Το 1939 στην Ουρουγουάη μια ομάδα προοδευτικών διανοουμένων δημιούργησε το περιοδικό «Πορεία». Η «Πορεία» γεννήθηκε σαν ένα όργανο πάλης ενάντια στο φασισμό που θριάμβευσε στην Ισπανία και απειλούσε την υπόλοιπη Ευρώπη. Το περιοδικό είχε σαν ιδανικό ένα βαθύτατο αντιαμερικανισμό, καθώς και την προάσπιση των σοσιαλιστικών και αντιιμπεριαλιστικών ιδεών. Η στρατιωτική χούντα της Ουρουγουάης φίμωσε οριστικά αυτή την ξεχωριστή φωνή το 1974, βάζοντας τέρμα στον ιδεολογικό του πόλεμο, καθώς και στην προώθηση της προοδευτικής λογοτεχνίας της αμερικανικής ηπείρου. Καθοριστικό ρόλο στην πορεία και ιδεολογική κατεύθυνση του περιοδικού έπαιξε ο Εντουάρντο Γκαλεάνο, ο οποίος διατέλεσε διευθυντής σύνταξης, κατά το διάστημα 1960 - 1964.

Ο Εντουάρντο Γκαλεάνο γεννήθηκε το 1940 στο Μοντεβιντέο της Ουρουγουάης. Ξεκίνησε σαν δημοσιογράφος στο περιοδικό «Ηλιος». Εκτός από διευθυντής της «Πορείας» διατέλεσε κατά τα χρόνια της εξορίας του στην Αργεντινή, όπου κατέφυγε διωκόμενος από τα αποσπάσματα θανάτου, διευθυντής της επιθεώρησης «Κρίση». Μέσα από τις στήλες της επιθεώρησης στήριξε τη δεύτερη περονιστική κυβέρνηση. Οταν η κυβέρνηση ανατράπηκε από στρατιωτικούς, απειλούμενος για μια ακόμη φορά από τα αποσπάσματα θανάτου, κατέφυγε στη Βαρκελώνη, όπου παρέμεινε μέχρι το 1985. Το 1985 γύρισε οριστικά στην πατρίδα του, όπου σήμερα ζει, γράφει και αγωνίζεται.

Αν και ο συγγραφέας έχει γράψει αναρίθμητα έργα (νουβέλες, διηγήματα, δοκίμια κλπ.), το ενδιαφέρον στο έργο του είναι ότι έχει σβήσει τα σύνορα ανάμεσα στα είδη και έχει δημιουργήσει κάτι καινούριο. Ξαναγράφει άλλα κείμενα, στα οποία η φαντασία, ο μύθος, η μαρτυρία και η κοινωνική ανάλυση αναμειγνύονται. Τα κείμενα που εμπνέουν τον Γκαλεάνο είναι τα παλιά αμερικανικά χρονικά, στων οποίων το πνεύμα βρίσκει μια ανέλπιστη επικαιρότητα. Για τον Γκαλεάνο, ο αμερικανικός κόσμος συνεχίζει να είναι ένας τόπος διαιρεμένος ανάμεσα σε αφεντικά και δούλους, δυνατούς και δυστυχισμένους. Ο συγγραφέας φωτίζει το παρόν με ντοκουμέντα του παρελθόντος. Η κοινωνική αδικία και οι τρομερές ανισότητες που υπάρχουν στην ήπειρο είναι αυτό που εμπνέει την πένα του. Είναι ένας συγγραφέας αυστηρά «στρατευμένος», που χρησιμοποιεί τη λογοτεχνία σαν ένα όπλο ιδεολογικής πάλης.

Ανάμεσα στα δοκίμια - μαρτυρίες εξέχουσα θέση κατέχει το «Γουατεμάλα, κλειδί της Λατινικής Αμερικής», καθώς και το περίφημο «Οι ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής» που αποτελεί μια προκήρυξη - καταδίκη του αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Εχει γράψει μια συλλογή διηγημάτων που επιγράφεται «Ο αλήτης». Η πιο γνωστή του νουβέλα είναι το «Τραγούδι μας». Στην τριλογία του «Μνήμες της φωτιάς» που αποτελείται από τα έργα «Γεννήσεις», «Πρόσωπα και οι Μάσκες» και «Αιώνας του ανέμου» χρησιμοποιεί με αριστουργηματικό τρόπο την ιστορία του παρελθόντος.

Με λυρισμό και κριτική φλόγα, ο Γκαλεάνο έχει συνθέσει μια καινούρια ιστορία της Αμερικής που ξεκινάει από το παρελθόν και φθάνει μέχρι το παρόν.

Χρησιμοποιώντας ετερογενή αποσπάσματα που αμφισβητούν την επίσημη εκδοχή των γεγονότων, προσφέρει την «οπτική των νικημένων» (αναφερόμενος στα χρονικά των κατακτημένων λαών). Τα χρονικά αυτά έχουν μεγάλη αξία για τη σημερινή εποχή που ζει ανάλογες καταστάσεις.

Ο Εντουάρντο Γκαλεάνο είναι μπροστάρης σ' όλους τους αγώνες. Φίλος και υπέρμαχος της κουβανέζικης επανάστασης, για πολλά χρόνια συμμετείχε στην ομάδα σύνταξης της επιθεώρησης «Casa de las Americas», που εκδίδεται στην Αβάνα. Η επιθεώρηση προβάλλει την προοδευτική σκέψη της Λατινικής Αμερικής και προσπαθεί μέσω αυτής να διαμορφώσει ελεύθερες συνειδήσεις. Συνειδήσεις που αντιστέκονται όχι μόνο στον πολιτιστικό ιμπεριαλισμό της ισοπέδωσης, αλλά και στον ιμπεριαλισμό των όπλων και των επεμβάσεων.

Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από το περίφημο έργο του Εντουάρντο Γκαλεάνο «Οι ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής».

«Η Μαρία Καρολίνα de Jesus γεννήθηκε ανάμεσα στα σκουπίδια και τους γύπες. Μεγάλωσε, υπέφερε, δούλεψε σκληρά. Αγάπησε άνδρες και απέκτησε παιδιά. Σ' ένα τετράδιο σημείωνε, με άσχημα γράμματα, τα καθημερινά γεγονότα της ζωής της. Ενας δημοσιογράφος διάβασε τυχαία αυτά τα "τετράδια" και η Μαρία Καρολίνα μετατράπηκε σε μια περίφημη συγγραφέα. Το βιβλίο της η "Φαβέλα", ημερολόγιο πέντε χρόνων ζωής σε ένα βρώμικο προάστιο του San Pablo, διαβάστηκε σε σαράντα χώρες και μεταφράστηκε σε δεκατρείς γλώσσες.

Σταχτοπούτα της Βραζιλίας, προϊόν παγκόσμιας κατανάλωσης, η Μαρία Καρολίνα βγήκε από τη Φαβέλα, διέσχισε τον κόσμο, έδωσε συνεντεύξεις, φωτογραφήθηκε, τιμήθηκε από τους κριτικούς, πολιορκήθηκε από μνηστήρες και έγινε δεκτή από τους προέδρους.

Και πέρασαν τα χρόνια... Στις αρχές του 1977, ένα κυριακάτικο πρωινό, η Μαρία Καρολίνα πέθανε ανάμεσα στα σκουπίδια και τους γύπες. Κανείς δε θυμόταν τη γυναίκα που είχε γράψει "Η πείνα είναι ο δυναμίτης του ανθρώπινου σώματος".

Εκείνη μπόρεσε να είναι, φευγαλέα, μια εκλεκτή. Της είχε επιτραπεί να καθίσει στο τραπέζι. Μετά τα επιδόρπια διαλύθηκε η μαγεία. Ομως, ενώ το όνειρό της διαρκούσε, η Βραζιλία συνέχιζε να είναι μια χώρα όπου καθημερινά 100 εργάτες σακατεύονται σε εργατικά ατυχήματα και όπου σε κάθε 10 παιδιά τα 4 γεννιούνται με την προοπτική να γίνουν ζητιάνοι, κλέφτες ή μάγοι.

Αν και χαμογελούν οι στατιστικές, ο κόσμος υποφέρει. Σε συστήματα οργανωμένα ανάποδα, όταν "αναπτύσσεται" η οικονομία, επίσης αυξάνεται η κοινωνική αδικία. Στην περίοδο, την πιο επιτυχημένη, του βραζιλιάνικου "θαύματος" αυξήθηκε η τάση της παιδικής θνησιμότητας στα προάστια της πιο πλούσιας πόλης του κόσμου. Η αιφνίδια ευημερία από την πώληση του πετρελαίου στο Εκουαδόρ έφερε έγχρωμες τηλεοράσεις αντί για σχολεία και νοσοκομεία.

Οι πόλεις φουσκώνουν μέχρι την έκρηξη. Το 1950 η Λατινική Αμερική είχε έξι πόλεις, με περισσότερους από ένα εκατομμύρια κατοίκους. Το 1980 είχε 25. Οι μεγάλες λεγεώνες των εργαζομένων, που ο κάμπος διώχνει, μοιράζονται στις άκρες των μεγάλων πόλεων την ίδια τύχη που το σύστημα επιφυλάσσει στους νέους που πλεονάζουν. Το παραγωγικό σύστημα έχει δείξει μια ορατή αναποτελεσματικότητα, για να δημιουργήσει θέσεις παραγωγικής εργασίας και να απορροφήσει την αυξανόμενη εργατική δύναμη της περιοχής, ειδικά τις μεγάλες ομάδες της εργατικής δύναμης της πόλης.

Μια μελέτη της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας σημείωνε πριν από καιρό ότι στη Λατινική Αμερική υπάρχουν πάνω από 110 εκατομμύρια άτομα σε συνθήκες "βαριάς φτώχειας". Τι ποσοστό, όμως από τον πληθυσμό τρώει λιγότερο από το αναγκαίο; Στη γλώσσα των ειδικών "έχει" εισοδήματα κατώτερα από το κόστος της ελάχιστης στοιχειώδους διατροφής το 42% του πληθυσμού της Βραζιλίας, το 43% της Κολομβίας, το 49% της Ονδούρας, το 31% του Μεξικού, το 45% του Περού, το 29% της Χιλής, το 25% του Εκουαδόρ.

Πώς να πνίξουν τις εκρήξεις της ανταρσίας των μεγάλων καταδικασμένων πλειοψηφιών;

Πώς να προλάβουν αυτές τις πιθανές εκρήξεις;

Πώς ν' αποφύγουν αυτές οι πλειοψηφίες να γίνονται κάθε φορά πιο πλατιές, εφόσον το σύστημα δε λειτουργεί μ' αυτές;

Αν εξαιρεθεί η φιλανθρωπία, μένει η Αστυνομία...».