Η μάχη των εκλογών για δήμους και νομαρχίες δεν μπορεί να διεξάγεται γενικώς και αορίστως, αλλά πάνω στα συγκεκριμένα μεγάλα προβλήματα των εργαζομένων (ανεργία, παιδεία κλπ). Ποιος λοιπόν είναι ο σημερινός ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΤΑ) στο μεγάλο ζήτημα της εκπαίδευσης του λαού μας; Ποια είναι τα κριτήρια για την ανάδειξη μιας δημοτικής ή νομαρχιακής αρχής που θα την υπηρετεί;

Με ρυθμίσεις και οδηγίες της ΕΕ σχεδιάζουν να δώσουν αρμοδιότητες και τομείς της εκπαίδευσης στην ΤΑ, χωρίς βέβαια την απαιτούμενη χρηματοδότηση, ώστε οι ιδιωτικοποιήσεις να έλθουν ως μια αναγκαιότητα, βάζοντας στο λαό ψευτοδιλήμματα:

• Παράδειγμα. Το υποχρηματοδοτούμενο σχολείο δεν μπορεί να καλυφθεί οικονομικά από το δήμο ή τη νομαρχία. Να κλείσει ή να αναζητήσει χορηγούς ιδιώτες; Θα υπάρχει βέβαια και η "κοινωνική λύση", τα ανταποδοτικά τέλη. Τεράστιοι φόροι για τη λειτουργία των σχολείων, τις αμοιβές των εκπαιδευτικών κλπ. Ολα αυτά είναι μια πραγματικότητα που επιχείρησε να κάνει τα πρώτα της δειλά βήματα σε δήμους κυβερνητικούς, ΣΥΝκυβερνητικούς κ.ά. (Βόλος, Νομαρχία Μαγνησίας, Αγ. Παρασκευή, Νομαρχία Βοιωτίας κ.α.).
• Αλλο παράδειγμα. Με δεδομένη τη συνταγματική απαγόρευση λειτουργίας των ιδιωτικών πανεπιστημίων, η κυβέρνηση επιτρέπει την ίδρυση νέων πανεπιστημίων από την πλευρά της ΤΑ, της Εκκλησίας κ.ά. με περιεχόμενο που θα καθορίζουν τα συμφέροντα των ιδιωτών - χορηγών, των πολυεθνικών. Ιδρύματα που όχι μόνο δε θα παρέχουν δωρεάν σπουδές, αλλά επίσης, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, οι σπουδές τους θα αντιστοιχούν σε προγράμματα χαμηλής κατάρτισης τύπου Προγραμμάτων Σπουδών Επιλογής, παρά σε προγράμματα αντάξια πανεπιστημιακού επιπέδου.

Η ΤΑ αναλαμβάνει όλο και πιο ενεργό ρόλο στην προώθηση της κυβερνητικής πολιτικής των ιδιωτικοποιήσεων, των ταξικών φραγμών, της υποβάθμισης του μορφωτικού επιπέδου του λαού μας.

• Η κυβέρνηση ενεργοποιεί διατάξεις του νόμου 1566 για αυτοτέλεια και αποκέντρωση της σχολικής μονάδας, ώστε πλέον σιγά σιγά η σχολική μονάδα να αντιμετωπίσει μόνη της τις ανάγκες, οικονομικές κ. ά. σε συνεργασία με την ΤΑ και το Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων.

Ετσι ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων, αντί να διεκδικεί, ή να συμβάλλει στη δημοκρατική λειτουργία της σχολικής μονάδας, θα γίνεται συνυπεύθυνος για την έλλειψη χρημάτων σ' ένα συνεχώς υποχρηματοδοτούμενο σχολείο και θα πληρώνουν οι γονείς ξανά και ξανά είτε άμεσα είτε έμμεσα από δημοτικούς φόρους.

Οδηγούνται ακόμη οι Σύλλογοι Γονέων, η ΤΑ στην παραχώρηση σχολικών χώρων για διαφήμιση εταιριών. Θα έχουμε σπόνσορες, χρήση σχολείων από εταιρίες ακόμη και ιδιωτικοποίηση χώρων τους.

Το σχολείο θα δεχτεί μ' αυτό τον τρόπο την ευθεία εισβολή των κερδοσκοπικών αξιών και προτύπων.

Αυτή η πολιτική θα φράζει το δρόμο της γνώσης σε χιλιάδες παιδιά.Καθώς πλέον ένα μεγάλο μέρος των οικονομικών βαρών θα πέφτει στις πλάτες της Νομαρχιακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η αντιμετώπιση του προβλήματος θα εξαρτάται από την ποσότητα των φόρων, τη χρήση του σχολείου από ιδιώτες και από την ευμάρεια και πλούτο μιας περιοχής.

Δηλαδή θα έχουμε σχολεία εύπορα και σχολεία υπό οικονομική κατάρρευση αφού για π. χ. το Λαύριο των χιλιάδων ανέργων δε θα μπορεί να πληρώσει. Αλλης κατηγορίας σχολεία θα είναι των εργατικών συνοικιών Θεσσαλονίκης και άλλο της Καλαμαριάς. Αλλο του Περιστερίου και άλλο της Εκάλης.

Να πώς θα ενισχυθούν και μ' αυτό τον τρόπο οι ταξικοί φραγμοί. Ομως η επίθεση συνεχίζεται σ' όλα τα επίπεδα.

• Οι παιδικοί σταθμοί, τα νηπιαγωγεία παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη και τη δυναμική που θα αναπτύξει το παιδί στην πιο κρίσιμη φάση της ηλικίας του. Χρειάζεται σαφής άποψη ότι αυτά πρέπει να έχουν ενιαία κρατική μέριμνα, γιατί αυτό απαιτεί η σύγχρονη παιδαγωγική. Αντίθετα, και αυτά οδηγούνται στους ιδιώτες.

Στο άγριο και καταθλιπτικό περιβάλλον των πόλεων πολλά σχολεία λειτουργούν σε πολυκατοικίες και ακατάλληλους χώρους. Μόνο στη Θεσσαλονίκη ("Αγγελιοφόρος" Κυριακής 28.8.98) λειτουργούν 42 λυόμενα στο νομό 20 χρόνια μετά τους σεισμούς, με πολλούς κινδύνους. Δεν ξεχνάμε το σχολείο της Αθήνας που έχασε τη σκεπή του από ένα δυνατό αέρα δημιουργώντας, το σχετικό ανέκδοτο: "Τώρα δε θα έχουμε μόνο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο αλλά και ανοιχτά Λύκεια". Η διπλή βάρδια των σχολείων παραμένει συνοδευτικό στοιχείο της κρίσης στο χώρο της παιδείας.

Ομως ο Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων (ΟΣΚ) γίνεται ιδιωτικός. Πώς θα προχωρήσει τώρα η ανέγερση νέων σχολείων; Πού θα εκτιναχτεί το κόστος;

Στο μεταξύ οι συμπτύξεις σχολείων για τη μείωση του κόστους λειτουργίας του υπουργείου Παιδείας στοιβάζουν τους μαθητές σε τμήματα των 30 - 35 ατόμων (σύμφωνα και με τελευταίες οδηγίες του υπουργού) καθιστώντας ακόμη πιο δύσκολη την εκπαιδευτική διαδικασία, ενώ η λαϊκή απαίτηση και δυνατότητα είναι για τμήματα των 20 - 25 μαθητών.

Προβλήματα αναμένεται, επίσης, να δημιουργηθούν μελλοντικά με την πληρωμή των βιβλίων (βλέπε "Πολλαπλό βιβλίο"), ενώ ήδη προγράμματα της μέσης εκπαίδευσης ανατίθενται στους ιδιώτες. Και όλα αυτά καθώς οι αντιεκπαιδευτικοί νόμοι ενισχύουν την ταξική ανισότητα στη μόρφωση: κόβουν τη δυνατότητα επαναληπτικής συμμετοχής στις εξετάσεις για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, με τις πολλαπλές εξετάσεις μέσα στο λύκειο διώχνουν ένα μέρος των μαθητών πρόωρα από την εκπαίδευση, με την αντικατάσταση ουσιαστικά των νυχτερινών σχολείων από τα υποδεέστερα "σχολεία δεύτερης ευκαιρίας". Ενισχύουν την εγκατάλειψη της υποχρεωτικής εκπαίδευσης και του αναλφαβητισμού των εργαζόμενων. Και ο κατάλογος των συνεπειών είναι μακρύς.

• Μέσα από το νόμο για τα ΤΕΕ δίνει τη δυνατότητα στη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση να ανανεώνει τα προγράμματα σπουδών των ΤΕΕ κάθε χρόνο, έτσι ώστε αυτά να συμβαδίζουν με τις ανάγκες των επιχειρήσεων που υπάρχουν σε νομαρχιακό επίπεδο.

Αυτό εννοούν προσαρμογή της τεχνικής εκπαίδευσης στις "τοπικές ανάγκες": βραχυπρόθεσμες καταρτίσεις για εργασία ορίζοντα 2 - 3 χρόνων και μετά, φτου και από την αρχή, επανακατάρτιση. Η περιπλάνηση αυτή μεταξύ ανεργίας και απασχόλησης θα συνεχίζεται σύμφωνα με τα ισχύοντα σε Ευρώπη και Αμερική για 5 - 10 επανακαταρτίσεις. Καταρτίσεις θα έχουμε σωρό, δουλιές όμως όχι.

Τα τελευταία χρόνια εκατοντάδες δισεκατομμύρια δε μοιράστηκαν σε ιδιώτες μέσα από τις νομαρχίες για τα διάφορα Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ) χωρίς έλεγχο για το επίπεδο σπουδών, τις συνθήκες χωρίς κανένα σχεδιασμό; Διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα περνάνε μέσα από τους δήμους και μ' αυτό τον τρόπο δημιουργούν την εικόνα της καλής Ευρωπαϊκής Ενωσης τη στιγμή που είναι παντελώς άχρηστα και υποκριτικά. Π. χ. προγράμματα για την καταπολέμηση της ανεργίας με κατάρτιση ανέργων στα κομπιούτερ τη στιγμή που πτυχιούχοι ΑΕΙ, ειδικευμένοι σ' αυτά παραμένουν χρόνια άνεργοι. Ο δε χορός των δισεκατομμυρίων εξαγοράζει μαζικά συνειδήσεις.

Στους δήμους, λοιπόν, η κατάσταση θα επιδεινωθεί στο θέμα της εκπαίδευσης των χαμηλόμισθων στρωμάτων. Και αυτό γιατί η μαζική ανεργία, οι νέες εργασιακές σχέσεις που προωθούνται δεν επιτρέπουν στο γονιό να ασχοληθεί σωστά με το παιδί του.

• Για παράδειγμα, η κατάργηση του 8ωρου που έγινε μέσα στο καλοκαίρι δε θα εντείνει μόνο την εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης. Σπάει και τους οικογενειακούς δεσμούς, αφού με τα ελαστικά ωράρια γονείς και παιδιά δε θα βρίσκονται όλοι μαζί. Ουσιαστικά ο έλεγχος των παιδιών, η διαπαιδαγώγησή τους αφήνεται στην καλύτερη περίπτωση στη γιαγιά, στην TV ή στην ωριμότητα των ίδιων των παιδιών. Παύει να υπάρχει ουσιαστικός έλεγχος για το σχολείο, τη μελέτη και είναι μαθηματικά βέβαιο ότι αυτά τα παιδιά των εργαζόμενων θα είναι οι αυριανοί "κακοί" μαθητές, που θα πρέπει να οδηγηθούν στη φθηνή κατάρτιση που ήδη ετοίμασε γι' αυτά η κυβέρνηση με τα νέα τεχνικά επαγγελματικά εκπαιδευτήρια, τα ΙΕΚ κ.ά.

Πρόσφατα είδε το φως της δημοσιότητας έρευνα αστικής εφημερίδας (Ελ. Τύπος 13/08/98) που αποδεικνύει ότι οι "κακοί" μαθητές είναι κυρίως παιδιά εργατών.

• Τα Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης (ΤΣΑ) που μειώνουν το βασικό μισθό και χτυπάνε τις συλλογικές συμβάσεις προεκτείνονται και στο χώρο της παιδείας. Στη λογική να μοιράσουν οι εργαζόμενοι και οι άνεργοι τη φτώχεια τους μέσα από τα ΤΣΑ, θα προσλαμβάνουν εκπαιδευτικούς για φύλαξη παιδιών, για παιδικούς σταθμούς ή για τις υπόλοιπους ώρες του ολοήμερου σχολείου μετά το κυρίως μάθημα. Αντιμετωπίζεται έτσι ο χώρος της εκπαίδευσης σαν προβληματική περιοχή, με προγράμματα εργασίας εκτάκτων ή ωρομισθίων.

Ενασχόληση του δήμου ή της νομαρχίας με το πρόβλημα της παιδείας δεν είναι λοιπόν το αν είναι βαμμένο το κτίριο ή αν έστειλε ο δήμαρχος τον υδραυλικό και τέλος αν διαχειρίστηκε τα πενιχρά κονδύλια για τη συντήρηση που βεβαίως είναι κι αυτά ζητούμενα. Ενασχόληση για λογαριασμό των εργαζομένων του δήμου σημαίνει κυρίως τι θέση και τι δράση είχε σ' όλα όσα έγιναν και θα γίνουν για να κάνουν το σχολείο μέσο ταξικών διακρίσεων, μέσο για να βαθύνει ο βαθμός εκμετάλλευσης των εργαζομένων, μέσο για να φτιάξουν ανθρώπους με ευάλωτες συνειδήσεις, η εναντίωση σ' αυτά.

Σ' όλα αυτά συμφώνησαν και η ΝΔ, ο ΣΥΝ, αλλά και το αυτοαποκαλούμενο ΠΑΣΟΚ της 8ετίας (ΔΗΚΚΙ) με τις θέσεις του δεν φαίνεται να διαφοροποιείται ουσιαστικά. Την ίδια στάση κράτησαν και τα στελέχη τους, οι νομάρχες, οι δήμαρχοι και όλοι αυτοί που προσπάθησαν να βοηθήσουν την κυβέρνηση στην προώθηση αυτών των στόχων, αλλά και στις δύσκολες στιγμές. Οταν το κίνημα της παιδείας σήκωνε το ανάστημα του, όλοι μιλούσαν για μέτρα εκτόνωσης της "κοινωνικής έντασης".

Οι δε "αντάρτες" του ΠΑΣΟΚ (έχασε την έννοιά της φαίνεται κι αυτή η λέξη) που τους στηρίζει σήμερα το ΔΗΚΚΙ ήταν κι αυτοί συμμέτοχοι στην υλοποίηση της κυβερνητικής πολιτικής σαν στελέχη του ΠΑΣΟΚ, έστω και "διά πυρός και σιδήρου". Κανένας απ' αυτούς δεν έκανε ξεκάθαρη δήλωση για την ενίσχυση του δημόσιου σχολείου και δεν ήταν με τους εκπαιδευτικούς και τους άλλους εργαζόμενους όταν αυτοί αγωνίζονταν. Στο έκτακτο δημοτικό συμβούλιο, π.χ. του Δήμου Θεσσαλονίκης για καταδίκη του κυβερνητικού και πρωτοφανέρωτου στο χώρο της παιδείας αυταρχισμού κανείς δεν πήρε θέση ενάντια στη βία των ΜΑΤ. Ολοι, πλην του Αγάπιου Σαχίνη συμφώνησαν ότι δεν πρέπει να είναι οι εκπαιδευτικοί έξω από τα εξεταστικά κέντρα, γιατί "εμποδίζουν τον πολίτη που δικαιούται να εξεταστεί" (εκπρόσωποι ΠΑΣΟΚ, ΝΔ) και πρέπει να δούμε το "δικαίωμα του εξεταζόμενου" (Μ. Βουγάς του ΣΥΝ).

Οι, με κάθε ευκαιρία εμφανιζόμενοι στην TV, ως τηλεοπτικοί αστέρες, Αβραμόπουλος και Δαμανάκη ήταν εξαφανισμένοι κατά τη διάρκεια των περσινών αγώνων. Ενώ συνηθίζουν να κάνουν δηλώσεις επί παντός του επιστητού, χάνουν τη μιλιά τους, όταν είναι να πάρουν θέση υπέρ των εργαζομένων.

Το ερώτημα, λοιπόν, που τίθεται εκ των πραγμάτων είναι ποια θα είναι η θέση των αγωνιστικών δημοτικών κινήσεων. Θα παρατηρούν το γκρέμισμα ιστορικών κατακτήσεων, που έδιναν τη δυνατότητα στο παιδί του εργάτη να ξεφύγει από την ημιμάθεια ή θα ορθώσουν μαζί με το εκπαιδευτικό και εργατικό κίνημα την αγωνιστική φωνή τους;

Θα επιτρέψουν την κυβερνητική προπαγάνδα να παίζει "εν ου παικτοίς" και να απλώνεται ύπουλα στους εργαζόμενους ή θα αποκαλύψει την πραγματική αλήθεια στον εργαζόμενο κόσμο;

Η μάχη για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, επομένως, πρέπει να αποκαλύψει τους υποκριτές και βαστάζους αυτής της πολιτικής. Πρέπει να αποκαλύψει τους σχεδιασμούς του κεφαλαίου και σ' αυτόν το χώρο και να αντιπροτείνει τη στρατηγική αντίληψη του εργαζόμενου λαού για την παιδεία των σύγχρονων κοινωνικών αναγκών. Θα χρειαστεί να φτιάξουμε τα δικά μας "σχολεία", δηλαδή τις δικές μας εστίες αντίστασης στην πνευματική υποδούλωση που σχεδιάζουν για την εργατική τάξη.

Γιάννη ΝΟΤΑΚΗΣ, εκπαιδευτικός

Η κυβέρνηση ενεργοποιεί διατάξεις του νόμου 1566 για αυτοτέλεια και αποκέντρωση της σχολικής μονάδας, ώστε πλέον σιγά σιγά η σχολική μονάδα να αντιμετωπίσει μόνη της τις ανάγκες, οικονομικές κ.ά. σε συνεργασία με την ΤΑ και το Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων. Ετσι ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων, αντί να διεκδικεί, ή να συμβάλλει στη δημοκρατική λειτουργία της σχολικής μονάδας θα γίνεται συνυπεύθυνος για την έλλειψη χρημάτων σ' ένα συνεχώς υποχρηματοδοτούμενο σχολείο και θα πληρώνουν οι γονείς ξανά και ξανά είτε άμεσα είτε έμμεσα από δημοτικούς φόρους