Τ.Σ.Α. - ΤΣΑ ή ΤΣΑΜΙΚΟ για τους ανέργους

Η ειδική θεματική Ολομέλεια της ΓΣΕΕ για την ανεργία πέρασε πλέον στην ιστορία της καθημερινότητας. Αλλη μια είδηση. Με πολλά συμπεράσματα για το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα.

Τη βάση της συζήτησης αποτέλεσε ένα κείμενο της Γραμματείας Κοινωνικής Πολιτικής (ΓρΚΠ) της ΓΣΕΕ με τη συνδρομή του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ. Το κείμενο προκάλεσε περισσότερα ερωτήματα από αυτά που σκόπευσε να απαντήσει. Ερωτήματα, για το αν θα ισχύουν οι θέσεις του συνεδρίου της ΓΣΕΕ ή συνεχώς θα μετατοπίζονται με κατηφορίζοντα "ρεαλισμό" στις πλαγιές του "διαλόγου". Ερωτήματα για την κατεύθυνση που πρέπει να έχουν οι εκάστοτε αναγκαίοι εμπλουτισμοί των προτάσεων του συνδικαλιστικού κινήματος. Ερωτήματα, για τις ευθύνες της σταδιακής άντλησης "προτάσεων" του συνδικαλιστικού κινήματος από τις σελίδες της "Λευκής Βίβλου".

Ενα κείμενο, που όπως εξηγήθηκε από τον Στ. Λαιμό, υπεύθυνο της ΓρΚΠ, είχε τρεις βασικούς στόχους:

• Να καλύψει το κενό σύνδεσης των πολιτικών απασχόλησης με τις απαραίτητες μακροοικονομικές αναπτυξιακές πολιτικές.
• Να αποτελέσει τον "εναλλακτικό λόγο του συνδικαλιστικού κινήματος για την ανεργία", συμβάλλοντας με νέες συγκεκριμένες προτάσεις στο "διάλογο".
• Να εντοπίσει "νέες πηγές πόρων" και νέους θεσμούς εμπλοκής των εργαζομένων στην υλοποίηση των πολιτικών απασχόλησης.

Στο "στρατηγικό" μέρος της εισήγησης, ενώ δίνεται μια "αριθμητική" της διαπίστωσης των προβλημάτων, δεν ερμηνεύονται τα "μαθηματικά" των αιτιών της συνεχιζόμενης όξυνσης της ανεργίας. Εννοούμε, πρώτ' απ' όλα, τις πολιτικές υλοποίησης του Προγράμματος Σύγκλισης του Μάαστριχτ και της ΛΒ. Οι πολιτικές αυτές στην εισήγηση επικρίνονται σαν "δογματική εμμονή της εργοδοσίας" που απλά "επιτείνουν το πρόβλημα της ανεργίας" (σελ. 2).

θα περίμενε κανείς ότι μετά απ' αυτές τις - έστω μεσοβέζικες - διαπιστώσεις για τους μηχανισμούς όξυνσης της ανεργίας, οι συγγραφείς θα εστίαζαν τις "εναλλακτικές" στρατηγικές προτάσεις του συνδικαλιστικού κινήματος σε μία ολομέτωπη αντιμετώπιση των αιτιών όξυνσης της ανεργίας. Αντ' αυτού, γίνετε μια επίκληση των θέσεων της Συνομοσπονδίας των Ευρωπαϊκών Συνδικάτων, η οποία εξαντλεί τις "εναλλακτικές" πολιτικές του συνδικαλιστικού κινήματος "στην τόνωση της ζήτησης που μπορεί να βασιστεί κατ' αρχήν σε επενδύσεις υποδομών" (σελ. 3 - υπογρ. Β. Τ.) - δηλαδή, ό,τι προβλέπεται (άσχετα αν δεν πραγματοποιείται) στο "αναπτυξιακό" πλαίσιο της ΛΒ. Ακολουθεί η αόριστη αναφορά στην ανάγκη για επενδύσεις σε παραγωγικό εξοπλισμό,

Ανάμεσα στ' άλλα, οι συγγραφείς της εισήγησης ισχυρίζονται ότι "στα πλαίσια αυτού του προσανατολισμού" των επενδύσεων και της διαχείρισης των δημοσίων οικονομικών, είναι "δυνατή η βελτίωση των δημοσίων οικονομικών μέσω της αύξησης της φορολογίας" (σελ.3), αφήνοντας μετέωρο και το ερώτημα για το ποιον εννοούν να κληθεί να φορολογηθεί ακόμη περισσότερο.

Μάταια θα αναζητήσει ο αναγνώστης τις μέχρι πρόσφατες θέσεις του συνδικαλιστικού κινήματος με στρατηγικό χαρακτήρα. Για παράδειγμα, τη σχετική εναντίωση της ΓΣΕΕ τόσο στο Πρόγραμμα Σύγκλισης όσο και στη ΛΒ. Για παράδειγμα για τις ιδιωτικοποιήσεις σαν τον πρόσθετο μηχανισμό γενικότερης υπονόμευσης της βιομηχανικής βάσης της ανάπτυξης και της όξυνσης της ανεργίας.

Τέλος, για την ιστορία, είναι αδύνατη η σύγκριση της εισήγησης με παλιότερες θεματικές ενασχολήσεις του συνδικαλιστικού κινήματος με το πρόβλημα της ανεργίας, για παράδειγμα εκείνες της δεκαετίας του '80. Τα δημοσιευμένα υλικά παλαιότερων συζητήσεων για την απασχόληση και την ανάπτυξη δείχνουν τόσο την ιστορική ασυνέχεια, όσο και τη στροφή.

Εχει όμως τη σημασία του ο τρόπος που οι συγγραφείς της εισήγησης συνδέουν τη μακροοικονομική αναπτυξιακή πολιτική με την πολιτική για την ανεργία, το "γενικό στρατηγικό πλαίσιο" με τις συγκεκριμένες προτάσεις. Οταν έρχεται η σειρά των συγκεκριμένων μέτρων η εισήγηση ασχολείται κυρίως και σχεδόν κατά αποκλειστικότητα (αν εξαιρέσουμε κυρίως το 35ωρο) όχι με τους βασικούς τρόπους αντιμετώπισης της όξυνσης της ανεργίας, αλλά με το ζήτημα της αναποτελεσματικότητας των πολιτικών απασχόλησης. Και μάλιστα όχι με τους κεντρικούς άξονες που καθιστούν αναποτελεσματικές αυτές τις πολιτικές, αλλά με τους χαρακτηριζόμενους "επιπλέον λόγους". Ετσι όμως όλη η προβληματική του συνδικαλιστικού κινήματος έντεχνα εγκλωβίζεται σε πολιτικές των "επιπλέον λόγων" όξυνσης της ανεργίας. Και αντί να προσανατολίζεται στις αναγκαίες ολοκληρωμένες παρεμβάσεις περιορίζετε στα λεγόμενα "συμπληρωματικά προς τις βασικές διεκδικήσεις" (σελ. 9)

Στα πλαίσια της παραπάνω μεθοδολογίας, εντελώς "ξαφνικά", από το πουθενά της ανάλυσης της εισήγησης, χωρίς καμία διασύνδεση με τους στρατηγικούς στόχους, διατυπώνονται ξεκρέμαστες προτάσεις (που βγαίνουν έξω και από τα πλαίσια του τρίπτυχου των στρατηγικών στόχων που θέτουν οι ίδιοι οι συγγραφείς) τέτοιες όπως, να υιοθετήσει το συνδικαλιστικό κίνημα τις κυβερνητικές επιλογές για τα Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης (Τ.Σ.Α.). Είναι να αναρωτιέται κανείς σε τι χρησίμευσαν οι προηγούμενες συζητήσεις για να διαμορφωθούν οι θέσεις του συνδικαλιστικού κινήματος για τις προβληματικές περιοχές;

Από τα μέχρι τώρα αποτελέσματα της εφαρμογής των Τ.Σ.Α. στην Ευρώπη εξάγεται το συμπέρασμα ότι αποτελούν συγκεκριμενοποίηση της ΛΒ με τη μέθοδο της σταδιακής υλοποίησής της και με πρόσχημα την προσέλκυση επενδύσεων. Αποτελούν ζώνες ΛΒ.

Μετά από την έντονη καταγγελία του θεσμού των Τ.Σ.Α. από τους εκπροσώπους της ΕΣΑΚ, οι εισηγητές διαφοροποιήθηκαν (μόνο προφορικά), προσθέτοντας κάποιους όρους - προϋποθέσεις που θα μπορούσε να θέσει το συνδικαλιστικό κίνημα για την υλοποίηση των Τ.Σ.Α., και οι οποίες θα μπορούσαν να λειτουργήσουν σαν δικλείδες προοδευτικής ασφαλείας για τις προθέσεις της κυβέρνησης. Οι όροι - προϋποθέσεις αυτές όμως δεν τέθηκαν σε συζήτηση στην Ολομέλεια της ΓΣΕΕ. Απλώς αναφέρθηκε ότι οι "όροι" έχουν επεξεργαστεί από τη ΓρΚΠ με τη βοήθεια ομάδας του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ και ότι διακοινώθηκαν σε όσες από τις επιλεγμένες από την κυβέρνηση περιοχές για δημιουργία Τ.Σ.Α., εκδήλωσαν ενδιαφέρον! (π.χ. Βόλος).

Ανάλογη εκτίμηση διατυπώθηκε την ίδια μέρα, σε σχετικό άρθρο, από το συνδικαλιστικό στέλεχος του ΣΥΝ Α. Καλύβη ("Αυγή" 12/2/97), που ισχυρίζεται ότι τα Τ.Σ.Α. "ίσως να ανακουφίσουν τις προβληματικές περιοχές". Η εξήγηση που δίνετε για το "ίσως" είναι να μην αντιγράψουμε τις λογικές της εμπειρίας του αγγλικού "πειράματος" στο Νιούκαστλ, όπου πρωτοεμφανίστηκαν τα Τ.Σ.Α. Το κύριο ζήτημα ωστόσο δεν είναι να τροποποιήσουμε και να ελληνοποιήσουμε "δημιουργικά" τη νεοφιλελεύθερη εμπειρία στις δικές μας τοπικές συνθήκες, σύμφωνα με κάποιες προοδευτικότερες θέσεις, αλλά να αντιπαρατεθούμε συνολικά στη βασική γεννήτρια αυτών των "εμπειριών", που δεν είναι μόνο ο νεοφιλελευθερισμός.

Εντελώς ασύνδετα επίσης προκύπτουν και οι συγκεκριμένες προτάσεις της εισήγησης που αφορούν τη δημιουργία κατάλληλων υποδομών και θεσμών στήριξης των ανέργων. Αντί της ενδυνάμωσης του ΟΑΕΔ, αντί της αναζήτησης των τρόπων οργάνωσης και κινητοποίησης των ανέργων και των ξένων εργατών, προτείνετε να συζητάμε πώς θα πρωτοστατήσει η ΓΣΕΕ στη δημιουργία Κέντρων Υποστήριξης των Ανέργων, δηλαδή κέντρων ψυχολογικού κατευνασμού, σύγχρονων μορφών ρουσφετιού, πρόσθετων βαλβίδων διαφυγής της κοινωνικής αγανάκτησης.

Εντελώς ασύνδετα επίσης προκύπτει και η πρόταση της εισήγησης για προώθηση των πολιτικών δημιουργίας θέσεων εργασίας σε τομείς που μόνο η υψηλή ευρηματικότητα της ΛΒ μπόρεσε και εντόπισε σαν τη μεγάλη λύση του προβλήματος της ανεργίας. Δηλαδή οι οικιακές υπηρεσίες σε ηλικιωμένους κλπ. Μάλιστα ο Στ. Λαιμός φέρετε να είναι παραπονούμενος για την ακαμψία της ΕΣΑΚ, που δεν εννοεί να κατανοήσει ότι η βάση αυτών των τομέων είναι οι υπαρκτές κοινωνικές ανάγκες του πληθυσμού σε υπηρεσίες. Μόνο που τυχαίνει σχεδόν όλοι αυτοί οι τομείς - σωτήρες της απασχόλησης, να είναι τα σκουπίδια της απόσυρσης της κοινωνικής πολιτικής. Ετσι "με ένα σμπάρο δύο τρυγόνια". Τις σωριασμένες κοινωνικές ανάγκες στα ερείπια που αφήνει ο νεοφιλελεύθερος πόλεμος κατά της κοινωνικής πολιτικής, έρχεται η "προοδευτική" σοσιαλφιλελεύθερη ευρηματικότητα να τις καλύψει. Μάλιστα οι εισηγητές προχώρησαν και λίγο παραπέρα το θέμα της ευρηματικότητας, προτείνοντας να χρησιμοποιηθούν οι πόροι του ΟΑΕΔ και οι πόροι των πρόσφατων, πρόσθετων εισφορών των εργαζομένων (οι λεγόμενες εισφορές αλληλεγγύης - ΛΑΕΚ)! Ετσι, οι εργαζόμενοι καλούνται από το συνδικαλιστικό κίνημα ακόμη και να χρηματοδοτήσουν την υλοποίηση της ΛΒ, να στηρίξουν με πρόσθετους ίδιους πόρους τη "φιλανθρωπικές" διαθέσεις της.

Μαζί με τα καινούρια χαρακτηριστικά αγωνιστικότητας και ενότητας που αποκτούν οι εργατικοί και οι ευρύτεροι λαϊκοί αγώνες σε όλη την Ευρώπη, παρατηρούμε κάποιους χαμαιλεοντισμούς στον περιβόητο "κοινωνικό διάλογο". Οι τακτικές της αβρότητας αποσύρονται. Αναδύονται τα συστατικά υλικά του κυνισμού και της αδιαλλαξίας. Ολο το σκηνικό φαίνεται να διέπεται από μία απλούστατη βασική αρχή κατανόησης του "διαλόγου".

Η πρώτη κυβερνητική αρχή λέει απλά, ότι οι "προτάσεις", που είναι αποδεκτές για συζήτηση είναι μόνο εκείνες που είναι "μέσα" στα πλαίσια της πολιτικής της, όταν δηλαδή είναι "in" - προτάσεις.

Αλλά και όταν υπάρχουν "in" - προτάσεις, πάλι επιστρατεύετε ο γνωστός διάλογος της κολοκυθιάς. Οταν δε οι "συνομιλητές" της κυβέρνησης αρνούνται να φτάσουν το "ρεαλισμό" τους μέχρι το χαρακίρι, τότε οι "προτάσεις" της κυβέρνησης αλλάζουν τόπο και μεταφέρονται από τους διαδρόμους των "διαλόγων" στους δρόμους της αλαζονείας με κατασταλτικούς μονολόγους.

Γι' αυτό και θα πρέπει να συμφωνήσουμε με την κεντρική εισήγηση της Γρ. ΚΠ, που αναφέρεται στη σημερινή πρόκληση των "ουσιαστικών δημοκρατικών δομών διακυβέρνησης". Πράγματι, στις μέρες μας ο αυταρχισμός και η κρατική βία καταστολής έχουν πολιτογραφηθεί στην επίκαιρη καθημερινότητα, και άρχισαν να αγκαλιάζουν όλη την Ευρώπη.

Σκεφτόμουν το νέο άνεργο της Κοζάνης και της Θήβας, τον μακροχρόνια άνεργο της Β. Εύβοιας και του Βόλου, την άνεργη γυναίκα της Πάτρας, τον πτυχιούχο μισοεργαζόμενο της Δ. Αττικής. Σκεφτόμουν που τους ετοιμάζουν να τους χορέψουν στο ταψί της ΛΒ με τα επτά - αρχικά προβλεπόμενα - Τ.Σ.Α. - τσα και με άλλους "ελαστικούς" ρυθμούς. Σκεφτόμουν ότι σίγουρα... έχει ο "θεός της ελαστικότητας" για όλη την Ελλάδα στη συνέχεια... Σκεφτόμουν το "πόσο εύκολο" είναι "να βρεθούν" και νομ - "άρχες" (σαν τον Π. Σκοτινιώτη του ΣΥΝ στη Μαγνησία) για να διευθύνουν τα μπαλέτα της "ελαστικότητας". Σκεφτόμουν... και μου ήρθε στο νου η πολύτιμη εμπειρία του λεβέντικου τσάμικου των αγροτών της Θεσσαλίας. Και τέτοιες λεβέντικες ταξικές προτάσεις για τους ανέργους υπήρξαν από την ΕΣΑΚ.

Τελικά είναι θέμα επιλογής. Το πραγματικό δίλημμα είναι απλό:

Μουσική δωματίων διαλόγου ή ροκ, για τους ανέργους;

Βασίλης ΤΑΚΟΥΔΗΣ