Σημαντική και ξεχωριστή είναι η εικαστική προσφορά του Γιάννη Στεφανίδη.Ζωγράφος, εικονογράφος, αλλά και συγγραφέας, έχει μία μακρόχρονη πορεία στην καλλιτεχνική ζωή του τόπου μας. Αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, με το χρωστήρα του έδωσε και δίνει δυναμικά το "παρών" στους αγώνες του λαού μας.

Αφορμή για τη συνάντησή μας, υπήρξε η πρόσφατη βράβευσή του για την εικονογράφηση στο μυθιστόρημά του "Πέτρα κυλισάμενη".Συγκεκριμένα, ο Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου απένειμε στον Γ. Στεφανίδη βραβείο εικονογράφησης (κατηγορία νεανικού βιβλίου) για το εικαστικό του έργο, από 37 χαρακτικά, που κοσμούν το μυθιστόρημά του "Πέτρα κυλισάμενη".

Φορτισμένος από τους εγκληματικούς βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ στη γειτονική μας Γιουγκοσλαβία, ο Γιάννης Στεφανίδης, ξεκινώντας την κουβέντα μας, ενώνει τη δική του φωνή, μαζί με τις χιλιάδες φωνές διαμαρτυρίας και αντίστασης.

"Τώρα που ο πόλεμος είναι στην πόρτα μας κι η Τέχνη δεν ωφελεί χωρίς ειρήνη" μας λέει, "θέλω να εκφράσω τη βαθιά μου αγανάκτηση γι' αυτούς που ρίχνουν βροχή τις μπόμπες και τα ψέματα πάνω σ' ένα λαό. Το ξέρουν πολύ καλά πως ο Μιλόσεβιτς είναι νόμιμος πρωθυπουργός και μάλιστα σε κυβέρνηση συνασπισμού. Γιατί αφρίζουν τότε; Και δικτάτορας αν είναι, δεν τους πέφτει λόγος. Αυτό δικαιούται να το κρίνει μόνο η Βουλή της Σερβίας. Αλλά τι περιμένουν οι λαοί απ' αυτούς που δεν άφησαν δικτάτορα για δικτάτορα που να μη στηρίξουν ή να μη διορίσουν σε όλες τις μπανανίες, μέχρι τον Πινοσέτ στη Χιλή, τον Παπαδόπουλο εδώ και τον Σαμψών στην Κύπρο! Γι' αυτό μυριόστομη κραυγή πρέπει να ακουστεί δυνατά - πέρα από την απαίτηση για το σταμάτημα των βομβαρδισμών - από καλλιτέχνες, συγγραφείς, επιστήμονες, κάθε υπεύθυνο άνθρωπο απανταχού της Γης: Να διαλυθεί το ΝΑΤΟ".

"Το βιβλίο "Πέτρα κυλισάμενη" (εκδόσεις Σίγμα) είναι το δεύτερο που έχω γράψει. Η βράβευση για την εικονογράφηση ήρθε από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, στην κατηγορία των νεανικών. Είναι καλοδεχούμενη, γιατί ο κάθε δημιουργός χρειάζεται κάποτε μια επιβεβαίωση, να νιώσει κι αυτός ότι κάπου βρίσκει ανταπόκριση".

- Είχατε βραβευτεί και για παλιότερη εικονογραφική σας δουλιά;

- Ναι, έχει πάρει διάκριση και το βιβλίο μου "Αργοναύτες" της σειράς Ελληνική Μυθολογία από την πανευρωπαϊκή διοργάνωση PIER PAOLO VERGERIO, που εδρεύει στην Πάντοβα.

- Τι σημαίνει για έναν ζωγράφο να ασχολείται και με την εικονογράφηση βιβλίων;

- Σε πολλούς ζωγράφους, απ' ό,τι ξέρω, έρχονται στιγμές που τα πινέλα και τα χρώματα δε φτάνουν να τα πούνε όλα. Αναζητώντας κι άλλους τρόπους έκφρασης έκανα παλιότερα μουσική - κλασική κιθάρα - κι εδώ και κάμποσα χρόνια γράφω κιόλας. Κι όταν στις σελίδες ενός βιβλίου υπάρχει και εικόνα, τότε γίνεται ένα πάντρεμα ζωγραφικής και κειμένου, όπου το ένα συμπληρώνει το άλλο. Κάτι που, αν γίνεται από το ίδιο άτομο, δίνει νομίζω και το ιδανικότερο αποτέλεσμα.

- Πότε ξεκίνησε η συγγραφική σας δραστηριότητα;

- Το γράψιμο άρχισε με το αφήγημα "Η αγάπη πάει σχολείο" (εκδόσεις Σίγμα 1995). Εχει δώδεκα ιστορίες που λένε για δυο παιδιά που μαζί με τα ρήματα και τα κλάσματα μαθαίνουν και την αλφαβήτα της αγάπης. Η κριτική με ενθάρρυνε.Το βιβλίο εγκρίθηκε από το υπουργείο για τις σχολικές βιβλιοθήκες κι είναι εικονογραφημένο με γραμμικά σχέδια. Υπάρχει ακόμα κι ένα άλλο βιβλίο με τίτλο "Το ελιξήριο του έρωτα" (εκδόσεις Σίγμα) που θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες. Περιέχει δώδεκα ιστορίες, εντελώς ανεξάρτητες η μια από την άλλη. Κι εδώ η εικονογράφηση πάει να συμπληρώσει το κείμενο.

- Το βιβλίο "Πέτρα κυλισάμενη" βασίζεται σε προσωπικά σας βιώματα;

- Το μυθιστόρημα "Πέτρα κυλισάμενη" βασίζεται σε βιώματα, μα και σε αρκετή φαντασία. Δεν είναι δηλαδή ακριβώς αυτοβιογραφία. Μπορώ να πω ότι είναι πιο πολύ ιστορίες δικές σας. Υπάρχει σ' αυτό ένα ιστορικό φόντο, που το διατρέχει ολόκληρο: χαμένες πατρίδες, ξεριζωμός, ξαναρίζωμα, πόλεμος πάλι, Κατοχή, Αντίσταση.Μέσα σε όλα αυτά, μια οικογένεια, έρμαιο των καιρών. Κι οι χαρακτήρες: ο πατέρας ονειροπόλος, διαβασμένος, προσφέρει αξίες στα παιδιά. Η μάνα αγράμματη, όμως πατά γερά στη γη, κουμαντάρει άξια τη φαμίλια. Επειτα είναι τα παιδιά, που μόνο παιδιά δεν είναι. "Εδώ που ήρθαμε, παιδιά μου, δε θα φωνάζετε, δε θα γελάτε, δε θα τραγουδάτε", χρειάστηκε να τους πούνε κάποτε. Τελικά ο αιθεροβάμων πατέρας κερδίζει τη συμπάθειά μας, γιατί κατά βάθος αυτός είναι σωστός, ο κόσμος είναι λάθος.Η εικονογράφηση αποτελείται από 5 ολοσέλιδα χαρακτικά, ένα για κάθε μέρος του βιβλίου και από 32 μικρότερα - προμετωπίδες - για τα κεφάλαια. Είναι χαραγμένα σε λινόλεουμ, ένα υλικό που δουλεύεται εύκολα και επιτρέπει τον αυτοσχεδιασμό. Εχω εξοικειωθεί με αυτό από την Κατοχή, τότε που σκάλιζα αφίσες και τις κολλούσαμε οι ΕΠΟΝίτες στους τοίχους. Επειτα το άσπρο - μαύρο της χαρακτικής μπορεί να εκφράσει καλύτερα από οτιδήποτε το πνεύμα του βιβλίου που κινείται σ' ένα επίπεδο δυνατών αντιθέσεων.

- Πότε ξεκινήσατε την εικονογραφική δουλιά;

- Η απασχόλησή μου στις εικονογραφήσεις ξεκίνησε εδώ και τριάντα περίπου χρόνια. Προηγήθηκε η δουλιά μου σε ατελιέ γραφικών τεχνών, σαν γραφίστας, κάτι που με βοήθησε πολύ. Γιατί έχει σημασία, προκειμένου να κάνεις μια εικόνα, να ξέρεις τους όρους της εκτύπωσης. Ξεκίνησε με την Ελληνική Μυθολογία - 18 βιβλία, κάπου 500 εικόνες - και την έχω για την πιο σημαντική μου δουλιά σε αυτόν τον τομέα.Οταν η δικτατορία έστειλε εξορία τους περισσότερους συγγραφείς και εκδότες, το ατελιέ έμεινε σχεδόν χωρίς δουλιά. Τότε κι εγώ, στις άδειες ώρες, άρχισα να εικονογραφώ τους αρχαίους μύθους σε κείμενα που έγραφε ο αδελφός μου Μενέλαος κι η έκδοση έγινε βιβλίο - βιβλίο από εμάς τους ίδιους (εκδόσεις Σίγμα). Αλλη δουλιά που μπορώ να αναφέρω είναι τα σχέδια με ραπιδογράφο σε 8 βιβλία της Π. Δέλτα (εκδόσεις Β. Ρηγοπούλου). Επειτα υπάρχουν αρκετά εξώφυλλα και σχέδια σε μεμονωμένα βιβλία.

Εχετε μία σημαντική πορεία στη ζωγραφική. Θέλετε να σταθείτε λίγο σ' αυτήν;

- Σχετικά με τη ζωγραφική μου, ευτυχώς ή δυστυχώς, όσοι με ξέρουν λένε: "Α! είναι αυτός που έκανε το σήμα της ΕΠΟΝ!". Ομως, εκτός από το σήμα και τις αφίσες της Κατοχής, έχω κάνει και ζωγραφική στην εξορία, που εκτέθηκε στην γκαλερί "Ωρα" το 1987 (έχει εκδοθεί και σχετικό λεύκωμα από τη "Σύγχρονη Εποχή" το 1988), καθώς κι άλλη ζωγραφική που εκτέθηκε κι αυτή στον ίδιο χώρο, αλλά και σε ομαδικές εκθέσεις.Και τότε πήγε να ξεκινήσει μια ιστορία: όταν έδωσα στον κύριο Παπαστάμο, που ήτανε τότε διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης, το λεύκωμα της εξορίας μαζί με φωτογραφίες από νεότερα έργα μου, με ρώτησε αν ήμουν μαθητής του Κ. Παρθένη. "Είναι κάτι που διακρίνεται, αν και δεν τον αντιγράφεις. Θα σου κάνω έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη" μου είπε. Λίγο αργότερα άλλαξε η κυβέρνηση, ο διευθυντής αντικαταστάθηκε, κι η υπόσχεση έμεινε ανεκπλήρωτη. Τώρα έπιασα τα 80, είμαι στα απότρυγα. Φροντίζω όμως, όσο μπορώ, να μη στεγνώνουν τα χρώματα στην παλέτα.

Ηλιάνα ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ