Γιορτή της Γυναίκας σήμερα και ο «Ριζοσπάστης» συζητά με την Πρόεδρο της Ομοσπονδίας Γυναικών Ελλάδας, Καλλιόπη Μπουντούρογλου. Μια συνομιλία στην οποία αναδεικνύονται σημαντικές πλευρές του γυναικείου ζητήματος στη χώρα μας.

- Πρώτη επέτειος της Παγκόσμιας Μέρας της Γυναίκας στο 2000, η σημερινή. Τι έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια για τις γυναίκες;

- Ο αιώνας που αποχαιρετήσαμε, ο αιώνας των μεγάλων επαναστάσεων και των μεγάλων κατακτήσεων, αποτελεί μια ιστορική παρακαταθήκη για τους νέους, για τους εργαζόμενους, για τις γυναίκες. Η τελευταία όμως δεκαετία του αιώνα σημαδεύεται από τη συγκεντροποίηση του πλούτου και της εξουσίας. Εμφανίζονται μια χούφτα άνθρωποι σαν κυρίαρχοι του πλανήτη, που σπέρνουν τη φτώχεια, την ανεργία, τα ναρκωτικά, την πορνεία, παίρνουν πίσω ό,τι κατακτήθηκε στο όνομα της παγκοσμιοποίησης, της ανταγωνιστικότητας και της ελεύθερης αγοράς.

- Ποιο είναι σήμερα το σημαντικότερο πρόβλημα για την Ελληνίδα;

- Η κοινωνική πολιτική που έχει να κάνει με την εργασία, την Υγεία, την Παιδεία, τη μητρότητα, δε χωράει στην ΟΝΕ. Η διαφορετικότητα που πηγάζει από το βιολογικό ρόλο της γυναίκας και που ευθύνεται ιστορικά για την ανισότητά της, αντί να αναγνωρίζεται κοινωνικά μέσα από κοινωνικές παροχές, γίνεται μοχλός και για νέες ανισότητες.

- Τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τις στατιστικές η Ελληνίδα μπαίνει με γρηγορότερους ρυθμούς σε σύγκριση με τον Ελληνα στην αγορά εργασίας. Κι όμως η ανεργία της συνεχώς αυξάνει και είναι υπερδιπλάσια από αυτή των ανδρών.

- Το ότι μεγαλώνει το ποσοστό των γυναικών που αναζητά μια θέση στην αγορά εργασίας είναι μη αντιστρέψιμο, γεγονός, αλλά και μεγάλος πονοκέφαλος για τους κρατούντες. Με την ευρωπαϊκή Μααστριχτική μέθοδο της μοιρασιάς της μιας θέσης εργασίας σε δυο και τρεις θέσεις μερικής απασχόλησης, ολικώς όμως απαλλαγμένες από εργασιακά δικαιώματα, εξυπηρετούν τον τελικό τους στόχο: Διά των γυναικών πρώτα και στο όνομα του συγκερασμού των εργασιακών και οικογενειακών τους υποχρεώσεων, η κατάργηση για όλους της πλήρους απασχόλησης και μαζί με αυτήν όλων των εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων.

- Πώς διαφαίνεται η τάση της επιστροφής στο σπίτι;

- Υπάρχουν δυο προϋποθέσεις βασικές για την κοινωνική απελευθέρωση της γυναίκας: Η εξασφάλιση σίγουρης εργασίας και η παροχή κοινωνικής πολιτικής που θα την απαλλάξει από τους διπλούς και τριπλούς της ρόλους. Οσο αυτές οι δυο προϋποθέσεις παίρνονται πίσω, η επιστροφή της γυναίκας στα του οίκου είναι δεδομένη. Σημάδι γι' αυτή την επιστροφή, είναι η μη συμμετοχή της στα κοινά - και μεις όταν μιλάμε για «κοινά» δεν εννοούμε μόνο τα βουλευτικά και υπουργικά έδρανα. Εννοούμε τη συμμετοχή της σ' όλη την γκάμα - από το σύλλογο της γειτονιάς, από το σύλλογο γονέων, τη συμμετοχή της σε σωματεία και άλλα κοινωνικά κινήματα.

Συνειδητά επιστρέφουν τις γυναίκες στα του οίκου, για να υποκαταστήσουν το πετσόκομμα της κοινωνικής πολιτικής. Ομως, κοινωνική ανάπτυξη δεν μπορεί να υπάρξει με το μισό του πληθυσμού στο κοινωνικό περιθώριο και έξω από τα κέντρα λήψης αποφάσεων.

- Πολλοί άνδρες και αρκετές γυναίκες - που μπορεί να είναι και πολιτικοποιημένες - θεωρούν ότι τα προβλήματα της γυναίκας αφορούν και τα δυο φύλα και θα λυθούν μέσα από τον κοινό συνδικαλιστικό αγώνα ή στα πλαίσια των κομμάτων. Χρειάζονται λοιπόν οι γυναικείες οργανώσεις, η ιδιαίτερη δουλιά για τις γυναίκες;

- Τα λαϊκά κινήματα είναι αναντικατάστατα μέσα στις οργανωμένες κοινωνίες και σε καμιά περίπτωση δεν είναι ανταγωνιστικά του συνδικαλιστικού ή του κομματικού φορέα. Αντίθετα αποτελούν προϋπόθεση για την ανάπτυξη και τη διεύρυνση της συνδικαλιστικής και κομματικής δράσης. Το γυναικείο κίνημα είναι κομμάτι του μαζικού, λαϊκού μας κινήματος, γέννημα - θρέμμα της ανισότιμης θέσης της γυναίκας μέσα στις εκμεταλλευτικές κοινωνίες. Το γυναικείο κίνημα με την ανίχνευση, τον εντοπισμό και την επεξεργασία των προβλημάτων που έχουν να κάνουν με τις γυναίκες, απλώνει μοναδικής αξίας ρίζες μέσα στον γυναικείο πληθυσμό, ικανές να ενημερώσουν, να αφυπνίσουν και ν' ανοίξουν δρόμο για πιο προχωρημένα βήματα κοινωνικής οργάνωσης και διεκδίκησης. Η γυναικεία οργάνωση - και μιλώ πια για την ΟΓΕ και τη συγκεκριμένη της ταυτότητα, μπορεί και πρέπει να συνδυάζει την πάλη της, ταξικά ενάντια στις συγκεκριμένες δομές της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, αλλά και τις φυλετικές διακρίσεις που πηγάζουν από την πατριαρχική δομή αυτής της κοινωνίας.

- Πώς βλέπετε να προχωράει η συνεργασία ανάμεσα στις γυναικείες οργανώσεις και πάνω σε ποιες βάσεις μπορεί να στηριχτεί στο μέλλον;

- Είναι μόνιμη η προσπάθεια της ΟΓΕ εδώ και 25 χρόνια να κτίζει συνεργασίες με άλλες γυναικείες οργανώσεις. Πολλά τα κοινά βήματα στο παρελθόν και με εντυπωσιακά αποτελέσματα (οικογενειακό δίκαιο, νομιμοποίηση της άμβλωσης κ.ά). Σήμερα γίνεται όλο και πιο βασανιστική αυτή η προσπάθεια. Γιατί αν δε θιγούν οι κυρίαρχες πολιτικές της ΕΕ, κανένα επιμέρους ζήτημα δε βρίσκει τη λύση του, όπως πιο εύκολα την έβρισκε την περασμένη δεκαετία. Σήμερα η ρήξη με το ευρωπαϊκό «ιδεώδες» είναι αναγκαία για τη διαμόρφωση και του πιο απλού αιτήματος.

Ομως, η ΟΓΕ δεν πρόκειται να παραιτηθεί από αυτή την επιδίωξη. Πρόσφατα έγινε μια νέα προσπάθεια, που όπως φαίνεται θα καρποφορήσει: Κλήθηκαν οι γυναικείες οργανώσεις να αντιδράσουν όλες μαζί στην κατεδάφιση του ασφαλιστικού συστήματος.

- Υπάρχουν κοινωνικά ζητήματα, όπως η βία που υφίστανται οι γυναίκες. Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτή η βία;

- Η βία κατά των γυναικών είναι παθογένεια των συγκεκριμένων καπιταλιστικών δομών της κοινωνίας. Οσο η γυναικεία ισοτιμία δεν προχωράει, ώστε να κατοχυρώνει, πρώτα στη γυναικεία συνείδηση, την οικονομική ανεξαρτησία και την αξία του βιολογικού της ρόλου, όσο η κυρίαρχη κουλτούρα θα εστιάζει τους προβολείς της στη γυναίκα - σεξουαλικό αντικείμενο, τόσο η βία κατά των γυναικών θα αυξάνει: φτώχεια, έλλειψη Παιδείας, η κυρίαρχη ιδεολογία του δεύτερου ρόλου της γυναίκας, τα πρότυπα και η βία που προβάλλουν τα ΜΜΕ, είναι μερικά από τα σημαντικότερα αίτια που «γεννούν» τη βία - αλλά και ο αλκοολισμός και τα ναρκωτικά, όπως έδειξε έρευνα της EYΡOΣΤAT. Η βία κατά των γυναικών θα έλεγα ότι αποτελεί το πιο κατανοητό παράδειγμα για τη συνύπαρξη του ταξικού και του φυλετικού χαρακτήρα του γυναικείου ζητήματος.

- Πρόσφατες είναι οι διαμαρτυρίες από γυναικείες ομάδες και οργανώσεις για τις τηλεκάρτες του ΟΤΕ που προβάλλουν σλόγκαν του «Συλλόγου Προστασίας Αγέννητου Παιδιού».

- Το υπαρκτό δημογραφικό πρόβλημα, εσκεμμένα αποσυνδεδεμένο από την προστασία της μητρότητας, θα το βρούμε μπαλαντέρ για πολλά από αυτά που δρομολογούν στη μετα - ΟΝΕ εποχή. Το δημογραφικό θα το εμπλέξουν στην πλήρη κατεδάφιση του ασφαλιστικού συστήματος. Το δημογραφικό βολεύει ακόμα σ' ό,τι αφορά στην ενοχοποίηση της γυναικείας εργασίας, όσο φουντώνει η ανεργία. Η νομιμοποίηση της άμβλωσης που ποτέ δεν άρεσε στους συντηρητικούς και εκκλησιαστικούς κύκλους, θα ξαναμπεί στο προσκήνιο δίπλα στο δημογραφικό. Αλλά στο δημογραφικό θα εμπλακεί και η έλλειψη στρατεύσιμων, για να αυξηθεί το μέγεθος του στρατού μας. Και ακόμα το δημογραφικό θα εμπλακεί στη δημιουργία μισθοφορικού σώματος που ετοιμάζουν για τις ανάγκες του νέου δόγματος του ΝΑΤΟ, σώμα που καμιά σχέση δεν έχει με την υπεράσπιση των συνόρων της χώρας μας...

- Οι γυναίκες προσπαθούν να ξεφύγουν από την καθημερινότητα και την πολιτιστική μιζέρια καταφεύγοντας στα ΜΜΕ μέσα από τις σαπουνόπερες και τα γνωστά τηλεοπτικά σκουπίδια. Κι όμως, διψούν για μια πολιτισμένη ψυχαγωγία, για μια ανθρώπινη επικοινωνία. Ποιες διεξόδους προτείνει η ΟΓΕ;

- Σημαντικό στοιχείο του κοινωνικού περιθωρίου είναι και η κατανάλωση της υποκουλτούρας, γεγονός που εκμεταλλεύονται στο έπακρο οι ισχυροί ιδεολογικοί μηχανισμοί της κυρίαρχης πολιτικής, δηλαδή τα ΜΜΕ: Συνεπή στο στόχο τους, του αποπροσανατολισμού και της δημιουργίας προτύπων που δε θα σκέπτονται, αλλά μόνο θα καταναλώνουν, αδειάζουν καθημερινά τόνους σκουπιδιών μέσα στα σπίτια μας. Στο κέντρο αυτών των σκουπιδιών, δεσπόζει η απαξία της γυναικείας προσωπικότητας και αξιοπρέπειας. Η λύση θα έρθει μόνο με την ανατροπή αυτής της όζουσας κατάστασης. Η ΟΓΕ σε ό,τι της αναλογεί, προσπαθεί. Ο δρόμος του αγώνα που προτείνει στις γυναίκες είναι από μόνος του πολιτισμός. Με το δελτίο της, τις πολιτιστικές της εκδηλώσεις, τους αρχαιολογικούς περιπάτους, το ποιοτικό θέατρο, τον καλό κινηματογράφο, την καλή μουσική. Στόχος μας είναι να γίνουν όλοι οι σύλλογοί μας και πολιτιστική διέξοδος για τις γυναίκες.

- Οι προοπτικές, έτσι όπως εμφανίζονται στην αρχή του καινούριου αιώνα, φαίνονται μάλλον ζοφερές για τις γυναίκες στην Ελλάδα. Η έρευνα της ΟΓΕ στα αστικά κέντρα της Θεσσαλίας, δείχνει μια αυξανόμενη ανεργία των γυναικών, που μπαίνουν στο κοινωνικό περιθώριο και ένα μέρος τους καταφεύγει στα ψυχοφάρμακα...

- Ναι, αλλά εξίσου σημαντικό είναι το συμπέρασμα της ίδιας έρευνας ότι τελικά οι γυναίκες δε συμβιβάζονται με όσα τους ετοιμάζουν - προβάλλουν και το άλλο πρόσωπο, εκείνο του αγώνα. Και σ' αυτό έχει βάλει το μεράδι του και το γυναικείο κίνημα.

Νομοτελειακά, τετελεσμένα γεγονότα δεν υπάρχουν: Ιστορικά έχει αποδειχθεί ότι εκεί που φαίνεται να υπάρχει πτώση, ακολουθεί άνοδος. Δεν μπορεί, θα γίνει η έκρηξη, θα υπάρξει οργανωμένη αντίσταση. Και οι γυναίκες θα βάλουν το μεράδι τους σ' αυτό το μέτωπο, σ' αυτό το ποτάμι το λαϊκό. Γιατί, όπως λέει και ο ποιητής: «Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις, νάτη, πετιέται...».