Οι εγκαταστάσεις της "Αλουμίνιον της Ελλαδος - ΑΕ" ή ΠΕΣΙΝΕ, όπως είναι περισσότερο γνωστή η ελληνική θυγατρική της πολυεθνικής, βρίσκονται στον Αγιο Νικόλαο της παραλίας του Διστόμου και καταλαμβάνουν, όπως αναγράφεται στην σχετικη άδεια, συνολικό εμβαδό 277.898 τ.μ. και συνολικό όγκο 266.494 κ.μ..Μόνο, που -όσο και αν φαίνεται παράξενο- ο τεράστιος αυτός όγκος των οικοδομικών εγκαταστάσεων είναι στην πραγματικότητα αυθαίρετος. Ουσιαστικά και όπως προκύπτει απο σχετικά έγγραφα και την έρευνα του "Ρ", η ΠΕΣΙΝΕ λειτουργεί αυθαίρετα εδώ και 40 χρόνια περίπου, δηλαδή απο την ίδρυσή της μέχρι σήμερα. Γεγονός, το οποίο αν μεταφρασθεί σε χρήματα -μαζί με τα σχετικα πρόστιμα- φτάνει στο σεβαστο ποσό των 7 δισεκατομμυρίων δραχμών.Ενα ποσό, που ΠΑΣΟΚ και ΝΔ - με ενέργειες του ενός που συμπληρώνουν αυτές του άλλου - θέλουν ουσιαστικά, να το κάνουν "δώρο" στην επιχείρηση. Και μάλιστα, σε εποχές που οι Ελληνες φορολογούμενοι υποβάλλονται σε μακρόχρονες και μονόπλευρες θυσίες στο βωμό της διαβόητης ΟΝΕ.

Συγκεκριμένα, η προηγούμενη - προσκείμενη στο ΠΑΣΟΚ - νομαρχιακή αρχή της Βοιωτίας και ο προηγούμενος νομάρχης Γ. Σταμούλης, εξέδωσαν την υπ. αριθμ. 302/96 "Αδεια Οικοδομής" που αφορά τη "Νομιμοποίηση κατασκευών της "Αλουμίνιον της Ελλάδος ΑΒΕΕ"". Δηλαδή, νομιμοποίησαν τις κατασκευές της Επιχείρησης, 35 χρόνια μετά την ίδρυσή της.

Από τα παραπάνω προκύπτει πως η ΠΕΣΙΝΕ, από το '60 που πρωτοεγκαταστάθηκε στη Βοιωτία μέχρι σήμερα, λειτουργεί αυθαίρετα. Χωρίς οικοδομική άδεια για τα εργοστάσια, τους αποθηκευτικούς χώρους και τις λιμενικές εγκαταστάσεις που έχει οικοδομήσει. Και λειτουργεί, με την ανοχή και τη στήριξη των ελληνικών κυβερνήσεων, που δεν τόλμησαν να εφαρμόσουν το νόμο και να εισπράξουν τα προβλεπόμενα πρόστιμα ανέγερσης αυθαιρέτων, διατήρησης και νομιμοποίησής τους.

Απλά ήρθε μια νομαρχιακή αρχή - στηριζόμενη από το ΠΑΣΟΚ - και "νομιμοποίησε" την παρανομία και μάλιστα τζάμπα. Δηλαδή, απάλλαξε την ΠΕΣΙΝΕ από κάθε οικονομική υποχρέωσή της, εκτός από ένα ποσό περίπου 30 εκατ. δρχ. που αφορά νομαρχιακά τέλη και φόρους.

Το ζήτημα θα πέρναγε στα "μουλωχτά", αν δεν το έφερνε στην επιφάνεια ο Λουκάς Λιάκος,επικεφαλής της "Νομαρχιακής Αγωνιστικής Συνεργασίας Βοιωτίας".Ο νομαρχιακός σύμβουλος σε συνεδρίαση του νομαρχιακού συμβουλίου, στις 28/4/99, κατήγγειλε το γεγονός της πλήρους απαλλαγής της ΠΕΣΙΝΕ από τις υποχρεώσεις της, ως σκάνδαλο πρώτου μεγέθους. Ο ίδιος υπογράμμισε πως η ΠΕΣΙΝΕ έπρεπε να πληρώσει ως πρόστιμα, για τις ενέργειές της, περίπου 7 δισ. δρχ.

Ο επικεφαλής δηλώνει στο "Ρ" πως σε εκείνη τη συνεδρίαση ο νυν νομάρχης Ν. Στάμος - πρόσκειται στη ΝΔ - είπε πως συναντήθηκε με τη διοίκηση της ΠΕΣΙΝΕ και συμπλήρωσε πως θα κάνει ενέργειες προς την κυβέρνηση, προκειμένου να λύσει το ζήτημα με νομοθετική ρύθμιση και το ίδιο συμβούλεψε να κάνει και η ΠΕΣΙΝΕ. Μάλιστα, έδωσε και προθεσμία έξι μηνών, για την προώθηση από την κυβέρνηση σχετικής νομοθετικής ρύθμισης. Υποστήριξε πως αν περάσει η προθεσμία χωρίς να γίνει η ρύθμιση, τότε θα ανακαλέσει την άδεια. Οπως επισημαίνει ο Λ. Λιάκος "η σημερινή νομαρχιακή αρχή δε διαφωνεί με την προηγούμενη, αναφορικά με τη νομιμοποίηση του σκανδάλου. Γι' αυτό και μιλά για νομοθετική ρύθμιση. Δηλαδή, για νόμο που θα προωθήσει η κυβέρνηση ώστε να νομιμοποιηθεί πλήρως η ΠΕΣΙΝΕ και να της χαριστούν τα 7 δισ. δρχ.". Ο επικεφαλής υπογραμμίζει πως ακόμα και τώρα πρέπει να ανακληθεί η παράνομη άδεια. Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση και κυβέρνηση να επιβάλουν τα προβλεπόμενα από το νόμο πρόστιμα στην πολυεθνική, να εισπράξουν τα 7 δισ. δρχ. Και αυτά τα χρήματα να αποδοθούν στη νομαρχία Βοιωτίας, προκειμένου να εκτελεστούν έργα που θα συντελέσουν στην ανάπτυξη του νομού.

Με Νομοθετικό Διάταγμα του '60 κυρώθηκε η λεόντειος σύμβαση που καταρτίστηκε μεταξύ του ελληνικού δημοσίου και της ΠΕΣΙΝΕ, για την ίδρυση της επιχείρησης "Αλουμίνιον της Ελλάδος".Η τότε κυβέρνηση εξέδωσε Διατάγματα για την αναγκαστική απαλλοτρίωση εκτάσεων, υπέρ της ΠΕΣΙΝΕ, προκειμένου να εγκαταστήσει το εργοστάσιό της και ό,τι άλλο την εξυπηρετούσε.

Η λειτουργία της εγκατάστασης άρχισε στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του '60. Στη Βοιωτία, η ΠΕΣΙΝΕ επεξεργάζεται το βωξίτη, που παίρνει κύρια από τα μεταλλεία του Παρνασσού και του Ελικώνα.Από το βωξίτη αποσπά την αλουμίνα, που υπόκειται σε επεξεργασία, το τελικό προϊόν της οποίας είναι το αλουμίνιο.

Βάσει της ληστρικής σύμβασης που υπέγραψε η τότε κυβέρνηση:

- Το ελληνικό δημόσιο έκανε επενδύσεις για τη μεταφορά ρεύματος - που θα χρησιμοποιούσε το εργοστάσιο - ύψους 125 εκατομμυρίων δολαρίων. Η δε επένδυση της ΠΕΣΙΝΕ τότε δεν ξεπέρασε τα 25!

- Η ΠΕΣΙΝΕ πληρώνει στη ΔΕΗ, την κιλοβατώρα, κάτω από το κόστος παραγωγής της (σήμερα, πληρώνει 5 δρχ. την κιλοβατώρα). Οι δύο πλευρές θα επαναδιαπραγματευτούν την τιμή το 2001. Τιμή που και πάλι θα είναι κάτω του κόστους παραγωγής.

(Σημειώνεται ότι το αλουμίνιο "βγαίνει" από την αλουμίνα με τη μέθοδο της ηλεκτρόλυσης. Η ηλεκτρόλυση απαιτεί τεράστια ποσά ηλεκτρικής ενέργειας. Υπολογίζεται πως για κάθε τόνο αλουμινίου ξοδεύονται 4.500 κιλά βωξίτη και 18.000 κιλοβατώρες ηλεκτρικής ενέργειας. Οπερ σημαίνει πως η ΠΕΣΙΝΕ είναι από τις πλέον ηλεκτροβόρες βιομηχανίες στη χώρα. Επομένως, η χασούρα της ΔΕΗ είναι τεράστια, όπως τεράστια είναι και τα ποσά που πληρώνουν οι φορολογούμενοι για να την καλύψουν. Και σκεφτείτε τι θα έλεγαν οι υπέρμαχοι της "ελεύθερης αγοράς" αν μια κρατική εταιρία προκαλούσε τέτοια ζημιά στη ΔΕΗ).

- Η ΠΕΣΙΝΕ έχει το δικαίωμα για ελεύθερη εισαγωγή βοηθητικών υλών, βωξίτη και αλουμίνας, αν οι εγχώριες πρώτες ύλες είναι ακριβές ή δεν αρέσουν ποιοτικά.

Ο ελληνικός βωξίτης είναι πολύ καλής ποιότητας και η Ελλάδα θεωρείται από τις λίγες χώρες, παγκόσμια, με τόσο πλούσια αποθέματα (υπολογίζονται σε 100 με 500 εκατομμύρια τόνους). Από το βωξίτη προέρχεται το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας παραγωγής αλουμινίου. Η τεράστια εφαρμογή του αλουμινίου έκανε το βωξίτη ένα από τα πλέον εμπορικά μεταλλεύματα. Υπενθυμίζεται πως το ελαφρύ και ανθεκτικό αλουμίνιο χρησιμοποιείται για την κατασκευή εξαρτημάτων αεροπλάνων, αυτοκινήτων και μεταλλικών κουφωμάτων. Οπως επίσης ως υλικό συσκευασίας τροφίμων (αλουμινόχαρτο) και για την κατασκευή ηλεκτρικών αγωγών μεταφοράς ρεύματος, οικιακών σκευών και άλλων αντικειμένων.

Από τα προαναφερόμενα γίνεται σαφές πως ο πλούτος που συρρέει στα ταμεία της επιχείρησης είναι ανυπολόγιστος. Μάλιστα, τα επίσημα κέρδη της ΠΕΣΙΝΕ για το '94 ήταν 4,1 δισ. δρχ. Το '95, ήταν 9,7.Το '96 ήταν 4,6 και το '97 ανήλθαν σε 8,9.Δηλαδή, μέσα σε τέσσερα χρόνια οι εργοδότες έβαλαν στην τσέπη τους 27,3 δισ. δρχ.!

Τέλος, η επιχείρηση, σε ένα τρίμηνο, αναμένεται να έχει έτοιμη νέα εγκατάσταση, όπου θα επεξεργάζεται βωξίτη, εισαγόμενο από τη Βραζιλία. Κατά τους ειδικούς, ο ελληνικός βωξίτης είναι πλουσιότερος σε αλουμίνα, αλλά πιο δύσκολος και άρα πιο δαπανηρός σε επεξεργασία. Ο βραζιλιάνικος είναι πιο εύκολος και πιο οικονομικός. Οι εργοδότες ετοιμάζονται για νέα κέρδη.

Η σύμβαση ελληνικού δημοσίου και ΠΕΣΙΝΕ - για την κατασκευή του εργοστασίου - όριζε ότι μπορούν να απαλλοτριωθούν και εκτάσεις που θα χρησιμοποιηθούν για στέγαση του προσωπικού. Ετσι, εκδόθηκαν Διατάγματα και απαλλοτριώθηκε έκταση, στην παραλία Διστόμου, όπου οικοδομήθηκε ο οικισμός για τους εργάτες. Ο επονομαζόμενος "Ασπρα Σπίτια".

Ο οικισμός περιλαμβάνει περίπου 1.200 κτίρια από τα οποία τα 1.000 είναι κατοικίες. Κατοικούνται μόνο τα 800, γιατί από το '93 η ΠΕΣΙΝΕ έπαψε να στεγάζει τους νεοπροσληφθέντες.

Τον οικισμό - παρ' όλο που η σύμβαση του '60 αναφέρει πως "η αναγκαστική απαλλοτρίωση των 613,7 στρεμμάτων γίνεται μόνο για τη στέγαση των εργαζομένων στο "Αλουμίνιον της Ελλάδος" και οποιαδήποτε ενέργεια για την εκποίησή του είναι παράνομη" - η ΠΕΣΙΝΕ με τη βοήθεια διαφόρων προσπαθεί να τον ξεπουλήσει, για να ξεφορτωθεί το κόστος συντήρησής του.

Οι κινήσεις της έχουν ξεκινήσει από χρόνια. Το '80 υποβάθμισε το ιατρείο του οικισμού. Μετά παρέδωσε τις εγκαταστάσεις του βιοχημικού καθαρισμού σε εργολάβους. Εργολαβικά παρέδωσε την καθαριότητα του οικισμού στο δήμο Διστόμου, ο οποίος ανέλαβε και τη διαχείριση των σχολικών εγκαταστάσεων (κάλυψη λειτουργικών εξόδων και επισκευές). Ετσι, ενώ η ΠΕΣΙΝΕ πλήρωνε - ως όφειλε - από τα υπέρογκα κέρδη της για υπηρεσίες που είχε την υποχρέωση να παρέχει στους εργαζομένους της, τώρα πληρώνει ο ελληνικός λαός.

Πέρσι, καλούσε τους εργαζομένους της να αγοράσουν τα σπίτια. Αν αυτό γινόταν, η Επιχείρηση θα κέρδιζε κατ' αρχάς από την πώληση. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των εργαζομένων, θα γλίτωνε και 1 δισ. δρχ. το χρόνο. Δηλαδή, το κόστος συντήρησης των οικημάτων, αποκατάστασης των φθορών και των ζημιών των κτιρίων, συντήρησης του πρασίνου και των κοινόχρηστων χώρων και καθαριότητας του οικισμού. Κόστος, που με βάση τη σύμβαση έχει αναλάβει έναντι του ελληνικού δημοσίου και των εργαζομένων.

Τότε τα σχέδια της ΠΕΣΙΝΕ δεν προχώρησαν, λόγω της αντίδρασης των εργαζομένων. Ομως η Επιχείρηση δεν παραιτείται από τις μεθοδεύσεις της και αναζητά την κατάλληλη στιγμή, για να τις προωθήσει και πάλι. Αν αυτό γίνει, το 1 δισ. δρχ. θα αναλάβουν να καλύψουν οι εργαζόμενοι. Οπως και η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση ή ο δήμος Διστόμου - όπου ανήκει διοικητικά ο οικισμός - και άρα πάλι οι εργαζόμενοι, εφόσον θα μετακυλιστεί σε αυτούς με τη μορφή νομαρχιακών ή δημοτικών τελών.

Ο πρώην νομάρχης Σταμούλης δραστηριοποιήθηκε και για το ξεπούλημα του οικισμού. Αρχές του '97 έστειλε επιστολή στην τότε υπουργό Βιομηχανίας Β. Παπανδρέου,για να της υπενθυμίσει ότι η ΠΕΣΙΝΕ θέλει να εκποιήσει τον οικισμό και να ζητηθεί από την εταιρεία να προσδιορίσει τους όρους ξεπουλήματος. Πληροφορίες ανέφεραν εκείνη την περίοδο πως ο Σταμούλης ήθελε να ιδρύσει ιδιωτικό ΑΕΙ στη Βοιωτία και ενδιαφερόταν για το συγκεκριμένο χώρο, προκειμένου να κατασκευαστεί εκεί το Πανεπιστήμιο.

Η Παπανδρέου στις 19/2/97 απάντησε πως "επειδή η εταιρεία δεν έχει απευθυνθεί σε εμάς, ο δε νόμος είναι δεσμευτικός ως προς τον σκοπό της απαλλοτρίωσης και η σύμβαση βρίσκεται ακόμα σε ισχύ, εμείς δεν μπορούμε να εξετάσουμε την πρότασής σας". Η σύμβαση για τη χρήση του οικισμού λήγει το 2006. Τότε, ίσως η κυβέρνηση το ξανασκεφτεί...

Η ΠΕΣΙΝΕ στην περίοδο '96-'98 ξεκίνησε την εφαρμογή του προγράμματος "Πρόκληση". Το πρόγραμμα, πέρα από απολύσεις προσωπικού, προέβλεπε και αλλαγή ειδικοτήτων, ταυτόχρονη εντατικοποίηση εργασίας και αθρόα παράδοση σημαντικών εργασιών σε εργολάβους.

Ο Σωτήρης Καλέας,εργαζόμενος, συνδικαλιστής της ΕΣΑΚ και μέλος του ΔΣ στην "Ενωση Εργαζομένων στην Εταιρία "Αλουμίνιο της Ελλάδος"" μιλά στο"Ρ", σχετικά με την εργοδοτική ασυδοσία: "Με το "Πρόκληση", η Επιχείρηση ουσιαστικά απόλυσε 400 εργάτες. Είναι προκλητική εντατικοποίηση της εργασίας, εφόσον η μείωση του προσωπικού δε συνοδεύεται από μείωση της παραγωγής. Και σήμερα δουλεύουν εδώ 1.260 μόνιμοι εργάτες και περίπου 430 άλλοι που ανήκουν σε εργολάβους. Το '85 οι μόνιμοι ήταν 2.200 και οι υπό εργολαβία περίπου 200".

Σημειώνει πως, λόγω της εντατικοποίησης, αυξάνεται και η επικινδυνότητα και είναι νωπές οι μνήμες από τις 8 Απρίλη, όταν ο εργάτης Αδρέας Σίδερης σκοτώθηκε και άλλοι τρεις τραυματίστηκαν (όλοι ανήκαν σε εργολάβο). Οι προαναφερόμενοι εκτελούσαν εργασίες, που για τα δεδομένα του εργοστασίου απαιτείται εξειδικευμένο προσωπικό.

Ο Σ. Καλέας διευκρινίζει πως μπορεί μόνιμος να μην εκτελέσει επικίνδυνη εργασία, επικαλούμενους λόγους ασφάλειας. Η διοίκηση της Επιχείρησης καλεί τότε τον εργολάβο. Αυτός φωνάζει τους εργαζόμενούς του, που με το φόβο της ανεργίας και της απόλυσης, πηγαίνουν, ακόμα και με κίνδυνο της ζωής τους.

Ο ίδιος αναφέρεται και στην κατάργηση ειδικοτήτων και τη συνδέει με τις προσπάθειες μείωσης του προσωπικού: "Η διεύθυνση κατήργησε πολλές ειδικότητες - τυπικές ή άτυπες - που χρειάζονταν για τη δουλιά, με την έμμεση στήριξη των συνδικαλιστών του ΠΑΣΟΚ, οι οποίοι δε βοηθούν ώστε να αντισταθούν οι εργαζόμενοι στις μεθοδεύσεις της εργοδοσίας. Αν χρειάζονταν δύο τεχνίτες διαφορετικών ειδικοτήτων για δύο διαφορετικές δουλιές, τώρα γίνονται με έναν "πολυτεχνίτη" ή και από έναν ανειδίκευτο.

Μειώνουν το κόστος παραγωγής σε βάρος των εργαζομένων. Από τα κέρδη της τεχνολογικής προόδου, της πορείας της Επιχείρησης, ο εργαζόμενος δεν παίρνει ούτε ψίχουλο, αλλά χάνει και από αυτά που είχε. Ολα τα καρπώνεται ο εργοδότης".

"Η διεύθυνση του εργοστασίου το οδηγεί σε πορεία εργολαβοποίησης, για να γλιτώσει από το κόστος που θα τη βάρυνε, αν όλοι οι εργάτες ήταν μόνιμοι". ΟΝίκος Χατζηκυριάκου,εργαζόμενος στο εργοστάσιο, είναι σαφής. Μιλά για την παράλληλη οικοδόμηση ενός καθεστώτος προσλήψεων με συμβάσεις ορισμένου χρόνου (οι περισσότερες 3μηνες και κάποιες 6μηνες). Οπως σημειώνει, αυτές ανανεώνονται συνεχώς: "Τους αφήνουν λίγους μήνες άνεργους και τους επαναπροσλαμβάνουν. Υπάρχουν άνθρωποι που εργάζονται και πέντε χρόνια, έτσι. Σε αυτούς τους εργαζόμενους ασκείται ψυχολογική πίεση. Ζουν με το φόβο της μη ανανέωσης. Δεν τολμούν να συνδικαλιστούν, να διεκδικήσουν, να αρνηθούν".

Ο Σ. Καλέας διευκρινίζει - συνολικά για τα προαναφερόμενα - πως η ΠΕΣΙΝΕ απλά εκμεταλλεύεται τα νομοθετικά εκτρώματα της κυβέρνησης, σχετικά με τις εργασιακές σχέσεις. Εκτρώματα που κάνουν "λάστιχο" τις σχέσεις εργασίας, σε όφελος της εργοδοσίας και σε βάρος των εργαζομένων. Και καταλήγει πως το "Πρόκληση" συνεχίζεται να εφαρμόζεται με τη νέα ονομασία "Συνεχής Πρόοδος". Μια "πρόοδος" που προβλέπει μείωση του επιχειρησιακού κόστους 3% κάθε χρόνο. Δηλαδή θα παράγει 3% φθηνότερα: "Αυτή η μείωση - και πάλι - θα προέλθει στο μεγαλύτερο μέρος της από μείωση των θέσεων εργασίας και ίσως περικοπές μισθών".

"Πεσινέ" ή αλλιώς "Αλουμίνιον της Ελλάδος ΑΕ". Ετσι ονομάζεται η πλέον - ίσως - χαϊδεμένη επιχείρηση των ελληνικών κυβερνήσεων στην τελευταία 40ετία, όσα περίπου και τα χρόνια λειτουργίας της. Η εταιρία "Αλουμίνιον της Ελλάδος" είναι θυγατρική της πολυεθνικής "ΠΕΣΙΝΕ", μιας από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις στον κόσμο, στο χώρο του αλουμινίου και της αλουμίνας. Στην ιδιοκτησία της βρίσκονται δεκάδες εργοστάσια στην Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσμο. Ενα απ' αυτά βρίσκεται και στην Ελλάδα (Ασπρα Σπίτια) που λειτουργεί, ακόμη και σήμερα με αποικιοκρατικούς όρους. Χαρακτηριστικά παραδείγματα του αποικιοκρατικού αυτού πλαισίου, που εξασφάλιζαν στην "ΠΕΣΙΝΕ" οι εκάστοτε ελληνικές κυβερνήσεις, αποτελούν και τα όσα αναφέρονται στο σημερινό ρεπορτάζ του "Ρ".

Τεράστια τα κέρδη της ΠΕΣΙΝΕ, όπως και τα ποσά που της χαρίζουν οι ελληνικές κυβερνήσεις

Το χαϊδεμένο παιδί όλων των μέχρι σήμερα κυβερνήσεων αποτελούσε και αποτελεί η "ΠΕΣΙΝΕ". Χαρακτηριστικό παράδειγμα η σκανδαλώδης τιμή στην οποία πληρώνει το ρεύμα στη ΔΕΗ, αν και ηλεκτροβόρος βιομηχανία. Γεγονός, το οποίο έχει συσσωρεύσει, στα 40 περίπου χρόνια λειτουργίας της επιχείρησης, μια τεράστια ζημιά στο δημόσιο, που ξεπερνά τα 100 δισ. δραχμές

Τα Ασπρα Σπίτια. Η επιχείρηση θέλει να τα ξεπουλήσει, ώστε να μην επιβαρύνεται με το κόστος συντήρησης του οικισμού και, αφ' ετέρου, να προσθέσει κι ένα ακόμη "στρογγυλό" ποσό στο θησαυροφυλάκιό της