί στη φυλακή. Η κακοποίηση έγινε είτε από κρατικά όργανα είτε από οπαδούς κομμάτων.

Σ' ότι αφορά την εξάσκηση του επαγγέλματος, αυτή τη στιγμή υπάρχει στην Αλβανία ένα νομοθετικό κενό: Κανένας νόμος δε ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ εκδοτών και δημοσιογράφων, ούτε τις σχέσεις του κράτους και των αναγνωστών. Ετσι, από τη μια πλευρά, οι δημοσιογράφοι μπορούν να κάνουν κατάχρηση της χωρίς όρια ελευθερίας (Στην Αλβανία κάθε άτομο που ξέρει να γράφει μπορεί να θεωρηθεί δημοσιογράφος). Από την άλλη πλευρά, καθώς δεν υπάρχει νόμος, οι δημοσιογράφοι είναι δυνατό να καταδικαστούν με βάση τον Ποινικό Κώδικα, που προβλέπει σημαντικά πρόστιμα, αλλά και φυλάκιση. Στην Αλβανία υπάρχουν περισσότερες από εκατό εφημερίδες, που εκπροσωπούν διάφορες τάσεις πολιτικές, όμως πολύ λίγες είναι ανεξάρτητες. Οι ειδήσεις που δημοσιεύονται δεν είναι πολλές, ο Τύπος βασίζεται περισσότερο σε άρθρα γνώμης.

Στον Τύπο είναι πολύ λίγες οι γυναίκες που εργάζονται - κυρίως γράφουν άρθρα πολιτιστικού περιεχομένου και ρεπορτάζ. Στο ραδιόφωνο και στην κρατική τηλεόραση είναι περισσότερες. Καθώς δεν υπάρχει νόμος που ρυθμίζει τις σχέσεις ιδιοκτητών - εργαζομένων στις εφημερίδες, στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχουν καν συμβόλαια που θα κατοχύρωναν τους δημοσιογράφους. Οι γυναίκες δημοσιογράφοι δεν έχουν πρόσβαση σε διευθυντικές θέσεις. Σ' όλα τα ΜΜΕ, ακόμα και τα ραδιοτηλεοπτικά, υπάρχει μόνο μια γυναίκα επικεφαλής του τομέα πληροφόρησης στην τηλεόραση και καμιά διευθύντρια εφημερίδας. Και μια εξαίρεση: Δύο από τα τρία μεγάλα ειδησεογραφικά ξένα πρακτορεία προτίμησαν να έχουν ανταποκρίτριες γυναίκες, εκτιμώντας ότι οι γυναίκες είναι πιο προικισμένες από τους άντρες συναδέλφους τους.

Οι άντρες επικεφαλής της σύνταξης των εφημερίδων δεν είναι συνήθως ευνοϊκοί απέναντι στις γυναίκες εργαζόμενες. Μια εργαζόμενη είναι πιο εκτεθειμένη σε απειλές και προσβολές, ακόμα και από άνδρες συναδέλφους.

Τέλος, δεν υπάρχει νόμος που προστατεύει την εικόνα της γυναίκας.

Νύξεις για τις διώξεις και τις φυλακίσεις των δημοσιογράφων στη χώρα της, έκανε και η εκπρόσωπος της Τουρκίας Λεϊλά Ταφσάνογλου, συντάκτης της "Τζιμ Χιούριετ". Εκπρόσωπος του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων της Ομοσπονδίας Τούρκων Δημοσιογράφων που έχει 2.700 μέλη, η ομιλήτρια υποστήριξε ότι και στην Τουρκία και στην Ελλάδα τα ΜΜΕ και ο Τύπος έχουν την τάση να δημοσιεύουν αρνητικές ειδήσεις, ιστορίες και άρθρα για τη γείτονα χώρα. Φαίνεται να θεωρούν τα θετικά νέα σαν να μην υπάρχουν και δεν προάγουν τη συνεργασία των δύο λαών. Το ίδιο συμβαίνει και με τα σχολικά βιβλία των δύο χωρών, γι' αυτό θα έπρεπε να καταβληθεί προσπάθεια να εξαλειφθούν τα επίμαχα αποσπάσματα από τα βιβλία που μελετούν οι μαθητές. Ο ρόλος των γυναικών δημοσιογράφων θα μπορούσε να είναι πολύ θετικός, υποστήριξε ακόμα η Λ. Ταφσάνογλου, γιατί προσεγγίζουν τα προβλήματα με πιο ορθολογιστικό και πιο ήπιο τρόπο. Εξάλλου σαν γυναίκες και μητέρες δεν επιθυμούν έναν πόλεμο που θα σκότωνε αγαπημένους συζύγους και παιδιά.

Κατά τα άλλα, στην Τουρκία υπάρχουν προβλήματα διακρίσεων σ' ό,τι αφορά τις γυναίκες δημοσιογράφους, διακρίσεις που συναντά κανείς και στις άλλες χώρες: Ελάχιστες δημοσιογράφοι σε διευθυντικές θέσεις, παρόλο που ο αριθμός τους είναι σχεδόν ίσος με αυτόν των ανδρών συναδέλφων τους. Εργάζονται σαν ρεπόρτερ, ανταποκρίτριες ή αρθρογράφοι, αλλά δεν τις υπολογίζουν σ' ό,τι αφορά τη διαμόρφωση της "γραμμής" της εφημερίδας ή του μέσου. Οι δημοσιογράφοι στα μέσα δεν έχουν κοινωνική ασφάλιση, οι εργοδότες τους εμποδίζουν να συνδικαλιστούν και όταν γίνεται μείωση προσωπικού γυναίκες είναι οι πρώτες που απολύουν...

Στο συνέδριο που έγινε με πρωτοβουλία του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ελληνίδων Δημοσιογράφων (ΕΔΕΔ) πήραν μέρος γυναίκες εκπρόσωποι των ΜΜΕ δώδεκα κρατών της Μεσογείου και των Βαλκανίων. Θέμα της συνάντησης εργασίας η "Καλύτερη επικοινωνία για καλύτερη γνωριμία". Συμμετείχαν δημοσιογράφοι από Αλβανία, Βουλγαρία, Γαλλία, Ιορδανία, Ισπανία, Ισραήλ, Ιταλία, Κύπρο, Λίβανο, Μαρόκο, Ν. Γιουγκοσλαβία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Τουρκία και Τυνησία.

Η δημοσιογράφος και μέλος του ΕΔΕΔ, Πόπη Διαμαντάκου, που είχε την ευθύνη της κεντρικής εισήγησης, παρουσίασε την κατάσταση στα ελληνικά ΜΜΕ και τη θέση των γυναικών σ' αυτά.

Οι γυναίκες, είπε, για να καταφέρουν να επιβιώσουν στην αγορά των ΜΜΕ, που είναι έτσι διαρθρωμένη, ώστε να ευνοεί περισσότερο τους άνδρες, είναι αναγκασμένες να υιοθετούν αυτό που αποκαλούμε "αρσενική συμπεριφορά", που σημαίνει επιθετικές και αδίστακτες επιλογές. Ενδιαφέρον έχει, πάντως, να δούμε, αν η μεγάλη διείσδυση γυναικών στους δημοσιογράφους οργανισμούς βελτίωσε αυτό που θα αποκαλούσαμε "ηθική" του επαγγέλματος, μια και υπάρχει η άποψη ότι η γυναικεία ψυχοσύνθεση είναι πιο ευαίσθητη σε θέματα δεοντολογίας, ιδίως εκείνα που αφορούν την αντιμετώπιση των παιδιών, των γυναικών και των μειονοτήτων. Δυστυχώς, και αν υπάρχει βελτίωση, δεν είναι ακόμη εμφανής.

Οι εκπρόσωποι που πήραν μέρος στη συνάντηση υποστήριξαν την ανάγκη δημιουργίας ενός ευρύτερου δικτύου γυναικών δημοσιογράφων απ' όλες τις χώρες της Νοτιανατολικής Ευρώπης και πρότειναν το επόμενο ραντεβού τους να είναι στην Κύπρο.

Επιμέλεια: Αλίκη ΞΕΝΟΥ - ΒΕΝΑΡΔΟΥ

Η πρώτη Παγκόσμια Υπουργική Διάσκεψη του ΟΗΕ για θέματα νεολαίας έγινε πρόσφατα στη Λισαβόνα στις 8 - 12 Αυγούστου. Η διάσκεψη που οργανώθηκε σε συνεργασία με την κυβέρνηση της Πορτογαλίας είχε σαν στόχο να εξετάσει τρόπους, ώστε οι κυβερνήσεις να μπορούν πιο αποτελεσματικά να ικανοποιήσουν τις οικονομικές, κοινωνικές, μορφωτικές, συναισθηματικές, πολιτιστικές και πνευματικές ανάγκες της νεολαίας, να ενισχύσουν τις εθνικές πολιτικές, έτσι ώστε να επωφεληθούν οι νέοι.

Ανάμεσα στους πρωτεύοντες στόχους, είναι η διασφάλιση της ειρήνης, η προώθηση της παιδείας, η πλήρης απασχόληση, η υγεία και η καταπολέμηση των ναρκωτικών.

Ωστόσο, όλα αυτά τα δεινά που κατατρύχουν τους νέους είναι οι ίδιες οι κυβερνήσεις, που τα ευνοούν ή ακόμα και τα δημιουργούν, όταν προετοιμάζουν πολεμικές συγκρούσεις, όταν "μοιράζουν" την ανεργία, όταν "προτείνουν" στους νέους τη μισοαπασχόληση, όταν τους κάνουν πολλαπλή πλύση εγκεφάλου, όταν προωθούν τα μαλακά ναρκωτικά και καταστρέφουν το περιβάλλον.

Ο ίδιος ο ΟΗΕ, σε μια ειδική, πρόσφατη έκθεσή του για τη νεολαία στον κόσμο "φωτογραφίζει" τις ευθύνες των κυβερνήσεων για τη νέα γενιά και ιδιαίτερα τις νέες κοπέλες:

- Σήμερα τα δύο τρίτα των παιδιών του κόσμου που εγκαταλείπουν το σχολείο είναι κορίτσια, αναφέρει η έκθεση. Σαν αποτέλεσμα, οι ενήλικες γυναίκες αποτελούν τα δύο τρίτα του ενός δισεκατομμυρίου αναλφαβήτων στον κόσμο.

- Η έκθεση διαπιστώνει ότι δεν παρατηρείται μεγάλο χάσμα γενεών μεταξύ των νέων και των γονιών τους. Αντίθετα, είναι εντυπωσιακό πόσο μεγάλο είναι το χάσμα μεταξύ αγοριών και κοριτσιών. Τα αγόρια εκφράζουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, παρουσιάζονται λιγότερο ευάλωτα και πιο χαρούμενα, πιο υπερήφανα και με μια υποκειμενική αίσθηση ευημερίας, παρά ό,τι τα κορίτσια.

- Τα μεγάλα ποσοστά γεννήσεων των γυναικών στα είκοσί τους έχουν μειωθεί στις περισσότερες περιοχές του κόσμου. Αυτή η τάση μειώνει τους κινδύνους για την υγεία και προσφέρει καλύτερες ευκαιρίες για τις νέες γυναίκες. Η μόνη εξαίρεση είναι η υποσαχαρική Αφρική. Στις περισσότερες περιοχές του κόσμου, η αντισύλληψη είναι μια πρακτική που ακολουθούν λιγότερες από το 25% των παντρεμένων γυναικών κάτω από τα είκοσι και λιγότερες από 40% των γυναικών κάτω από 25 χρόνων.

- Σε γενικές γραμμές, ο μέσος όρος ηλικίας για τον πρώτο γάμο έχει ανέβει. Είναι 22 - 26 χρόνων για τις γυναίκες και 25 - 28 χρόνων για τους άνδρες. Πάνω από 90% των νέων κάτω από είκοσι είναι άγαμοι.

- Οι περισσότεροι νέοι - περίπου το 85% - ζουν στις υπό ανάπτυξη χώρες και από αυτούς το 60% στην Ασία. Τα ποσοστά αύξησης του νέου πληθυσμού έχουν μειωθεί παντού στη δεκαετία του '90. Οι αναπτυγμένες χώρες και η Ανατολική Ασία είχαν αρνητική αύξηση.

- Σε όλες τις περιοχές, η κατάθλιψη είναι αυξανόμενο πρόβλημα ανάμεσα στους νέους.

- Τους νέους απασχολούν κατ' εξοχήν τα θέματα της οικογένειας, της παιδείας και της εργασίας. Σε γενικές γραμμές, οι ανησυχίες τους είναι κοινές- αρχίζουν από αρρώστιες στην οικογένεια, και φθάνουν στον πυρηνικό πόλεμο και την περιβαλλοντική καταστροφή.

- Μια παγκόσμια δημοσκόπηση το 1996 ανάμεσα σε 25.000 νέους ηλικίας 15 - 18 χρόνων έδειξε ότι η προσωπική επιτυχία και η επιθυμία "να γίνουν κάτι" ήταν η πιο ισχυρή επιθυμία ανάμεσα στο 80% των ερωτηθέντων. Ο σεβασμός προς την οικογένεια ήταν, επίσης, έντονο στοιχείο.

- Οι νέοι στις υπό ανάπτυξη χώρες ανησυχούν περισσότερο για το έγκλημα και το περιβάλλον, ενώ οι νέοι των αναπτυγμένων χωρών εκφράζουν σοβαρές αμφιβολίες για το μέλλον του κόσμου και έχουν μια τάση να απορρίπτουν "τον παλιό τρόπο που γινόντουσαν τα πράγματα". Τα γυμνασιόπαιδα στην Αμερική παρουσίασαν και μια ιδιομορφία, σε σύγκριση με τον υπόλοιπο κόσμο διότι συχνά έχουν δουλιά μετά το σχολείο, ενώ τα Σαββατοκύριακα ασχολούνται περισσότερο με τα ραντεβού τους και λιγότερο διαβάζοντας και μελετώντας. Επίσης παρουσιάζουν τα υψηλότερα επίπεδα στρες και αγωνίας για τις σπουδές τους.

- Το 12% των νέων ζει σε χώρες με υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα (πάνω από 10.00 δολάρια το χρόνο), ενώ τα δύο τρίτα της νεολαίας του κόσμου μεγαλώνουν σε χώρες με πολύ χαμηλό κατά κεφαλήν εισόδημα (κάτω από 1.000 δολάρια το χρόνο).

- Παρά το υψηλό βιοτικό επίπεδο που υπάρχει σε ορισμένες χώρες, παρατηρούνται αυξημένα ποσοστά ψυχολογικών διαταραχών, κοινωνικών προβλημάτων και ασθενειών. Επίσης παρατηρείται αύξηση της κατάχρησης ναρκωτικών και οινοπνευματωδών, καπνίσματος, έλλειψη σωματικής άσκησης και αύξηση αυτοκτονιών.

Οι πρόσφατες καταστροφικές πυρκαγιές μας ξανάφεραν στο νου τα πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία που ακούσαμε στο τελευταίο Συνέδριο της ΟΓΕ από την αντιπρόεδρό της, Μαρί Πρίφτη. Μιλώντας για την καταστροφή του περιβάλλοντος σε παγκόσμιο επίπεδο, έκανε τη θλιβερή διαπίστωση ότι οι πράσινοι πνεύμονες της Γης συρρικνώνονται επικίνδυνα: Από στοιχεία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (FAO), από το 1980 έως το 1995, καταστράφηκαν δασικές εκτάσεις ίσες με την επιφάνεια του Μεξικού. Σε γενικές γραμμές, από τα 620 εκατ. "Πρωτοδάσους" που κάλυπταν τον πλανήτη πριν από 8.000 χρόνια, έμειναν μόνο 130 εκατ. παρθένου δάσους!

Το κλίμα, στην κυριολεξία εξεγείρεται, είπε, η μέση θερμοκρασία αυξάνεται. Η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει. Οι βροχοπτώσεις καταποντίζουν ολόκληρες περιοχές, ενώ η ξηρασία απειλεί άλλες με τρομερές (Ελ Νίνιο) καταστροφές. Υπάρχει αναδιάταξη εποχών, οι επιδημίες θερίζουν, οι πάγοι λιώνουν.

Ειδικότερα στη χώρα μας:

Μια έκθεση του ΥΠΕΧΩΔΕ (Απρίλης '97) που έχει παραλήπτη την Επιτροπή Αειφόρου Ανάπτυξης του ΟΗΕ και καταγράφει την οικολογική καταστροφή της χώρας αποδεικνύει ότι τα δάση μας αφανίζονται εξαιτίας των πυρκαγιών, της αστικοποίησης και της υλοτομίας. Εμπόδιο στις προσπάθειες αναδάσωσης στέκονται οι κερδοσκόποι γης, οι καταπατητές, οι κτηνοτρόφοι, που μετατρέπουν μεγάλες δασικές εκτάσεις σε βοσκοτόπια. Από το 1988 μέχρι το 1992 υπήρξε μείωση των δαπανών δασοπροστασίας, με παράλληλη αύξηση των χρηματοδοτήσεων των διαφόρων οργανισμών και φορέων, που έχουν αρμοδιότητα στη διαχείριση του δασικού πλούτου της χώρας. Από τα 65,130 τετραγωνικά χιλιόμετρα δασών που απόμειναν, μόνο τα 1.180 τετραγωνικά χιλιόμετρα είναι προστατευόμενα ως εθνικοί δρυμοί. Οι αναδασώσεις μειώθηκαν, ενώ αυξήθηκαν τα έσοδα από εξαγωγές ξυλείας. Η δε δασοκάλυψη, από 54% που ήταν πριν από 150 χρόνια, έφθασε στο 19%. Ψηφίζονται νόμοι, που στην ουσία καταστρέφουν βάναυσα το περιβάλλον, αφού επιτρέπουν τη δημιουργία βιομηχανικών και επιχειρηματικών περιοχών, τόσο σε δασικές περιοχές, όσο και σε παραλίες. Στηρίζεται, δηλαδή, το κράτος επίσημα στις πελατειακές σχέσεις καταπατητών και καταστροφέων!