Λεπτομέρεια από το έργο της Μ. Σπηλιωτάκη, για το εξώφυλλο του βιβλίου «Χάρτινες βαρκούλες στη Μακρόνησο», του Μ. Κορνήλιου, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή»

Είναι μια προσπάθεια να φέρουμε στην επικαιρότητα και να αναδείξουμε τις αρετές που κρύβει η ανάγνωση βιβλίων. Βιβλίων που αποτυπώνουν την πραγματικότητα, βοηθούν τον άνθρωπο να την κατανοήσει, αποτελούν μια ακόμη πηγή τής τόσο απαραίτητης γνώσης για να την αλλάξει. Βιβλίων που συμβάλλουν στην αισθητική καλλιέργεια, που κεντρίζουν τη διάθεση για έρευνα και δημιουργία.

Στις στήλες του «Ριζό-χαρτου», θα φιλοξενούνται άρθρα, κριτικές και παρουσιάσεις λογοτεχνικών έργων, θα υπάρχουν ειδικές στήλες για τη λογοτεχνία που απευθύνεται σε παιδιά, αποσπάσματα από λογοτεχνικά κείμενα, επιλεγμένα από τα αριστουργήματα της ελληνικής και παγκόσμιας λογοτεχνικής δημιουργίας. Λογοτεχνικά κείμενα, που έγιναν κινηματογραφικές ταινίες ή μουσικά έργα. Παρουσιάσεις εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων που αφορούν το βιβλίο και τη λογοτεχνία. Στηρίζουμε τις προσπάθειες όσων παλεύουν να μένει ο άνθρωπος ΑΝΘΡΩΠΟΣ, συμμετέχουμε με το δικό μας τρόπο στο μέτωπο της αντιπαράθεσης με τον κοσμοπολιτισμό, την εμπορευματοποίηση της τέχνης και του πολιτισμού.

Την έκδοση επιμελείται η ομάδα Λογοτεχνίας και Βιβλίου, του Πολιτιστικού Τμήματος της ΚΕ του ΚΚΕ.

Ξυλογραφία του Α. Τάσσου, από το λεύκωμα «Ελευθερία ή Θάνατος» (εκδόσεις «Ικαρος»)

Στη Γαλλία έχει παλινορθωθεί η δυναστεία των Βουρβώνων. Στην Ιταλία, το κίνημα των Καρμπονάρων έχει ηττηθεί. Οι εξεγέρσεις στην Ισπανία και στη Νότια Ιταλία συντρίβονται από τις δυνάμεις της «Ιεράς Συμμαχίας». Μέσα σ' ένα τέτοιο κλίμα ξεσπά η ελληνική επανάσταση. Σ' αυτήν, επενδύουν ιδεολογικά και πολιτικά όλα τα προοδευτικά πνεύματα του καιρού, ελπίζοντας ότι επιτέλους ένα επαναστατικό κίνημα θα δικαιωθεί. Το Μεσολόγγι λειτουργεί στη συνείδηση των λαών της εποχής με τον ίδιο τρόπο που λειτούργησαν στον αιώνα μας η Μαδρίτη, το Στάλινγκραντ, το Βιετνάμ. Και, παρά τον εντελώς αρνητικό διεθνή συσχετισμό δυνάμεων, παρά τις συγκρούσεις μέσα στο ίδιο το μπλοκ των δυνάμεων που διεξήγαν την επανάσταση (πράγμα, εξάλλου, εντελώς αναπόφευκτο σε κάθε επαναστατική διαδικασία), η μεγάλη επανάσταση των Ελλήνων πετυχαίνει τον κεντρικό σκοπό της: Τη χειραφέτηση του έθνους από την Οθωμανική αυτοκρατορία και τη συγκρότηση ελληνικού κράτους.

Είναι άλλο ζήτημα τα προβλήματα που κληροδοτήθηκαν στο κράτος αυτό, απότοκα εκτός των άλλων της ιστορικής αδυναμίας των κοινωνικών δυνάμεων που έφεραν σε πέρας την επανάσταση: Η επιβολή της ιδιότυπης τριεθνούς «προστασίας» και τα οικονομικά και πολιτικά προβλήματα που αυτή κληροδότησε και στα μεταγενέστερα χρόνια, η μη επίλυση επί μακρόν πολλών αστικοδημοκρατικών αιτημάτων, η δυσχερής θέση των πληβειακών στρωμάτων, που σήκωσαν το μεγαλύτερο βάρος των θυσιών της επανάστασης...

Συνολικά, πάντως, το πρόσημο που βάζει η μνήμη του λαού μας, η μνήμη των λαών στη μεγάλη επανάσταση των Ελλήνων, είναι θετικό. Εμείς, σε αυτό το σύντομο αφιέρωμα, θα προσπαθήσουμε να μεταφέρουμε στον αναγνώστη ψήγματα από αυτή την ηρωική και επώδυνη πορεία, μέσα από φιλολογικά κείμενα που την αφορούν. Κάποια την ενέπνευσαν (όπως η «Ελληνική Νομαρχία», το μαχητικότερο ίσως, μαζί με το «Θούριο» του Ρήγα, κείμενο του ελληνικού διαφωτισμού), σε άλλα, ακούγεται ακόμα ζωντανός ο απόηχος των κανονιών που βομβάρδιζαν το πολιορκημένο Μεσολόγγι (αναφερόμαστε στη «Γυναίκα της Ζάκυνθος», του Διονύσιου Σολωμού και στην ποίηση του Ανδρέα Κάλβου), άλλα προσπαθούν να διερμηνεύσουν την επανάσταση μέσα από τη φρέσκια ματιά που έδωσε στους Ελληνες λόγιους ο μαρξισμός και οι ιστορικές εμπειρίες από τη μεγάλη δεκαετία του 1940. Θα προσπαθήσουμε να δούμε την Ελλάδα με τα μάτια των φιλελλήνων, μέσα από το λόγο του λόρδου Μπάιρον, του Αγγλου εστέτ - που βρήκε το νόημα της ζωής και του αγώνα, πριν συναντήσει το θάνατο στο αγωνιζόμενο Μεσολόγγι. Θα σχολιάσουμε την προσπάθεια να διδαχτεί η επανάσταση στις μέρες μας στα ελληνικά σχολειά, απονευρωμένη από το κοινωνικό και εθνικοαπελευθερωτικό της περιεχόμενο και με ακυρωμένη τη δυναμική της επαναστατικής βίας που αντιπαρατίθεται στην κατασταλτική βία του κυριάρχου.

Γνωρίζουμε πως αφήνουμε έξω πολλά και σημαντικά κείμενα που αφορούν τη μεγάλη επανάσταση του '21 (για παράδειγμα, τα, από κάθε άποψη σημαντικά, απομνημονεύματα των αγωνιστών). Ωστόσο, έστω κι έτσι, ελπίζουμε να μείνει στους αναγνώστες μας μια γεύση αυτής της εποχής, που κληροδότησε στο συλλογικό υποσυνείδητο του λαού μας την αντάρτικη κληρονομιά, εκ νέου γονιμοποιημένη κατά τη μεγάλη δεκαετία του '40. Κι ακόμα, κληροδότησε στο λαό μας - και σ' όλους τους λαούς - τη βεβαιότητα ότι οι συσχετισμοί δυνάμεων υπάρχουν για να ανατρέπονται και ότι κανένα πισωγύρισμα δεν μπορεί να εμποδίσει τις κάθε φορά πρωτοπόρες κοινωνικές δυνάμεις να επιβάλουν το δίκιο τους και να οικοδομήσουν το νέο σε βάρος του παλιού και του ιστορικά ξεπερασμένου.