Καλύτερα δε θα μπορούσε να το θέσει ο καλός συνάδελφος, εκδότης και αρθρογράφος της "έγκυρης" εφημερίδας "Turkish Daily News" - άλλοτε ιδιοκτήτης βιομηχανίας εσωρούχων - Ιλνούρ Τσεβίκ: ο τουρκικός λαός θέλει εκτέλεση του Οτσαλάν "δίχως καθυστέρηση". Αν το ΡΚΚ εξακολουθήσει να πολεμά το τουρκικό κράτος, κι αν οι Ευρωπαίοι ασκήσουν άκομψες "πιέσεις" στην Τουρκία, αυτό που θα πετύχουν στην πραγματικότητα είναι το να επισπεύσουν την εκτέλεσή του. Αλλά πάντως, σημείωσε σε κύριο άρθρο της εφημερίδας (1/7/1999), η Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ενωσης και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απέφυγαν προς το παρόν "αντιπαραγωγικές" δηλώσεις, εκφράζοντας απλώς την αντίθεσή τους στη θανατική ποινή.

Ο εκβιασμός είναι ελάχιστα συγκαλυμμένος. Η "πρόοδος" σε μια προσπάθεια "επίλυσης" του Κουρδικού συναρτάται, κατά την κυρίαρχη άποψη στην Αγκυρα, από δύο πράγματα, την εξόντωση της στρατιωτικής απειλής που αποτελεί το ΡΚΚ στη νοτιοανατολική Τουρκία, και την ταύτιση της Ευρώπης με τη θέση ότι το ζήτημα κατ' εξοχήν αφορά την "τρομοκρατία", όχι ένα εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα.

Οσον αφορά το πρώτο, η τουρκική στρατιωτική μηχανή έχει τη στήριξη της μεγαλύτερης στρατιωτικής βιομηχανίας του πλανήτη: αυτής των ΗΠΑ, μαζί, φυσικά, με τις ευλογίες της αμερικανικής πολιτικής ηγεσίας. Ο Κέβιν Μακ Κίρναν σημείωσε σε ένα άρθρο του για το περιοδικό "Bulletin of Atomic Scientists" (Μάρτης - Απρίλης 1999) ότι από το 1980 ως σήμερα, οι πωλήσεις και οι παροχές στρατιωτικού υλικού από την Ουάσιγκτον προς την Αγκυρα ξεπερνούν τα 15 δισεκατομμύρια δολάρια. Από το 1991 και εδώ, το αμερικανικό στρατιωτικό υλικό έχει χρησιμοποιηθεί για την καταστροφή τουλάχιστον 3.000 χωριών Κούρδων. Με βάση την αμερικανική κείμενη νομοθεσία, η πώληση όπλων σε χώρες που "παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα" θεωρητικά δεν επιτρέπεται. Αλλο θεωρία, βέβαια, και άλλο πράξη. Η Τουρκία είναι πιστή σύμμαχος των ΗΠΑ, για 50 χρόνια, και αυτό δεν το επισκίασε ούτε η Κύπρος, το 1974, ούτε τα πραξικοπήματα, με τελευταίο αυτό του 1980. Οι αμερικανικές βάσεις σε τουρκικό έδαφος αποτελούν κρίσιμης σημασίας "προκεχωρημένα φυλάκια", διά των οποίων παρακολουθούνται εξόχως σημαντικές περιοχές: το Ιράκ και το Ιράν, η Μέση Ανατολή, η Κασπία, κ.ά. Στον πόλεμο του Κόλπου, το 1991, αν η Τουρκία δεν έκλεινε τους αγωγούς πετρελαίου από το Ιράκ στο έδαφός της, η στρατιωτική επιτυχία των "συμμάχων" θα έπαιρνε πολύ περισσότερο χρόνο. Εξ ου και, αναγνωρίζοντας τη "συμβολή" της, η κυβέρνηση του Προέδρου Κλίντον υποστήριξε έκτοτε τις (πολυάριθμες) εισβολές τουρκικών στρατευμάτων στο θύλααο του Βορείου Ιράκ για "εκκαθαριστικές επιχειρήσεις".

Ο πιο πρόσφατος πόλεμος, αυτός εναντίον της Γιουγκοσλαβίας, έδωσε την ευκαιρία στην Αγκυρα να επαναβεβαιώσει τη "στρατηγική της θέση", ως ενός βασικού περιφερειακού χωροφύλακα. Η ιστορική ειρωνεία - ότι δηλαδή η Τουρκία δήλωνε έτοιμη να "επέμβει με χερσαίες δυνάμεις", κατά τη σχετική δήλωση του Προέδρου Ντεμιρέλ, υπέρ ενός αποσχιστικού κινήματος - κατά μυστηριώδη τρόπο διέφυγε των περισσότερων δυτικών αναλυτών.

Οσον αφορά την ταύτιση της Ευρώπης με τη θέση της Αγκυρας ότι δεν υπάρχει "μειονοτικό" πρόβλημα, αλλά πρόβλημα "τρομοκρατίας", αυτή αργά αλλά σταθερά επέρχεται. Από τον Αύγουστο του 1998, όταν ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν εκδιώχτηκε από τη Συρία, ήρθε σε επαφή με διάφορες κυβερνήσεις, ζητώντας άσυλο. Η Ρωσία το αρνήθηκε, παρέχοντάς του προσωρινό κατάλυμα. Οταν, το Νοέμβρη του 1998, ο άνθρωπος που το 1978 ίδρυσε το Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν και το 1984 άρχισε ένοπλο αγώνα, έφθασε στο αεροδρόμιο Φιουμιτσίνο, στη Ρώμη, η ιταλική κυβέρνηση βρέθηκε μπροστά σε ένα απροσδόκητο δίλημμα: ο Μάσιμο ντ' Αλέμα έπρεπε να διαλέξει μεταξύ αρχών και (κεντροαριστερής) realpolitik. Αρχικά, αμφιταλαντεύτηκε. Ζήτησε από τη Γερμανία του Γκέρχαρντ Σρέντερ να ενεργοποιήσει το ένταλμα σύλληψης βάσει του οποίου ο Απο συνελήφθη. Εκμεταλλευόμενος την ιταλική νομοθεσία, αρνήθηκε την έκδοσή του στην Τουρκία. Και μιλώντας για "ανάγκη ευρωπαϊκής αντιμετώπισης" του προβλήματος, κάλεσε για "κατανόηση". Ωστόσο, ήδη από τις πρώτες μέρες της παραμονής του Κούρδου ηγέτη στην Ιταλία διαφάνηκε ότι δε θα του χορηγούνταν πολιτικό άσυλο. Οι ισχυρές αμερικανικές πιέσεις να εκδοθεί ο "τρομοκράτης" στην Ιταλία συνοδεύτηκαν από ένα άτυπο εμπάργκο των ιταλικών προϊόντων από την Τουρκία και ένα μπαράζ δηλώσεων της τουρκικής ηγεσίας περί "υποστήριξης της τρομοκρατίας" από την Ευρώπη.

Οταν ο ντ' Αλέμα, ως άλλος Πιλάτος ένιψε τας χείρας του, ήταν η ώρα για τον Οτσαλάν να φύγει από την Ιταλία. Ζήτησε άσυλο από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ κινούνταν για βδομάδες με αεροπλάνο σε διεθνή εναέριο χώρο. Ωστόσο, ουδείς επιθυμούσε να παραλάβει την "καυτή πατάτα" που αποτελούσε σε διπλωματικό επίπεδο ο Κούρδος ηγέτης: είναι χαρακτηριστικό ότι στις αρχές του Φλεβάρη το Βέλγιο σήκωσε μαχητικά για να αναχαιτίσουν το αεροπλάνο που φημολογούνταν ότι τον μετέφερε, ενώ δύο μέρες πριν μια ντουζίνα πρεσβευτές ευρωπαϊκών χωρών - Ρωσία, Ελλάδα, Ιταλία, Ολλανδία, Ελβετία, ΟΔ Γιουγκοσλαβίας, Νορβηγία και άλλες - αρνούνταν μετά της απαραίτητης βδελυγμίας την παρουσία του στο έδαφός τους. Το γεγονός ότι τα Συντάγματα των προαναφερθεισών χωρών αναφέρουν ότι το πολιτικό άσυλο είναι δικαίωμα του κάθε διωκόμενου, ξεχάστηκε, ή χρησιμοποιήθηκαν διάφορες "τυπικότητες" κατά περίσταση...

Το τι συνέβη στη συνέχεια είναι οδυνηρά γνωστό: ο Οτσαλάν βοηθούμενος από Ελληνες που θεωρούσε "φίλους" βρέθηκε στην Ελλάδα, στάλθηκε στην πρεσβεία της Κένυας και ακολούθησαν όσα ακολούθησαν. Πέραν των όσων απίστευτων συνέβησαν εκεί αλλά και στην Αθήνα (βλ. την καταπληκτική από κάθε άποψη σχετική έκθεση του πρέσβη Κωστούλα, ΤΑ ΝΕΑ, 6/3/1999) έχει σημασία η παρατήρηση διπλωματών, πολιτικών και αναλυτών, Αμερικανών και Ευρωπαίων: η επιλογή της Κένυας, εξ ορισμού, σήμαινε ότι οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες γνώριζαν τα πάντα, ή ήταν θέμα ωρών να τα μάθουν. Από εκεί και πέρα, η CIA ειδοποίησε μέσω ανεπίσημων καναλιών την Τουρκία, και η παγίδα ήταν έτοιμη. Η ελληνική κυβέρνηση φρόντισε να παραπλανήσει τον Οτσαλάν λέγοντάς του ότι θα πήγαινε αεροπορικώς στην Ολλανδία. Η απαγωγή του τον έφερε στην Αγκυρα, γεγονός που - μεταξύ άλλων - συνέτεινε και στην εκλογική νίκη του Μπουλέντ Ετσεβίτ, που από υπηρεσιακός πρωθυπουργός ανάγκης έγινε ήρωας...

Η δίκη του Οτσαλάν για "προδοσία" και "αποσχιστική δραστηριότητα", με βάση το άρθρο 125 του ποινικού κώδικα της Τουρκίας, θα επέφερε, ούτως ή άλλως, τη θανατική ποινή. Τα ερωτήματα που ανακύπτουν πλέον είναι, πρώτον, αν η αγχόνη θα στηθεί, και, δεύτερον, ποια θα είναι η εξέλιξη στο Κουρδικό. Καθ' όσον αφορά την εκτέλεση ή όχι της ποινής, το ερώτημα δε θα απαντηθεί πριν περάσουν, μάλλον, αρκετοί μήνες. Το Εφετείο, η Βουλή και ο Πρόεδρος διαδοχικά θα πρέπει να επικυρώσουν την απόφαση, ενώ υπάρχει και η (σίγουρη) προσφυγή των συνηγόρων του στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η αμερικανική εφημερίδα "Washington Post" (1/7/1999), μάλιστα, διέβλεψε μια "ευκαιρία" σ' αυτή τη χρονική περίοδο, που αφορά στη χάραξη μιας πορείας "συμφιλίωσης" Τούρκων και Κούρδων, με την παραχώρηση όχι ανεξαρτησίας ή αυτονομίας, αλλά "πολιτιστικών ελευθεριών". Κατά την εφημερίδα (γνωστή για την απήχηση θέσεων που εκφράζει το Στέιτ Ντιπάρτμεντ) ακόμα κι αν απλώς "εξετάσουν το ενδεχόμενο", οι Τούρκοι ηγέτες θα είναι αξιέπαινοι, διότι αυτοί που τους καλούν να το πράξουν "δε θα το έκαναν".

Η "συμφιλίωση" για την οποία μιλά η "Post" μεταφράζεται κατ' αρχάς στο "νόμο Μεταμέλειας", που έχει υποσχεθεί ότι θα περάσει ο Μπουλέντ Ετσεβίτ, και σε ένα πρόγραμμα "ανοικοδόμησης" της Ανατολίας. Ο αρθρογράφος Ντογκάν Χεπέρ έγραψε στη "Μιλιέτ" (30/6/1999) ότι η "ταχεία αναδιάρθρωση της οικονομίας" της περιοχής είναι αναγκαία προϋπόθεση για τη "νίκη", εξίσου με τη στρατιωτική (και φυσική) εξόντωση των "τρομοκρατών".

Προφανώς Τούρκοι, Ευρωπαίοι και Αμερικανοί (παρ' όλο που οι επιδιώξεις τους και τα συμφέροντά τους δεν ταυτίζονται σε καμιά περίπτωση, αλλά συμπίπτουν και διαπλέκονται ή αντίκεινται, κατά περίσταση) επιθυμούν μια κατάσταση που θα επιτρέψει στην Αγκυρα να αποποιηθεί τις κατηγορίες "καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων", στην Ευρωπαϊκή Ενωση να προωθήσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις (ως εκεί που θέλουν οι κυρίαρχες ελίτ της) και στις ΗΠΑ να συνεχίσουν να απολαμβάνουν της "προνομιακής σχέσης" τους με ένα κράτος που αποτελεί παίκτη - κλειδί για τις ισορροπίες της περιοχής. Ο άλλοτε σύμβουλος εθνικής ασφαλείας της Αμερικανικής Προεδρίας Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι, είπε πρόσφατα (σε συνέντευξή του στο τουρκικό περιοδικό "Ακτουέλ") ότι η Τουρκία είναι μια "Ευρωπαϊκή χώρα (...) έχει ανάγκη την Ευρώπη (...) και πολλά θα εξαρτηθούν", για τη σχέση της με αυτήν, "από τον τρόπο που θα αντιμετωπίσει το Κουρδικό". Μια "συνταγματική λύση" θα βοηθούσε αποφασιστικά, είπε.

Οι επιδιώξεις Ουάσιγκτον, Βρυξελλών και Αγκυρας απέχουν βέβαια έτη φωτός από τον κουρδικό σκοπό. Η "ειρήνη" που υπαγορεύεται από γεωπολιτικά συμφέροντα δεν έχει καμία σχέση με τα δικαιώματα του λαού των Κούρδων, ή τη δικαίωσή του. Αν οι Κούρδοι θα "υποταχθούν" ή όχι, μένει να φανεί, αλλά η ιστορία διδάσκει ένα διαφορετικό μάθημα.

Μπ. Γ.