"Υγιεινή και Ασφάλεια στην Εργασία". Για το θέμα αυτό έχουν σπαταληθεί τόνοι... φαιάς ουσίας. Μελέτες, άρθρα και εισηγήσεις έχουν γραφτεί και είναι πλέον κοινή ομολογία ότι οι επαγγελματικές ασθένειες θερίζουν και ότι τα μέτρα για την υγιεινή κι ασφάλεια στους χώρους δουλιάς είναι από ελλιπή έως ανύπαρκτα. Ωστόσο, δεν έχει γίνει κανένα βήμα στην κατεύθυνση εφαρμογής στοιχειωδών μέτρων για την υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων.

Αυτό, εξάλλου, ομολογούσε και ο Διοικητής του ΙΚΑ Γ. Σολωμός σε επιστολή του πριν τέσσερα χρόνια προς τον τότε υπουργό Υγείας: "Δεν έχει γίνει τίποτα στον τομέα των επαγγελματικών παθήσεων. Μια προσπάθεια που έγινε πριν από χρόνια με την ίδρυση του Κέντρου Διάγνωσης και Ιατρικής της Εργασίας του ΙΚΑ, εγκαταλείφθηκε και σήμερα βρισκόμαστε σε κατάσταση ντροπής για τη χώρα μας". Και καταλήγει στην επιστολή του τονίζοντας: "Πρέπει κάτι να γίνει".

Τι γίνεται, όμως, σε χώρους που εργάζονται κατά πλειοψηφία γυναίκες, μια και αυτές παρουσιάζουν ιδιαιτερότητες σε σχέση με τους άντρες, εξαιτίας της φυσιολογίας τους (εγκυμοσύνες, πιο ευαίσθητοι οργανισμοί κλπ.); Ο Χρ. Χατζής γιατρός εργασίας, μιλάει σχετικά στο "Ρ": "Επικρατεί η ίδια κατάσταση, ούτε ένας γιατρός εργασίας σε χώρους, όπως τα νοσοκομεία για παράδειγμα, όπου η πλειοψηφία των εργαζόμενων είναι γυναίκες και αντιμετωπίζουν εναλλασσόμενες βάρδιες, νυχτερινά ωράρια, νέες τεχνολογίες, ορθοστασία, σήκωμα βαρών κ.ά. Αυτές οι εργαζόμενες πολύ συχνά αντιμετωπίζουν μυοσκελετικές διαταραχές, διατρέχουν κινδύνους να προσβληθούν από ηπατίτιδα Β, από άλλα μικρόβια, ιώσεις κλπ. Ενα παράδειγμα για να γίνουμε πιο κατανοητοί. Μια εργαζόμενη σε νοσοκομείο, η οποία είναι έγκυος και δεν το ξέρει ή το ξέρει, αλλά πρέπει να έρθει σε επαφή με κάποιον που πάσχει από ερυθρά, διατρέχει σοβαρότατο κίνδυνο να κολλήσει την αρρώστια που είναι τρομερά επικίνδυνη για τις έγκυες. Δεν είναι δυνατόν οι έγκυες να δουλεύουν με εναλλασσόμενα ωράρια, νύχτα, ή να έρχονται σε επαφή με βιολογικούς παράγοντες ασύμβατους με την ολοκλήρωση της εγκυμοσύνης τους. Επίσης, το στρες και η υπερκόπωση που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες μια και είναι αυτές που πρέπει να νοιαστούν και για το σπίτι και για τα παιδιά, δημιουργούν διαταραχές στον ύπνο, νευροψυχικές διαταραχές, κατάθλιψη, ενώ συμβάλλουν και στην αύξηση του κινδύνου καρδιαγγειακών παθήσεων και κυρίως υπέρταση".

Ο Χρ. Χατζής καταλήγει προτείνοντας για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης: "Να αναπτυχθούν υποδομές στα πλαίσια του δημόσιου υγειονομικού συστήματος, για την κάλυψη των αναγκών που έχουν να κάνουν με την υγεία των εργαζομένων. Συγκεκριμένα, όλοι συμφωνούν ότι στο νοσοκομείο του Θριάσιου θα πρέπει να δημιουργηθεί τομέας ιατρικής της εργασίας, για να λειτουργεί και ως σημείο αναφοράς. Να στελεχωθούν τα Κέντρα Υγείας τουλάχιστον στις βιομηχανικές περιοχές, όπως προβλέπει και ο νόμος, με γιατρούς εργασίας. Να ενεργοποιηθούν άρθρα σε κανονισμούς νοσοκομείων για ανάπτυξη τμημάτων επαγγελματικών παθήσεων, τέτοιο άρθρο υπάρχει στον κανονισμό του νοσοκομείου "Σωτηρία" και δεν έχει ενεργοποιηθεί. Δημιουργία επιστημονικού προσωπικού. Σήμερα να σημειώσουμε ότι σε καμία ιατρική σχολή στη χώρα μας δεν υπάρχει ούτε μια θέση λέκτορα σε γιατρό εργασίας. Το συνδικαλιστικό κίνημα, με τη συμμετοχή των γυναικών, να διεκδικήσει εφαρμογή στην πράξη των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει η πολιτεία. Δεν πρέπει να ανέχεται να παραμένει αυτή η κατάσταση, η υποβάθμιση που αγγίζει τη ζωή των εργαζόμενων".

Σε χώρους όπου η λέξη "υγιεινή" αλλά και αυτή της "ασφάλειας" είναι ιερές και αποτελούν το "άλφα και το ωμέγα" για τη λειτουργία τους, σ' αυτούς τους χώρους, στα δημόσια νοσοκομεία, οι εργαζόμενες γυναίκες που αποτελούν και τη συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων, αντιμετωπίζουν σοβαρότατα προβλήματα με την υγιεινή κι ασφάλεια στην εργασία τους. Δύο γυναίκες, β' νοσηλεύτριες και συνδικαλίστριες στον κλάδο, μας μίλησαν γι' αυτά τα προβλήματα.

Η Κατερίνα Καλαρουτάκου και η Γεωργία Ηλιοπούλου - Ξένου,μέλη της διοίκησης του Συλλόγου Νοσηλευτικού Προσωπικού Κρατικών Ιδρυμάτων Αθήνας - Πειραιά και του Συλλόγου Εργαζομένων στο Κρατικό Νοσοκομείο Νίκαιας αντίστοιχα, μιλάνε για τους τεράστιους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι στα νοσοκομεία.

Τα λόγια της Κατερίνας δε χρειάζονται σχολιασμούς: "Τι να σας πρωτοπώ; Να πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά, γιατί τα προβλήματα είναι πολλά. Εχουμε να αντιμετωπίσουμε ιδιαίτερα ωράρια, καθώς και βάρδιες που αλλάζουν κάθε μέρα, πρωί - απόγευμα - νύχτα. Μπορεί σήμερα να εργάζομαι πρωί και την επόμενη μέρα βράδυ. Εργαζόμαστε αργίες, όπως Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά και Κυριακές. Αυτά τα ωράρια είναι κατανοητό ότι μας απομονώνουν από την οικογένεια, την κοινωνία, τους φίλους μας".

Τη ρωτάμε για τις συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας και μας απαντά με ένα ειρωνικό χαμόγελο: "Εγκυες εργάζονται με αυτές τις βάρδιες που σε σκοτώνουν, αφήνεται στην καλή θέληση της προϊστάμενης και στην αλληλεγγύη των άλλων εργαζόμενων να μη δουλέψει νύχτα, να μην σηκώσει βάρη και να μην έρθει σε επαφή με επικίνδυνα μικρόβια κ.ά. Αλλά και για όσες δεν είναι έγκυες, η επαφή με τοξικές ουσίες, οι ακτινοβολίες, δημιουργούν προβλήματα υγείας, αφού δεν υπάρχουν μέτρα για την προστασία μας. Η πίεση να τα κάνουμε όλα και να τα κάνουμε καλά, η έγνοια του σπιτιού και των παιδιών, δημιουργεί κακό προηγούμενο για την υγεία μας. Εμείς φροντίζουμε για την υγεία των άλλων και για τη δική μας δε φροντίζει κανείς".

Τη διακόπτει η Γεωργία για να επισημάνει ότι όλα αυτά δεν αφορούν μόνο τις νοσηλεύτριες αλλά και τις γιατρίνες, καθαρίστριες, τεχνολόγους, διοικητικούς υπαλλήλους, τραπεζοκόμους και τις πλύστρες, το σύνολο δηλαδή των γυναικών που εργάζονται στα νοσοκομεία. "Εκτός αυτών - συνεχίζει η Γεωργία - εκτιθόμαστε και σε επικίνδυνες αρρώστιες, όπως ηπατίτιδα Β' και φυματίωση. Καταλαβαίνετε ότι όταν κάνεις την ένεση στον άρρωστο από ηπατίτιδα και έχεις ξενυχτήσει επειδή η βάρδια σου ήταν νυχτερινή, όταν είσαι τρομερά κουρασμένη, είναι πολύ εύκολο να πληγωθείς με την ένεση. Οταν έρχεσαι πρόσωπο με πρόσωπο με τον άρρωστο που πάσχει από φυματίωση ο κίνδυνος είναι μεγάλος".

Η Γεωργία συνεχίζει λέγοντας ότι εκτός απ' αυτούς τους κινδύνους, στην υγεία των εργαζόμενων γυναικών στα νοσοκομεία παίζει σημαντικό ρόλο και η καθημερινή επαφή με τον ανθρώπινο πόνο, όπως επισημαίνει: "Το ότι ερχόμαστε καθημερινά σε επαφή με τον ανθρώπινο πόνο - όπως και να το κάνεις δεν είναι εύκολο να πεθαίνει άνθρωπος στα χέρια σου - επιβαρύνει την ήδη άσχημη ψυχολογική μας κατάσταση. Ολα αυτά στον χώρο δουλιάς και ακόμα το άγχος για το πού θα αφήσεις τα παιδιά σου αφού δεν υπάρχουν παιδικοί σταθμοί, πώς θα γυρίσεις στο σπίτι σου όταν σχολάς στις 11 το βράδυ, η εντατικοποίηση που προκύπτει από την τραγική έλλειψη του προσωπικού, μας φέρνουν σε απελπιστική κατάσταση, ψυχολογικά και σωματικά".

"Πολλές φορές - παίρνει το λόγο η Κατερίνα - γυρνάμε στο σπίτι και δεν έχουμε κουράγιο να κάνουμε κάποιες στοιχειώδεις δουλιές του σπιτιού. Να σας αναφέρω αναλυτικά ένα παράδειγμα για να καταλάβετε: Οταν είμαστε απόγευμα και σχολάμε στις 11 το βράδυ, την άλλη μέρα είμαστε πρωί και πιάνουμε δουλιά στις 7, σχολάμε στις 2 το μεσημέρι και ξαναδουλεύουμε στις 11 το βράδυ νύχτα, πείτε μου εσείς πώς να προσαρμόσουμε το χρόνο μας, πώς να μοιράσουμε τις ανάγκες μας. Δεν είναι μια εύκολη δουλιά, η κούραση είναι τρομερή, πολλοί νοσηλευτές έχουν πρόβλημα με δισκοπάθειες, μυοσκελετικά προβλήματα, έχουμε ίσως το μεγαλύτερο ποσοστό σε αποβολές, ενώ πολλές είναι οι συναδέλφισσες που δεν μπορούν να κάνουν παιδί, είτε οι λόγοι είναι ψυχολογικοί είτε είναι σωματικά προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί μετά από την έκθεση σε κάποιες ουσίες".

Η Γεωργία συμπληρώνει ότι οι εργαζόμενες στα νοσοκομεία "μετά από κάποια χρόνια προϋπηρεσίας αντιμετωπίζουν και προβλήματα που έχουν να κάνουν με γαστρεντερίτιδες, οσφυαλγίες και θρομβοφλεβίτιδες καθώς και αγγειακά προβλήματα, που τις αναγκάζουν από μικρή ηλικία να φοράνε ειδικά καλσόν για τα πόδια". Ολη αυτή η πίεση και το άγχος έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη νευρική κατάσταση των γυναικών, όπως σημειώνει η Γεωργία: "Η ψυχική φθορά είναι μεγάλη, όλη αυτή η κούραση, ο πόνος με τον οποίο έρχεσαι αντιμέτωπη, κάνουν τα νεύρα μας ρετάλια και μεταφέρονται στο σπίτι, ξεσπάνε στα παιδιά, στους φίλους και σιγά σιγά χωρίς να το καταλαβαίνουμε απομονωνόμαστε από τους πάντες και τα πάντα. Εκτός αυτού, η νοσηλεύτρια είναι αυτή που πληρώνει τα κενά της πολιτικής των κυβερνήσεων. Θα δεχτούμε τα παράπονα των ασθενών, που είναι μεν βάσιμα αλλά δε φταίμε εμείς για τα όσα λείπουν ή δε γίνονται καλά στα νοσοκομεία".

"Πόσο πιο εύκολα θα ήταν τα πράγματα - αναρωτιέται η Κατερίνα - αν υπήρχε πρόνοια από το κράτος για τις εργαζόμενες γυναίκες. Αν είχαμε παιδικούς σταθμούς να αφήσουμε τα παιδιά μας. Αν στο χώρο δουλιάς λαμβάνονταν όλα εκείνα τα μέτρα για την προστασία μας, για να μην εκτιθόμαστε σε επικίνδυνες ουσίες και ακτινοβολίες. Αν δεν υπήρχε η εντατικοποίηση και προσλαμβάνονταν προσωπικό για την κάλυψη των αναγκών. Αν παίρνονταν μέτρα για την προστασία της μητρότητας".

"Ολα αυτά - καταλήγει - μπορούν και πρέπει να γίνουν. Με τη μόνη προϋπόθεση οι γυναίκες συσπειρωμένες να διεκδικήσουμε τα δικαιώματά μας, στη ζωή, τη δουλιά, την κοινωνία".

Στα πλαίσια της δίμηνης πολιτικής εξόρμησης της ΚΟΑ για τις γυναίκες, ο "Ρ" παρουσιάζει σήμερα την κατάσταση που επικρατεί στους χώρους δουλιάς, που στην πλειοψηφία τους απασχολούν γυναίκες εργαζόμενες, καθώς και τις συνθήκες εργασίας και τα προβλήματα που δημιουργούν στην υγεία και την ασφάλειά τους. Η απαράδεκτη έλλειψη μέτρων προστασίας εκθέτει σε καθημερινούς κινδύνους τις εργαζόμενες, αναδεικνύοντας σε ένα ακόμη ευαίσθητο τομέα τις τεράστιες ευθύνες των κυβερνήσεων και την απάνθρωπη εργοδοτική αντιμετώπιση.