Το 1944 υποβλήθηκε στη Γραμματεία Παιδείας της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) - δηλαδή στο υπουργείο Παιδείας της κυβέρνησης του βουνού - το "Σχέδιο μιας Λαϊκής Παιδείας", εμπνευστής του οποίου ήταν ο Δημήτρης Γληνός, ενώ το είχαν επεξεργαστεί δύο ομάδες εκπαιδευτικών: η μία δίπλα στο ΕΑΜ και η άλλη δίπλα στην ΕΠΟΝ.Από αυτό το σχέδιο (που θα άξιζε να το μελετήσει ολόκληρο κάθε Ελληνας πολίτης, οι νέοι και οι νέες αυτής της χώρας) και ειδικότερα από το μέρος των θέσεων που επεξεργάστηκε η ΕΠΟΝ αναδημοσιεύουμε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα σχετικά με τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση:

"Είναι φανερό - αναφέρεται στο σχέδιο - ότι ζητούμε να δοθεί στο βαθμό αυτό της Παιδείας σωστή βάση και νέα μορφή, επειδή πραγματικά απ' αυτό το βαθμό περιμένουμε να πάρουμε τα εφόδια, για να γίνουμε άξιοι του ιστορικού μας ρόλου, να θεμελιώσουμε δηλαδή τη λαϊκή δημοκρατία και πιο πέρα να εργαστούμε δημιουργικά, για να κάμουμε τη χώρα μας πρωτοπόρα στον πολιτισμό.

Μιλούν συχνά για σχολείο έξω πολιτικής. Εμείς το βλέπουμε καθαρά πως δεν υπάρχει σχολείο έξω από τη ζωή και έξω από την πολιτική. Οποιος υποστηρίζει το αντίθετο, υποκρίνεται γιατί απλούστατα είναι αδύνατο ολόκληρη η εργασία, η μορφωτική και η κοινωνική, να μείνει έξω από την πολιτική.

Εμείς οι νέοι, τα παιδιά του εργαζόμενου λαού, δε θέλουμε ο 2ος βαθμός της Παιδείας να μας μορφώνει έτσι, ώστε να γινόμαστε καταφρονητές της εργασίας, δε θέλουμε να μας γεμίζει το κεφάλι με χίλιες δυο γνώσεις αμφίβολης ποιότητας και να μας αποξενώνει από την πραγματικότητα. Χρειαζόμαστε βέβαια, και μάλιστα πάρα πολύ, μια γερή πνευματική μόρφωση, όμως όχι "διακοσμητική", παρά μεθοδική, επαγγελματική, που δε θα είναι στενά τεχνική παρά επιστημονική.Η χώρα μας έχει ανάγκη να αναπτύξει γερό τεχνικό πολιτισμό, η λαϊκή δημοκρατία πρέπει να δημιουργήσει νέα τεχνική, πνευματική, οικονομική και ηθική οργάνωση της εργασίας. Και θα το πετύχει αυτό, αν μας μορφώσει ο 2ος βαθμός της Παιδείας μέσα στην παραγωγή και για την παραγωγή, την τεχνική και την πνευματική, προσαρμόζοντας τα προγράμματά του και τις μέθοδές του σ' αυτή. Πρέπει να μας κάμετε, εμάς τα παιδιά του δουλευτή λαού, όχι μόνο δημιουργικούς παραγωγούς, αλλά και άξιους διοικητές και διευθυντές της παραγωγής.

Πρέπει ο δουλευτής λαός κι η νεολαία ν' αναλάβουμε πια την ευθύνη της οργάνωσης της παραγωγής για το καλό και σε όφελος του συνόλου, πράγμα που δε γίνηκε ποτέ ως τα τώρα. Ο λαός παράγει, μα τη διοίκηση, την οργάνωση και την εκμετάλλευση της παραγωγικής εργασίας την παίρνει στα χέρια της μια μικρή μειονότητα, για να μπορεί να καρπωθεί, μόνη αυτή, τα οφέλη της. Γι' αυτό τη μέση Παιδεία τη φυλάγει μόνο για τα παιδιά της η φαυλοκρατική ολιγαρχία.

Αυτή τη ριζική αλλαγή ζητούμε μέσα από το 2ο βαθμό της Παιδείας, για να βοηθήσει κι αυτός να οργανωθεί ελεύθερη κοινωνία, κύρια της δουλιάς της και των μόχθων της και ν' αναπτυχθεί μέσα της η σωστή τεχνική, η σωστή επιστήμη, η σωστή διοίκηση.Ετσι μόνο, σαν γίνει δηλαδή ένας βαθμός της παραγωγής, η μέση Παιδεία θα μπορέσει να παίξει ενεργητικό ρόλο μέσα στη γενική ανοικοδόμηση. Μόνο έτσι θα βρει η μέση Παιδεία τον προορισμό της και θα υπηρετήσει το δουλευτή λαό... Ο 2ος λοιπόν βαθμός της Παιδείας, από τα πράγματα, πρέπει να μας δώσει την κατάλληλη επαγγελματική και επιστημονική κατάρτιση. Ως τώρα ζητούσε με την εγκυκλοπαιδική μόρφωση, μέσα από τα βιβλία, να μας ετοιμάσει κατά κανόνα παρασιτικούς πολίτες, ενώ εμείς ζητούμε να μας ετοιμάσει δημιουργικούς πολίτες μέσα στην παραγωγική δουλιά...".

Στο καταστατικό της ΕΠΟΝ, στο άρθρο 3 όπου αναγράφονται οι σκοποί της οργάνωσης, ως δεύτερος σκοπός της - αμέσως μετά την εθνική απελευθέρωση, την πλέρια ανεξαρτησία και την ακεραιότητα της Ελλάδας - αναγράφεται ο αγώνας για την "υπεράσπιση των συμφερόντων και δικαιωμάτων της νέας γενιάς, στη ζωή, στη μόρφωση και στον πολιτισμό". Το σύνθημα "Πολεμάμε και τραγουδάμε - πολεμάμε και μαθαίνουμε! " χαρακτήριζε όλη την ΕΠΟΝίτικη δουλιά. Ετσι η ΕΠΟΝ έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στη μαθητική νεολαία η οποία έγραψε μοναδικές σελίδες ηρωικών αγώνων μέσα από τις γραμμές της.

Μαθητικό αντιστασιακό κίνημα υπήρχε πριν την ίδρυση της ΕΠΟΝ. Δεν πρέπει να ξεχνάμε άλλωστε πως συνιδρυτής της ΕΠΟΝ, στα ιδρυτικά της κείμενα, εμφανίζεται και η "Ενιαία Μαθητική Νεολαία". Ας δούμε όμως το θέμα αναλυτικότερα.

Από το φθινόπωρο του 1941 που ανασυγκροτείται η ΟΚΝΕ, οι νέοι κομμουνιστές δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στην οργάνωση της μαθητικής νεολαίας. Με την ίδρυση του ΕΑΜ Νέων (ΕΑΜΝ), το Φλεβάρη του 1942, ιδρύεται επιτροπή μαθητών από ΟΚΝίτες και άλλους αντιφασίστες μαθητές,επιτυγχάνεται σιγά - σιγά μια ευρύτερη συσπείρωση και αρχίζει η δράση με στόχο:

- Να ανοίξουν τα σχολεία που οι κατακτητές τα είχαν μετατρέψει σε αχούρια, στρατώνες και φυλακές.

- Να εξασφαλιστεί συσσίτιο στους μαθητές για να μην πεθάνουν από την πείνα.

- Να γίνουν τα σχολεία σαν το "κρυφό σχολειό του '21".

Για την υλοποίηση των παραπάνω στόχων, δημιουργούνται νόμιμες μαθητικές επιτροπές σε σχολεία και μια συντονιστική παμμαθητική επιτροπή,φτιάχνονται υπομνήματα, μαζεύονται υπογραφές γονέων, γίνονται παραστάσεις στο ψευτοϋπουργείο της κατοχικής κυβέρνησης και τελικά προκύπτει αποτέλεσμα. Το Μάρτη του '42 ανακοινώνεται το άνοιγμα των σχολείων και επιτυγχάνεται ένα υποτυπώδες συσσίτιο. Η συνέχεια είναι εντυπωσιακή.

Στις 25 Μαρτίου 1942, 100 μαθητές στην Αθήνα διαδηλώνουν με την ευκαιρία της εθνικής επετείου. Πρόκειται για την πρώτη μαθητική κινητοποίηση. Η ανάπτυξη των οργανώσεων του ΕΑΜΝ στους μαθητές, γίνεται ραγδαία. Τον Απρίλη του 1942 οι μαθήτριες συγκροτούν την κοριτσίστικη οργάνωση "Λεύτερη Νέα" που συμμετέχει στη μαθητική επιτροπή του ΕΑΜΝ.Το καλοκαίρι οι οργανωμένοι μαθητές στο ΕΑΜΝ ανέρχονται στους 500 και τον Οκτώβρη του '42 στους 900. Οι φασιστικές οργανώσεις ΟΕΔΕ και ΕΣΠΟ ξεσκεπάζονται και απομονώνονται.

Τον Ιούλη του '42 οι μαθητές με την καθοδήγηση του ΕΑΜΝ θα προχωρήσουν σε μαζικές κινητοποιήσεις μπροστά στο υπουργείο Οικονομικών, στα γραφεία του Ερυθρού Σταυρού και της Κεντρικής Επιτροπής Συσσιτίων για να μην κοπεί το μαθητικό συσσίτιο. Κι όταν τα σχολεία θα ξανανοίξουν, μετά τις καλοκαιρινές διακοπές, ένας νέος κύκλος αγωνιστικών κινητοποιήσεων θα ξεδιπλωθεί με κορυφαία την αποχή από τα μαθήματα τη μέρα της επετείου του ΟΧΙ, στις 28 Οκτωβρίου 1942. Αυτή τη μέρα το υπουργείο Παιδείας της κυβέρνησης των Κουίσλινγκς, την ήθελε για μάθημα αλλά οι μαθητές τη γιόρτασαν όπως έπρεπε βάζοντας λουκέτο στα σχολεία. Υπολογίζεται ότι πάνω από 6.000 μαθητές και μαθήτριες της Αθήνας και του Πειραιά πήραν μέρος στις μεγαλειώδεις εκδηλώσεις γιορτάζοντας το ΟΧΙ του ελληνικού λαού στο φασισμό.

Το Νοέμβρη του 1942, με υπόδειξη της ΚΕ του ΕΑΜΝ, το ΕΑΜΝ μαθητών θα πάρει το όνομα "Ενιαία Μαθητική Νεολαία".Το Δεκέμβρη θα ξεσπάσουν νέες μαθητικές κινητοποιήσεις. Λίγο αργότερα, στις 23 Φλεβάρη του '43, θα ιδρυθεί η ΕΠΟΝ που θα πάρει αμέσως το βάφτισμα του πυρός πρωτοστατώντας στον αγώνα του ελληνικού λαού και της νεολαίας ώστε να αποτραπεί η χιτλερική επιστράτευση. Σε κείνο τον αγώνα οι μαθητές ΕΠΟΝίτες γράψανε μοναδικές σελίδες δόξας.

Μια μέρα πριν την ίδρυση της ΕΠΟΝ, στις 22 Φλεβάρη του 1943, οι μαθητές κήρυξαν απεργία, αποχή δηλαδή από τα σχολεία, με αίτημα να μην επιστρατευτούν οι γονείς και τ' αδέλφια τους από τις δυνάμεις κατοχής που σκόπευαν με την επιστράτευση να εξασφαλίσουν εργατικά χέρια για τα εργοστάσιά τους στη Γερμάνια, αλλά και στρατιώτες για το ανατολικό μέτωπο. Η αποχή των μαθητών πέτυχε 100% και συνεχίστηκε και τις επόμενες μέρες. Ετσι το κατοχικό υπουργείο Παιδείας, βλέποντας ότι δεν μπορεί με κανένα μέτρο (απειλές, τρομοκρατία κλπ.) να κάμψει τους μαθητές, αποφάσισε να κλείσει τα σχολεία "επ' αόριστον". Οι μαθητές απαντούν με μαζική συμμετοχή στις διαδηλώσεις του λαού και στις 25 Φλεβάρη θα έχουν τον πρώτο τους νεκρό που έπεσε από τις σφαίρες του κατακτητή, τον ΕΠΟΝίτη μαθητή του 5ου Γυμνασίου Γιάννη Δρακόπουλο. Την επομένη έγιναν διαδηλώσεις μαθητών που καταδίκαζαν τη δολοφονία, το φασισμό και τα σχέδια για επιστράτευση ενώ οι ΕΠΟΝίτισσες μαθήτριες πήγαν συντεταγμένες στο σπίτι του νεκρού συντρόφου τους, στην οδό Ερεσού την οποία και μετονόμασαν σε ΟΔΟ ΓΙΑΝΝΗ ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ. Οι μαθητές συμμετέχουν μαζικά στην κορυφαία νικηφόρα λαϊκή κινητοποίηση κατά της φασιστικής επιστράτευσης, στις 5 Μάρτη του 1943, η οποία ματαίωσε την επιστράτευση. Ομως οι αγώνες της μαθητικής νεολαίας με την καθοδήγηση της ΕΠΟΝ θα συνεχιστούν σ' όλη τη διάρκεια της κατοχής. Οι μαθητές συμμετέχουν στη μεγάλη κινητοποίηση λαού και νεολαίας ενάντια στη φασιστική τρομοκρατία που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 25 Ιούνη του 1943. Ενα μήνα μετά, στις 22/7/1943, θα δώσουν δυναμικό "παρών" στην κορυφαία διαδήλωση του λαού και της νεολαίας της πρωτεύουσας ενάντια στην επέκταση των Βουλγάρων φασιστών στην ελληνική Μακεδονία και ως την απελευθέρωση δε θα λείψουν από κανένα προσκλητήριο.

Κείμενα: Δημήτρης ΣΕΡΒΟΣ, Γιώργος ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ

ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΦΙΛΩΝ ΤΗΣ ΕΠΟΝ (ΠΕΑΦΕ)

Νέοι, Εργάτες, Αγρότες,

Μαθητές, Σπουδαστές,

Συμπληρώνονται φέτος 56 χρόνια από την ίδρυση της Ενιαίας Πανελλαδικής Οργάνωσης Νέων, της θρυλικής ΕΠΟΝ.

Εμείς, οι επιζώντες αγωνιστές και φίλοι της ΕΠΟΝ διακηρύττουμε ότι συνεχίζουμε τον αγώνα για την ολοκλήρωση των ιδανικών της αθάνατης ΕΑΜικής Εθνικής μας Αντίστασης, των ιδανικών της ΕΠΟΝ.

Στεκόμαστε αγωνιστικά στο πλευρό των μαθητών, των σπουδαστών, των νέων εργατών, που παλεύουν με ενότητα, με αλληλεγγύη, συλλογικά για το μέλλον τους, για μόρφωση, χαρά, πολιτισμό, για τα ανεκπλήρωτα ιδανικά της ΕΠΟΝ.

Υποστηρίζουμε τους δίκαιους αγώνες των εργατών, των αγροτών, των συνταξιούχων, των επαγγελματοβιοτεχνών, όλων των εργατών του χεριού και του πνεύματος ενάντια στη νεοφιλελεύθερη πολιτική της λιτότητας και του αυταρχισμού της κυβέρνησης Σημίτη, της ΕΕ, του Μάαστριχτ και του Αμστερνταμ. Δεν ξεχνούμε ότι στις 23 του Φλεβάρη 1943, μέσα στις πιο μαύρες μέρες της χιτλεροφασιστικής σκλαβιάς, με πρωτοβουλία της ΟΚΝΕ άνοιξε ένας καινούριος δρόμος για τα νιάτα της Ελλάδας. Ο δρόμος της ενότητας της νεολαίας μας και όλων των οργανώσεών της στον αγώνα για τη ζωή και τη λευτεριά της πατρίδας μας.

Δεν ξεχνούμε ότι στα δύσκολα χρόνια της κατοχής, όταν οι κατακτητές και οι ντόπιοι συνεργάτες τους κάναν το παν για να καταπνίξουν κάθε φωνή αντίστασης, να μετατρέψουν τους νέους της Ελλάδας σε ανδράποδα, τα νιάτα της πατρίδας μας είπαν το μεγάλο τους ΟΧΙ. Σε όλη την Ελλάδα αντηχούσε βουερά κάθε νύχτα το χωνί της ΕΠΟΝ με τα συνθήματα: "Πολεμάμε και τραγουδάμε", "Κάτω ο φασισμός", "Ζήτω η Λευτεριά", "Ζήτω η Ελλάδα".

Δεν ξεχνούμε ότι εμπνευστής, οργανωτής και κύριος αιμοδότης της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης στάθηκε το ηρωικό ΚΚΕ, που πριν λίγους μήνες γιορτάσαμε τα 80χρονά του.

Δεν ξεχνούμε το τεράστιο πολιτιστικό έργο της ΕΠΟΝ. Τις πολυάριθμες λέσχες, βιβλιοθήκες, το θέατρο στο βουνό και στην ύπαιθρο. Το πλούσιο ανοικοδομητικό της έργο με το άνοιγμα και το χτίσιμο σχολείων, τα συσσίτια για τα παιδιά, τα ιατρεία στα επαρχιακά κέντρα, τα γήπεδα, τις γιορταστικές τους εκδηλώσεις.

Τιμούμε τις εκατοντάδες χιλιάδες, τα παιδιά της Ελλάδας, που με το αίμα, τον ιδρώτα και την ακατάβλητη δράση τους, έγραψαν στις γειτονιές και στα πεζοδρόμια της ανυπότακτης Αθήνας, στ' αντάρτικα κορφοβούνια, στους κάμπους και στα χωριά μας τις πιο δοξασμένες σελίδες της σύγχρονης ιστορίας μας.

Τιμούμε τους ΕΠΟΝίτες και τις ΕΠΟΝίτισσες που αγωνίστηκαν στις γραμμές του ΕΛΑΣ, που αντιστάθηκαν ηρωικά το Δεκέμβρη του 1944 ενάντια στην ένοπλη επέμβαση του αγγλικού ιμπεριαλισμού και που αγωνίστηκαν στη συνέχεια ενάντια στην αγγλοαμερικανική κατοχή από τις γραμμές του ηρωικού ΔΣΕ, για λευτεριά, ανεξαρτησία, για το σοσιαλισμό.

Το έργο της θρυλικής ΕΠΟΝ το συνέχισαν μετά τον εμφύλιο, η Νεολαία της ΕΔΑ, η Γενιά του 114, των Λαμπράκηδων και του Πολυτεχνείου.

Τον συνεχίζει και σήμερα η Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας, η ΚΝΕ.

Μπροστά στην επίθεση του κεφαλαίου, της ΕΕ, του Μάαστριχτ και του Αμστερνταμ, ενάντια στις λαϊκές κατακτήσεις, η νέα γενιά περνά και πάλι στην αντεπίθεση. Οργανώνει τις δυνάμεις της σε όλη την Ελλάδα. Συσπειρώνει τις γραμμές της σε ένα ισχυρό Αντιιμπεριαλιστικό Αντιμονοπωλιακό Δημοκρατικό Μέτωπο Πάλης.

Εργάτες, φοιτητές, αγρότες, διανοούμενοι, μαθητές και σπουδαστές, συνταξιούχοι και επαγγελματοβιοτέχνες δίνουν τα χέρια σε νέους αγώνες για να σώσουν την Ελλάδα από την καταστροφή.

Καθημερινά όλο και περισσότεροι νέοι πείθονται πως μόνο με τον αγώνα νικά η ζωή. Και το μεγάλο σχολειό της ΕΠΟΝ διδάσκει πως μόνο η οργανωμένη, η μαζική και ανειρήνευτη πάλη μπορεί να έχει αποτελέσματα.

Νέοι και νέες της πατρίδας μας!

Δώστε τα χέρια, ενώστε τις δυνάμεις σας στον Αγώνα για να μπει φραγμός στην απεμπόληση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, στη μετατροπή της χώρας σε φέουδο των πολυεθνικών μονοπωλίων και του ΝΑΤΟ.

Ζήτω η 56η Επέτειος της Ενιαίας Πανελλαδικής Οργάνωσης Νέων, της Θρυλικής ΕΠΟΝ.

Αθήνα 21.2.1999

Το ΔΣ της Πανελλήνιας Ενωσης Αγωνιστών και Φίλων της ΕΠΟΝ (ΠΕΑΦΕ)

Οι ΕΠΟΝίτες μαθητές είχαν να παρουσιάσουν πλούσιο έργο και στον τομέα της ενημέρωσης. Εκτός απ' τα "χωνιά" που έβγαζαν στις γειτονιές τόσο στην περίοδο της γερμανικής κατοχής, όσο και μετά την απελευθέρωση, με πρωτοβουλία τους εκδόθηκαν περιοδικά με καθαρά μαθητικό περιεχόμενο, που πρόβαλαν τις θέσεις και τις διεκδικήσεις των μαθητών.

Ανάμεσα σ' αυτά πρέπει ν' αναφέρουμε τη "ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ", τον "ΝΕΟ ΜΑΘΗΤΗ", τα "ΜΑΘΗΤΙΚΑ ΝΙΑΤΑ", που το κάθε ένα έχει και τη δική του ιστορία αλλά και συμβολή στο μαθητικό κίνημα.

Θα περιοριστούμε στα "ΜΑΘΗΤΙΚΑ ΝΙΑΤΑ", που ξεκίνησαν σαν χειρόγραφη εφημεριδούλα με τίτλο "Μαθητική Πέννα". Τα "ΜΑΘΗΤΙΚΑ ΝΙΑΤΑ" που εκδόθηκαν στον Πειραιά λίγο μετά την απελευθέρωση, με πρόταση της ΕΠΟΝ, γρήγορα απλώθηκαν σ' όλα τα Γυμνάσια του Πειραιά και της Αθήνας. Το περιοδικό κατόρθωσε να συσπειρώσει γύρω του μεγάλο αριθμό μαθητών και εκπαιδευτικών. Είχε κι αυτό, το γνώρισμα της μεγάλης και ηρωικής παράδοσης των αριστερών προοδευτικών εντύπων. Τα μηνύματα που απεύθυνε στο μαθητόκοσμο είχαν τις ίδιες έννοιες και έδιναν τις ίδιες κατευθύνσεις που είχε δώσει η "ΝΕΟΛΑΙΑ", το δημοσιογραφικό όργανο της ΟΚΝΕ και που δίνει σήμερα και ο "ΟΔΗΓΗΤΗΣ" της ΚΝΕ.

Ετσι, η ύλη του δεν περιορίστηκε μόνο στα μαθητικά ζητήματα. Καθοδήγησε τους αγώνες των μαθητών για προχωρημένες θέσεις στην κοινωνία. Καλλιέργησε τις σχέσεις ανάμεσα σε γονείς, καθηγητές και μαθητές, ανέβασετο πολιτιστικό επίπεδο των μαθητών με διαλέξεις, θεατρικές παραστάσεις, με δημιουργία δανειστικής βιβλιοθήκης.

Το γράψιμο απ' τους μαθητές συνεργάτες του περιοδικού, δεν ήταν μια ερασιτεχνικήαπασχόληση. Ηταν καθήκον που ξεκινούσε από μια βαθύτερη πίστη κι ένα άλλο προσανατολισμό. "Ψυχή" του περιοδικού ήταν ο Θόδωρος Παντελίδης, που οργανώθηκε το 1943 στο Μαθητικό Τομέα της ΕΠΟΝ. Μεστωμένος πια νεολαίος, όταν η κυβέρνηση του Θ. Σοφούλη απαγόρεψε την κυκλοφορία του περιοδικού, ο Θόδωρος δεν τα "δίπλωσε". Συνέχισε από άλλο "μετερίζι" την προσφορά του στη νεολαία. Κι αυτή του την προσφορά, οι εχθροί της προόδου δε θα του τη συγχωρήσουν. Συλλαμβάνεται και στις 12 Αυγούστου 1949 τον εκτελούν με την κατηγορία του "αντεθνικώς δρώντος και μη μεταμεληθέντος".

- Την εθνική απελευθέρωση, την πλέρια ανεξαρτησία και ακεραιότητα της Ελλάδας με καθημερινό και αδιάκοπο αγώνα.

- Την υπεράσπιση των συμφερόντων και δικαιωμάτων της νέας γενιάς στη ζωή, στη μόρφωση και στον πολιτισμό.

- Την εξολόθρευση του φασισμού τόσο στα χρόνια της κατοχής όσο και μετά με όποια μορφή κι αν παρουσιαζόταν.

- Τον αγώνα κατά των ιμπεριαλιστικών πολέμων για την κατοχύρωση της ειρήνης με βάση την αυτοδιάθεση των λαών και νεολαιών και την αδελφική συνεργασία τους.

- Την ανοικοδόμηση της Ελλάδας από τα ερείπια του πολέμου προς το συμφέρον και την ευημερία ολόκληρου του λαού της (Βλέπε αναλυτικά: "Κείμενα της Εθνικής Αντίστασης", εκδόσεις ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ, τόμος Α', ΕΠΟΝ, σελ. 503 - 543 - Ιδρυτική διακήρυξη και καταστατικό σελ. 516 - 521).

Η ΕΠΟΝ έγραψε απαράμιλλες σελίδες ηρωισμού στα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης αλλά και μετά. Το Νοέμβρη του 1945 αντιπροσώπευσε την ελληνική νεολαία στο ιδρυτικό συνέδριο της ΠΟΔΝ στο Λονδίνο.

Στην περίοδο μετά τη Βάρκιζα τα μέλη της γνώρισαν απίστευτους διωγμούς, με τελική κατάληξη, στα τέλη του 1947, με τον περιβόητο Ν. 509, να τεθεί εκτός νόμου.

Σε εποχή τρομοκρατίας, συλλήψεων και εκτελέσεων, κυκλοφόρησε παράνομα στις 26 του Σεπτέμβρη 1943, το 11ο τεύχος της "Νέας Γενιάς", όργανο του Κεντρικού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ, η αρχισυνταξία της οποίας είχε ανατεθεί στον βετεράνο (σήμερα) αλλά πάντα νεολαίο δημοσιογράφο Νίκο Καραντηνό