Τα κρούσματα βίας έχουν αυξηθεί, η βία βράζει στην κοινωνία μας άμεσα και έμμεσα, όσο το κοινωνικό σύστημα ωθεί στη ζούγκλα τις σχέσεις των ανθρώπων. Και είναι φυσικό το "μεγάλο ψάρι να τρώει το μικρό, όσο περισσότερο στην κοινωνία της ελεύθερης αγοράς αυτό που πρυτανεύει είναι το κέρδος. Θύματα της βίας και της εκμετάλλευσης, οι αδύναμοι κοινωνικά και οικονομικά και απ' αυτούς οι ακόμα πιο αδύναμοι, οι γυναίκες και τα παιδιά. "Ανοχή, χλιαρός κοινωνικός έλεγχος, είναι παράγοντες που επιτείνουν τα φαινόμενα βίας, ιδιαίτερα όταν προέρχονται από τους κοινωνικά και οικονομικά ισχυρούς". Αυτό τονίστηκε σε πρόσφατη εκδήλωση, που οργάνωσε ο Σύνδεσμος για τα Δικαιώματα της Γυναίκας για την 50ετηρίδα της Οικουμενικής Διακήρυξης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Τα εγκλήματα βίας έχουν τις αιτίες τους στο ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα. Ευθύνη για την έξαρσή τους φέρουν το κράτος, αλλά και τα ΜΜΕ, "που προβάλλουν συστηματικά πρότυπα και αξίες που γίνονται καθοριστικά για την εξέλιξη της κοινωνικής ζωής", όπως τονίστηκε. Μια πρόσφατη έρευνα που παρουσίασε η συντονίστρια της εκδήλωσης, κοινωνιολόγος Στέλλα Παπαμιχαήλ δείχνει την έξαρση της βίας στα τηλεοπτικά κανάλια. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από τις 20 - 25 Νοέμβρη από εκατό φοιτητές και φοιτήτριες, που εντόπισαν τις σκηνές βίας σε οχτώ τηλεοπτικούς σταθμούς, από τις 9 - 1 μετά τα μεσάνυχτα. Βία σε διάφορες μορφές: Από τη σεξουαλική παρενόχληση, την κακοποίηση και το βιασμό, την ψυχική και λεκτική κακοποίηση μέχρι την ανθρωποκτονία. Καταγράφηκαν 390 σκηνές τηλεοπτικής βίας και έγινε διασταύρωση των αποτελεσμάτων. Η συγκεκριμένη έρευνα κατανέμει την πίτα της τηλεοπτικής βίας κατά ...κανάλι: Το "Σταρ" κατέχει την πρώτη θέση με 32,1%. Στη δεύτερη σειρά έρχεται η ΕΤ-1 με 15,1%. Ακολουθούν ο "Αντέννα", ο "Σκάι", η ΝΕΤ, το "Νιου Τσάνελ" και το "Μέγκα".

Ορισμένες μορφές βίας στην τηλεόραση συνδέονται ιδιαίτερα με τις γυναίκες, όπως ο βιασμός, η απόπειρα βιασμού, ενώ όταν θύμα σεξουαλικής βίας ή παρενόχλησης είναι άνδρας ή εκπομπή έχει ...σατιρικό περιεχόμενο και διακωμωδεί το γεγονός.

Οι περιπτώσεις σωματικής σύγκρουσης και βίας αφορούν κατά κύριο λόγο τους άνδρες (ποσοστό 77,6%). Σ' ό,τι αφορά τις "λεπτές" μορφές βίας (λεκτική και ψυχική κακοποίηση), κατά 56% πλήττονται οι γυναίκες και κατά 43,8% οι άνδρες. Στις στενές διαπροσωπικές σχέσεις, οι γυναίκες είναι 83,4% των θυμάτων σωματικής κακοποίησης και εμφανίζονται να έχουν μια υποτακτική σχέση, να δείχνουν ανοχή και κατανόηση στη συμπεριφορά των ανδρών. Αντίθετα, εκείνοι παρουσιάζονται να έχουν κοινωνική εξουσία και ανωτερότητα!

"Τα τηλεοπτικά πρότυπα επιδρούν στην κοινωνική συμπεριφορά, τόνισε η Στέλλα Παπαμιχαήλ, και αναπαράγουν τα κοινωνικά στερεότυπα, διογκώνουν και αλλοιώνουν την πραγματικότητα, ενισχύουν τις βίαιες κοινωνικές συμπεριφορές. Ετσι δεχόμαστε το μύθο σαν πραγματικότητα και το ψέμα σαν αλήθεια. Κι όμως, τα ΜΜΕ θα μπορούσαν να συμβάλουν καθοριστικά στο σεβασμό προς το συνάνθρωπο και να οργανώνουν συζητήσεις που θα αφορούν το γυναικείο ζήτημα - όπως θέματα εργασίας, επαγγέλματος, σχέσεις των δύο φύλων κ.ά. Καθοριστική επίσης θα μπορούσε να είναι η συμβολή του Ραδιοτηλεοπτικού Συμβουλίου, που θα πρέπει να ελέγχει τη βία που προβάλλεται στα κανάλια.

Οπως φάνηκε από τη συζήτηση, τα φαινόμενα βίας ενάντια στις γυναίκες αφορούν περισσότερο όσες δεν είναι οικονομικά ανεξάρτητες, γιατί αυτές αναγκάζονται, ιδίως όταν είναι μητέρες, να ανέχονται, όταν υπάρχει, την οικογενειακή βία, αφού δεν μπορούν να φύγουν από το σπίτι.

"Πώς όμως θα εξασφαλιστούν οικονομικά οι γυναίκες; Πού θα βρουν δουλιά, όταν η ανεργία βράζει και δεν επιτρέπει την οικονομική ανεξαρτησία:", έθεσε το ερώτημα η Κ. Πασαλιμανιώτη, από την Ομοσπονδία Γυναικών Ελλάδας - για να επισημαίνει ότι χρειάζεται και κοινωνική υποδομή για τα κακοποιημένα άτομα.Ο καθηγητής Εγκληματολογίας του Παντείου Αντώνης Μαγγάνας επισήμανε μια επικίνδυνη τάση: Την προσπάθεια εξήγησης της γυναικείας συμπεριφοράς μέσω συνδρόμων. "Πρόκειται, είπε, για το σύνδρομο της ανεξαρτησίας. Για μια ακόμα φορά φταίει η γυναίκα, της οποίας η συμπεριφορά "παθολογικοποιείται" και ορίζεται από τους ειδικούς (ψυχιάτρους και ψυχολόγους) ως μια μορφή ψυχικής ασθένειας. Ομως, η βία κατά των γυναικών δε λύνεται με την προσφυγή σε φάρμακα και ψυχοθεραπείες...".

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:

Αλίκη ΞΕΝΟΥ - ΒΕΝΑΡΔΟΥ

Τα αποτελέσματα της πρώτης έρευνας για τη θέση της Ελληνίδας δημοσιογράφου ανακοίνωσε πρόσφατα, σε συνέντευξη Τύπου, το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ελληνίδων Δημοσιογράφων (ΕΔΕΔ).

Τα αποτελέσματα της έρευνας, αλλά και η συζήτηση που ακολούθησε την παρουσίασή της, δείχνουν ότι η κατάσταση της γυναίκας δημοσιογράφου δεν είναι καθόλου προνομιούχα, όσο μερικοί θέλουν να την εμφανίζουν - ή ακόμα και πιστεύουν - αγνοώντας την πραγματικότητα, που αφορά την πλειοψηφία. Ιδιαίτερα προβλήματα αντιμετωπίζουν οι νέες, και οι νέοι, στον επαγγελματικό αυτό χώρο, όπου συχνά μεταβάλλονται σε πνευματικό προλεταριάτο.

Σύμφωνα, λοιπόν, με τα αποτελέσματα της έρευνας, οι γυναίκες δημοσιογράφοι δε συνδικαλίζονται (μόνο το 50,8% είναι μέλος κάποιου σωματείου Τύπου, ενώ το 33,2% δεν είναι μέλος κανενός σωματείου). Πολλές είναι ανασφάλιστες. (Μόνο το 69,4% έχουν ασφάλιση σε κάποιο Ταμείο, ενώ το 61,8% δε συμμετέχει σε συνδικαλιστικές δραστηριότητες). Κακή ενημέρωση, έλλειψη ήθους, διαπλεκόμενα συμφέροντα ωθούν τα 87,9% των γυναικών δημοσιογράφων να δηλώσει πως η δημοσιογραφία δεν εκπληρώνει τον προορισμό της. Ενα μεγάλο ποσοστό γυναικών δημοσιογράφων, δε, θεωρούν ξεπερασμένο τον προβληματισμό γύρω από την ισότητα των δύο φύλων. Πιστεύουν, όμως, ότι θα πρέπει να ...εκσυγχρονιστεί.

Τα αποτελέσματα της έρευνας επεξεργάστηκε το Ινστιτούτο Οπτικοακουστικών Μέσων. Ομως, η πραγματικότητα δεν αποτυπώνεται μόνο στα στατιστικά στοιχεία:

Στη διάρκεια της παρουσίασης, τέθηκε το ζήτημα τι γίνονται όλα αυτά τα αγόρια και κυρίως τα κορίτσια που αποτελούν την πλειοψηφία των νέων που φοιτούν στις πανεπιστημιακές Σχολές Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ. Οπως φαίνεται, υπάρχει μεγάλο πρόβλημα να βρουν δουλιά. Η ανεργία, αλλά και η υπερεκμετάλλευση και η έλλειψη επαγγελματικής κατοχύρωσης φάνηκε ότι είναι τα καυτά προβλήματα των νέων δημοσιογράφων σήμερα, όταν μετά τις ομιλίες των "ειδικών" πήρε το λόγο μια νέα δημοσιογράφος: Διεκτραγώδησε την κατάσταση που επικρατεί και ωθεί πολλούς να εγκαταλείψουν το επάγγελμα ή να γίνονται ένα πραγματικό πνευματικό προλεταριάτο: "Μάστιγα, είπε, έχει γίνει η εργασία με δελτίο παροχής υπηρεσιών - το λεγόμενο μπλοκάκι - η μερική απασχόληση, τα μαύρα λεφτά έστω και χωρίς μπλοκάκι, λ.χ., πενήντα χιλιάδες δραχμές το μήνα, η εκμετάλλευση ακόμα και περισσότερο έμπειρων και όχι μόνο πρωτόπειρων δημοσιογράφων. Η καταστρατήγηση διατάξεων του Εργατικού Δικαίου δίνει και παίρνει, ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης από τους μελλοντικούς εργοδότες προς τις υποψήφιες εργαζόμενες".

Πραγματικά, η κατάσταση για τους νέους είναι συχνά τραγική. Ενα μεγάλο ποσοστό παραμένει για χρόνια χωρίς ασφάλιση, ενώ οι περισσότεροι -ες ασφαλίζονται στο ΙΚΑ ή στο ΤΕΒΕ! Οι εργοδότες τούς "ξεζουμίζουν" στη δουλιά, βάζοντάς τους να τρέχουν ακατάπαυστα και να κάνουν τη "χοντρή δουλιά", χωρίς συχνά να τους καθοδηγούν όπως πρέπει. Πολλοί διώχνονται, για να προσληφθούν άλλοι, που θα σκοτώνονται στη δουλιά για να έχουν ύστερα από λίγους μήνες την ίδια τύχη. Και αυτό γίνεται συστηματικά, άσχετα από τις ικανότητες και τις επιδόσεις του υποψηφίου δημοσιογράφοι... Αλλά και στις περιπτώσεις που εργάζονται με μερική απασχόληση υπάρχει ισοπέδωση, νέοι δημοσιογράφοι με πτυχία και ικανότητες πληρώνονται το ίδιο με άλλους, που δεν έχουν τελειώσει παρά μόνο το λύκειο και δεν έχουν καμιά ειδίκευση... Και εδώ, όπως και σε άλλους χώρους όπου εφαρμόζεται η μερική απασχόληση, αυτό σημαίνει ότι γίνεται δουλιά με εξευτελιστική αμοιβή, ενώ ο εργαζόμενος θα αμειβόταν πολύ περισσότερο αν δούλευε με πλήρη δικαιώματα - μισθολόγιο κλπ. Οι εργοδότες προτιμούν να προσλάβουν δύο νέους τελείως πρωτόπειρους για να "τρέχουν", παρά μια νέα 30 χρόνων με προϋπηρεσία και ικανότητες, γιατί θα πρέπει να την πληρώσουν σύμφωνα με τις συλλογικές συμβάσεις...

Μερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις που σταχυολογήσαμε, μιλώντας με συναδέλφους όλων των ηλικιών, αλλά αναφέρονται κυρίως στις νέες δημοσιογράφους:

Υποψήφια ζητά δουλιά: Ο ενδιαφερόμενος εργοδότης τη ρωτά για στοιχεία του βιογραφικού της από το τηλέφωνο, μένει ευχαριστημένος και της ανακοινώνει ότι ...προσλαμβάνεται. Η κοπέλα μένει έκπληκτη, αφού δεν έχουν ακόμα συναντηθεί. Κάτι πάει να ψελλίσει για αμοιβή, αλλά ο εργοδότης την... αποστομώνει: "Ποιο οικονομικό, θέλεις και λεφτά;".

Αλλες, στην αναζήτηση για δουλιά, υφίστανται ανάκριση, αν είναι παντρεμένες, αν έχουν σκοπό να αποκτήσουν γρήγορα παιδιά, ακόμα και... αν έχουν κάποιο δεσμό. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση μιας κοπέλας, που ο υποψήφιος εργοδότης την πήρε στο τηλέφωνο για να ζητήσει διευκρινιστικά στοιχεία για το βιογραφικό της. Το ακουστικό σήκωσε το αγόρι της και η ίδια αναγκάστηκε να απαντήσει, στην ερώτηση "Ποιος είναι αυτός;", "ο αδελφός μου"!

Μια άλλη όταν πήγε να συζητήσει με τον εργοδότη εκείνος κλείδωσε την πόρτα. Δεν έβαλε τις φωνές για να μην τον αγριέψει και έχει άσχημα ξεμπερδέματα.

Μεγάλες εφημερίδες βγάζουν την κυριακάτικη έκδοσή τους, στηριζόμενες κυρίως σε συνεργασίες για τις οποίες πληρώνουν τριάντα χιλιάδες δραχμές το κομμάτι, ανεξάρτητα από τη δουλιά του, της δημοσιογράφου, από τον αριθμό των σελίδων, ή την αξία του ρεπορτάζ...

Νέα κοπέλα δέχτηκε να κάνει σύμβαση έργου και να πληρώνεται εξακόσιες χιλιάδες δραχμές το χρόνο, δηλαδή πενήντα χιλιάδες δραχμές το μήνα. Σε συνέχεια όμως, αναγκαζόταν να πηγαίνει στην εφημερίδα και να εργάζεται καθημερινά πάνω από οχτάωρο. Από την Επιθεώρηση Εργασίας την πληροφόρησαν ότι πρόκειται για καταστρατήγηση της εργατικής νομοθεσίας και αν πάει στα δικαστήρια και αποδείξει ότι εργαζόταν με αυτούς τους όρους δικαιούται να διεκδικήσει τρία εκατομμύρια. Η κοπέλα δεν προχώρησε: Την απείλησαν ότι αν κινήσει τις διαδικασίες θα πρέπει "να ξεχάσει τη δημοσιογραφία, γιατί δε θα μπορέσει να ξαναδουλέψει στην πιάτσα".

Μια κοπέλα με σύμβαση έργου σε τηλεοπτικό κανάλι και μεταπτυχιακές σπουδές και επαγγελματική εμπειρία δε συνέχισε "λόγω περικοπών", όπως της είπαν. Στη θέση της όμως προσέλαβαν άλλες δύο, χωρίς καμιά ειδίκευση, χωρίς γνώση της δουλιάς, δεν μπορούσαν καν να μοντάρουν ένα θέμα!

Γυναίκα εργοδότης απέλυσε συνάδελφό της, προφασιζόμενη ότι η κοπέλα δεν μπορούσε να τα βγάλει πέρα με τις απαιτήσεις της δουλιάς - αφού της είχε ζητήσει να κάνει εκτός από την επιμέλεια ύλης και ρεπορτάζ - δηλαδή διπλή δουλιά...

Το άλλοθι της εργοδότριας; Η κοπέλα είχε οικογένεια! Αν και νέα, η δημοσιογράφος παραμένει ως τώρα άνεργη...