Η Μαλαίνα Ανουσάκη έθεσε ως κυρίαρχο της ζωής της, για περισσότερο από 60 χρόνια, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, τις ηθικές, πολιτισμικές και ανθρώπινες αξίες που συνθέτουν την έννοια άνθρωπος, αφοσιώθηκε και αγωνίστηκε για τα ιδανικά του Μαρξισμού - Λενινισμού, στην πανανθρώπινη ιδεολογία, που σταθερά και αποφασιστικά για περισσότερα από 80 χρόνια διδάσκει το ΚΚΕ. Εδωσε σκληρές μάχες, υποστήριξε τις αξίες, υπηρέτησε μέσα από τα συνδικαλιστικά όργανα τα συμφέροντα και την αξιοπρέπεια των ομότεχνών της, στήριξε τον κοινωνικό ρόλο του καλλιτέχνη. Μας δίδαξε τη δύναμη της συλλογικότητας. Μας δίδαξε ότι μόνο η συλλογική πάλη οδηγεί προς τα μπρος τη ζωή και τους ανθρώπους.

Η Μαλαίνα Ανουσάκη γεννήθηκε στον Πόρο το 1916. Πρωτοεμφανίστηκε στο θέατρο με το θίασο της Κατερίνας, στο έργο του Συναδινού «Ο γυρισμός της ωραίας Ελένης». Η πνευματική και ιδεολογική θωράκισή της συντελέστηκε μέσα στον ανεμοστρόβιλο των ανακατατάξεων στην περίοδο του μεσοπολέμου, όπου η φωτισμένη γενιά του '30, κάτω από την επίδραση της μεγάλης Οχτωβριανής Επανάστασης και των σοσιαλιστικών ιδεών από τη μια και από την άλλη, επηρεασμένη από την ορμητικότητα της νεαρής, αλλά αποφασιστικής και ραγδαία ανερχόμενης εργατικής τάξης, έθεταν σαν πρώτη ανάγκη την υπεράσπιση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας από το τέρας του φασισμού που απλωνόταν στον ουρανό της Ευρώπης.

«Μια φράση που είχε πει κάποιος πρώτος μου ξάδελφος από τη μητέρα μου, όταν ήμουν πολύ μικρή, ήταν αυτό που με καθόρισε πολιτικά» - εξομολογήθηκε πριν δύο χρόνια στο «Ρ», η Μαλαίνα Ανουσάκη. «Το 1917 ιδρύθηκε το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών και το Κόμμα, λίγο μετά την Οχτωβριανή Επανάσταση. Είπε, λοιπόν, αυτός ο άνθρωπος: "Από σήμερα αλλάζει η ζωή των ανθρώπων, ο κόσμος θα γίνει καλύτερος, θα γίνει η επανάσταση σε όλο τον κόσμο". Ημουν μικρό παιδί, αλλά ακόμη έχω τον ήχο της φωνής του στ' αυτιά μου. Μετά τον στείλανε στο Σαγκάρειο, στο βάθος της Μ. Ασίας. Τους εγκατέλειψαν τους ανθρώπους και πέθαναν από την πείνα. Αυτό με καθόρισε».

Μέσα σ' εκείνο το κλίμα, λοιπόν, η Μαλαίνα Ανουσάκη με τους προοδευτικούς ηθοποιούς και λογοτέχνες και επηρεασμένη από τον ισπανικό πόλεμο, προχώρησε στην πρώτη επαναστατική πράξη υπογράφοντας μια διακήρυξη συμπαράστασης σε εργάτες αγωνιστές και αρνήθηκε να την πάρει πίσω, παρά τις πιέσεις και απειλές που δέχτηκε. Εντάχθηκε στο ΚΚΕ, πέρασε μέσα από τη φασιστική δικτατορία του Μεταξά, την κατοχή, την Αντίσταση. Εζησε τη δίνη της μετεμφυλιακής Ελλάδας, καταδικάστηκε δις σε θάνατο, αλλά έμεινε πιστή και περήφανη στα ιδανικά της.

«Οταν έγινε ο πόλεμος, λοιπόν», θυμόταν η Μαλαίνα Ανουσάκη σε ένα ξέσπασμα της μνήμης, «ήμουν πολύ αυθόρμητη, έβγαλα τα παπούτσια, το καπέλο και πήγαινα σα μόρτης και σπάσαμε το "Αλ Ιτάλια", που ήταν στο Σύνταγμα, έτσι μπήκα στον αγώνα. Με είχε επηρεάσει πολύ και ο ισπανικός πόλεμος. Είχα αυτή τη διάθεση. Αιωνίως η ανθρωπότητα έχει περάσει φοβερά πράγματα. Ολα αυτά είχαν επηρεάσει την ψυχή και το χαρακτήρα μου».

Οι μνήμες της συχνά γίνονταν βασανιστικές. Θυμόταν: «Τη μεγάλη πείνα και τους 300.000 νεκρούς. Τα παιδιά πάνω στις σχάρες πηγαίνανε να ζεσταθούν και το πρωί τα βρίσκανε νεκρά. Δεν ακουγόταν παρά ένα ατελείωτο "πεινάω". Τότε ήταν που αποφασίζουν οι ηθοποιοί να κάνουν την πρώτη διαμαρτυρία. Ο Δήμος Σταρένιος, ο Βανδής και πολλοί άλλοι βρεθήκαμε στην πρώτη διαδήλωση και αρχίσαμε να φωνάζουμε "ψωμί, ψωμί, ελευθερία". Αυθόρμητα ο κόσμος ενώθηκε μαζί μας. Πώς τα κατάφερνα πάντα και βρισκόμουν στην πρώτη γραμμή του πυρός. Πέφτουν πάνω μας οι καραμπινιέροι, ήταν και ο Αντώνης ο Γιαννίδης, ο οποίος με τράβηξε και με έσωσε από τους Ιταλούς που πήγαν να με συλλάβουν. Ετσι μπήκα στην Αντίσταση. Ημουν πάντα με το λαό, πάντα με το δίκιο».

Θυμόταν την εποχή και τους ανθρώπους: «Τέτοια θυσία, τέτοια αγωνιστικότητα, να πεθαίνουν οι άνθρωποι και να μην υπογράφουν! Αυτός ο λαός δεν περιγράφεται το τι θυσίες έχει κάνει. Ευτυχώς είχα τη στήριξη του άντρα μου, του Βαγγέλη Ανουσάκη, που ήταν και ηθοποιός. Η κόρη μου δεινοπάθησε όσο ήμουν μέσα στη φυλακή. Ηταν ένα βασανισμένο παιδί. Τα βάσανα, όμως, δεν τελείωναν. Οταν βγήκα από τη φυλακή, με παρακολουθούσαν συνέχεια. Και έπρεπε να είμαστε πολύ προσεκτικοί για να μην κάψουμε και άλλο κόσμο. Οποιος σου μιλούσε, τον συνέδεαν και στιγματιζόταν. Δε με έπαιρναν σε δουλιές, γι' αυτό και έκανα δικούς μου θιάσους».

Στο θέατρο συνεργάστηκε με το Καλλιτεχνικό Θέατρο του Τζαβαλά Καρούσου το 1937, ακολούθησαν συνεργασίες με τους θιάσους Κοτοπούλη, Αργυρόπουλου, Μουσούρη, Μυράντας Μυράτ και Γιώργου Παππά, Θέατρο Τέχνης, Κατίνας Παξινού - Αλέξη Μινωτή, Καρζή, κ.ά. Το 1944-1945 συμμετείχε στο «Θέατρο του Λαού» και τον επόμενο χρόνο συνεργάστηκε με τους «Ενωμένους Καλλιτέχνες». Το 1952 έλαβε μέρος στις Δελφικές Γιορτές που οργανώθηκαν για τον εορτασμό των 25 χρόνων της ίδρυσής τους από τον Αγγελο και την Εύα Σικελιανού, ερμηνεύοντας την κορυφαία του Χορού στον «Προμηθέα», που παρουσιάστηκε διαδοχικά με τέσσερις διαφορετικούς πρωταγωνιστές. Τρεις ξένους και τον Μάνο Κατράκη. Οι επιδόσεις της στην αρχαία τραγωδία οδήγησαν τον σύζυγό της ηθοποιό Βαγγέλη Ανουσάκη να ιδρύσει το 1955 το «Αρχαίο Αττικό Θέατρο», ενώ μετά το θάνατό του συνεργάστηκε με τον Κωστή Λειβαδέα και τον Μάνο Κατράκη.

Η Μαλαίνα Ανουσάκη «καταδικάστηκε» αρκετές φορές στην ανεργία λόγω των πολιτικών της φρονημάτων. «Στο Εθνικό» - έλεγε - «με πήραν κάποια στιγμή, αλλά μόλις βλέπανε το όνομά μου με διαγράφανε αμέσως γιατί ήμουν στους υπόπτους. Μου έδωσαν στο Εθνικό να υπογράψω μια δήλωση, έμμεση. Εγραφε, δηλαδή, το συμβόλαιο "δε θα αναμειγνύομαι στην πολιτική". Λέω αυτό είναι δήλωση. Δεν μπορώ να μην έχω γνώμη και έτσι έφυγα από το Εθνικό».

Στον κινηματογράφο έπαιξε σημαντικούς ρόλους σε ογδόντα ταινίες: «Εξόρμησις» του Γιάννη Χριστοδούλου (1945), «Δύο κόσμοι» του Ιάσονα Νόβακ (1949), «Παιδί του δρόμου» (1961), «Γενναίοι του Βορρά» (1970), «Στην Πόλη αγαπηθήκαμε» (1972), κ. ά.

Οφείλουμε τιμή, λοιπόν, σ' αυτούς που σήκωσαν με ακλόνητη πίστη το σταυρό του μαρτυρίου, ως καθημερινός Χριστός αυτού του κόσμου. Τιμή σ' αυτούς που μας κληροδότησαν την πίστη και την αφοσίωσή τους σε υψηλά ιδανικά και αξίες.