Ο Ελικώνας είναι ένα μακρύ ορεινό συγκρότημα, το οποίο εκτείνεται στο δυτικό τμήμα της Βοιωτίας αποτελώντας το φυσικό σύνορο μεταξύ της Βοιωτίας και της Φωκίδας. Εχει στα βορειοδυτικά του τον Παρνασσό, στα νοτιοανατολικά του τον Κιθαιρώνα και στα νότια τον Κορινθιακό Κόλπο. Οι υψηλότερες κορυφές του είναι η Παλιοβούνα (1.748 μ.) και το Τσίβερι (1.563 μ.). Βόρεια του κεντρικού Ελικώνα συναντάμε τα όρη Μεγάλη Λούτσα (1.549 μ.), Ξεροβούνι και Κολιέδες (1.487 μ.). Στα ανατολικά εκτείνεται η οροσειρά Μοτσαρά με κορυφή το Ζαγαρά ή Μεγάλη Τσούκα (1.512 μ.), η οποία κατά την αρχαιότητα θεωρούνταν ο καθαυτός Ελικώνας. Στις ανατολικές πλαγιές του Ζαγαρά εκτεινόταν το «Αλσος των Μουσών», όπου υπήρχε και ο βωμός του Ελικώνιου Διός. Το όνομα Ελικών δόθηκε πιθανότητα από τη διάταξη που έχουν οι οροσειρές γύρω από τον κεντρικό Ελικώνα, η οποία παραπέμπει στο σχήμα της έλικας.
Η πρώτη γραπτή πηγή με στοιχεία φυσικής ταυτότητας του Ελικώνα, μας παρέχεται από το έργο «Θεογονία» του Ασκραίου ποιητή Ησίοδου, το οποίο αφηγείται τη γενεαλογία των θεών και τις καταβολές των στοιχείων του κόσμου. Ξεκινά με την επίκληση των Ελικωνιάδων Μουσών, υμνώντας συνάμα τις πηγές του υγρού στοιχείου που είναι αρχή της ίδιας της ζωής. Στο μεγαλόπρεπο και εύφορο βουνό του Ελικώνα διαφεντεύουν οι κόρες της Μνημοσύνης και του γιου του Κρόνου (χρόνου), εμπνεόμενες ιδιαίτερα από την πηγή του φτερωτού Πήγασου.
Οι οικισμοί του Ελικώνα που διατηρούν μακρά ιστορία, χαρακτηρίζονται κυρίως από τα υλικά που έχουν χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή τους αλλά και από όλα τα άλλα στοιχεία που καθιστούν την περιοχή μοναδική.
Πάνω από 20 οικισμοί υπάρχουν σήμερα στον Ελικώνα. Πολλοί από αυτούς κρατούν τα νήματα που ενώνουν το χτες με το σήμερα, καθώς αποτελούν εξέλιξη παλαιότερων οικισμών που χρονολογούνται από τα αρχαία χρόνια. Οπως μας ενημερώνει ο Παυσανίας, η Αλίαρτος, η Κορώνεια, το Στείρι και το ηρωικό Δίστομο αποτελούν παραδείγματα τέτοιων οικισμών.
Οικισμοί που αναπτύχθηκαν αργότερα, όπως η Αγία Τριάδα και το Κυριάκι, επέλεξαν την ασφάλεια που εμπνέουν οι ορεινές πλαγιές του βουνού. Οχυρώθηκαν ανάμεσα στις βουνοκορφές, ακολούθησαν την κλίση του εδάφους και χτίστηκαν σε επάλληλα επίπεδα.
Σε πολλούς από τους οικισμούς διατηρούνται ακόμα στοιχεία που ανατρέχουν στην εποχή της Τουρκοκρατίας, αν και σε κάθε περίπτωση το ύφος του οικισμού επηρεάζεται τόσο από τους φυσικούς και υλικούς πόρους της περιοχής όσο και από τις κλιματολογικές της συνθήκες. Η πέτρα του Ελικώνα που κυριαρχεί στην περιοχή δίνει έναν ιδιαίτερο τόνο στους οικισμούς.
Eurokinissi |
Απ' όπου κι αν ερχόμαστε, τα γάργαρα νερά που κελαρύζουν στην πηγή της Αρβανίτσας, μας προειδοποιήσουν από μακριά ότι εδώ μπορούμε να ξαποστάσουμε και να ξεδιψάσουμε, θαυμάζοντας την ομορφιά του γύρω τοπίου, αρκεί ...να μη μας πιάσει η νύχτα! Αν περπατήσουμε στις πλαγιές του Ελικώνα το χειμώνα, αξίζει να πάμε μέχρι την Αγία Αννα και να αναζητήσουμε τις δολίνες της περιοχής. Εδώ το χειμώνα δημιουργούνται μικρές λίμνες, λόγω της μεγάλης συγκέντρωσης νερού, δίνοντας μια μοναδική ομορφιά στο τοπίο. Περπατώντας προς τη θέση Μπαμπλούκι, περνάμε μέσα από αειθαλή και πλατύφυλλα δέντρα που συνθέτουν μια όμορφη διαδρομή. Φτάνοντας στο Μπαμπλούκι, η θέα του σημείου κόβει την ανάσα! Με θέα στη θάλασσα και τις δαντελωτές ακτές του Κορινθιακού και τον κόλπο της Ζάλτσας, το Μπαμπλούκι είναι συνηθισμένο να δέχεται κόσμο που σιωπηλά ρεμβάζει ώρες ολόκληρες κοιτάζοντας το μαγευτικό τοπίο και απολαμβάνοντας την ομορφιά της φύσης. Ενα επίσης εντυπωσιακό σημείο που γεμίζει τον ταξιδιώτη είναι η Μεγάλη Τσούκα. Το μάτι εδώ ταξιδεύει ελεύθερα στην πεδιάδα της Κωπαΐδας, βλέπει την Υλίκη και την Παραλίμνη, τη Θήβα αλλά και τα βουνά της Πελοποννήσου που εκτείνονται νότια, πέρα από τον Κορινθιακό Κόλπο. Στα άγρια βραχώδη πετρώματα του Ζαγαρά που κείτονται γυμνά, αξίζει να ρεμβάσουμε τη μεγαλοσύνη του τοπίου και του τόπου.
«Είμαι απελπισμένη με την πείνα και τη φτώχεια του κόσμου, το αίσχος της αδικίας. Υποφέρω». Τονίζει η Λένα Πλάτωνος. Ο συγγραφέας, με το προσωπείο του δημοσιογράφου, αγγίζει με σεμνό λόγο πρόσωπα που έλαμψαν για ένα διάστημα εκτυφλωτικά στο στερέωμα της καλλιτεχνικής επιτυχίας, όμως οι ανερμήνευτες παλινδρομήσεις της μοίρας τούς προετοίμασαν ένα τραγικό τέλος. Κλασικό θεωρούμε το κομμάτι όπου περιγράφεται η περιπέτεια της Μαλβίνας Κάραλη. Το ποίημα του τέλους «Εξοδος» κομμάτι αξιότατης πένας. Ακολουθούν άλλα σημαδεμένα ριζικά.
Ο Γ. Χρονάς φωτογραφίζει μερικές ξεχασμένες λαϊκές μεγαλειότητες, αυτές που με την τέχνη τους αγιάζουν των ανθρώπων τους καημούς και τα παθήματα. Ξεφλουδίζει με σεβασμό την καρδιά της Ελλάδας, εκείνης της σεμνής, της σπαραχτικά περήφανης, που σε όλους τους καιρούς ξέρει να κρατάει ψηλά το κεφάλι. Μας συγκινεί με «Το βελούδινο υπόγειο της Γιώτας Γιάννα», που τραγουδάει στον αδερφό της, ο οποίος έπεσε στην Κύπρο το 1974, στα δεκαεννιά του χρόνια: Πού πάνε εκείνα τα παιδιά, της θύελλας και του βοριά, που πέθαναν για λευτεριά; Το τελευταίο κομμάτι «Η γυναίκα της Πάτρας» είναι μια τραγική διατριβή, θα λέγαμε, όχι μόνο πάνω στην άτεγκτη μοίρα μερίδας ανθρώπων θηλυκού γένους, αλλά και μια εμπεριστατωμένη θεώρηση της κοινωνικής ιστορίας της νεότερης Ελλάδας.
Συνοψίζοντας, τονίζουμε ότι η γραφή του Γ. Χρονά είναι πάντα ειλικρινής, γραμμένη από το σταθερό χέρι γνώστη της τραγικότητας της ζωής, αλλά και της δύναμης και του μεγαλείου της ψυχής μερικών - σπάνιων - ανθρώπων. Εκείνων των διαλεγμένων να δημιουργήσουν, να ξεχωρίσουν, να αγγίξουν των συνανθρώπων τις καρδιές!