Με την ίδρυση του ΣΕΚΕ, η εργατική τάξη της Ελλάδας, δημιουργεί τους όρους της δικής της ταξικής πάλης για τους δικούς της σκοπούς. Καταχτιέται ο πρωταρχικός παράγοντας ωρίμανσης του υποκειμενικού παράγοντα για τη νομοτελειακή κοινωνική εξέλιξη από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό. Στο Κόμμα, αντικειμενικά έμπαινε το καθήκον της οργάνωσης αυτής της πάλης της εργατικής τάξης και των συμμάχων της.Από την πρώτη στιγμή το κόμμα καταπιάνεται με την ανάπτυξη των δεσμών του, με τις λαϊκές μάζες και πρωταρχικά με το προλεταριάτο, γι' αυτό και προσανατολίζει τη δράση του στην πάλη των εργατών για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους, τη βελτίωση της κατάστασής τους, σε συνδυασμό με την οργάνωσή τους στα σωματεία και τον ταξικό - αγωνιστικό προσανατολισμό της ΓΣΕΕ. Μέσα στο 1919, ξεσπούν απεργίες με αιτήματα οικονομικά, αλλά και πολιτικά, όταν η κυβέρνηση Βενιζέλου, με παρέμβαση της, καταφέρνει την καθαίρεση 5 μελών της διοίκησης της ΓΣΕΕ, τους οποίους και έστειλε εξορία στη Φολέγανδρο. Το εργατικό κίνημα έχει πλέον αρχίσει τη συνειδητή ταξική πάλη.

Τον ίδιο χρόνο συνέρχεται στη Μόσχα, (Μάρτης του 1919), το πρώτο ιδρυτικό συνέδριο της Τρίτης Κομμουνιστικής Διεθνούς. Το ΣΕΚΕ δεν πήρε μέρος σ' αυτό το Συνέδριο, αλλά ήταν ήδη μέλος της Βαλκανικής Σοσιαλιστικής Ομοσπονδίας, ενώ δυο μήνες αργότερα από την ίδρυση της Τρίτης Διεθνούς, αποφασίζει την αποχώρησή του από τη Δεύτερη Διεθνή και την προετοιμασία του για την προσχώρησή του στην Τρίτη Διεθνή.

Η απόφαση πάρθηκε από το Εθνικό Συμβούλιο του Κόμματος, μαζί με μια σειρά άλλες αποφάσεις, όπως την αντίθεσή του και τη διαμαρτυρία του για την εκστρατεία του Βενιζέλου στην Ουκρανία, τη σύνδεση του "Ριζοσπάστη" με το Κόμμα και τον πολιτικό και οικονομικό του έλεγχο, αλλά και την κατάργηση από το Πρόγραμμα του μεταβατικού σταδίου της λαϊκής δημοκρατίας μετά την κατάληψη της εξουσίας για το πέρασμα από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό, ενώ υποστήριξε ότι είναι ενάντια στη μεταρρυθμιστική λογική και υπέρ της επαναστατικής κατάκτησης της εξουσίας. Οι αποφάσεις πάρθηκαν σε συνθήκες ιδεολογικοπολιτικής αντιπαράθεσης και κυρίως η απόφαση για τη Διεθνή.

Στα τέλη του 1919 συνήλθε ξανά το Εθνικό Συμβούλιο και αποφάσισε την αποστολή του Δημοσθένη Λιγδόπουλου στη Μόσχα, για να συνδεθεί και να ενταχθεί το ΣΕΚΕ στη Διεθνή ως οργανικό μέλος της. Το Εθνικό Συμβούλιο αποτελούνταν από τα μέλη της ΚΕ και της ΚΕΕ, τους γραμματείς των τμημάτων, (περιοχές), τους βουλευτές, τους εκπροσώπους στη ΓΣΣΕ, τον γραμματέα της νεολαίας, τον διευθυντή της εφημερίδας και τον διευθυντή του κομματικού βιβλιοπωλείου.

Το Δεύτερο Συνέδριο του ΣΕΚΕ, συνήλθε τον Απρίλη, 5 - 12, (18 - 25), του 1920. Η σημασία του Συνεδρίου είναι σημαντική, αν παρακολουθήσει κανείς τις αποφάσεις που πήρε και κυρίως ως προς την εξασφάλιση του επαναστατικού του χαρακτήρα, τόσο προγραμματικά όσο και καταστατικά. Το Συνέδριο αποφάσισε την προσχώρηση στην Τρίτη Διεθνή και την αποδοχή των αρχών και των ψηφισμάτων της. Αποφάσισε, επίσης, την επεξεργασία νέου Προγράμματος σύμφωνα με τις αρχές και την ταχτική της Διεθνούς. Στην απόφαση του Συνεδρίου διατυπώνεται ξεκάθαρα η επαναστατική αντίληψη του ΣΕΚΕ, αφού διακηρύσσεται ότι "η μετάβασις από το αστικόν εις το σοσιαλιστικόν καθεστώς δε δύναται να γίνη με καμμίαν μεταρρύθμισιν της μορφής του πολιτεύματος επί το δημοκρατικότερον, αλλά ότι μόνος διάμεσος σταθμός είναι η δικτατορία της εργατικής τάξεως, μέχρις ότου δημιουργηθούν όλοι οι αναγκαίοι όροι διά την κατάργησιν των τάξεων". Στον τίτλο του Κόμματος αποφασίστηκε να προστεθεί η λέξη "Κομμουνιστικό" και έτσι το κόμμα ονομαζόταν Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος (Κομμουνιστικό). Το Συνέδριο συζήτησε και ψήφισε επίσης Καταστατικό. Εγινε δε συζήτηση πάνω στη βασική αρχή οργάνωσης και αποφάσισε "υπέρ της συγκεντρωτικής οργανώσεως του Κόμματος", αποκλείοντας "την ύπαρξιν οργανωμένων τάσεων εντός του Κόμματος".

Στο συνέδριο συζητήθηκε και το αγροτικό ζήτημα, με θέση για απαλλοτρίωση των τσιφλικιών χωρίς αποζημίωση, σε αντίθεση με την εθνικοποίηση που υπήρχε σαν απόφαση από το πρώτο συνέδριο, αλλά, τελικά, παρέμεινε η θέση για εθνικοποίηση. Συζητήθηκε ακόμη η συμμετοχή του Κόμματος στις εκλογές. Τα ζητήματα που απασχόλησαν το Συνέδριο, σχετικά με τις εκλογές, είχαν σχέση με αντιλήψεις που υπήρχαν για τη συμμετοχή στις εκλογές, αλλά και την κάθοδο σ' αυτές σε συνεργασία με άλλα αστικά κόμματα. Τελικά, αποφασίστηκε η συμμετοχή χωρίς συνεργασίες. Τέλος, το Συνέδριο αποφάσισε την ίδρυση εκδοτικής εταιρίας και ο "Ριζοσπάστης" να τεθεί υπό τον έλεγχο της ΚΕ,ορίζοντας τον Γιάννη Κορδάτο αντιπρόσωπο του Κόμματος στον "Ριζοσπάστη", για να ασκεί έλεγχο στην πολιτική της εφημερίδας. Στο Συνέδριο συζητήθηκε και η δράση των βουλευτών, η οποία κρίθηκε ανεπαρκής.

Το Δεύτερο Συνέδριο του ΣΕΚΕ, ήταν ένα αποφασιστικό βήμα στη διαμόρφωση των ταξικών επαναστατικών χαρακτηριστικών του Κόμματος στις βασικές αρχές συγκρότησης και λειτουργίας. Απορρίφτηκαν οι αντιλήψεις για τη διαμόρφωση και ύπαρξη τάσεων και ομάδων στο εσωτερικό του. Επιβεβαιώθηκε η αρχή για το επαναστατικό πέρασμα στο σοσιαλισμό, με την εγκαθίδρυση της δικτατορίας του προλεταριάτου, σε αντίθεση με τη μεταρρυθμιστική λογική. Αποφάσισε την αξιοποίηση και της κοινοβουλευτικής πάλης, ενώ αντέκρουσε τη λαθεμένη άποψη"πρώτα μόρφωση και μετά δράση".

Το κόμμα εξοπλισμένο με τις αποφάσεις του Συνεδρίου, καταπιάστηκε με την οργάνωση των εργατικών αγώνων και το περιεχόμενό τους. Είναι χαρακτηριστική η κατεύθυνση για το γιορτασμό της Πρωτομαγιάς του 1920 και η επιβεβαίωση της αρχής του Διεθνισμού και του διεθνιστικού χαρακτήρα του ΣΕΚΕ(Κ). Το Κόμμα έδωσε κατεύθυνση εναντίωσης στο αστικό καθεστώς, στήριξης της σοβιετικής δημοκρατίας και της παγκόσμιας εργατικής τάξης. Κάλεσε τους εργάτες να οργανωθούν στα σωματεία και να ιδρύσουν εργατικά συμβούλια στα εργοστάσια, στα βαπόρια, στα μεγάλα καταστήματα. Η επίδραση που ασκούσε η δράση του στην εργατική τάξη ήταν φανερή και από την αύξηση της κυκλοφορίας του "Ριζοσπάστη" και του "Εργατικού Αγώνα".Στις 14 Ιούνη οργάνωσε το ίδιο συλλαλητήριο στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, ενάντια στην ακρίβεια με συνθήματα "Κάτω το ακριβό ψωμί", "Κάτω το ακριβό νοίκι", "Κάτω οι βδέλλες του λαού".

Στο ίδιο χρονικό διάστημα, εξελίσσεται η Μικρασιατική Εκστρατεία, η τυχοδιωκτική πολεμική επιχείρηση που διεξήγαγε η κυβέρνηση Βενιζέλου, προκειμένου να κάνει πράξη τη "Μεγάλη Ιδέα" της άρχουσας τάξης, εξυπηρετώντας στην ουσία τα συμφέροντα του αγγλικού ιμπεριαλισμού. Η οξυμένη πολιτική κατάσταση ανάγκασε τον Βενιζέλο να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές. Και η βενιζελική παράταξη και η αντιβενιζελική, πρότειναν στο ΣΕΚΕ (Κ) συνεργασία. Παρά την απόφαση του Συνεδρίου, οι βουλευτές του Κόμματος υποστήριζαν τη θέση για συνεργασία με τον Βενιζέλο. Ετσι η ΚΕ του Κόμματος αποφάσισε τη σύγκληση Εκτακτου Συνεδρίου με θέμα την ταχτική του Κόμματος στις εκλογές. Το συνέδριο συνήλθε στις 16 - 19 Σεπτέμβρη, (29 Σεπτέμβρη - 2 Οκτώβρη 1920). Κατέληξε στην αυτοτελή κάθοδο στις εκλογές, επέλεξε κατ' αρχήν 23 υποψήφιους βουλευτές και κατέληξε σε εκλογικό πρόγραμμα. Το Συνέδριο αποφάσισε να διορθώσει τη θέση στο αγροτικό ζήτημα, αποφασίζοντας την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών.

Το εκλογικό πρόγραμμα προέβλεπε εναντίωση, με κάθε μέσο, κάθε νέου πολέμου, κάθε νέας επιστράτευσης και κάθε άλλης προσπάθειας για συμμετοχή της Ελλάδας, σε συμμαχίες και επιχειρήσεις των ιμπεριαλιστών της Ευρώπης. Αμεση και γενική αποστράτευση, ειρήνη με όλους τους λαούς και στενή συνεργασία με τους βαλκάνιους λαούς, για την αποτίναξη του ζυγού των ευρωπαϊκών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και τη σύσταση Βαλκανικής Σοβιετικής Δημοκρατίας. Πλήρης αναγνώριση της Ρωσικής Δημοκρατίας των εργατών και χωρικών. Κατάσχεση και δήμευση όλων των εκτάκτων κερδών, που αποκτήθηκαν με τους πολέμους προς όφελος του συνόλου του υποβαλλόμενου σε εκμετάλλευση λαού.Αμεσος και ριζικός διακανονισμός των ζητημάτων υγιεινής και εκπαίδευσης των δύο φύλων κ.ά. Στο συνέδριο πήρε μέρος και η Ομοσπονδία των Σοσιαλιστικών Νεολαιών, που είχε ιδρυθεί το Σεπτέμβρη του 1920, θέτοντας όλες τις δυνάμεις της στη διάθεση του Κόμματος.

Τον Οκτώβρη του 1920 το ΣΕΚΕ (Κ) οργανώνει στην Αθήνα την πρώτη του προεκλογική συγκέντρωση στην οποία συμμετείχαν 50.000 εργαζόμενοι. Το βασικό σύνθημα ήταν "Κάτω ο πόλεμος". Στις εκλογές που έγιναν το Νοέμβρη του 1920 κέρδισε η αντιβενιζελική παράταξη, που με σύνθημα, επίσης, ενάντια στον πόλεμο εξαπάτησε τις λαϊκές μάζες. Η Μικρασιατική Εκστρατεία συνεχίστηκε μετά τις εκλογές, οξύνοντας την υπάρχουσα κρίση και ρίχνοντας ακόμη μεγαλύτερα τμήματα των λαϊκών μαζών στην εξαθλίωση. Το Κόμμα, ρίχνοντας όλο το βάρος του στους διεκδικητικούς αγώνες της εργατικής τάξης συνέβαλε στο ξέσπασμα μεγάλων απεργιακών κινητοποιήσεων μέσα στο 1921. Η μικρασιατική καταστροφή το 1922 όξυνε ακόμη πιο πολύ την κατάσταση του λαού, και συνέβαλε στη, με μεγαλύτερη ένταση, ανάπτυξη των απεργιών. Η κυβέρνηση, για να αντιμετωπίσει την κατάσταση, εξαπέλυσε διώξεις, στρατοδικεία, ενάντια στα στελέχη του ΣΕΚΕ (Κ) και τον "Ριζοσπάστη", που συνέβαλε αποφασιστικά στην ιδεολογικοπολιτική διαφώτιση και προπαγάνδα της πολιτικής του Κόμματος στην εργατική τάξη και στην ανάπτυξη της ταξικής πάλης. Δημιουργήθηκαν αντίξοες συνθήκες για τη δράση του Κόμματος, γεγονός το οποίο γέννησε αντιλήψεις περί αναδίπλωσης της επαναστατικής ταχτικής και δράσης του, έτσι ώστε να υπάρξει μια μακρά περίοδος νομιμότητας, ενώ ταυτόχρονα υπήρχαν και απόψεις για υπερεπαναστατική δράση. Η διαπάλη αποτέλεσε αντικείμενο στην πρώτη Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του Κόμματος στις 6 (19) Φλεβάρη του 1922 που κατέληξε ότι το ΣΕΚΕ (Κ) "παραμένει πάντοτε το Κόμμα κατ' ουσίαν της εργατικής τάξεως" και ότι ένα από τα σπουδαιότερα καθήκοντά του είναι η κατάκτησις της πλειοψηφίας της εργατικής τάξεως". Αλλά, μπροστά στις δυσκολίες που δημιουργούσαν οι διώξεις, αποφασίστηκε ότι "το Κόμμα διατρέχον ακόμη περίοδον οργανώσεως έχει ανάγκην μακράς νομίμου υπάρξεως". Στην ουσία το Κόμμα οδηγούνταν σε παραίτηση από την επαναστατική πάλη. Βεβαίως, τα προβλήματα που δημιούργησε η διαπάλη και η λαθεμένη απόφαση για το ίδιο το Κόμμα δεν μπορούσαν να λυθούν στη συνέχεια ούτε από το Εκτακτο Συνέδριο στις 20 - 31 Οκτώβρη, (2 - 13 Νοέμβρη) του 1922, που δεν άλλαξε την απόφαση της Συνδιάσκεψης, σχετικά με την ανάγκη μακράς περιόδου νόμιμης δράσης. Παρ' όλα αυτά σ' αυτό το χρονικό διάστημα το Κόμμα ασχολήθηκε ενεργά με την οργάνωση της πάλης για τη βελτίωση της θέσης των λαϊκών μαζών, τόσο της εργατικής τάξης, όσο και των αγροτών και των παλαιών πολεμιστών και των προσφύγων, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, επιβεβαιώνοντας ακόμη και με τις δυσκολίες, που το ίδιο αντιμετώπιζε, ότι το κόμμα της εργατικής τάξης φρόντιζε για την οργάνωση, την ενότητα και την πάλη του λαού για τα συμφέροντά του.

Με τη δική του συμβολή οργανώθηκαν το συλλαλητήριο των καπνεργατών της Καβάλας το Γενάρη του 1921, οι απεργίες των εργατών του Βόλου και των σιδηροδρομικών το Φλεβάρη του ίδιου χρόνου, τις μαχητικές διαδηλώσεις στη Θεσσαλονίκη, όπου εργάτες και στρατιώτες συναδελφώθηκαν, σε κινητοποίηση ενάντια στην αποστολή στρατού στη Μικρά Ασία, αλλά και στη μεγάλη απεργία της Ομοσπονδίας Ηλεκτρισμού το Νοέμβρη του 1921. Στα επόμενα χρόνια, οργανώθηκε το κίνημα για τη διανομή της γης, ενώ στην ιστορία έχει περάσει η κορυφαία γενική απεργία τον Αύγουστο του 1923, η οποία χτυπήθηκε, είχε νεκρούς, ανάμεσά τους και εργάτριες. Το Κόμμα, μέσα στις πιο αντίξοες συνθήκες, άνοιγε το δρόμο του λαϊκού αγώνα.

Σ. Λ.

Πηγή: "Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ", Τόμος 1ος

Συνεχίζεται