ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Τετάρτη 7 Οχτώβρη 1998
Σελ. /40
ΔΙΕΘΝΗ
"Ναυαγεί το σύστημα"

Συνέντευξη του Δημήτρη Γόντικα, μέλους του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, με αφορμή την πρόσφατη κρίση στις χρηματαγορές

Ο Δημήτρης Γόντικας, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, σε συνέντευξή του στον Λυκούργο Κομίνη στο ραδιοσταθμό "Πλάνετ" σχετικά με τη δήλωση Κίσινγκερ, δήλωσε:

"Ο Κίσινγκερ ανησυχεί, όπως όλοι οι καπιταλιστές, ότι αυτή η βαθιά κρίση θα οδηγήσει σε "μία διεθνή αμφισβήτηση" - διαβάζω ακριβώς τι λέει - στην "ίδια την έννοια της ελευθερίας των αγορών", δηλαδή του καπιταλισμού. Σ' αυτό βεβαίως έχει δίκιο.

Σημασία έχει ότι η κρίση αυτή έχει ταρακουνήσει τους πάντες, και είναι λογικό αυτό, γιατί απειλεί το ίδιο το σύστημα. Και μιλάμε για τεράστια ποσά. Αυτή η κρίση έχει προκαλέσει ζημιά 4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Αυτοί που χάνουν για την ώρα είναι οι τραπεζίτες, οι βιομήχανοι, οι καπιταλιστές γενικά. Αυτή η κρίση θα μεταφερθεί, θα μετακυληθεί στις πλάτες των εργαζομένων. Που σημαίνει κλείσιμο επιχειρήσεων, απολύσεις, σημαίνει ένταση των μέτρων που ήδη έχουν αποφασιστεί από όλα τα διεθνή επιτελεία των καπιταλιστών, δηλαδή, αύξηση της εκμετάλλευσης με την κατάργηση όσων προστατευτικών μέτρων υπήρχαν για τους εργαζόμενους, με τη γενίκευση της μερικής απασχόλησης, με την κατάργηση ασφαλιστικών δικαιωμάτων, με την εκμετάλλευση χωρίς όριο της εργατικής δύναμης. Αυτό πρέπει να ανησυχήσει τους εργαζόμενους, τους λαούς. Αυτή είναι η εξέλιξη.

Φυσικά η κρίση δεν πρόκειται να ξεπεραστεί. Οτι και αν κάνουν. Και δεν έχει την αιτία της στην έλλειψη ικανής ηγεσίας, στην έλλειψη μηχανισμού ελέγχου. Ναυαγεί το σύστημα. Το '30 και ικανοί ηγέτες υπήρχαν.

Και εδώ ας έρθουμε στον Μαρξ. Δε χρειάζεται κανένας καινούριος Μαρξ. Χρειάζεται να διαβάζουμε σωστά τον Μαρξ, ο οποίος με επιστημονικό τρόπο, μελέτησε με προσοχή τις νομοτέλειες. Ο Μαρξ είχε προβλέψει με ακρίβεια αυτά τα φαινόμενα και μάλιστα είχε προβλέψει ότι οι κρίσεις θα ξεπερνιούνται κατά διαστήματα, αλλά ταυτόχρονα θα δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για τη νέα κρίση, η οποία θα είναι πιο βαθιά και ταυτόχρονα θα ελαττώνονται και τα μέσα που διαθέτει η αστική τάξη για να προλαβαίνει τις νέες κρίσεις.

Παλιότερα χρησιμοποίησαν τη μέθοδο της κρατικομονοπωλιακής ρύθμισης, δηλαδή της παρέμβασης του κράτους, της εξαγοράς χρεοκοπημένων επιχειρήσεων. Αυτά προσωρινά έδιναν λύσεις, αλλά δεν εμπόδισαν τις νέες κρίσεις. Τώρα επιχειρούν με τη μέθοδο της πλήρους απελευθέρωσης των ιδιωτικοποιήσεων, της κατάργησης της προστασίας, αυτής της στοιχειώδους που υπάρχει, των εργαζομένων. Ολα αυτά όχι μόνο δε διευκολύνουν το ξεπέρασμα των κρίσεων, αλλά τη μεγαλώνουν. Κοιτάξτε τι έγινε στη ΝΑ Ασία. Και αυτή είναι η ουσία του ζητήματος. Παρήχθη πάρα πολύς πλούτος. Πλούτισαν παρά πολλοί σε βάρος των εργαζομένων, όπου και πραγματικά εφάρμοσαν μεθόδους και καθεστώς εξαθλίωσης των εργαζομένων. Τα εμπορεύματα που παράγονται και με αυτή την αναρχία που παράγονται, πρέπει να ξοδευτούν, πρέπει να πουληθούν. Ποιος θα τα αγοράσει; Οταν οι εργαζόμενοι δεν έχουν τη δυνατότητα; Βλέπετε ότι η κρίση συνδέεται με την ίδια την ανάπτυξη του καπιταλισμού. Είναι στη φύση του και κατά συνέπεια δεν υπάρχει προοπτική να ξεπεραστεί. Θα είναι όλο και πιο μεγάλη η κρίση.

Βεβαίως θέλει δημιουργική μελέτη ο Μαρξ και κυρίως αυτό που λείπει σήμερα δεν είναι η έλλειψη του Μαρξ, αλλά η συνεπής εφαρμογή της θεωρίας του Μαρξ και ένα ισχυρό κομμουνιστικό - εργατικό κίνημα".

Οσο για το θέμα της ανατροπής των σοσιαλιστικών χωρών και της ΕΣΣΔ, ο Δημήτρης Γόντικας τόνισε:

"Δεν είναι θέμα μοντέλου. Παραβιάσεις έγιναν μαζί με άλλους παράγοντες που οδήγησαν στην κρίση εκείνη. Ωστόσο, η πρόβλεψη του Μαρξ επίσης είναι σαφής: Οτι δεν υπάρχει περιθώριο γιατρειάς. Η μόνη λύση είναι η αντικατάσταση του συστήματος, δηλαδή με ένα καινούριο κοινωνικό σύστημα, που η παραγωγή δε θα γίνεται για το κέρδος, αλλά η παραγωγή θα γίνεται για την ικανοποίηση των αναγκών των ανθρώπων".


Κρίσεις και "Κομμουνιστικό Μανιφέστο"

Εκατόν πενήντα χρόνια πριν οι Κ. Μαρξ και Φρ. Ενγκελς αποκάλυπταν με επιστημονικό τρόπο τα αδιέξοδα του συστήματος

Η παγκόσμια κρίση που εκδηλώνεται, για την ώρα, κύρια με τη μορφή της χρηματιστηριακής κρίσης ίσως κρύβει προσωρινά τις άλλες μορφές της οικονομικής κρίσης, που δε θα αργήσουν να εκδηλωθούν με τη μία ή άλλη μορφή. Αλλωστε τόσο ο τρόπος εκδήλωσης της χρηματιστηριακής κρίσης, όσο και τα μέτρα που προτείνονται για την υποτιθέμενη επίλυσή της από τους διεθνείς ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς ουσιαστικά αναπαράγουν τα αδιέξοδα του συστήματος και προσθέτουν και καινούρια. Είναι γιατί όλα αυτά τα φαινόμενα είναι σύμφυτα στο εκμεταλλευτικό σύστημα και του είναι αδύνατο να δώσει από μόνο του και στα πλαίσιά του πραγματικές λύσεις. Ετσι για παράδειγμα το ψευτοδίλλημα που έχει αναδειχτεί στις μέρες μας μεταξύ των απολογητών του συστήματος, που τάχα προβληματίζονται μεταξύ της "απόλυτα ελεύθερης αγοράς" και της "ελεύθερης αγοράς με ρυθμιστικά μέτρα", εκτός του ότι επιχειρεί να σώσει με "ασπιρίνες" τον καταδικασμένο άρρωστο, το επιχειρεί πάντα σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων.

Η δουλιά τους είναι να προστατεύουν το σύστημα και για να πετύχουν το σκοπό τους, πρέπει να αρνούνται την ουσία του. Και όμως τίποτα απ' όσα συμβαίνουν κάθε τόσο δεν είναι άγνωστο. Μπορεί τα μεγέθη και οι μορφές εκδήλωσης να έχουν γίνει μεγαλύτερα και πολυπλοκότερα, αλλά και η "αρρώστια" είναι γνωστή, όπως και το αληθινό γιατρικό της. Ενδεικτικά εκατόν πενήντα χρόνια πριν οι Κ. Μαρξ και Φρ. Ενγκελς έγραφαν στο περίφημο "Κομμουνιστικό Μανιφέστο":

"Η αστική τάξη δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς να επαναστατικοποιεί αδιάκοπα τα εργαλεία παραγωγής, δηλαδή τις σχέσεις παραγωγής, δηλαδή όλες τις κοινωνικές σχέσεις. Αντίθετα, η αμετάβλητη διατήρηση του παλιού τρόπου παραγωγής αποτελούσε τον πρώτο όρο ύπαρξης όλων των προηγούμενων βιομηχανικών τάξεων. Η συνεχής ανατροπή της παραγωγής, ο αδιάκοπος κλονισμός όλων των κοινωνικών καταστάσεων, η αιώνια αβεβαιότητα και κίνηση διακρίνουν την αστική εποχή από όλες τις προηγούμενες. Διαλύονται όλες οι στέρεες, σκουριασμένες σχέσεις, με την ακολουθία τους οι καινούργιες που διαμορφώνονται παλιώνουν πριν προλάβουν να αποστεωθούν. Καθετί το κλειστό και στάσιμο εξατμίζεται, καθετί το ιερό βεβηλώνεται και στο τέλος οι άνθρωποι αναγκάζονται ν' αντικρίσουν με νηφάλιο μάτι τη θέση τους στη ζωή και τις αμοιβαίες σχέσεις τους.

Η ανάγκη να μεγαλώνει ολοένα την πώληση των προϊόντων της κυνηγά την αστική τάξη πάνω σ' όλη τη γήινη σφαίρα. Είναι υποχρεωμένη να φωλιάζει παντού, να εγκαθίσταται παντού, να δημιουργεί παντού σχέσεις.

Με την εκμετάλλευση της παγκόσμιας αγοράς, η αστική τάξη διαμόρφωσε κοσμοπολιτικά την παραγωγή και την κατανάλωση όλων των χωρών. Προς μεγάλη λύπη των αντιδραστικών, αφαίρεσε το εθνικό έδαφος κάτω από τα πόδια της βιομηχανίας. Εκμηδενίστηκαν και εξακολουθούν ακόμα καθημερινά να εκμηδενίζονται οι παμπάλαιες εθνικές βιομηχανίες. Εκτοπίζονται από νέες βιομηχανίες που η εισαγωγή τους γίνεται ζωτικό ζήτημα για όλα τα πολιτισμένα έθνη, από βιομηχανίες που δεν επεξεργάζονται πια ντόπιες πρώτες ύλες, αλλά πρώτες ύλες που βρίσκονται στις πιο απομακρυσμένες ζώνες και που τα προϊόντα τους δεν καταναλώνονται μονάχα στην ίδια τη χώρα, αλλά ταυτόχρονα σε όλα τα μέρη του κόσμου. Στη θέση των παλιών αναγκών, που ικανοποιούνταν από τα εθνικά προϊόντα, μπαίνουν καινούργιες ανάγκες, που για να ικανοποιηθούν απαιτούν προϊόντα των πιο απομακρυσμένων χωρών και κλιμάτων. Στη θέση της παλιάς τοπικής και εθνικής αυτάρκειας και αποκλειστικότητας, μπαίνει μια ολόπλευρη συναλλαγή, μια ολόπλευρη αλληλεξάρτηση των εθνών. Κι αυτό που γίνεται στην υλική παραγωγή γίνεται και στην πνευματική παραγωγή. Τα πνευματικά προϊόντα των μεμονωμένων εθνών γίνονται κοινό κτήμα. Η εθνική μονομέρεια και ο εθνικός περιορισμός γίνονται όλο και πιο αδύνατα και από τις πολλές εθνικές και τοπικές φιλολογίες διαμορφώνεται μια παγκόσμια φιλολογία.

Με τη γρήγορη βελτίωση όλων των εργαλείων παραγωγής, με την απεριόριστη διευκόλυνση των επικοινωνιών, η αστική τάξη τραβάει στον πολιτισμό όλα, ακόμα και τα πιο βάρβαρα έθνη. Οι φτηνές τιμές των εμπορευμάτων της είναι το βαρύ πυροβολικό που γκρεμίζει όλα τα σινικά τείχη και που αναγκάζει όλα τα έθνη να δεχτούν τον αστικό τρόπο παραγωγής, αν δε θέλουν να χαθούν. Τα αναγκάζει να εισαγάγουν στη χώρα τους το λεγόμενο πολιτισμό, δηλαδή να γίνουν αστοί. Με μια λέξη, δημιουργεί έναν κόσμο "κατ' εικόνα της".

Η αστική τάξη υπέταξε την ύπαιθρο στην κυριαρχία της πόλης. Δημιούργησε τεράστιες πόλεις, αύξησε σε μεγάλο βαθμό τον αριθμό του αστικού πληθυσμού σε σύγκριση με τον αγροτικό και απέσπασε έτσι ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού από την ηλιθιότητα της αγροτικής ζωής. Οπως εξάρτησε την ύπαιθρο από την πόλη, έτσι εξάρτησε τις βάρβαρες και τις μισοβάρβαρες χώρες από τις πολιτισμένες, τους αγροτικούς λαούς από τους αστικούς λαούς, την Ανατολή από τη Δύση.

Η αστική τάξη όλο και περισσότερο καταργεί τον κατακερματισμό των μέσων παραγωγής, της ιδιοκτησίας και τους πληθυσμού. Συσσώρευσε τον πληθυσμό, συγκεντροποίησε τα μέσα παραγωγής και συγκέντρωσε την ιδιοκτησία σε λιγοστά χέρια".

Σε άλλο σημείο του "Κομμουνιστικού Μανιφέστου", οι Μαρξ και Ενγκελς σημειώνουν:

"Μπρος στα μάτια μας συντελείται μια παρόμοια κίνηση. Οι αστικές σχέσεις παραγωγής και ανταλλαγής, οι αστικές σχέσεις ιδιοκτησίας, η σύγχρονη αστική κοινωνία, που δημιούργησε τόσο ισχυρά μέσα παραγωγής και ανταλλαγής, μοιάζει με το μάγο εκείνο που δεν καταφέρνει πια να κυριαρχήσει πάνω στις καταχθόνιες δυνάμεις που ο ίδιος κάλεσε. Εδώ και δεκάδες χρόνια, η ιστορία της βιομηχανίας και του εμπορίου δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ιστορία της εξέγερσης των σύγχρονων παραγωγικών δυνάμεων ενάντια στις σύγχρονες σχέσεις παραγωγής, ενάντια στις σχέσεις ιδιοκτησίας, που αποτελούν τους όρους ύπαρξης της αστικής τάξης και της κυριαρχίας της. Αρκεί ν' αναφέρουμε τις εμπορικές κρίσεις που με την περιοδική τους επανάληψη όλο και πιο απειλητικά αμφισβητούν την υπόσταση ολόκληρης της αστικής κοινωνίας. Στις εμπορικές κρίσεις καταστρέφεται τακτικά ένα μεγάλο μέρος όχι μονάχα των έτοιμων προϊόντων, αλλά ακόμα και των παραγωγικών δυνάμεων που ήδη είχαν δημιουργηθεί. Στις κρίσεις ξεσπά μια κοινωνική επιδημία που σε κάθε άλλη προηγούμενη εποχή θα φαινόταν σαν παραλογισμός, η επιδημία της υπερπαραγωγής. Η κοινωνία ξαφνικά βρίσκεται πάλι πίσω σε κατάσταση στιγμιαίας βαρβαρότητας. Θα 'λεγε κανείς ότι ένα λιμός, ένας γενικός καταστροφικός πόλεμος της έκοψε όλα τα μέσα ύπαρξης. Η βιομηχανία, το εμπόριο φαίνονται εκμηδενισμένα. Και γιατί; Γιατί η κοινωνία έχει πάρα πολύ πολιτισμό, πάρα πολλά μέσα ύπαρξης, πάρα πολλή βιομηχανία, πάρα πολύ εμπόριο. Οι παραγωγικές δυνάμεις που διαθέτει δε χρησιμεύουν πια για την προώθηση του αστικού πολιτισμού και των αστικών σχέσεων ιδιοκτησίας. Αντίθετα, έγιναν πάρα πολύ μεγάλες γι' αυτές τις σχέσεις, εμποδίζονται από αυτές και κάθε φορά που οι παραγωγικές δυνάμεις ξεπερνούν το εμπόδιο αυτό, φέρνουν σε αναταραχή ολόκληρη την αστική κοινωνία, απειλούν την ύπαρξη της αστικής ιδιοκτησίας. Οι αστικές σχέσεις έγιναν πάρα πολύ στενές για να περιλάβουν τα πλούτη που δημιουργήθηκαν από αυτές. Πώς ξεπερνά η αστική τάξη τις κρίσεις; Από τη μια μεριά καταστρέφοντας αναγκαστικά μάζες από παραγωγικές δυνάμεις. Από την άλλη, κατακτώντας καινούργιες αγορές και εκμεταλλευόμενη πιο βαθιά τις παλιές. Πώς λοιπόν; Προετοιμάζοντας πιο ολόπλευρες και πιο τεράστιες κρίσεις και ελαττώνοντας τα μέσα για να προλαβαίνει τις κρίσεις.

Τα όπλα που χρησιμοποίησε η αστική τάξη για να ανατρέψει τη φεουδαρχία στρέφονται τώρα ενάντια στην ίδια την αστική τάξη.

Ομως η αστική τάξη δε σφυρηλάτησε μονάχα τα όπλα που θα της φέρουν το θάνατο. Δημιούργησε και τους ανθρώπους που θα χειριστούν αυτά τα όπλα, τους σύγχρονους εργάτες, τους προλετάριους.

Στο βαθμό που αναπτύσσεται η αστική τάξη, δηλαδή το κεφάλαιο, στον ίδιο βαθμό αναπτύσσεται και το προλεταριάτο, η τάξη των σύγχρονων εργατών που ζουν μονάχα τόσο όσο βρίσκουν δουλιά, και που βρίσκουν τόσο δουλιά όσο η δουλιά τους αυξάνει το κεφάλαιο. Αυτοί οι εργάτες που είναι αναγκασμένοι να πουλιούνται κομματάκι - κομματάκι, είναι ένα εμπόρευμα όπως κάθε άλλο εμπορικό είδος, και γι' αυτό είναι εκτεθειμένοι σε όλες τις εναλλαγές του συναγωνισμού, σε όλες τις διακυμάνσεις της αγοράς".

Οι Μαρξ και Ενγκελς στο "Κομμουνιστικό Μανιφέστο" υπογραμμίζουν, επίσης, και ότι: "Αντίθετα, ο σύγχρονος εργάτης, αντί ν' ανυψώνεται με την πρόοδο της βιομηχανίας, βυθίζεται όλο και πιο χαμηλά, πιο κάτω ακόμα κι από τις συνθήκες ζωής της ίδιας του της τάξης. Ο εργάτης πέφτει στην αθλιότητα και η μαζική αθλιότητα αυξάνει ακόμα πιο γρήγορα από τον πληθυσμό και τον πλούτο. Ετσι γίνεται φανερό ότι η αστική τάξη είναι ανίκανη να παραμείνει άλλο κυρίαρχη τάξη της κοινωνίας και να επιβάλλει στην κοινωνία σαν ρυθμιστικό νόμο τους όρους ύπαρξής της τάξης της. Είναι ανίκανη να κυριαρχεί γιατί είναι ανίκανη να εξασφαλίσει στο σκλάβο της την ύπαρξη, ακόμα και μέσα στη σκλαβιά του, γιατί είναι υποχρεωμένη να τον ρίξει ως την κατάσταση που θα χρειάζεται να τον τρέφει αυτή αντί να τρέφεται η ίδια από αυτόν. Η κοινωνία δεν μπορεί πια να ζήσει κάτω από την κυριαρχία της αστικής τάξης, δηλαδή η ύπαρξη της αστικής τάξης δε συμβιβάζεται άλλο με την κοινωνία.

Ο ουσιαστικός όρος για την ύπαρξη και την κυριαρχία της αστικής τάξης είναι η συσσώρευση του πλούτου στα χέρια ιδιωτών, ο σχηματισμός και η αύξηση του κεφαλαίου. Η προϋπόθεση του κεφαλαίου είναι η μισθωτή εργασία. Η μισθωτή εργασία στηρίζεται αποκλειστικά στο συναγωνισμό ανάμεσα στους ίδιους τους εργάτες. Η πρόοδος της βιομηχανίας, που η αστική τάξη είναι ο άβουλος και παθητικός της φορέας, βάζει στη θέση της απομόνωσης των εργατών μέσα από το συναγωνισμό την επαναστατική τους συνένωση μέσα από την οργάνωση. Ετσι, με την ανάπτυξη της μεγάλης βιομηχανίας αφαιρείται κάτω από τα πόδια της αστικής τάξης το ίδιο το έδαφος που πάνω στη βάση του παράγει και ιδιοποιείται τα προϊόντα. Πριν από όλα, η αστική τάξη παράγει τους ίδιους τους νεκροθάφτες της. Η πτώση της και η νίκη του προλεταριάτου είναι το ίδιο αναπόφευκτα".



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ