Γρηγοριάδης Κώστας

- Μαμά μου, δεν έχει σημασία πού θα παντρευτούμε, αλλά να παντρευτούμε και ν' αγαπιόμαστε, να ζήσουμε καλά.

- Καλά, και δε σ' ενδιαφέρει που θα βουίξει όλο το χωριό... Τι θα πει ο κόσμος; Δε σέβεσαι τις παραδόσεις μας; ύψωσε τη φωνή η μητέρα, με παράπονο και αγωνία, παρά με θυμό.

- Σιγά, ρε μαμά, μ' έκλεισες μονότερμα. Σεβόμαστε τις απόψεις όλων των ανθρώπων. Δημιουργήσαμε εμείς πρόβλημα - με επικρίσεις και κουτσομπολιά - στα ξαδέρφια μου και στους φίλους μου, που παντρεύτηκαν στην εκκλησία; Και βέβαια σεβόμαστε τις παραδόσεις, όσες έχουν σχέση με τη λαογραφία, αλλά όχι και με τη θρησκεία.

- Δηλαδή, θέλεις να πεις ότι δε σέβεσαι το Θεό και το θέλημα του; Αυτά σε μάθαμε εμείς, οι δάσκαλοι σου;

- Μαμά, πάλι, τα ίδια θα λέμε; Σεβόμαστε τις θρησκευτικές πεποιθήσεις του καθενός. Δεν είμαστε υποχρεωμένοι, όμως, να ασπαζόμαστε κι εμείς τις ίδιες ιδέες και αντιλήψεις. Εχουμε αυτό το δικαίωμα. Είμαστε ελεύθεροι άνθρωποι.

- Δε σε καταλαβαίνω. Ο Ιάσονας συμφωνεί με αυτά που μου λες;

- Βέβαια και συμφωνεί. Μαζί το έχουμε αποφασίσει. Τελείωσε αυτό το θέμα. Καλύτερα είναι, αν θέλετε, να συζητήσουμε σε ποιο Δημαρχείο θα παντρευτούμε και πότε.

- Τέλος πάντων.

Τα παιδιά το 'χαν αποφασίσει. Πάει και τέλειωσε. Οι γονείς της νύφης, όμως, δεν μπορούσαν εύκολα να το χωνέψουν. Βλέπεις, δεν είναι εύκολο ν' αποδεχτείς καινοτομίες και νεωτερισμούς, εσύ, ένας πάππου προς πάππου άνθρωπος της υπαίθρου, ένας αγρότης, ζυμωμένος μέσα στις λαϊκές παραδόσεις, στα ήθη και στα έθιμα του χωριού, της ελληνικής περιφέρειας.

- Συμπέθερε, κάνε κάτι να παντρευτούν με θρησκευτικό γάμο τα παιδιά, είπαν και οι δυο, μ' ένα στόμα, σχεδόν ικετευτικά στο συμπέθερο, τον πατέρα του Ιάσονα. Ηταν σαν να 'θελαν να πιαστούν από μια σανίδα σωτηρίας... με την ελπίδα κάτι ν' αλλάξει.

- Ο,τι πουν τα παιδιά, απάντησε εκείνος βιαστικά και κοφτά, μη θέλοντας να πάρει θέση, αν και είχε άποψη υπέρ του πολιτικού γάμου. Δεν ήθελε, όμως, να τους αναπτύξει τις ιδέες του, για να μην τους στεναχωρήσει.

Στο τέλος, όλοι «πείσθηκαν» και αποδέχθηκαν την κατάσταση ως είχε. Τι να έκαναν; Η λαϊκή παροιμία το λέει καθαρά: «(Ο,τι κι) αν θέλει η νύφη κι ο γαμπρός τύφλα να 'χει ο πεθερός».

Κι όπως είχε αποφασιστεί, ο γάμος έγινε στο Δημαρχείο. Καλοκαίρι, βράδυ της 30ής Ιουνίου, ώρα 7 μ.μ. Μέρα λαμπρή, μοναδική στη ζωή της νύφης, του γαμπρού και των συμπεθέρων, αλλά και αξέχαστη για όλους τους φίλους και συγγενείς τους. Ολοι ήταν εκεί: ο κουμπάρος, αδερφικός φίλος του γαμπρού και η κουμπάρα, αδερφική φίλη της νύφης, οι συγγενείς από τα χωριά ερχόμενοι στην Αθήνα, ο κ. αντιδήμαρχος, τα παρανυφάκια..., περισσότερα από 300 άτομα. Ο γαμπρός «στημένος» από ώρα έξω από την ολόφωτη Αίθουσα Συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου. Να μην ξεχνάμε το «έθιμο»: πάντοτε «η νύφη στήνει τον γαμπρό» στα σκαλιά της εκκλησίας ή του δημαρχείου.

Ο κόσμος μαζεύεται σιγά - σιγά. Ξαφνικά ακούγεται ένας δαιμονισμένος θόρυβος. Εξι, περίπου, μοτοσικλέτες κάνουν απ' τη στροφή του δρόμου, την εμφάνισή τους, μαρσάροντας και κορνάροντας συνεχώς. Είναι φίλοι των μελλονύμφων, καθ' ότι και οι ίδιοι μηχανόβιοι. Πλησιάζουν στο Δημαρχείο και παρατάσσουν τις μηχανές τους, έτσι που να δημιουργείται ένας διάδρομος, απ' όπου θα περνούσε το ζευγάρι.

Η λαϊκή ορχήστρα, με την εμφάνιση της νύφης, αρχίζει να παίζει. Το κλαρίνο, το βιολί, το λαούτο και το νταούλι γεμίζουν την ατμόσφαιρα με τις γλυκές νότες του γνωστού παραδοσιακού δημοτικού τραγουδιού: «Σήμερα γάμος γίνεται». (Η ορχήστρα στοίχισε οικονομικά κάτι παραπάνω. «Τη νύφη την πλήρωσαν» οι συμπέθεροι. Ποιος άλλος;)

Η νύφη, πανέμορφη, μέσα στο κατάλευκο, πλουμιστό, μάξι νυφικό της. Η παράδοση τη θέλει «φτιασιδωμένη». Μαλλιά ωραία χτενισμένα, πρόσωπο βαμμένο (χείλια, μάτια, βλεφαρίδες, μάγουλα). Από το χέρι την κρατά ο πατέρας της. Βαθιά συγκινημένος, έτοιμος να κλάψει, την παραδίνει στο γαμπρό, λέγοντάς του: «Στη δίνω με αγάπη και εμπιστοσύνη. Να την αγαπάς και να μου την προσέχεις». Ο Ιάσονας, με σεβασμό και συστολή, και με περισσή σοβαρότητα, του το υπόσχεται. Στα χέρια του κρατάει μια όμορφη νυφιάτικη ανθοδέσμη, που προσφέρει στην αγαπημένη του. Ακολουθεί το παραδοσιακό ζεστό παρατεταμένο γλυκό φιλί στο στόμα. Ολοι ξεσπούν σε χειροκροτήματα. Οι μπαταριές πέφτουν απανωτές, αληθινή ομοβροντία, όπως το επιθυμεί η παράδοση στη Ρούμελη και στο Μοριά, απ' όπου κατάγονται οι μελλόνυμφοι. Το ρύζι πέφτει βροχή στα κεφάλια των μελλονύμφων, που προσπαθούν ανεπιτυχώς να προφυλαχτούν. Ολα εδώ είναι συμβολικά, για να ριζώσει λέει ο γάμος, να μεγαλώσει η οικογένεια, να κάνουν παιδιά, όπως ριζώνει το ρύζι και βγάζει παραφυάδες.

Ολοι μπαίνουν στην αίθουσα τελετών (Αίθουσα Συνεδριάσεων) του Δημαρχείου. Προηγούνται οκτώ παιδάκια (παρανυφάκια), παραταγμένα σε δύο τετράδες (το 'να πίσω απ' τ' άλλο), με λευκά φορεματάκια τα κορίτσια και λευκά κοστουμάκια τ' αγοράκια και με λουλούδια στα κεφαλάκια τους, κρατώντας μεγάλες λευκές αναμμένες λαμπάδες. Αυτά τα παιδάκια είναι που πριν να πάρουν τις λαμπάδες στα χέρια τους, κρατούσαν ισάριθμα λευκά περιστέρια, τα οποία μόλις πριν άφησαν να φτερουγίσουν λεύτερα, ψηλά στον ουρανό. Συμβολικό κι αυτό το δρώμενο για ειρήνη, αγάπη και ευτυχία.

Η αίθουσα είναι πλημμυρισμένη από λουλούδια, πανέμορφα στολισμένη, από τους γονείς της νύφης. Ο αντιδήμαρχος τους περιμένει χαμογελαστός. Μπροστά του προχωρούν και στέκονται, όπως στη σολέα κατά το θρησκευτικό γάμο, οι κουμπάροι (παράνυφοι), οι γονείς των μελλονύμφων, τ' αδέρφια τους, οι γιαγιάδες και οι παππούδες τους. Ολοι οι άλλοι στέκονται πιο πίσω και στα πλάγια. Ο φωτογράφος, ο κάμεραμαν, οι οργανοπαίχτες στη θέση τους και επί το έργον.

Ο αντιδήμαρχος κηρύσσει την έναρξη της τελετής. Ρωτά το ζευγάρι εάν πραγματικά θέλει ο ένας τον άλλον, αν επιθυμούν για πάντα να ζήσουν μαζί. Το ζευγάρι απαντά. Ο αντιδήμαρχος τους εκφράζει ευχές. Τα χαμόγελα του γαμπρού και της νύφης περισσεύουν, αφού τα μάτια τους δείχνουν ότι η ευτυχία τους ξεχειλίζει.

Τα παρανυφάκια μπροστά στα μικρόφωνα εν χορώ λένε, απευθυνόμενα στο γαμπρό: «Γαμπρέ, τη νύφη π' αγαπάς να μην τηνε μαλώνεις / σαν γλάστρα με βασιλικό να τηνε καμαρώνεις».

Απευθυνόμενα προς τη νύφη λένε: «Και 'συ, νυφούλα, άκουσε, τη χάρη να μας κάνεις: / τον άντρα σου που παίρνεις, ποτέ μην τον πικράνεις».

Απευθυνόμενα προς τις δύο πεθερές: «Και σεις μανούλες πεθερές, με τη χρυσή καρδιά σας, / να ζήσετε, να χαίρεστε και τ' άλλα τα παιδιά σας». Τέλος, απευθυνόμενα προς τους δυο κουμπάρους: «Κουμπάροι που παντρεύετε, τα δυο τα κυπαρίσσια / να 'στε καλά να είσαστε μαζί και στα βαφτίσια»,

Μέσα σε απόλυτη σιγή, πλησιάζουν το μικρόφωνο και κάνουν από μια ευχή, με τη σειρά, οι συμπέθεροι και οι κουμπάροι και όλοι φωνάζουν: «Να ζήσετε, να ζήσετε» και τους πετούν λουλούδια, που ήδη έχουν μοιράσει σε όλους τους παρευρισκόμενους ανύπαντρες κοπέλες.

Η παραδοσιακή λαϊκή ορχήστρα αρχίζει πάλι να παίζει τραγούδια του γάμου και οι δυο υπέροχοι τραγουδιστάδες, ο Χρήστος κι ο Αποστόλης, τραγουδούν.

Τιμητικά, βέβαια, λένε από ένα τραγούδι και οι παππούδες της νύφης και του γαμπρού, ο μπάρμπα - Τάσος κι ο μπάρμπα - Νίκος, αυθεντικοί λαϊκοί άνθρωποι, πάνω από 85 χρόνων παλικαράκια. Ολοι βγαίνουν έξω από το Δημαρχείο, όπου γίνεται τρικούβερτος χορός. Η λαϊκή ορχήστρα παίζει νυφιάτικα τραγούδια: συρτά της Ρούμελης και του Μοριά και νησιώτικα. Το κλαρίνο και το βιολί έχουν την τιμητική τους. Πρώτα χορεύει η νύφη κι ο γαμπρός και στη συνέχεια οι κουμπάροι κι οι συμπέθεροι. Ολοι χειροκροτούν και τραγουδούν. Τα παρανυφάκια αφήνουν δεκάδες μπαλόνια να πετάξουν ψηλά στον ουρανό.

Τέλος, στην άκρη της αυλής στέκονται οι νεόνυμφοι, οι συμπέθεροι, τ' αδέρφια, οι γιαγιάδες τους, οι παππούδες τους κι οι κουμπάροι. Ολοι οι καλεσμένοι περνούν με τη σειρά τους, εύχονται, παίρνουν τις μπομπονιέρες τους και ...ο γάμος σχολάει.

Ο Ιάσονας καβαλικεύει τη μοτοσικλέτα του, από πίσω κάθεται η αγαπημένη του Δανάη, μαρσάρει και φεύγουν για το σπίτι τους και για την καινούργια ζωή τους..., μέσα σε χειροκροτήματα και ευχές. Η νύφη, χωρίς να κοιτάζει προς τα πίσω, πετάει την ανθοδέσμη της, και όλες οι ανύπαντρες προσπαθούν να την πιάσουν... Πίσω τους ακολουθούν οι μοτοσικλέτες των φίλων και τα αυτοκίνητα με τους συγγενείς.

Ολα τα άλλα έθιμα θα γίνουν και θα συνεχιστούν στο σπίτι, όπου θα ζήσει μόνιμα το ζευγάρι. Ολα τα ωραία παλιά έθιμα, που γίνονταν στα χωριά της Ρούμελης και του Μοριά, τα πολύ παλιά χρόνια, κάτω από διαφορετικές κοινωνικές συνθήκες, είναι εντελώς ανέφικτο να συνεχιστούν σήμερα. Ολοι εύχονται απ' την καρδιά τους:

«Να ζήσει η νύφη κι ο γαμπρός κι οι συμπεθέροι όλοι, / ν' ασπρίσουν, να γεράσουνε σαν τ' άσπρα περιστέρια, / π' ανοίγουν τα φτερούγια τους χειμώνες, καλοκαίρια».

Ορισμένοι από τους παρευρισκόμενους παρατηρούν, ενθουσιασμένοι: «Ηταν ένας υπέροχος γάμος, αλλιώτικος από άλλους πολιτικούς γάμους, με πρωτοτυπίες, με δημοτικά τραγούδια και έθιμα από την παράδοσή μας. Μακάρι, να γίνουν και άλλοι τέτοιοι πολιτικοί γάμοι, ακόμη καλύτεροι, με περισσότερη φαντασία και νέες ιδέες. Μακάρι!»