Το αναντικατάστατο ρόλο που μπορούν να παίξουν οι συνεταιρισμοί για τη στήριξη των μικρών επιχειρήσεων στο σημερινό οικονομικό περιβάλλον της συγκέντρωσης κερδών, της επέκτασης των μονοπωλίων ανέλυσε μιλώντας στο «Ρ» ο Μπ. Μηνάς, πρόεδρος του συνεταιρισμού των στεγνοκαθαριστηρίων. Ο ίδιος υπογράμμισε ότι «ο συνεταιρισμός διαφοροποιείται από μια μονοπωλιακή ή πολυεθνική επιχείρηση διότι δεν έχει ως υπέρμετρο σκοπό το κέρδος που προκύπτει από την ιδιοποίηση των μέσων παραγωγής και την εκμετάλλευση των εργαζομένων, αλλά τη δημιουργία μιας οργάνωσης που θα αξιοποιεί τα αποτελέσματα τα οποία πηγάζουν από τη συνεργασία και την κοινή δράση». Τόνισε, επίσης, ότι θα ήταν αυταπάτη να πιστέψει κανείς πως μια φιλομονοπωλιακή κυβέρνηση σαν τη σημερινή θα πάρει μέτρα υπέρ των συνεταιρισμών και πως αυτό είναι θέμα του συνδικαλιστικού κινήματος, να το επιβάλλουν με την πάλη τους. Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:

- Πώς μπορούν να αντιπαλέψουν τη σημερινή καπιταλιστική πραγματικότητα της συγκέντρωσης κεφαλαίου στα μονοπώλια οι μικρές επιχειρήσεις;

- Σήμερα η καπιταλιστική αναδιάρθρωση παίρνει ορμητικό χαρακτήρα και οι μικρές επιχειρήσεις και οι αυτοαπασχολούμενοι βρίσκονται στην πιο δύσκολη θέση της μέχρι τώρα ιστορίας τους, ο ανταγωνισμός με τα μονοπώλια οξύνεται, ολόκληροι κλάδοι συρρικνώνονται, ο ιμπεριαλισμός δείχνει τα δόντια του, οι αστικές κυβερνήσεις λίγο ενδιαφέρονται και η διαδικασία καταστροφής των μικρών επιχειρήσεων επιταχύνεται. Σ' αυτά τα πλαίσια μοναδική δυνατότητα που έχουν οι μικρές επιχειρήσεις να επιβιώσουν σήμερα στον καπιταλισμό είναι να δράσουν σύμφωνα με την ιστορική εξέλιξη των παραγωγικών δυνάμεων. Δηλαδή, στην κατεύθυνση συγκέντρωσης κεφαλαίου και παραγωγής. Να δημιουργηθούν συνεταιρισμοί μικρών επιχειρήσεων.

- Πώς ακριβώς αξιολογείτε τη σημασία των συνεταιρισμών;

- Μια συνεταιριστική οργάνωση μπορεί να αντιμετωπίσει σε μεγάλο βαθμό προβλήματα όπως η χαμηλή παραγωγικότητα, η αδυναμία εφαρμογής πιο σύγχρονης τεχνολογίας, η δυσκολία στη χρηματοδότηση και να επιτελέσει αναπτυξιακό έργο. Η συνεταιριστική δράση περιλαμβάνει τόσο τον τομέα της παραγωγής όσο και τον τομέα της κυκλοφορίας. Παρεμβαίνοντας στη φάση της παραγωγής και στη φάση της προμήθειας και της διάθεσης των προϊόντων στην αγορά, σ' όλες αυτές τις φάσεις ο συνεταιρισμός εξασφαλίζει στα μέλη του ουσιαστικά πλεονεκτήματα, όπως προμηθεύει σε καλύτερες τιμές τα μέσα τα οποία είναι απαραίτητα για την παραγωγική τους απασχόληση. Με αυτό τον τρόπο συμβάλλει στη μείωση του παραγωγικού κόστους. Επιτρέπει την από κοινού παραγωγή με μηχανήματα του συνεταιρισμού με αποτέλεσμα την εντατική χρήση του μηχανολογικού εξοπλισμού και την αύξηση της παραγωγικότητας. Η συνεταιριστική οργάνωση μπορεί να παρακάμψει τους μεσάζοντες, με αποτέλεσμα το χαμηλό κόστος των πρώτων υλών. Οι συνεταιρισμοί μπορούν να παρέχουν στα μέλη τους τεχνική ή οργανωτική βοήθεια, με στόχο τη βελτίωση της παραγωγής και την αύξηση της παραγωγικότητας. Τη βελτίωση της επαγγελματικής, πολιτικής και συνεταιριστικής εκπαίδευσης. Τέλος, ενισχύει στο μέγιστο την άμυνα απέναντι στο μαύρο μέτωπο των πολυεθνικών και του μεγάλου κεφαλαίου, που προσπαθούν να μετατρέψουν τις μικρές επιχειρήσεις σε φόρου υποτελείς ή να τις εκτοπίσουν από την αγορά. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι το συνεταιριστικό κίνημα γεννήθηκε και διαμορφώθηκε μαζί με τη γέννηση και την ανάπτυξη του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής.

- Κάποιοι μπορεί να εννοήσουν ότι ο συνεταιρισμός μπορεί να παραλληλιστεί με τη λειτουργία και τους στόχους μιας πολυεθνικής. Είναι έτσι;

- Είναι αναγκαίο να τονιστεί ότι ο συνεταιρισμός διαφοροποιείται από μια μονοπωλιακή ή πολυεθνική επιχείρηση, διότι δεν έχει ως υπέρμετρο σκοπό το κέρδος που προκύπτει από την ιδιοποίηση των μέσων παραγωγής και την εκμετάλλευση των εργαζομένων, αλλά τη δημιουργία μιας οργάνωσης που θα αξιοποιεί τα αποτελέσματα τα οποία πηγάζουν από τη συνεργασία και την κοινή δράση. Αν στην καπιταλιστική επιχείρηση πρωταγωνιστής είναι το κεφάλαιο, στο συνεταιρισμό πρωταγωνιστές είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι. Μέσα στο συνεταιρισμό αναπτύσσεται πνεύμα αλληλεγγύης και συναδελφικότητας και σφυρηλατείται η συνείδηση ότι τα περισσότερα προβλήματα είναι κοινά και διεκδικούνται λύσεις μέσα από την κοινή δράση. Ολα αυτά τα πλεονεκτήματα καθιστούν τους συνεταιρισμούς αποφασιστικό μέσο για την καλυτέρευση της ζωής των μελών τους και βασικό μοχλό για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων, την αύξηση της παραγωγικότητας και την οικονομική ανάπτυξη.

- Σε τι επίπεδο βρίσκονται οι συνεταιρισμοί επαγγελματιών, βιοτεχνών και εμπόρων στην Ελλάδα;

- Στη χώρα μας λειτουργούν κυρίως προμηθευτικοί συνεταιρισμοί των ΕΒΕ. Αυτοί είναι πελάτες των μεγάλων επιχειρήσεων και των μονοπωλίων, δεν καθορίζουν τους όρους και τη λειτουργία της αγοράς, αλλά υποτάσσονται σ' αυτούς. Οι πολυεθνικές και τα μονοπώλια ελέγχουν σήμερα το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγικής και εμπορικής δραστηριότητας. Οσο, λοιπόν, συνεχίζεται η φιλομονοπωλιακή πολιτική τόσο οι συνεταιρισμοί θα βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση και θα επιβιώνουν με δυσκολία. Με τη σημερινή κατάσταση της ελεύθερης αγοράς, την έλλειψη κάθε ουσιαστικού μέτρου στήριξής τους, αλλά και μέτρων που διατηρούνται σε βάρος τους, οι συνεταιρισμοί αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα. Το βάρος αυτών των προβλημάτων, καθώς και περιπτώσεις έλλειψης ικανών στελεχών ή κακοδιαχείρισης (όχι τυχαία) έχουν οδηγήσει τους συνεταιρισμούς σε κλείσιμο ή υπολειτουργία. Αυτό δημιουργεί ένα άσχημο προηγούμενο.

- Ποια είναι η εμπειρία από τους συνεταιρισμούς που βαδίζουν καλά;

- Υπάρχουν, βεβαίως, και συνεταιρισμοί που έχουν μια σημαντική ανάπτυξη και παρουσία στην αγορά του κλάδου και προστατεύουν σημαντικά τα μέλη τους. Και σε αυτές τις περιπτώσεις βέβαια υπάρχει η πίεση της γενικότερης κατάστασης. Πρέπει να επισημάνουμε ότι οι συνεταιρισμοί των ΕΒΕ διέπονται από το νόμο 1667 που ψηφίστηκε το '86 και είναι πολύ πιο οπισθοδρομικός από αυτόν που προϋπήρχε και ήταν του '12. Επίσης, η ΕΕ στέκεται αντίθετα στην ύπαρξη των συνεταιρισμών. Αλλωστε, όλες οι κυβερνήσεις μέχρι σήμερα όταν διαβεβαίωναν τα μονοπώλια ότι «οι συνεταιρισμοί θα δράσουν και θα αναπτυχθούν σύμφωνα με τις αρχές του ελεύθερου ανταγωνισμού» ή ότι «δε θα τους δοθούν ιδιαίτερα προνόμια». Αυτό σημαίνει με άλλα λόγια ότι θα συνεχιστεί η υποβάθμιση και ο περιορισμός των συνεταιρισμών στο περιθώριο της μονοπωλιακής ασυδοσίας.

- Πώς μπορούν να στηριχτούν οι συνεταιρισμοί;

- Σ' αυτή τη μορφή της οικονομικής οργάνωσης, δηλαδή, τους συνεταιρισμούς, παρότι είναι καπιταλιστικοί, δεν πρόκειται να τη «χαρίσουν» τα μονοπώλια, γιατί γι' αυτά οι μικρές επιχειρήσεις είναι πιο εύκολοι αντίπαλοι σαν ξεχωριστές μονάδες παρά συγκεντρωμένες στους συνεταιρισμούς. Μόνο κάτω από την έντονη πολιτική πάλη, από την πλευρά των μικρών επιχειρήσεων μπορούν να δεχτούν κάποιες παραχωρήσεις. Κι αν ακόμα δημιουργηθούν τα μονοπώλια, πάντοτε θα προσπαθούν να τους υποβαθμίσουν και να τους μετατρέψουν σε ανώνυμες εταιρίες. Γι' αυτό από τη φύση του το αίτημα της συνεταιριστικοποίησης ξεφεύγει από τα όρια της τακτικής των μονοπωλίων και αποτελεί στην τρέχουσα πολιτική συγκυρία αντιμονοπωλιακό στόχο.

- Υπάρχουν στα πλαίσια των πολιτικών που εφαρμόζονται σήμερα περιθώρια να ληφθούν μέτρα στην κατεύθυνση της ενίσχυσης των συνεταιρισμών;

- Δεν έχουμε την παραμικρή αυταπάτη ότι μια φιλομονοπωλιακή κυβέρνηση όπως η σημερινή θα πάρει μέτρα στήριξης των μικρών επιχειρήσεων και κατ' επέκταση των συνεταιρισμών τους, που απαιτούν αντιμονοπωλιακή αντιμετώπιση. Τέτοιου είδους μέτρα είναι υπόθεση του συνδικαλιστικού κινήματος, των επαγγελματιών, βιοτεχνών και μικρεμπόρων και των αυτοαπασχολουμένων που με την πάλη του θα επιβάλει την ανάπτυξη συνεταιρισμών και τη θέσπιση κλαδικών πολιτικών στα πλαίσια μιας διαφορετικής κατεύθυνσης της οικονομίας της χώρας, παρακάμπτοντας τις σημερινές συμβιβασμένες ηγεσίες που σφυρίζουν αδιάφορα μπροστά στα οξυμένα προβλήματα. Αυτή άλλωστε είναι η μοναδική διέξοδος. Στα πλαίσια αυτής της πάλης πρέπει να υπερασπιστεί την ύπαρξη και τη λειτουργία των συνεταιρισμών, προς όφελος των μικρών επιχειρήσεων.