Εκφράζουν έτσι την απογοήτευσή τους από τις εξελίξεις και φυσικά τους επηρεάζει τόσο, ώστε δε βλέπουν δυνατότητες ή έστω και πιθανότητα να αλλάξουν τα πράγματα στο μέλλον.

Ετσι εξηγούν τη συνδικαλιστική και πολιτική τους απραξία. Την παραμονή τους έξω από το κίνημα.

Αυτό, όμως, δεν είναι η ψυχολογική διάσταση ενός προσωπικού προβλήματος. Είναι σοβαρό ιδεολογικο-πολιτικό λάθος που τελικά πληρώνει ο ίδιος ο εργαζόμενος, η οικογένειά του και φυσικά όλοι όσοι βρίσκονται στην ίδια ή ανάλογη κατάσταση. Το πληρώνει η εργατική τάξη στο σύνολό της.

Το λάθος του εργαζόμενου, που έχει αυτή την αντίληψη, βρίσκεται στους συλλογισμούς που κάνει όταν διαπιστώνει τα προβλήματα.

Κατ' αρχήν, θεωρεί τα προβλήματα προσωπικά και δε βλέπει τον κοινωνικό τους χαρακτήρα. Δεν κατανοεί πως τα ίδια ή αντίστοιχα προβλήματα έχουν όλοι όσοι εργάζονται για να ζήσουν. Δεν αντιλαμβάνεται πως οι αιτίες των προβλημάτων δε βρίσκονται σε λάθη και αδυναμίες προσωπικές. Πως δε φταίει το κακό του ριζικό και η μοίρα.

Ο εργαζόμενος πρέπει να μπορεί να εξηγήσει πως ό,τι αντιμετωπίζει ως πρόβλημα σχετίζεται με την ανέχεια, όπου τον έχει καταδικάσει το εκμεταλλευτικό σύστημα που ζούμε.

Σκεφτείτε τα προβλήματα της στέγης, της διατροφής, της ένδυσης, της υγείας, των σπουδών των παιδιών μας, αλλά και των σχέσεων μέσα στην οικογένεια πόσο τα επηρεάζει η φτώχεια.

Σκεφτείτε το πώς βλέπουμε την εργασία μας κάτω από τις έντονα εκμεταλλευτικές συνθήκες που πραγματοποιείται. Οταν η ανασφάλεια της απόλυσης, το ανθυγιεινό περιβάλλον και οι κίνδυνοι των ατυχημάτων, οι χαμηλές αμοιβές, η εντατικοποίηση και οι συνεχιζόμενες αφόρητες πιέσεις κυριαρχούν. Οταν το «διαίρει και βασίλευε» του εργοδότη είναι καθεστώς.

Σκεφτείτε κάθε πρόβλημα σε όποια πτυχή της ζωής μας θέλετε και εξετάστε, με ψύχραιμο τρόπο, τις αιτίες του. Είναι σίγουρο πως θα δείτε ότι για όλα φταίει η μιζέρια της εκμετάλλευσης και όχι η ικανότητα του εργαζόμενου που πάντα και κάτω από τις ανάγκες της ζωής μπορεί να βελτιωθεί. Δε φταίει η τεμπελιά, που φυσικά δεν είναι χαρακτηριστικό των εργαζομένων.

Είναι ανάγκη να συνειδητοποιηθεί ο κοινωνικός χαρακτήρας και η ταξική βάση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο εργαζόμενος και από εκεί και ύστερα εύκολα προκύπτει η δυνατότητα λύσης τους μέσα από τον κοινό αγώνα των εργατών. Μέσα από την ταξική πάλη που δε θα λύσει μόνο τα συγκεκριμένα προβλήματα αλλά θα καταργήσει και τη βασική αιτία που τα οξύνει και τα αναπαράγει, θα σταματήσει την εκμετάλλευση ανοίγοντας το δρόμο για μια διαφορετική κοινωνία.

Αν έτσι δούμε τα προβλήματα, θα δούμε και την προοπτική λύσης τους μέσα από την κοινή δράση, θα αντιληφθούμε την αξία της συλλογικής προσπάθειας και φυσικά θα απορρίψουμε τις ατομικές λύσεις που δεν οδηγούν πουθενά, αφού και αν λύσουν κάποιο πρόβλημα δεν εμποδίζουν την εμφάνιση περισσότερων και οξύτερων ζητημάτων στο επόμενο χρονικό διάστημα. Ισως κάποιοι ισχυριστούν πως υπάρχουν και προβλήματα που δεν μπορούν να ενταχθούν σ' αυτή τη λογική. Ισως σκεφτούν ότι γινόμαστε απόλυτοι. Δεν είναι, όμως, έτσι. Γιατί και τα πιο προσωπικά προβλήματα, ακόμα και τα προβλήματα τα αισθηματικά, της αισθητικής ή της συγκρότησης της προσωπικότητας και των επιθυμιών της εξελίσσονται κάτω από την επίδραση της κοινωνικής μας ζωής. Δέχονται την επίδραση της ταξικής μας θέσης και φυσικά εξελίσσονται παράλληλα με την ταξική πάλη.

Ξεχωριστής σημασίας θέμα είναι να συνειδητοποιηθούν οι δυνατότητες που υπάρχουν στην κοινή προσπάθεια των εργαζομένων. Πως στην κοινωνία η δύναμη βρίσκεται σε αυτούς που παράγουν. Σ' αυτούς που με τη δουλιά τους εξασφαλίζουν κάθε τι χρήσιμο γύρω μας.

Ας αναλογιστούμε τι θα γινόταν χωρίς τους εργαζόμενους και χωρίς τα αναγκαία για τη ζωή υλικά αγαθά. Σε καμιά περίπτωση δε θα έλυναν το πρόβλημα τα χρήματα, τα ακίνητα και οι μεγάλες ιδιοκτησίες.

Είναι ξεκάθαρο, κοινωνία χωρίς εργαζόμενους δεν μπορεί να υπάρξει. Μπορεί, όμως, να υπάρξει χωρίς εκμεταλλευτές και φυσικά χωρίς εκμετάλλευση.

Με αυτές τις σκέψεις κάθε εργαζόμενος μπορεί και πρέπει να διακρίνει και την προοπτική μιας άλλης κοινωνίας, που μπορεί να την κουμαντάρει χωρίς αφεντικά.

Σε αυτό το συμπέρασμα μπορεί να καταλήξει κάθε εργαζόμενος που κατανοεί σήμερα τις αιτίες των προβλημάτων του και τις παλεύει.

Αυτό φοβάται η άρχουσα τάξη και για να το αντιμετωπίσει βάζει σε κίνηση όλους τους μηχανισμούς της.

Η κυβέρνηση, οι εργοδότες, τα ΜΜΕ και όσοι χρησιμοποιούνται απ' αυτούς καταβάλλουν τεράστιες προσπάθειες για να ακυρώσουν αυτή την εξέλιξη.

Σ' αυτά τα πλαίσια, εκτός από τα συγκεκριμένα μέτρα για τη θωράκιση της εξουσίας της άρχουσας τάξης, παρεμβαίνουν για την ιδεολογική χειραγώγηση των εργαζομένων.

• Δημιουργούν για τον εαυτό τους την εικόνα του ισχυρού και ανίκητου. Του σε κάθε περίπτωση απαραίτητου
• Συσκοτίζουν την ταξική συγκρότηση της κοινωνίας μας και μιλούν για το κοινό καλό
• Προβάλλουν τα μέτρα που κάθε φορά παίρνουν σαν αναγκαία και απαραίτητα. Σαν αναπόφευκτα
• Ενισχύουν τον ατομικισμό, χτυπώντας κάθε μορφής συλλογική προσπάθεια που δεν τους βολεύει
• Μιλάνε για ελευθερία επιλογών, για ίσες ευκαιρίες και αξιοκρατία, που στην ταξική κοινωνία είναι ανέφικτα
• Καλλιεργούν την αναποτελεσματικότητα των αγώνων, ρίχνοντας τις ευθύνες στον τρόπο οργάνωσης των αγώνων και στα σωματεία. Ενώ την ίδια ώρα αποσιωπούν τη δική τους επίμονη άρνηση να ικανοποιήσουν τα αιτήματα
• Προωθούν σαν κυρίαρχη αντίληψη αυτή της διαχείρισης του συστήματος, αποκλείοντας ακόμα και τη σκέψη της αλλαγής του
• Θολώνουν τα νερά διαχέοντας την παράλογη άποψη πως «όλα τα κόμματα είναι ίδια»

Με κάθε τρόπο επιδιώκουν να περάσει σαν νοοτροπία στη σκέψη κάθε εργαζόμενου πως τίποτε δεν μπορεί να γίνει έξω από τα πλαίσια που υπάρχουν.

Πως κάθε συλλογική προσπάθεια για ευρύτερες ουσιαστικές αλλαγές είναι μάταιη. Συνεπώς, ας κοιτάξει τι θα κάνει ο καθένας μόνος του... Σε αυτή τη βάση, εμφανίζεται μεταξύ των εργαζομένων, στεριώνει και επεκτείνεται η λαθεμένη άποψη πως «τίποτε δε γίνεται».

Πέρα, όμως, από τις διαπιστώσεις για τα αίτια και τους παράγοντες που συντηρούν τέτοιες αντιλήψεις, ξεχωριστή σημασία έχει η αντιμετώπισή τους από το ταξικό εργατικό κίνημα.

Κατά τη γνώμη μας, δεν είναι σωστό και πρόσφορο να κάνουμε κουράγιο ή να δικαιολογούμε αυτούς που έχουν τέτοιες απόψεις. Δεν τους χρειάζεται παρηγοριά και κατανόηση. Ούτε φυσικά ψυχολογική υποστήριξη.

Εκείνο που χρειάζεται είναι η βοήθεια για την κατανόηση της πραγματικότητας.

Η επίμονη και σταθερή προσπάθεια να καταλάβουν το λάθος τους, που έχει επίδραση στην πρακτική τους, στην πολιτική τους συμπεριφορά. Αλλά και σοβαρές συνέπειες για τους ίδιους, τα παιδιά τους και την τάξη τους.

Μια τέτοια κριτική στάση απέναντι σε εργάτες από συναδέλφους τους, που ασκείται χωρίς ιδιοτέλεια και κακοπιστία, δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνει καυγάς ή αφορμή για τη δημιουργία αποστάσεων.

Αν γίνεται στο σωστό τόπο, με τη γλώσσα της αλήθειας και με τρόπο που ταιριάζει σ' όσους παλεύουν στο ίδιο χαράκωμα και έχουν τα ίδια βάσανα και καημούς, τότε η κριτική ενώνει και σφυρηλατεί γνήσιους συντροφικούς δεσμούς. Τότε ανοίγονται νέοι δρόμοι στην κοινή δράση. Τότε θα μπορούμε να κάνουμε όλοι μαζί περισσότερα πράγματα για να πλησιάσουμε τους στόχους μας. Τότε και μόνο τότε η λύση των προβλημάτων μας θα έρθει πιο κοντά.

Ορισμένοι απ' αυτούς που διατυπώνουν την άποψη πως «τίποτε δε γίνεται», χρησιμοποιούν την εμπειρία, τάχα, από τη συμμετοχή τους στο κίνημα για να την τεκμηριώσουν.

Αυτό είναι μια ακόμη λαθεμένη λογική, που χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσουν την απουσία τους από τους αγώνες σήμερα.

Συμπληρώνεται από χαρακτηριστικές απόψεις του τύπου «δε βγήκε τίποτε», «έφταιξε αυτός ο χειρισμός» ή «εκείνη η τακτική» για να δώσει ιδεολογικά χαρακτηριστικά στη στάση του και να κρύψει την κούραση που νιώθει ή να συγκαλύψει συμβιβασμούς που έκανε ή ετοιμάζεται να κάνει ο συγκεκριμένος εργαζόμενος.

Σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να είμαστε κατηγορηματικοί. Κάθε αγώνας έχει τη δική του αξία. Δίνει μικρά ή μεγαλύτερα αποτελέσματα και πάντα σπρώχνει τη ζωή και τις εξελίξεις μπροστά. Πλουτίζει την εμπειρία του λαού και ισχυροποιεί συνειδήσεις. Δεν μπορεί και δεν πρέπει να κρίνεται υποκειμενικά.

Σημασία έχει η αξιολόγηση των γεγονότων να γίνεται με συλλογικό τρόπο και να παίρνει υπόψη της την ανάγκη συνέχισης και ενίσχυσης των αγώνων με στόχο το αποτέλεσμα που όλοι επιθυμούμε και επιδιώκουμε.

Κανείς δεν μπορεί και δεν πρέπει να αμφισβητεί τη δυνατότητα του λαού να καθορίσει το μέλλον του.

Ολοι θα πρέπει να συμφωνήσουμε πως με τον αγώνα της εργατικής τάξης και των συμμάχων της ο σοσιαλισμός είναι εφικτός. Πως με τον καθημερινό μας αγώνα για τα μικρά και μεγάλα προβλήματα των εργαζομένων και ο λαός θα ζήσει καλύτερα και ο σοσιαλισμός θα έρθει πιο κοντά.