Σχοινιάς Μαραθώνα. Η περιοχή εγκατάστασης του κωπηλατοδρομίου. Στο βάθος το πευκόδασος που οδηγείται στην καταστροφή.

Λίγες μέρες πριν από τις εκλογές και ύστερα από παρέμβαση της κυβέρνησης, η Ολομέλεια - και όχι το Ε' Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας - ενέκρινε το Προεδρικό Διάταγμα με το οποίο η χερσαία και θαλάσσια περιοχή του Σχοινιά - Μαραθώνα, χαρακτηρίζεται ως Εθνικό Πάρκο. Εθνικό Πάρκο το οποίο σύμφωνα με το ΠΔ δεν αποκλείεται να παραχωρηθεί μετά τους Αγώνες σε ιδιωτικό φορέα για... «αξιοποίηση» και διαχείριση.

Εγκυρες πληροφορίες του «Ρ» αναφέρουν ότι το κωπηλατοδρόμιο, έργο που θα κατασκευαστεί με αυτοχρηματοδότηση, εντός των ορίων του υγροβιότοπου, είναι το αντιστάθμισμα στην εμπορική εκμετάλλευση που πρόκειται να αναπτυχθεί στον Ορμο Ριζάρι που βρίσκεται λίγα μέτρα από τον υγροβιότοπο. Στο Ριζάρι πρόκειται να γίνει η εγκατάσταση του Σλάλομ, ενόψει 2004. Οι υποψήφιοι επενδυτές έκαναν σαφές στους αρμόδιους φορείς της κυβέρνησης, αλλά και της Οργανωτικής Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων «Αθήνα 2004», ότι δεν είναι διατεθειμένοι να «ρίξουν» δισεκατομμύρια για την κατασκευή των έργων και να... «χαζεύουν τα πουλάκια μετά τους αγώνες». Ετσι, το ΥΠΕΧΩΔΕ και το ΥΠΠΟ, αποφάσισαν να διαχωρίσουν τα δύο αυτά έργα (Κωπηλατοδρόμιο - Σλάλομ), να τα εξετάσουν ξεχωριστά, σε επίπεδο μελέτης Περιβαλλοντικών επιπτώσεων (πρωτοφανές για ένα έργο που γίνεται στην ίδια περιοχή) και να τα κατασκευάσουν σαν δύο αυτόνομα έργα! Αν και η απόσταση που τα χωρίζει είναι μόλις λίγα μέτρα! Γι' αυτό άλλωστε και στο ΠΔ, το Ριζάρι δε συμπεριλαμβάνεται στο λεγόμενο Εθνικό Πάρκο.

Με αυτό τον τρόπο, ο επενδυτής που θα αναλάβει να κατασκευάσει το έργο θα έχει στην κατοχή του μετά το 2004: στο μεν Ριζάρι ένα τεράστιο παραθαλάσσιο συγκρότημα με ξενοδοχεία, εμπορικά κέντρα και ό,τι άλλο θέλει ο ίδιος, στον δε υγροβιότοπο ένα κωπηλατικό κέντρο Ολυμπιακών προδιαγραφών, στο οποίο - σύμφωνα με τα μέχρι τώρα σχέδια της Εταιρίας «Αθήνα 2004» - θα κάνουν την προετοιμασία τους Εθνικές ομάδες κωπηλασίας. Βεβαίως, το δεύτερο δεν είναι σίγουρο, μιας και ο επενδυτής θα προτιμούσε την αξιοποίηση και του υγροβιότοπου όπως και στο Ριζάρι. Δεν αποκλείεται λοιπόν να υπάρξει αλλαγή στα μέχρι τώρα σχέδια...

Πώς όμως θα γίνουν πράξη τα παραπάνω; Το πρώτο βήμα γίνεται με το ΠΔ. Σύμφωνα με αυτό, ιδρύεται φορέας διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου, μέσα σε 18 μήνες από τη δημοσίευση του Διατάγματος. Ο φορέας θα έχει την αρμοδιότητα διοίκησης και λειτουργίας του πάρκου. Μέχρι όμως να ιδρυθεί, η παρακολούθηση και εφαρμογή του ΠΔ θα γίνεται από τον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας (ΟΡΣΑ) που εποπτεύεται από το ΥΠΕΧΩΔΕ.

Μια από τις αρμοδιότητες του ΟΡΣΑ είναι και η παραχώρηση του Εθνικού Πάρκου σε επιχειρηματικό όμιλο, αν κρίνει ότι έτσι τεκμηριώνεται η περιβαλλοντική σκοπιμότητα και οικονομική βιωσιμότητα του φορέα διαχείρισης που θα συσταθεί! Ακριβώς αυτό! Συγκεκριμένα, στο άρθρο 6 παρ. γ του ΠΔ αναφέρεται: «Επίσης, ο Οργανισμός Αθήνας εκπονεί μελέτη στην οποία υποδεικνύεται με λειτουργικά κριτήρια το κατάλληλο οργανωτικό διοικητικό σχήμα του φορέα διαχείρισης και τεκμηριώνεται η περιβαλλοντική σκοπιμότητα και η οικονομική βιωσιμότητα του υποδεικνυόμενου φορέα διαχείρισης». Ετσι, αν ο ΟΡΣΑ - δηλαδή το ΥΠΕΧΩΔΕ - κρίνει ότι οικονομικά βιώσιμος φορέας διαχείρισης είναι ένα ιδιωτικό ίδρυμα που δραστηριοποιείται σε θέματα περιβάλλοντος, τότε θα μπορεί να του αναθέσει τη διαχείριση του υγροβιοτόπου του Σχοινιά.

Να σημειώσουμε ότι με το ΠΔ θεσπίζονται οκτώ συνολικά ζώνες μέσα στις οποίες επιτρέπονται διάφορες χρήσεις, πολλές από τις οποίες, όχι μόνο δε συνιστούν περιβαλλοντική προστασία για ένα υποτίθεται εθνικό πάρκο, αλλά αντίθετα επιταχύνουν την καταστροφή μέσω της εμπορικής εκμετάλλευσης της περιοχής. Για παράδειγμα:

• Στη ζώνη «Β1» επιτρέπεται η ανέγερση αίθουσας εκδηλώσεων, κτιρίου φιλοξενίας προσωπικού, κτιρίου διαχείρισης του εθνικού πάρκου και εγκαταστάσεις υγιεινής και φύλαξης.
• Στη ζώνη «Β2» επιτρέπεται η ανέγερση και λειτουργία αναψυκτηρίων, εστιατορίων, ταβερνών, υπαίθριων εγκαταστάσεων αθλητισμού και κατοικιών.

Πολλές περιβαλλοντικές οργανώσεις έχουν αντιδράσει έντονα στην απειλούμενη καταστροφή του βιότοπου. Ηδη, έχουν στείλει στη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή, σχετικό υπόμνημα - καταγγελία για τα σχέδια της κυβέρνησης.

Ιδιαίτερο όμως ενδιαφέρον αναμένεται να έχει η αντιμετώπιση του θέματος από τον νέο - οικολόγο - υφυπουργό Περιβάλλοντος Ηλία Ευθυμιόπουλο, ο οποίος για πολλά χρόνια διατέλεσε πρόεδρος του ελληνικού γραφείου «Γκρινπις». Αξίζει, εδώ, να υπενθυμίσουμε την επίθεση που είχε εξαπολύσει ο νέος υφυπουργός κατά εκείνων που αντιδρούν στην κατασκευή του κωπηλατοδρομίου του Σχοινιά, με την ιδιότητα τού συμβούλου περιβάλλοντος της Οργανωτικής Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων.

Προσπάθεια συγκάλυψης και νομιμοποίησης των σχεδίων εμπορευματοποίησης και εκμετάλλευσης του υδροβιότοπου του Σχοινιά, αποτελεί το Προεδρικό Διάταγμα του ΥΠΕΧΩΔΕ που εγκρίθηκε από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, για την κήρυξη της περιοχής ως «Εθνικό Πάρκο», που, ως γνωστόν, συντάχθηκε προκειμένου να χωροθετηθεί στην περιοχή το Ολυμπιακό Κωπηλατοδρόμιο, ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004.

Τα παραπάνω τονίζει, μεταξύ άλλων, ο Νίκος Στεφανίδης, νομαρχιακός σύμβουλος και επικεφαλής της «Νομαρχιακής Αγωνιστικής Συνεργασίας»(ΝΑΣ) Ανατολικής Αττικής, σε σχετικό υπόμνημα που έστειλε στην Ολομέλεια του ΣτΕ, που θα εξέταζε τη συνταγματική νομιμότητα του Διατάγματος. Ο νομαρχιακός σύμβουλος σημειώνει πως «το ΠΔ δεν προστατεύει τον υδροβιότοπο, αφού εντάσσει εντός των ορίων του το κωπηλατοδρόμιο» και επισημαίνει πως «ως βασικό στόχο έχει την εκμετάλλευση των φυσικών προσόντων του υδροβιότοπου από το τουριστικό κεφάλαιο. Η "αξιοποίηση" του ελκυστικού οικοτόπου θα χρησιμοποιηθεί ως "κράχτης" στα διαφημιστικά φυλλάδια των tour operators».

Ακόμα, χαρακτηρίζει υποκρισία το γεγονός ότι η κυβέρνηση ανακηρύσσει ένα βιότοπο σε «Εθνικό Πάρκο» και ταυτόχρονα εγκρίνει μέσα σ' αυτόν την κατασκευή βαριών αθλητικών εγκαταστάσεων, όπως είναι οι εγκαταστάσεις Ολυμπιακών προδιαγραφών. «Η ένταξη του υδροβιότοπου, ως περιοχής "περιβαλλοντικής εκπαίδευσης" και έρευνας - σημειώνει ο Ν. Στεφανίδης - μέσα σε ένα Εθνικό Πάρκο που θα λειτουργεί με τους κανόνες της αγοράς - δηλαδή θα εμπορευματοποιήσει τις λειτουργίες του, για να είναι οικονομικά βιώσιμο, σημαίνει ότι ο υδροβιότοπος θα κατακλύζεται από θεατές, προκειμένου να αποκομίζει κέρδη ο Φορέας Διαχείρισης του Πάρκου».

Και προειδοποιεί πως το πιθανότερο για τον υδροβιότοπο είναι «λόγω της εμπορευματοποίησης, να χάσει το χαρακτήρα του και να μεταβληθεί σε "αισθητικό υδροβιότοπο". Σε μια ελκυστική περιοχή για μελλοντικές βαρκάδες. Στο στερημένο, από την επαφή με τη φύση, λαό του λεκανοπεδίου, η διαφημιστική εκστρατεία θα εμφυσήσει μια νέα καταναλωτική συνήθεια. Την "παρατήρηση" της φύσης. Το φυσικό περιβάλλον θα συσκευαστεί σε ατομικές μερίδες και θα το πωλεί ο Φορέας Διαχείρισης».

Σοβαρές θα είναι οι επιπτώσεις στο υδρολογικό καθεστώς της περιοχής, από το οποίο εξαρτώνται και οι καλλιέργειες, σύμφωνα με τη «Νομαρχιακή Αγωνιστική Συνεργασία». Στο υπόμνημα υπογραμμίζεται ότι «οι δυο αγωνιστικοί στίβοι του κωπηλατοδρομίου για να γεμίσουν, θα χρειαστεί να αντληθούν από τη Μακαρία Πηγή πολλά εκατομμύρια κυβικά νερού. Η υφαλμύρωση του υδροφόρου ορίζοντα - πρόβλημα που δυσκολεύει και τώρα τις αγροτικές καλλιέργειες στον κάμπο του Μαραθώνα - θα ενταθεί». Επιπρόσθετα, με το πρόσχημα της προστασίας του υδροβιότοπου από τα ζιζανιοκτόνα (χρησιμοποιούνται στις γειτονικές αγροτικές καλλιέργειες), το ΠΔ εντάσσει στα όρια του Εθνικού Πάρκου αυτή την αγροτική γη. Επιβάλλει εντός πέντε ετών να έχουν εφαρμοστεί εκεί μέθοδοι βιολογικής καλλιέργειας. «Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι η αγροτική γη ή θα αλλάξει χαρακτήρα ή θα αλλάξει χέρια», τονίζει ο Ν. Στεφανίδης.

Η ΝΑΣ επισημαίνει πως μεταξύ του πευκοδάσους και του έλους στο Σχοινιά υπάρχει περιοχή έκτασης 180 στρεμμάτων, η οποία το 1932 διανεμήθηκε σε πρόσφυγες της Μικράς Ασίας. Οι επιτρεπόμενες στην περιοχή χρήσεις γης, όπως περιγράφονται από το ΠΔ, θα τη μετατρέψουν σε μια περιοχή - «νυχτομάγαζο» αναφέρει η παράταξη.

Επιπλέον, συνδυάζει το ΠΔ με το γενικότερο νομικό πλαίσιο και σημειώνει τον κίνδυνο τσιμεντοποίησης της περιοχής: «Τα "φιλέτα", που θα "μασήσει" ο επενδυτής του κωπηλατοδρομίου, είναι περισσότερα από όσα φαίνονται με μια πρώτη ανάγνωση του νόμου 2730/99 για τα Ολυμπιακά Εργα. Σε απόσταση αναπνοής από το Εθνικό Πάρκο υπάρχει περιοχή απροσδιόριστης έκτασης, που χαρακτηρίστηκε από το νόμο 2730/99 ως Ολυμπιακό Κέντρο Σλάλομ. Στην περιοχή αυτή, μετά την Ολυμπιάδα του 2004, ο νόμος αυτός, σε συνδυασμό με άλλους νόμους, προβλέπει να ανεγερθούν ξενοδοχεία, ξενώνες και τουριστικές εγκαταστάσεις, εμπορικά καταστήματα, εστιατόρια, αναψυκτήρια, χώροι συνάθροισης κοινού, πολιτιστικά κτίρια και εγκαταστάσεις, κτίρια κοινωνικής πρόνοιας, θρησκευτικοί χώροι, χώροι στάθμευσης, πρατήρια βενζίνης, αθλητικές εγκαταστάσεις, εγκαταστάσεις μέσων μαζικής μεταφοράς, συνεδριακά κέντρα, ελικοδρόμια, τουριστικοί λιμένες».