60 ΧΡΟΝΙΑ ΔΣΕ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Τιμή γι' αυτούς που «χώσαν την καρδιά τους στο βουνό, σαν ένα βαρέλι με μπαρούτι»

Μπροστά στην πανοραμική φωτογραφία του Γράμμου που δέσποζε στο χώρο της έκθεσης

«Οταν μπροστά στους κομμουνιστές, στους αντικαπιταλιστές, αντιιμπεριαλιστές μπαίνει από τα ίδια τα πράγματα το ερώτημα "υποταγή ή αντεπίθεση" η απάντηση είναι μία: Αντεπίθεση!»¹.

* * *

Η ίδια κρυστάλλινη ετυμηγορία, αυτή που «έσκισε» σαν σαϊτιά την άγρια ερημιά του Γράμμου, στις 2 του περασμένου Ιούλη, όταν έγινε η αποκάλυψη του μνημείου του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, στη Λυκόρραχη της Κόνιτσας, αυτή η ίδια «αντήχησε» προχτές ως όρκος ιερός στην εκδήλωση που, αυτή τη φορά, η Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας οργάνωσε στην έδρα της, στον Περισσό.

Μια εκδήλωση που «ήταν καιρός να γίνει», μια εκδήλωση «τιμής και μνήμης» για τους επιζώντες μαχητές και μαχήτριες του ΔΣΕ, οι οποίοι προχτές αντάμωσαν ξανά, ταξιδεύοντας από δεκάδες γωνιές της Ελλάδας για να 'ρθουν εδώ, στην έδρα του Κόμματος, να ζωντανέψουν μνήμες που ποτέ δε «σίγησαν». Να τιμηθούν από το Κόμμα και να τιμήσουν όλοι μαζί όλους, κι αυτούς «που ακόμα βρίσκονται στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες» και τους χιλιάδες «που έπεσαν στα πεδία των μαχών με το ντουφέκι στο χέρι ή το κεφάλι ψηλά στα εκτελεστικά αποσπάσματα».

Με την προχτεσινή εκδήλωση οι κομμουνιστές διακήρυξαν ακόμα μια φορά περίτρανα ότι:

- Η εποποιία των μαχητών και των μαχητριών του ΔΣΕ δεν είναι κομμάτι του παρελθόντος, αλλά πυξίδα του μέλλοντος.

- Η ένταση της ιμπεριαλιστικής επίθεσης δεν έσβησε τα χνάρια των επαναστατικών αγώνων του λαού μας.

- Κρατάμε ατόφια τα διδάγματα από κάθε μικρή και μεγάλη μάχη, κάθε νίκη, κάθε ήττα.

- Παλεύουμε να βγούμε πιο δυνατοί από κάθε αναμέτρηση, παραμένοντας στοχοπροσηλωμένοι στον ίδιο σκοπό, την ανατροπή της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, μη αποκλίνοντας ούτε σπιθαμή απ' την πορεία που χαράχτηκε πριν 88 ολόκληρα χρόνια με την ίδρυση του ΚΚΕ και αναδείχτηκε μονόδρομος για τον εργαζόμενο λαό μέσα απ' την τιτάνια μάχη των ανταρτών και των ανταρτισσών του ΔΣΕ: Την ταξική ανυποταγή και σύγκρουση.

* * *

Στα ταμπλό με τα στιγμιότυπα από την οργάνωση της ζωής στο βουνό (πάνω) και από τον ματωμένο Δεκέμβρη του '44 (κάτω)

Τα πρώτα λεωφορεία έφτασαν με το πρώτο φως, απ' τις Σέρρες κι άλλες πόλεις της Βόρειας Ελλάδας.

Ασπρομάλληδες σήμερα αντάρτες και αντάρτισσες άρχισαν να πλημμυρίζουν τους χώρους που είχαν ετοιμαστεί γι' αυτή την ξεχωριστή συνάντηση. Να κοντοστέκονται μπροστά σε χάρτες μαχών φυλαγμένους με προσοχή, σαν κειμήλια - όπως και πρέπει - μέσα σε γυάλινες προθήκες, μπροστά στην έκθεση που προετοιμάστηκε ειδικά γι' αυτή τη μέρα, η οποία παρουσίαζε μερικές μόνο στιγμές του έπους που έγραψε ο ΔΣΕ. «Βυθίζονταν» μέσα σε εικόνες (και μαζί αναμνήσεις) απ' τη μάχη, τη συνέλευση του λόχου, αλλά και την παράλληλη οικοδόμηση μιας νέας, ελεύθερης πατρίδας, παρατηρούσαν σκεπτικοί άλλες φωτογραφίες που έδειχναν γνώριμα λημέρια, μονοπάτια, ακόμα και πρόσωπα συναγωνιστών.

«Αναβε» η κουβέντα σε «πηγαδάκια» με νεότερους επισκέπτες που «ρούφαγαν» τις διηγήσεις, αλλά και συνομήλικους που αντάμωναν μετά από πολύ καιρό. Μαχητές που μπορεί ακόμα και σήμερα να ψαχουλεύουν στα κορμιά και τις ψυχές τους σημάδια από τραύματα, γέροντες και γερόντισσες σεβάσμιες, που όταν συναντήσει κάποιος ίσως αρχικά προσέξει μόνο τον αργό βηματισμό ή τα άσπρα μαλλιά, μα έπειτα, αφού μιλήσει μαζί τους, έστω για λίγο, δεν αργεί να αντιληφθεί τη φλόγα, όχι μόνο στο βλέμμα μα κύρια στο νου, στην κριτική, στην απαιτητικότητα που μέχρι σήμερα διατηρούν στο πεδίο της μάχης, του ίδιου ταξικού πολέμου που μαίνεται ασίγαστα. Γιατί τέτοια είναι η «πάστα» των ανθρώπων που γαλουχεί ο συλλογικός αγώνας για την ταξική απελευθέρωση: ανυπότακτους.

* * *

Οι λαοί δεν είπαν ακόμα την τελευταία τους λέξη: ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΜΕ». Το σύνθημα που «απλώθηκε» με κατακόκκινα γράμματα μέσα στην κεντρική αίθουσα της εκδήλωσης έστρεφε την προσοχή στην ανάγκη να γονιμοποιηθεί η πείρα, θετική κι αρνητική. Για να δικαιωθούν τα ανεκπλήρωτα οράματα. Στο ένα λεπτό σιγής στη μνήμη όλων όσοι πότισαν με το αίμα τους τον αγώνα για την απελευθέρωση από ντόπιους και ξένους εκμεταλλευτές που ανήγγειλε ο Δημ. Γόντικας, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, μετά από ένα σύντομο άνοιγμα της εκδήλωσης, όλοι στάθηκαν προσοχή.

«...Κνίτες και κνίτισσες έχετε πολλά να κερδίσετε μελετώντας την ιστορία και τα συμπεράσματα της δράσης του ΔΣΕ. Ο ΔΣΕ δεν ανήκει στο μουσείο της ιστορίας, εμπνέει και διαπαιδαγωγεί σήμερα», σημείωσε μεταξύ άλλων στην κεντρική ομιλία η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα, εστιάζοντας στην ανάγκη η νέα γενιά να δουλέψει σκληρά ώστε να μπορέσει να κρατήσει άξια τη σκυτάλη για τη συνέχιση του αγώνα, μέχρι την τελική νίκη. Ενώ όταν ξεκίνησε το ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε για πρώτη φορά στην προχτεσινή εκδήλωση και μέσα στην πλημμυρισμένη από κόσμο αίθουσα ακούστηκε το «Βροντάει ο Ολυμπος και πάλι...», οι νέοι κι οι νέες που πριν έξι δεκαετίες σκαρφάλωναν στις πλαγιές του Σμόλικα και της Γκιώνας, του Γράμμου και του Βίτσι φορτωμένοι πυρομαχικά, «δεν άντεξαν» να μείνουν θεατές. Κάποιοι άρχισαν με βραχνή φωνή να τραγουδούν ψιθυριστά για το «νέο αντάρτικο...». Αλλοι αναστέναζαν βαριά στη θέα της παράδοσης των όπλων μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας. Αυθόρμητα ξεσπούσαν οργισμένα σχόλια στη θέα του Παπάγου και του Τσόρτσιλ, αλλά και χειροκροτήματα στην αναφορά του καπετάν Γιώτη, του Μπελογιάννη. Ανασκίρτησαν οι καρδιές στο άκουσμα του όρκου του μαχητή του ΔΣΕ, ταράχτηκαν στην πιθανότητα ο αντάρτης που φαινόταν στ' αυθεντικά απ' τη δράση του Δημοκρατικού Στρατού πλάνα να είναι παλιός συναγωνιστής απ' την ίδια ταξιαρχία ή κάποιος που έθαψαν με τα γυμνά τους χέρια.

* * *

Πλημμύρισαν όλοι οι χώροι του κτιρίου της ΚΕ. Εδώ στη δεύτερη σάλα, στην είσοδο του κτιρίου, όπου είχε στηθεί γιγαντοοθόνη για όσους δε χώρεσαν στην αίθουσα συνεδρίων

Τιμή και δόξα στους μαχητές και τις μαχήτριες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας», σημείωνε το αναμνηστικό που πήραν όλοι αναχωρώντας απ' την εκδήλωση. «Εμείς συνεχίζουμε...», είχε υπογραμμίσει νωρίτερα η ΓΓ της ΚΕ του Κόμματος. Ωστε να διαφεντέψουν μια μέρα τον τόπο μας αυτοί που όπως πριν εξήντα χρόνια πάλεψαν έτσι και παλεύουν για να σπάσουν τις αλυσίδες τους, σηματοδοτώντας μέσα από τη δράση του ΔΣΕ «την κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στην Ελλάδα κατά τον 20ό αιώνα». Με την πίστη ότι η αντιιμπεριαλιστική, αντιμονοπωλιακή πάλη είναι μονόδρομος. Οπως μια μαχήτρια του ΔΣΕ απ' τη Λακωνία συμβούλευσε, ψιθυριστά, με σεμνότητα, μια Κνίτισσα που είδε συγκινημένη: «Μην κουραστείς ποτέ σου, κορίτσι μου...».

1. Από την ομιλία της Αλέκας Παπαρήγα, ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, στις 2 Ιούλη 2006, στη Λυκόρραχη.

Ζωντανεύοντας τις μνήμες, θεριεύοντας τα όνειρα

«Κάθε πρόσωπο κι ένα οχυρό!» Το ντοκιμαντέρ ξεκίνησε. Μια σύντομη «διήγηση» του μεγαλείου ανθρώπων που «τράβηξαν ψηλά, πολύ ψηλά» κι είναι «δύσκολο πια να χαμηλώσουν». Η φάλαγγα, που δεν πρέπει να σπάσει. Ρέματα, χαράδρες, μονοπάτια χαραγμένα μέσα στην αγριότητα της φύσης και του καιρού. «Απ' όπου περνά ένας αντάρτης, περνά κι ένας λόχος!». Η σχολή αξιωματικών του Αρχηγείου. Οι τηλεβόες. Αντάρτες που προχωρούν με λιωμένα παπούτσια ή ξυπόλυτοι, μέσα σε χιόνια ή διασχίζοντας ποτάμια, αντάρτισσες που βαδίζουν φορτωμένες όπλα ή τραυματίες...

Εικόνες από έναν τακτικό επαναστατικό στρατό. Τα πλάνα δεν έχουν απλά τη «δύναμη της εικόνας». Εχουν τη δύναμη μιας ασύλληπτης - για τους περισσότερους από μας - αλήθειας που έζησαν όσοι είναι στην αίθουσα.

Οι φωνές των αφηγητών μπλέκονται με άλλες φωνές, με ήχους μάχης, με ό,τι τεντώνει στο έπακρο κάθε αίσθηση. Το πεδίο της μάχης, τα αεροπλάνα που ρίχνουν ναπάλμ. Τη βροχή που «ποτίζει» το κόκαλο, ενώ τα λιγοστά αδιάβροχα σκέπαζαν όπλα και προμήθειες, όταν υπάρχουν. Τη μυρωδιά του αίματος στο νοσοκομείο. Τις σφαίρες που «σφυρίζουν» πάνω από τα κεφάλια. Αλλά και τα τραγούδια που ξορκίζουν το φόβο, τα σχολεία με τα οποία πολεμούν την αγραμματοσύνη. Μπλέκεται η συγκίνηση με την οργή. Την υπόσχεση. «Θέλουμε την Ελλάδα χώρα δημοκρατική! Το λαό μας ενωμένο να τραβάει το δρόμο της δουλιάς και της χαράς!». «Ξυπνούν» συλλογισμοί και κουβέντες που τυπώθηκαν ως άρθρα, πάνω στα βουνά, «πλούτισαν» τις μαζώξεις με τον πολιτικό επίτροπο.

Μπλέκεται το χτες με το σήμερα. Η φιγούρα του αντάρτη που χόρευε στο ξέφωτο πριν επιστρέψει στο αμπρί με τη φιγούρα του ΚΝίτη που διαδηλώνει μετά το μεροκάματο ή το σχολειό ενάντια στους τρομονόμους και τις «μεταρρυθμίσεις». Το συμπέρασμα μένει ατόφιο: Συνεχίζουμε!

Είναι μαζί μας σήμερα όλοι

Την εκδήλωση άνοιξε ο Δημήτρης Γόντικας, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, σημειώνοντας:

«Ηταν καιρός να γίνει αυτή η εκδήλωση τιμής και μνήμης στους μαχητές και μαχήτριες του ΔΣΕ.

Στους αϊτούς των βουνών, στους υπερασπιστές του Κλέφτη και της Αλεβίτσας, του Τσάρνο και του 2.520, του Κάμενικ και της Μουργκάνα, του Λέσιτς και του Μάλι - Μάδι, του Μπέλες, του Πάρνωνα, του Κέρκη, της Γκιώνας και των Αγράφων. Στους υπερασπιστές ανώτερων ιδανικών.

Κι είναι μαζί μας σήμερα όλοι, και όσοι βρίσκονται στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, αλλά και οι χιλιάδες μαχήτριες και μαχητές που έπεσαν στα πεδία των μαχών με το ντουφέκι στο χέρι ή με το κεφάλι ψηλά στα εκτελεστικά αποσπάσματα.

Είναι ο Διαμαντής και ο Σκοτίδας, ο Μπελογιάννης, ο Πέρδικας και ο Σάλας, η Αρετή, η Ασπασία, η Φλόγα.

Ολοι όσοι και όσες έφτασαν ως το τέλος της ζωής τους αφοσιωμένοι στις αρχές και τα ιδανικά του ΚΚΕ.

Ανάμεσά τους ο Χαρίλαος Φλωράκης - Γιώτης. Και αυτοί που έδωσαν τη ζωή τους κάτω από αντίξοες συνθήκες, όπως ο Γιαννούλης, ο Γεωργιάδης, ο Τσουκόπουλος.

Αλλά και όσοι έμειναν ως το τέλος της ζωής τους Κουκουέδες, ανεξάρτητα από τις διαφορετικές εκτιμήσεις, όπως ο Ν. Ζαχαριάδης.

Στη μνήμη τους ας κρατήσουμε ενός λεπτού σιγή!».

Ημουνα εκεί...

«Ημουν συνέχεια στον Κλέφτη». «Και εμένα δε με θυμάσαι; Ημουν σύνδεσμος. Ημουν μικρός». Κουβέντες, συναπαντήματα, ένα ταξίδι στην τρίχρονη εποποιία του ΔΣΕ. Μέσα από τις μνήμες και τις μαρτυρίες μερικών από εκείνους που έγραψαν αυτήν την ηρωική εποποιία. «Ησασταν στο Γράμμο;». «Συνέχεια. Και εσείς...». «Οχι, εγώ δεν έφτασα μέχρι εκεί πάνω. Στα Αγραφα ήμουν». Αρκεί η θέα του χάρτη, για να ξυπνήσουν μνήμες που νόμιζε κανείς πως πια θα έχουν σβηστεί. Κι όμως. Μέχρι και η παραμικρή λεπτομέρεια είναι ακόμα ζωντανή. Ακόμα και οι ώρες που έγιναν οι μάχες έρχονται στο νου σα να πρόκειται για χτες. «Δεν πρόκειται να ξεχάσω»... Μια υπόσχεση. Ενας όρκος ζωής. Αυτός ο αγώνας ακόμα συνεχίζεται...

Οι μαχητές σταματούν και σκύβουν πάνω από ένα ατομικό βιβλιάριο μαχητή του ΔΣΕ, που βρίσκεται σε μια από τις προθήκες της έκθεσης. Να δουν το όνομα. Ασυναίσθητα ακουμπούν την τσέπη... «Να, αυτό είναι το αντιαεροπορικό», λένε και δείχνουν τη φωτογραφία στο ταμπλό. «Ελα μαζί, έλα να σου δείξω. Αυτή είναι η Πρέσπα. Σε εκείνα τα χωριά ήμουν και εγώ». Κάθε «πηγαδάκι» και ένα ταξίδι στην ιστορία, μια περιήγηση στη ζωή. Κάθε ταμπλό και μια ανάμνηση. Κάθε βλέμμα και μια σπίθα. Που φλογίζει στο συναπάντημα με την Ιστορία. Που φουντώνει με την ελπίδα. Οτι ο δίκαιος αυτός αγώνας δεν έχει ακόμα κριθεί.

Σε έκδοση του «Ριζοσπάστη» το ντοκιμαντέρ

Το ντοκιμαντέρ με θέμα «Ο Γράμμος χτες και σήμερα», που προβλήθηκε στην εκδήλωση τιμής την Κυριακή και περιέχει ανέκδοτα πλάνα από τη ζωή και δράση του ΔΣΕ, θα μοιραστεί σε DVD, μαζί με μία από τις επόμενες εκδόσεις του «Ριζοσπάστη».