Πίσω από τα «λαμπερά» στιγμιότυπα των φωτογραφιών με ευτυχισμένους τουρίστες σε πολυτελή καταλύματα, κρύβεται το «σκοτάδι» της υπερεκμετάλλευσης των εργαζομένων στον τουρισμό και ο αποκλεισμός της συντριπτικής πλειοψηφίας των εργατικών οικογενειών από το «όνειρο». Πίσω από τις μεγαλοστομίες της κυβέρνησης για την επίτευξη συνολικής κοινωνικής ευημερίας μέσα και από την ενίσχυση της τουριστικής βιομηχανίας, κρύβεται ένα μεγάλο ψέμα: Η υποσχόμενη ευημερία δεν είναι για όλους, αλλά για λίγους και εκλεκτούς, τους μεγαλοεπιχειρηματίες του τουρισμού, τους οποίους στηρίζει πολύπλευρα, συγκεκριμένα και επίμονα, η κυβερνητική πολιτική σε βάρος και των μικρών επιχειρηματιών του κλάδου. Είναι αυτοί, οι μεγάλοι επιχειρηματίες, που αναμένουν να ακούσουν από τον πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή, σήμερα στην Κρήτη, νέες δεσμεύσεις και διαβεβαιώσεις ότι η ασκούμενη πολιτική θα συνεχιστεί με την ίδια και μεγαλύτερη ένταση, προς την ίδια κατεύθυνση και με τους ίδιους στόχους. Με μεγαλύτερες ακόμη χρηματοδοτήσεις των μεγάλων τουριστικών επενδύσεων, ακόμη περισσότερες πολεοδομικές και άλλες παραχωρήσεις, νέα εμπόδια για τις μικρές μονάδες.

Η Κρήτη έχει βιώσει την πραγματικότητα πίσω από τη «βιτρίνα», όταν σε περιόδους κάμψης των αφίξεων τα μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα εξασφάλιζαν ικανοποιητικές πληρότητες και καλά κέρδη, ενώ μικρότερα καταλύματα έμεναν άδεια. Περίπου 2-3 χρόνια πριν ήταν που ένας πολύ μεγάλος αριθμός εργαζομένων στον τουριστικό τομέα δεν είχε μπορέσει να εξασφαλίσει ακόμη και τα απαραίτητα ένσημα για να ενταχθεί στο ταμείο ανεργίας μετά τη λήξη της τουριστικής περιόδου. Πολλοί ήταν και εκείνοι που αναγκάστηκαν να εργαστούν ανασφάλιστοι, με λειψό μεροκάματο και με την υποχρέωση να καλύψουν ανάγκες που απαιτούσαν κι άλλο προσωπικό. Η νέα τουριστική πολιτική που πρεσβεύει η κυβέρνηση κινείται στην κατεύθυνση της όξυνσης αυτών των προβλημάτων. Ευνοεί και στηρίζει την κατασκευή τεράστιων συγκροτημάτων, των οποίων οι ιδιοκτήτες δεν έχουν σκοπό να μοιραστούν με τις τοπικές κοινωνίες ούτε ένα «σεντ» από τα χρήματα που θα ξοδέψουν οι πελάτες τους.

Τουριστικές «πολιτείες» λειτουργούν ήδη και ετοιμάζονται ακόμη μεγαλύτερες, με στόχο να συγκεντρώσουν το σύνολο της δαπάνης των «φιλοξενούμενών» τους. Στο πλαίσιο αυτό, εντάσσεται και η δημιουργία των γηπέδων γκολφ στο νησί, που σε συνδυασμό με τις προωθούμενες ρυθμίσεις για το χωροταξικό του τουρισμού και την παραθεριστική κατοικία, φτάνει να απειλεί ακόμη και μεγαλύτερες ξενοδοχειακές μονάδες, που για διάφορους λόγους δεν μπορούν να εκμεταλλευτούν τις λεγόμενες «ειδικές μορφές» τουρισμού. Οι συνέπειες για τους «μικρομεσαίους» και για χιλιάδες εργαζόμενους που απασχολούνται σε καταλύματα, εστιατόρια, τουριστικά εμπορικά καταστήματα αναμένονται ακόμη χειρότερες.

Κάπως έτσι η «ευημερία για όλους» αρχίζει να «στενεύει» ως έννοια, αλλά και να αντιστρέφεται εις βάρος του συνόλου των εργαζομένων, που δυσκολεύονται ιδιαίτερα, κάθε χρόνο όλο και περισσότερο, να απολαύσουν το δικαίωμα στις διακοπές, να αναπληρώσουν ένα μέρος της εργατικής τους δύναμης, να χαρούν - σε τελευταία ανάλυση - λίγο τη ζωή. Στις αρχές του Ιούνη, η υπουργός Τουριστικής Ανάπτυξης Φ. Πάλλη - Πετραλιά επισκέφθηκε την Κρήτη και παρέστη στην τελετή λήξης ενός διεθνούς τουρνουά γκολφ. Μεταξύ άλλων, επισήμανε:

«Εχω πει πολλές φορές και το επισημαίνω μία ακόμη, ότι το όραμά μας για την Ελλάδα είναι τουρισμός υψηλών προδιαγραφών και προσδοκιών.

• Θέλουμε τουρισμό που απλώνεται σε όλη τη χώρα όλο το χρόνο.
• Θέλουμε τουρισμό υψηλής ποιότητας και υψηλών εισοδημάτων.
• Θέλουμε να γίνει η Ελλάδα πόλος έλξης για τα μεσαία και ανώτερα στρώματα απ' όλο τον κόσμο.
• Θέλουμε έναν τουρισμό μεγάλων αποδόσεων και υψηλής αξίας.

Η ανάπτυξη του γκολφ, ως τουριστική υποδομή, ανταποκρίνεται σε αυτό το όραμα».

Η προτίμηση προς το μεγάλο τουριστικό κεφάλαιο διατυπώθηκε πρόσφατα, στη γενική συνέλευση του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων και από τον Κ. Καραμανλή, ο οποίος επισήμανε ότι «εφέτος βρίσκονται σε εξέλιξη, όχι μόνο περισσότερες από κάθε άλλη χρονιά, αλλά και οι πιο μεγάλες επενδύσεις που έγιναν ποτέ», για να προσθέσει, μιλώντας απολογιστικά για την κυβερνητική πολιτική, ότι «ορίσαμε ως κεντρική επιδίωξη την ποιοτική και ανταγωνιστική τουριστική βιομηχανία που απλώνεται σ' ολόκληρη τη χώρα».

Η κυβέρνηση, μέσω και της αρμόδιας υπουργού, έχει όντως αναφερθεί πολλές φορές στο ζήτημα της προσέλκυσης των «υψηλών εισοδημάτων». Αλλά όσο ψηλότερα ανεβαίνει ο πήχης της «ποιότητας» και της «τιμής», τόσο πιο πολύ απειλούνται τα μικρά καταλύματα, που δεν μπορούν να εξασφαλίσουν τα αντίστοιχα «στάνταρτ», αλλά και το δικαίωμα των κακοπληρωμένων εργαζομένων στον παραθερισμό. Ηδη, η κατάσταση δεν είναι καθόλου καλή για τις εργατικές οικογένειες, καθώς τα τελευταία χρόνια η διάρκεια των διακοπών τους μειώνεται συνεχώς, όπως και η οικογενειακή δαπάνη γι' αυτές.

Το 2006 περισσότεροι από 4 στους 10 Ελληνες δήλωσαν ότι δε θα κάνουν διακοπές, σε έρευνα που διεξήγαγε το Ινστιτούτο Καταναλωτή (ΙΝΚΑ). Οικονομικούς λόγους επικαλέστηκε το 73% των ερωτηθέντων, επαγγελματικές υποχρεώσεις το 20%, και άλλους το 7%. Από τους υπόλοιπους, αυτούς που δήλωσαν ότι θα έκαναν διακοπές, η συντριπτική πλειοψηφία, το 72%, θα αξιοποιούσε ιδιόκτητο, συγγενικό ή φιλικό σπίτι. Οσο για τη διάρκεια των διακοπών, τα αποτελέσματα ήταν επίσης ιδιαίτερα απογοητευτικά. Επτά μέρες διακοπές για το 25%, δέκα μέρες για το 39%, 15 μέρες για το 28%, 20 μέρες μόλις για το 6,5% και 30 μέρες για το ...1,5%. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του ΙΝΚΑ, το κόστος για διαμονή και διατροφή 15 ημερών μιας τετραμελούς οικογένειας το 2006 άγγιζε πλέον τα 3.300 ευρώ!

Για την ίδια περίοδο, μια άλλη έρευνα ήρθε να θολώσει τα «νερά». Στο πλαίσιο της έκθεσης «Τουριστικό Πανόραμα», η εταιρεία ερευνών «Κάπα Ρισέρτς» άλλαξε τα ερωτήματα στην ετήσια έρευνα που διεξήγαγε για λογαριασμό των διοργανωτών. Από εκεί που μέχρι το 2005 ήταν περίπου σταθερό το ποσοστό εκείνων που δήλωναν ότι δε θα μπορέσουν να κάνουν διακοπές (30-40% ανάλογα το έτος), ξαφνικά προέκυψε ότι οι 9 στους 10 έκαναν το 2006 κάποιο ταξίδι αναψυχής! Είναι φανερό ότι αυτή η προσέγγιση αποκρύπτει έντεχνα το μέγεθος του αποκλεισμού των οικογενειών των εργαζομένων από τις διακοπές. Εξάλλου, άλλα στοιχεία επιβεβαίωσαν την έρευνα του ΙΝΚΑ. Για παράδειγμα, το 29,4% δήλωσε ότι επέλεξε ξενοδοχείο (αντί για 28% στην έρευνα του ΙΝΚΑ). Η συγκεκριμένη έρευνα έδειξε επίσης μείωση των ταξιδιών των Ελλήνων στο εξωτερικό και μέσο όρο διάρκειας διακοπών τις 2 βδομάδες.

Αυτά τα στοιχεία επιβεβαιώνουν και τις εκτιμήσεις του ΚΚΕ για την τουριστική ανάπτυξη, σύμφωνα με τις οποίες το μοντέλο που προωθεί η κυβέρνηση της ΝΔ, όπως προηγούμενα και η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, αγνοεί εντελώς το δικαίωμα της λαϊκής οικογένειας στις διακοπές και στον τουρισμό, ενώ για τους εργαζόμενους στο χώρο των ξενοδοχείων και του τουρισμού διαμορφώνει εργασιακό καθεστώς γαλέρας και μισθούς εξαθλίωσης.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας έχει σαφή θέση. Σε αντίθεση με τα κόμματα που στοχεύουν στην ανάπτυξη της κερδοφορίας του τουριστικού κεφαλαίου, θεωρεί ότι το δικαίωμα για δωρεάν διακοπές των εργαζομένων είναι στοιχειώδες. Αντιμετωπίζει την τουριστική ανάπτυξη στο πλαίσιο μιας γενικότερης ισορροπημένης οικονομικής ανάπτυξης, που θα πρέπει να έχει ως επίκεντρο τις ανάγκες των εργαζομένων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους, αντί να την αναγάγει σε βασική δραστηριότητα της χώρας, δεδομένων και των σημαντικών απειλών που αντιμετωπίζει από εξωγενείς παράγοντες.

Η τίμια αυτή προσέγγιση αντιπαρατίθεται με τα υποβαθμισμένα προγράμματα «κοινωνικού τουρισμού» που υλοποιούνται ως επίφαση του ενδιαφέροντος των κυβερνήσεων για την κοινωνική διάσταση του τουρισμού, αλλά και με την πρακτική των κυβερνώντων που «κόπτονται» για τα ...τουριστικά δικαιώματα του λαού, ενώ επιβάλλουν συνθήκες έλλειψης ελεύθερου χρόνου μέσω των «ελαστικών» ωραρίων, αύξησης της ακρίβειας, περαιτέρω εμπορευματοποίησης της Υγείας και της Παιδείας. Στη λογική τους, βέβαια, εντάσσονται και τα «διακοποδάνεια», που τα αντιμετωπίζουν ως αποδεκτή εναλλακτική «λύση»...