Σε διάφορες ημερίδες σχετικά με τις γυναίκες, προβάλλεται από συνδικαλίστριες, κυρίως αυτές που εκφράζουν τις αντιλήψεις της εσωτερικής "αντιπολίτευσης" του ΠΑΣΟΚ, το σύνθημα "αναδιανομή πλούτου - ρόλων" ως απάντηση στα προβλήματα των γυναικών. Σύνθημα που έχει επίσημα υιοθετήσει και η Γενική Γραμματεία Ισότητας (ΓΓΙ).

Μπορούν όμως να λυθούν προβλήματα με την αναδιανομή πλούτου και ρόλων; Είναι σωστή αυτή η διεκδίκηση από το κίνημα;

Ο σκοπός της ταξικής πάλης είναι να καταργηθεί η ταξική εκμετάλλευση, για να λυθεί οριστικά το πρόβλημα της κατάργησης της κλεψιάς του παραγόμενου πλούτου από τους εκμεταλλευτές, και όχι η απόσπαση ενός μέρους των κλεμμένων. Βεβαίως, κάτω από την πίεση της ταξικής πάλης, η εργατική τάξη μπορεί να αποσπάσει από τους κεφαλαιοκράτες ένα μικρό μέρος της κλεψιάς. Είναι αυταπάτη όμως ότι στον καπιταλισμό, με την αναδιανομή του παραγόμενου πλούτου, θα λυθούν τα προβλήματα της εργατικής τάξης και ιδιαίτερα των γυναικών από τα λαϊκά στρώματα.

Ενα πιο δίκαιο φορολογικό σύστημα ή ένα καλύτερο σύστημα αμοιβών ή κοινωνικών υπηρεσιών μόνο προσωρινά οφέλη μπορεί να δώσει. Γιατί ο κεφαλαιοκράτης μπορεί να "αποσβέσει" αυτήν την αφαίρεση του πλούτου με την ένταση της ταξικής εκμετάλλευσης. Η αντίληψη ότι στον καπιταλισμό μπορεί να υπάρξει ευημερία των εργαζομένων και ειρηνική συνύπαρξη κεφαλαίου και εργασίας, οδηγεί στην υποταγή των εργαζομένων στο κεφάλαιο.

Η όλη συζήτηση με δεδομένες αυτές τις πολιτικές επιλογές και της ΓΓΙ, δεν απορρέει από κάποιες "σοσιαλιστικές" ανησυχίες μερικών διαφωνούντων κυβερνητικών στελεχών για τα δίκαια των εργαζομένων. Εκπορεύεται από την ανάγκη να εξευρεθούν λύσεις στα πλαίσια του συστήματος για τη διασφάλιση των καπιταλιστικών κερδών, αλλά και να εμποδιστεί η άνοδος της ταξικής συνείδησης της εργατικής τάξης και η ανάπτυξη της ταξικής πάλης.

Είναι η θέση "καπιταλισμός με ανθρώπινο πρόσωπο", στη σύγχρονη έκδοσή της... "ΟΝΕ με κοινωνικό πρόσωπο". Η ΟΝΕ σημαίνει εφαρμογή μέτρων με στόχο την αύξηση των μονοπωλιακών κερδών και την ενίσχυση του καπιταλισμού. Η όποια εναντίωση σ' αυτά, συνιστά μετωπική σύγκρουση με τις θεμελιώδεις αρχές της Συνθήκης του Μάαστριχτ και του Αμστερνταμ. Δηλαδή, μη εφαρμογή της ΟΝΕ.

Η αποκάλυψη του ψευδεπίγραφου της αναδιανομής του πλούτου στα πλαίσια του ταξικού εκμεταλλευτικού συστήματος, έχει σχέση με το ποιος παράγει τον πλούτο και ποιος τον ιδιοποιείται.

Ο εργάτης είναι αναγκασμένος να πουλά την εργατική του δύναμη, δηλαδή το σύνολο των φυσικών και πνευματικών του ικανοτήτων, στον κεφαλαιοκράτη, τον ιδιοκτήτη των μέσων παραγωγής, ως μοναδικό τρόπο για να μπορεί να επιβιώσει και να αναπαραχθεί. Από την άλλη, ο κεφαλαιοκράτης αγοράζει την εργατική δύναμη γιατί μέσω της κατανάλωσής της κατά τη διάρκεια της εργασίας, παράγει εμπορεύματα και νέες αξίες. Ο εργάτης δημιουργεί νέα αξία που ξεπερνά κατά πολύ την αξία της εργατικής του δύναμης. Το πλεόνασμα της αξίας που δημιουργείται με την εργασία, πάνω από την αξία της εργατικής του δύναμης, αποτελεί την υπεραξία και την οποία καρπώνεται προς όφελός του ο κεφαλαιοκράτης.

Ο "μισθός", τον οποίο παίρνει ο εργαζόμενος για την πώληση της εργατικής του ικανότητας από τον εργοδότη, κυμαίνεται γύρω από την αξία της εργατικής δύναμης, ενώ κάτω από ορισμένες συνθήκες πέφτει κάτω από την αξία της. Τότε δεν αρκεί για την αγορά των απαραίτητων μέσων που χρειάζεται για να επιβιώσει και ν' αναπαραχθεί. Αυτή η κατάσταση στις σημερινές συνθήκες επιδεινώνεται.

Ενα μέρος αυτών των αναγκών για την αναπαραγωγή της εργατικής του δύναμης, ο εργαζόμενος είχε καταφέρει να τις καλύπτει ως ένα βαθμό μέσω μιας όχι πλήρους αλλά υποφερτής βάσης του δημόσιου συστήματος Κοινωνικής Πολιτικής. Ενα σύστημα δημόσιων υπηρεσιών που είχε κατακτηθεί με την ταξική πάλη της εργατικής τάξης και λόγω διαφορετικού συσχετισμού δύναμης μεταξύ κεφαλαίου και επαναστατικού εργατικού κινήματος, με καθοριστικό το ρόλο και τη θετική επίδραση του σοσιαλιστικού συστήματος.

Σήμερα οι εργαζόμενοι δέχονται μια ολομέτωπη επίθεση στις εργασιακές και κοινωνικές κατακτήσεις τους. Οι γυναίκες, λόγω της αναπαραγωγικής τους φύσης και της παραδοσιακής ενασχόλησής τους με το νοικοκυριό, χρησιμοποιήθηκαν από το κεφάλαιο στην καπιταλιστική αγορά εργασίας, ως φθηνό και εφεδρικό εργατικό δυναμικό. Στην εποχή μας δε, ιδιαίτερα, αποτελούν τα πιο μαζικά θύματα της φτώχειας και της ανεργίας.

Η ένταση της ταξικής εκμετάλλευσης που υφίσταται η γυναίκα - εργάτρια στην καπιταλιστική κοινωνία τα τελευταία χρόνια είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή των ανδρών.

• Η τιμή πώλησης της γυναικείας εργατικής δύναμης, είναι ακόμα πιο χαμηλή από την ανδρική. Οι γυναίκες παίρνουν το 70% των "αποδοχών" των ανδρών στον ιδιωτικό τομέα, με κατάληξη να αποτελούν αφενός τα πιο φτωχά τμήματα της εργατικής τάξης και αφετέρου να ρίχνουν έτσι και την τιμή πώλησης της εργατικής τάξης συνολικότερα.
• Οι γυναίκες αποτελούν την πλειοψηφία των εργαζομένων στις "ευέλικτες" μορφές εργασίας. Σε συνδυασμό με το ότι μεγάλα τμήματα εργαζομένων γυναικών απασχολούνται στον τομέα των υπηρεσιών, όπου η πλατιά χρήση των νέων τεχνολογιών έχει αυξήσει την παραγωγικότητα της εργασίας, αποδίδουν σε λιγότερο χρόνο περισσότερα προϊόντα στον εργοδότη, δηλαδή περισσότερα κέρδη.

Παρά την τεράστια αύξηση των κερδών όμως, μέσω αυτών των μορφών εργασίας, μειώνεται η τιμή της εργατικής δύναμης.

Η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών από το κεφάλαιο για την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, αυξάνει το βαθμό της εκμετάλλευσης. Π.χ. ο όγκος εργασίας μιας δακτυλογράφου είναι πολύ μεγαλύτερος σήμερα με τη χρήση ηλεκτρονικών μηχανών, άρα μεγαλύτερο και το κέρδος από την εργασία της για τον κεφαλαιοκράτη. Αυτή η δυνατότητα αύξησης της παραγωγικότητας, σε συνδυασμό με την εντατικοποίηση, συντελεί στην αύξηση των επαγγελματικών ασθενειών και κινδύνων. Π.χ. προβλήματα όρασης, μυοσκελετικά, πονοκέφαλοι, στρες κλπ.

Η γυναίκα έχει αυξημένες ανάγκες στην προστασία της υγείας της εξαιτίας των ιδιαιτεροτήτων της γενετήσιας λειτουργίας της. Αλλά όταν ξεζουμίζεται στη δουλιά και καταναλώνει άλλη μια βάρδια στο σπίτι για τη φροντίδα του νοικοκυριού, αυξάνονται οι αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία της. Ετσι, πέρα από την άμεση επιδείνωση των όρων ζωής της, έχουμε τη μακροπρόθεσμη χειροτέρευση της ικανότητάς της να πουλά την εργατική της δύναμη, την ικανότητά της για δουλιά.

• Οσο οι γυναίκες είναι στην παραγωγή αποτελούν πηγή μεγάλου κέρδους. Ομως τις χρησιμοποιούν σαν πολιορκητικό κριό για την προώθηση της συρρίκνωσης των υπηρεσιών πρόνοιας, της ιδιωτικοποίησης γενικότερα παροχών κοινωνικών υπηρεσιών, λόγω ακριβώς του ιστορικά διαμορφωμένου ρόλου της στο νοικοκυριό, με το οποίο οι ταξικές κοινωνίες την έχουν επιφορτίσει.

Υπάρχουν ανάγκες στην εργατική οικογένεια για παροχή κοινωνικών υπηρεσιών, με πρώτη απ' όλες την ενασχόληση με τα παιδιά, κυρίως της προσχολικής ηλικίας, λόγω ιδιωτικοποίησης πλέον των κρατικών παιδικών σταθμών ή τις ανάγκες ατόμων της τρίτης ηλικίας κλπ. Ολ' αυτά σε συνδυασμό με τις αντιδραστικές αντιλήψεις, για το ρόλο των γυναικών, που το ίδιο το αστικό κράτος καλλιεργεί, οδηγούν μαζικά τις γυναίκες, με την ανατροπή της πλήρους και σταθερής απασχόλησης, στην ανάληψη του μεγαλύτερου μέρους της φροντίδας για την αναπαραγωγή της εργατικής οικογένειας, ακόμη και στους τομείς που το αστικό κράτος προηγούμενα αναγκαζόταν να παρέχει υπηρεσίες.

Από την άλλη, τις προορίζουν σαν τον κύριο όγκο της εργατικής δύναμης, (φθηνή και εξειδικευμένη) στη νέα μεγάλη αγορά που ανοίγεται στο ιδιωτικό κεφάλαιο από τη συρρίκνωση του δημόσιου τομέα παροχής κοινωνικών υπηρεσιών. Τις προτρέπουν να ασχοληθούν επαγγελματικά στις "εκ του σύνεγγυς υπηρεσίες" με την ψευδαίσθηση ότι αναπτύσσουν επιχειρηματική δραστηριότητα, με τη δημιουργία γυναικείων συνεταιρισμών, ενώ πρόκειται για αυτοαπασχολούμενες που παρέχουν φθηνές υπηρεσίες.

Προβάλλουν το σύνθημα για αναδιανομή των ρόλων των δύο φύλων στην οικογένεια, του συγκερασμού οικογενειακών και επαγγελματικών υποχρεώσεων, του εθελοντισμού, της κοινωνικής αλληλεγγύης κλπ., προκειμένου να ρίξουν τα βάρη από τη συρρίκνωση της δημόσιας παροχής υπηρεσιών στις πλάτες συνολικά των λαϊκών στρωμάτων.

Για να υπάρξει ισοτιμία και στην οικογένεια, βασική προϋπόθεση είναι η διασφάλιση της κοινωνικής ισότητας. Μόνο τότε θα δημιουργούνται προϋποθέσεις διαπαιδαγώγησης και θα εφαρμόζεται πολιτική που θα καταργεί τους όρους της διπλής καταπίεσης των γυναικών, γιατί θα έχει καταργηθεί η εκμετάλλευση. Οι βάσεις για να υπάρξουν αυτά τα δεδομένα δημιουργούνται μόνο στο σοσιαλισμό.

Σήμερα, με την πολιτική των διαβόητων αναδιαρθρώσεων μειώνεται δραστικά η δυνατότητα των εργατικών οικογενειών να ικανοποιήσουν τις ανάγκες για υγεία, παιδεία, πρόνοια. Αυτό που καταφέρνουν είναι να αγοράζουν μια υποβαθμισμένης ποιότητας προσχολική αγωγή, ελάχιστες, κακής ποιότητας παροχές περίθαλψης, αδύνατη μόρφωση για τα παιδιά τους.

Η ειρωνεία είναι ότι με τα επιτεύγματα της επιστημονικής - τεχνολογικής επανάστασης, ο άνθρωπος ποτέ άλλοτε στο παρελθόν δε θα μπορούσε να ικανοποιήσει τις περισσότερες, αν όχι όλες τις ανάγκες του. Αλλά η ατομική ιδιοκτησία των επιτευγμάτων αυτών από τους καπιταλιστές, γίνεται το εμπόδιο σ' αυτή την ικανοποίηση. Το τραγικό είναι ότι οι εργαζόμενοι αναγκάζονται να ξαναπληρώνουν για παροχές που ήδη έχουν πληρώσει από τη φορολογία τους και θα έπρεπε να τις παίρνουν δωρεάν, όχι μόνο γιατί τις έχουν πληρώσει, αλλά γιατί αυτές οι παροχές είναι δικαίωμα ζωής και όχι εμπόρευμα.

Με λίγα λόγια, η εργατική τάξη και παράγει περισσότερο πλούτο και πουλά πιο φθηνά την εργατική της δύναμη, ενώ μειώνεται η δυνατότητα χρήσης των αναγκαίων μέσων για την επιβίωσή της.

Το ποιος κερδίζει και ποιος χάνει είναι πασιφανές, όπως επίσης και ποιοι υλοποιούν αυτές τις πολιτικές.

Ο βαθμός της εκμετάλλευσης στις μέρες μας εντείνεται έναντι του χτες και η αποσαφήνιση αυτής της κατάστασης και των μορφών μέσω των οποίων συντελείται βοηθάει στην επεξεργασία στόχων πάλης που να ανοίγουν το δρόμο εναντίωσης στο σύνολο αυτής της πολιτικής, αυτών που την εφαρμόζουν, αλλά και αυτών που ωφελούνται.

Εχει μεγάλη σημασία γιατί υπάρχουν π.χ. συνδικαλίστριες που γενικά δε διαφωνούν με την ανάγκη να αυξηθούν οι παροχές κοινωνικών υπηρεσιών ή να διευρυνθεί το δίκτυο των παιδικών σταθμών, αλλά με μεθόδους που αποβαίνουν σε βάρος των εργαζομένων γυναικών και των οικογενειών τους.

Να μην ξεχνάμε ότι η ΓΓΙ είναι θεσμός του κράτους για να υλοποιεί - εξειδικεύει στον τομέα της την επίσημη πολιτική. Ετσι, λοιπόν και η ΓΓΙ, για την αντιμετώπιση της ανεργίας, προτείνει την πρόχειρη και αντιεκπαιδευτική λογική των σεμιναρίων της ΕΕ. Συνιστά το ισομοίρασμα της χρήσης των ευέλικτων μορφών εργασίας και για τα δύο φύλα, αντί για την κατάργησή τους. Προτείνει τα Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης, που θα μας πάνε στο σύγχρονο δουλεμπόριο με δουλέμπορους τους δημάρχους και κάποιους συνδικαλιστές, ως μέσο προώθησης της απασχόλησης των γυναικών σε τοπικό επίπεδο. Προτάσσει ως κύριο αίτημα πάλης των γυναικών (ήταν το κεντρικό σύνθημα της ΓΓΙ στις δημοτικές εκλογές), τη μεγαλύτερη εκπροσώπησή τους στα Κέντρα Λήψης Αποφάσεων, λες και αν αλλάξει ο συσχετισμός φύλου στην εξουσία, θα αλλάξει και η πολιτική εις βάρος των γυναικών. Κουβέντα για το αντιδραστικό περιεχόμενο των αλλαγών που έχουν προωθηθεί στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, αλλά και στην παροχή κοινωνικών υπηρεσιών και που άμεσα θα επιδεινώσει τη θέση των γυναικών.

Στο ίδιο μήκος κύματος υλοποίησης αυτής της πολιτικής, κινείται σήμερα και η πλειοψηφία των συνδικαλιστικών και γυναικείων οργανώσεων.

Κανείς δε θα αφαιρέσει τις καλοπροαίρετες διαθέσεις και την αγωνία κάποιων γυναικών. Καλές οι διαπιστώσεις, όμως η ζωή βάζει επί τάπητος το ερώτημα, με τα μονοπώλια ή με το λαό; Και από τη θέση που θα πάρει η καθεμιά, θα κριθεί...

Κάθε καλοπροαίρετη γυναίκα που αγωνιά για τα προβλήματα της ζωής, δεν έχει άλλο δρόμο από το να αγωνιστεί στο κοινό μέτωπο πάλης ανδρών και γυναικών ενάντια στον κοινό εχθρό τους: τα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό. Ανοίγοντας έτσι την προοπτική, και την ελπίδα μιας καλύτερης ζωής, σε μια σοσιαλιστική κοινωνία.

Αλέκα ΓΙΑΝΝΟΥΣΗ

Οι γυναίκες, λόγω της αναπαραγωγικής τους φύσης και της παραδοσιακής ενασχόλησής τους με το νοικοκυριό, χρησιμοποιήθηκαν από το κεφάλαιο στην καπιταλιστική αγορά εργασίας, ως φθηνό και εφεδρικό εργατικό δυναμικό. Στην εποχή μας δε, ιδιαίτερα, αποτελούν τα πιο μαζικά θύματα της φτώχειας και της ανεργίας