Παπαγεωργίου Βασίλης

Η Ειδική Σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στη Λισαβόνα υπήρξε από εκείνες τις Συνόδους που αξίζει να προσεχτεί.

Κατ' αρχήν, δεν έρχεται ως κεραυνός εν αιθρία αλλά σαν συνέχεια αποφάσεων, που έχουν όχι απλώς ληφθεί αλλά και εγγράφως επισημοποιηθεί στη Σύνοδο Κορυφής του Ελσίνκι. Είναι εντελώς χαρακτηριστικό ότι πολλά μοτίβα που βλέπουμε στα ντοκουμέντα της Λισαβόνας τα βλέπουμε και στα Συμπεράσματα της Προεδρίας του Ελσίνκι (π.χ. επισημαίνεται τάση γήρανσης πληθυσμού κλπ.).

Ενα άλλο στοιχείο της Συνόδου, που αξίζει να προσεχτεί είναι η όξυνση των αντιθέσεων με τις ΗΠΑ. Σχεδόν παντού στα ντοκουμέντα της Συνόδου, φέρεται εντελώς καθαρά αλλά και επαναλαμβάνεται το μοτίβο ότι «οι ΗΠΑ παίζουν έναν προνομιακό παγκόσμιο ρόλο, το ίδιο και περισσότερο θέλουμε και εμείς». Το ίδιο αυτό μοτίβο επανέλαβε στη συνέντευξή του, προς τον ελληνικό Τύπο, της πρώτης ημέρας και ο πρωθυπουργός κ. Σημίτης.

Σ' αυτή την παράμετρο πρέπει να αποδοθούν (και, πάντως, μ' αυτή να σχετιστούν) και ενέργειες της Συνόδου Κορυφής που έχουν στρατηγικότερο χαρακτήρα. Η εμφάνιση του Προέδρου του Μεξικού Δρα Ερνέστο Σεντίγιο και η υπογραφή εκ μέρους του της Συμφωνίας Ελεύθερου Εμπορίου Μεξικού - ΕΕ έχει και μια τέτοια πλευρά - στο κάτω - κάτω, το Μεξικό είναι μέλος της NAFTA, μαζί με τις ΗΠΑ και τον Καναδά.

Μια άλλη ενέργεια, που θα μπορούσε να εξεταστεί και από αυτή την πλευρά ήταν η παρουσία στη Σύνοδο του ηγέτη του νεοϊδρυμένου κράτους του Ανατολικού Τιμόρ Σανάνα Γκαμάο. Η παρουσία του, οπωσδήποτε, δεν είναι άσχετη με τον, ας τον πούμε έτσι, πορτογαλικό χαρακτήρα της Συνόδου, καθώς το Ανατολικό Τιμόρ ανήκε ως πρόσφατα στην πορτογαλλική αποικιακή αυτοκρατορία. Παράλληλα, όμως, πρέπει να συνδεθεί και με άλλες κινήσεις, που σχετίζονται με προσπάθειες διείσδυσης και απόκτησης ερεισμάτων στην οικονομικά και στρατιωτικά ευαίσθητη περιοχή του Ειρηνικού. Ενδιαφέρον έχει ότι, στη συνέντευξη του Σανάνα Γκουγμάο, που μόλις πρόσφατα απελευθερώθηκε από τις ινδονησιακές φυλακές, ένας δημοσιογράφος υπέβαλε ερώτηση για την τύχη του Κούρδου ηγέτη Αμπντουλάχ Οτσαλάν. Δεν πήρε απάντηση, πράγμα που δεν πρέπει να φαίνεται παράξενο...

Στις ενέργειες αυτές, φαίνονται καθαρά οι διαδικασίες της παγκόσμιας ολοκλήρωσης, αλλά και οι πολύπλοκες σχέσεις ΕΕ - ΗΠΑ, όπως δείχνουν, από τη μια οι κινήσεις διαφόρων ευρωπαϊκών δυνάμεων (π.χ. Ιβηροαμερικανική) και, από την άλλη, η προσπάθεια των ΗΠΑ να περιλάβουν στην NAFTA όσο το δυνατόν περισσότερες λατινοαμερικανικές χώρες.

Φυσικά, κανείς δεν αγνοεί ότι όλα αυτοί οι στόχοι απαιτούν πόρους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, επίσης, δεν το αγνοεί και νομίζει ότι βρήκε τη λύση για τον προσπορισμό τους: Τις κοινωνικές - εν λόγω τις ασφαλιστικές - δαπάνες.

Πράγματι, δεν μπορεί κανείς να μην παρατηρήσει ότι τα κείμενα της Συνόδου είναι συντεταγμένα με τρόπο που είναι αδύνατο να μην προκαλέσει στον αναγνώστη την εξής εντύπωση: Μόνο εμπόδιο προς την πρόοδο είναι το ασφαλιστικό καθεστώς. Αν αυτό αλλάξει όλα θα πάνε καλά. Τόσο που τα κείμενα εμφανίζονται να παρουσιάζουν τη δημιουργία εκατομμυρίων θέσεων εργασίας σαν θαυματουργά εύκολη και εξίσου θαυματουργά άμεση μόλις αυτά τα συστήματα αλλάξουν. Ο στόχος (δηλαδή, η απαλλαγή των επιχειρήσεων από τα αντίστοιχα έξοδα) είναι τόσο φανερός, ώστε δεν καταφέρνει να κρυφτεί και γι' αυτό παραλλάσσεται. Ετσι, στο έγγραφο της Προεδρίας (ελλην. μετάφραση) βλέπουμε την ανάγκη μείωσης της διοικητικής επιβάρυνσης των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων», σαν να ήταν αυτές εκείνες που προκάλεσαν τη διόγκωση της ανεργίας. Ωστόσο, «οι θέσεις της ευρωπαϊκής επιτροπής» θεωρούν σαν μια συμφορά της ΕΕ σε σχέση με τις ΗΠΑ τη «χαμηλή απασχόληση στα άτομα ηλικίας 55 - 65 ετών». Πράγμα που δείχνει ποιους έχει στο μάτι.

Είναι ολοφάνερη η συνταγή: Καταβολή του κόστους από τους εργαζόμενους και όχι από τα μονοπώλια.

Πρέπει κανείς να είναι εντελώς τυφλός, για να μη δει τα κείμενα και τη γενικότερη ατμόσφαιρα της Συνόδου σαν περαιτέρω έκφραση ενός νέου γύρου έντασης του κρατικομονοπωλιακού χαρακτήρα της Ενωσης.

Ολα τα χρόνια της 10ετίας, τα αυτιά μας έβγαλαν κυριολεκτικά «κάλους», ακούγοντας τους εγκωμιαστικούς ψαλμούς της «ελεύθερης αγοράς και τα αναθέματα του αποσκληρωτικού σχεδιασμού» κλπ. Φυσικά, όλοι ξέραμε ότι αυτά ήταν όλα ...κολοκύθια τούμπανα. Ωστόσο, ακόμα και έτσι, η ΕΕ θα μπορούσε να είναι πιο προσεχτική, αντί να μας παρουσιάζει στα ντοκουμέντα της, μια κοινωνία και μια οικονομία πολύ καλά σχεδιασμένες μέσω του κράτους προς όφελος του μονοπωλιακού κεφαλαίου.

Αφού η Σύνοδος προτίμησε να περιλάβει τόσο επίμονα την απασχόληση στα θέματά της (σωστότερα: στα συνθήματά της), δεν είναι άνευ σημασίας η εξέταση στο είδος της απασχόλησης που επαγγέλλεται.

Ενα πρώτο τέτοιο σημείο είναι ο βαθμός απασχόλησης. Αφού, όπως λένε τα ντοκουμέντα, το ποσοστό του απασχολούμενου πληθυσμού στις ΗΠΑ είναι υψηλό πρέπει και στην ΕΕ να γίνει εξίσου υψηλό ή και υψηλότερο. Ιδιαίτερα, μάλιστα, τονίζεται ο ρόλος των γυναικών σαν αποθέματα εργατικού δυναμικού.

Από την άλλη μεριά, πρόκειται για μακρότερη σε διάρκεια απασχόληση, αφού αναθεματίζεται η επάρατος «πρώιμη» συνταξιοδότηση. Η κοινοτική νομοθεσία παρατείνει αυτή την περίοδο για να κρατήσει τον εργαζόμενο στη δουλιά - αλήθεια, σε ποια δουλιά; Και γιατί αν ο εργαζόμενος παραμείνει, θα αυξηθούν οι εργασιακές ευκαιρίες; Και ποιος επιχειρηματίας δε θα προτιμήσει, τουλάχιστον κατά κανόνα, τους νέους εργαζόμενους από εκείνους που μόλις πριν λίγο ήταν για σύνταξη;

Πρόκειται, στην πραγματικότητα για ένα σαφές σχέδιο προλεταριοποίησης του πληθυσμού, ανεξάρτητα από τις συνέπειες.

Ε, τώρα όταν λέμε «ανεξάρτητα από τις συνέπειες», σ' αυτό υπάρχει, όπως σ' όλα τα ανθρώπινα, η υπερβολή. Οι συνέπειες διακρίνονται πολύ καθαρά και γι' αυτό γίνεται προσπάθεια να διασκεδαστούν οι εντυπώσεις.

Ετσι, γίνεται λόγος για «ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας και των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Φυσικά, το μέγα ερώτημα («Πώς θα αυξηθούν και οι μικροί επιχειρηματίες και οι μισθωτοί»;) μένει αναπάντητο. Εκτός αυτού τα ντοκουμέντα κάνουν σαφώς - σαφέστατα, μάλιστα - λόγο για ένα νέο γύρο συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης. Παράδειγμα: Στην «προετοιμασία του ευρωπαϊκού συμβουλίου της Λισαβόνας / θέσεις ευρωπαϊκής επιτροπής» σελίδα 1 (ελληνική μετάφραση) «επισημαίνεται ότι σήμερα λειτουργούν 33 χρηματιστήρια στην ΕΕ (έναντι 2 στις ΗΠΑ) και 11 συστήματα διασυνοριακών πληρωμών (έναντι 1 στις ΗΠΑ)».

Τώρα πώς όλα αυτά θα συνοδευτούν από τάση γενικής ενίσχυσης των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων; Οπως όλα δείχνουν, εδώ βλέπουμε:

α) Την καθαρή δημαγωγία του τύπου «θα σας κάνουμε και ποτάμια».

β) Πραγματικές ανησυχίες από εκτεταμένες ανατροπές ισορροπιών ιδιαίτερα σε αδύνατα μέλη.

γ) Την αξιοποίηση δυνατοτήτων που παρέχει η σύγχρονη τεχνολογία, ώστε μεγάλες ή και γιγαντιαίες επιχειρήσεις να εμφανίζονται σαν μικρές.

Ακόμη πιο χαρακτηριστική είναι η πορεία συγχώνευσης των Χρηματιστηρίων που ήδη άρχισε. Φυσικά, πάλι ο μικροεπενδυτής θα είναι ο κερδισμένος. Φαντασθείτε, δηλαδή, να μην ήταν κιόλας τι θα συνέβαινε...