Πότε η Ευρώπη και η υπόλοιπη διεθνής κοινότητα σπεύδει να δώσει χείρα βοηθείας στη δοκιμαζόμενη Αφρική; Ο υπουργός Εξωτερικών της Αιθιοπίας, Σεγιούμ Μεσφίν, έδωσε μόνος του μία ιδιαίτερα σκληρή και καυστική απάντηση: «Μόνον όταν γίνουν ορατοί οι σκελετοί των πεινασμένων στις οθόνες της τηλεόρασης»! Κυνισμός; Απόγνωση; Οργή; Τα συναισθήματα του αξιωματούχου μιας χώρας, που για μία ακόμη φορά μετά από 16 χρόνια βλέπει το φάσμα της πείνας να σκιάζει απειλητικά τουλάχιστον οχτώ εκατομμύρια συμπατριώτες του, δεν μπορεί παρά να είναι ανάμεικτα.

Ιδιαίτερα, δε, όταν οι επίμονες εκκλήσεις για βοήθεια, που απευθύνει η Αντίς Αμπέμπα από τον περασμένο Νοέμβρη (!), σκοντάφτουν αδιαλείπτως στην απροθυμία, αδιαφορία, ακόμη και τα επικριτικά «πυρά» αξιωματούχων της ΕΕ ή του Βρετανού ομολόγου του Ρόμπιν Κουκ, που λοιδορούν την Αιθιοπία πως εκμεταλλεύεται ή θα εκμεταλλευτεί τη διεθνή ανθρωπιστική βοήθεια «για το συνεχιζόμενο και μη - αναγκαίο πόλεμο με τη γειτονική της Ερυθραία».

Οσο για τον ΟΗΕ; Ο παγκόσμιος οργανισμός, που πέρσι υποτίθεται πως ολοκλήρωσε το δεκαετές πρόγραμμά του για τις «Φυσικές Καταστροφές», μοιάζει περισσότερο με έναν κουρασμένο γίγαντα, αδύναμο να αντεπεξέλθει στις τόσο συχνά εμφανιζόμενες κρίσεις σε διάφορες γωνιές του πλανήτη, δίχως την πρότερη συγκατάθεση - περισσότερο - των ΗΠΑ και - έπειτα - των κραταιών μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ιδιαίτερα δε όταν η κατά περίπτωση κρίση συμπίπτει με τα οικονομικά και γεωπολιτικά «συμφέροντα» Ουάσιγκτον και Βρυξελλών.

Πέρα, όμως, από όλα αυτά, είναι γεγονός πως περίπου 16.000.000 Αφρικανοί δίνουν σήμερα κρίσιμο αγώνα να κρατηθούν στη ζωή, έχοντας να αντιμετωπίσουν τον εφιάλτη της πείνας, της δίψας και των επιδημιών. Αυτό κυρίως, γιατί η παρατεταμένη περίοδο ξηρασίας έχει αφυδατώσει τις περισσότερες ευκαιρίες και ελπίδες για κάθε ζωτική δραστηριότητα σε πολλές περιοχές χωρών, όπως η Αιθιοπία, η Ερυθραία, το Τζιμπουτί, η Κένυα και το Σουδάν.

Γκόντε. Μια πόλη, που βρίσκεται 500 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Αντίς Αμπέμπα. Είναι η μεγαλύτερη πόλη της περιοχής Ογκαντέν, που εδώ και πολλούς μήνες μαστίζεται από την ξηρασία. Μία πόλη, στην οποία, τις τελευταίες βδομάδες, καταφθάνουν Αιθίοπες και σομαλικής καταγωγής νομάδες, ζητώντας απεγνωσμένα λίγη τροφή και νερό σε κάποια από τα εκεί στρατόπεδα αρωγής των Ηνωμένων Εθνών. Σ' αυτόν τον καταραμένο τόπο, που τα βαριά υδροφόρα σύννεφα προσπερνούν επίμονα επί τρία χρόνια, η ζωή δίνει καθημερινή πάλη με το θάνατο.

«Πρώτα, καταστράφηκαν τα βοσκοτόπια. Μετά, οι νομάδες άρχισαν να σφάζουν τα ζώα τους. Στο Γκόντε, πεθαίνουν ακόμη και οι καμήλες. Αυτό είναι, ίσως, ο χειρότερος οιωνός. Ποτέ, ούτε εγώ, αλλά ούτε και η γενιά του πατέρα μου δεν είδαμε κάτι τέτοιο». Αυτά αφηγείται στους ξένους δημοσιογράφους, που έχουν αρχίσει να καταφθάνουν εδώ και μέρες στο Γκόντε, ο Αχμέντ Εντι Τζάμα, πρόεδρος της αιθιοπικής «Επιτροπής για την Ευημερία του Ογκαντέν». Η αφήγηση του Τζάμα δεν τελειώνει εδώ. Ο ίδιος συνεχίζει, συνοψίζοντας σε λίγες φράσεις τη μετά από 16 χρόνια επανεμφάνιση του εφιάλτη της λιμοκτονίας στη νοτιοανατολική Αιθιοπία.

«Στους περισσότερους νομάδες που καταφθάνουν από την περιφέρεια της μεγάλης άνυδρης πόλης, δεν έχει απομείνει σχεδόν τίποτε. Ισως, μόνον η ελπίδα πως θα βρεθεί και γι' αυτούς λίγη τροφή και νερό, εάν διανύσουν πάνω στο ξερό χώμα μία απόσταση έως και διακοσίων χιλιομέτρων μέχρι τον κοντινότερο καταυλισμό ή το πλησιέστερο πυκνοκατοικημένο κέντρο. Γέροντες και παιδιά πεθαίνουν, πριν πλησιάσουν το πλησιέστερο κέντρο αρωγής. Οικογένειες ξεκληρίζονται. Και οι επιζώντες δεν έχουν κουράγιο να θάψουν τους νεκρούς. Μαζεύουν το ελάχιστο κουράγιο με την κρυφή ελπίδα πως θα σβήσουν... κάποτε τη δίψα τους»... Μ' αυτά τα λόγια, ο Αχμέντ Τζάμα, αποχωρεί, δίνοντας στις δημοσιογραφικές κάμερες και μικρόφωνα μερικά απ' αυτά που δεν «πρόλαβαν» να καταγράψουν τους τελευταίους έξι μήνες, οπότε άρχισαν τα πρώτα μαζικά κρούσματα θανάτων από πείνα και δίψα. Τότε που η αιθιοπική κυβέρνηση άρχισε να εκπέμπει τα πρώτα αγωνιώδη σήματα για βοήθεια, ΗΠΑ και Ευρώπη και τα εκεί, ως επί το πλείστον, ΜΜΕ ήταν απασχολημένα με άλλες κρίσεις. Οχι μόνον με πολέμους και επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα που έπλητταν την Ευρώπη ή τη Λατινική Αμερική. Αλλά και με τις φονικές πλημμύρες και τυφώνες, που σάρωσαν πρόσφατα άλλες αφρικανικές χώρες, όπως η Μοζαμβίκη και η Μαδαγασκάρη...

Ο εφιάλτης της πείνας δεν εμφανίζεται μετά από περίπου μιάμιση δεκαετία μόνον στην Αιθιοπία. Διεθνείς οργανώσεις, αρωγής και μη, εκτιμούν πως συνολικά τουλάχιστον 16.000.000 Αφρικανοί σε Σομαλία, Ερυθραία, Σουδάν και Κένυα είναι αντιμέτωποι με τον εφιάλτη της λιμοκτονίας. Ολο το Κέρας της Αφρικής διψά, καθώς εδώ και τρία χρόνια οι βροχοπτώσεις ήταν ελάχιστες στη διάρκεια των περιόδων των βροχών, που εμφανίζονται περιοδικά δύο φορές το χρόνο (μία στις αρχές Φλεβάρη και μία τους καλοκαιρινούς μήνες). Οι παγκόσμιες κλιματολογικές διαταραχές έχουν κάνει πολύ αισθητή την εμφάνισή τους στις περισσότερες περιοχές της βορειοανατολικής Αφρικής (Κέρας της Αφρικής), είτε αυτές είναι σε εμπόλεμη κατάσταση, είτε όχι.

Για παράδειγμα, η παρατεταμένη περίοδος ξηρασίας πλήττει δραματικά τις βορειοανατολικές περιοχές της Κένυας, μίας χώρας που δεν είναι σε εμπόλεμη κατάσταση. Δεινότερη για ευνόητους λόγους είναι η κατάσταση και σε χώρες που έχουν εμπλακεί σε πολεμικές περιπέτειες. Οπως το Σουδάν (που δοκιμάζεται από τον πολυετή εμφύλιο πόλεμο ανάμεσα στην ισλαμική στρατιωτική κυβέρνηση του βορρά και το χριστιανικό και ανιμιστικό νότο), ή η Ερυθραία και Αιθιοπία, που βρίσκονται μεταξύ τους σε πόλεμο, τα τελευταία δύο χρόνια, εξαιτίας συνοριακών διαφορών.

Ομως, ο πόλεμος δε θα μπορούσε να είναι η μόνη βασική αιτία του προβλήματος, όπως επιχειρούν να το παρουσιάσουν ορισμένοι Δυτικοευρωπαίοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι για να καλύψουν την αδιαφορία ή και το μερίδιο ευθύνης, που έχουν, όχι μόνον ως ιθύνοντες κραταιών και πλούσιων χωρών, αλλά και χωρών που υπήρξαν έως πριν λίγες δεκαετίες δυνάστες - αποικιοκράτες...

Οπως καταγράφει μία σημαντική μερίδα του διεθνούς Τύπου, χρόνια μετά το φοβερό λιμό του 1984, που προκάλεσε το θάνατο περίπου 1.000.000 ανθρώπων στην Αιθιοπία, η Αντίς Αμπέμπα κατέβαλε προσπάθειες για την αποτροπή ενός νέου εφιάλτη. Η σημερινή κυβέρνηση του πρωθυπουργού της Αιθιοπίας, Μέλες Ζενάουι, ισχυρίζεται πως έκανε ό,τι μπορούσε με τις πενιχρές της δυνάμεις και τη βοήθεια οργανώσεων αρωγής. Σύμφωνα με το ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο του BBC, τα τελευταία χρόνια εγκαταστάθηκαν σε διάφορα σημεία της Αιθιοπίας σοφιστικέ συστήματα πρόγνωσης των βροχοπτώσεων και της αγροτικής παραγωγής, προκειμένου να γίνονται εγκαίρως οι εκκλήσεις για βοήθεια σε τρόφιμα. Μετά το λιμό του 1984, η Αντίς Αμπέμπα αποφάσισε να κρατά αποθέματα τροφών βάρους περίπου 350.000 μετρικών τόνων, ώστε να είναι έτοιμη να ανταποκριθεί σε οποιαδήποτε έλλειψη. Ωστόσο, σήμερα, απ' αυτά τα αποθέματα, δεν έχουν απομείνει παρά 30.000 τόνοι, οι οποίοι επαρκούν για τη βασική διατροφή των κατοίκων της περιοχής Ογκαντέν για μία βδομάδα.

Από την Αιθιοπία του 1984 έως την Αιθιοπία του 2000, σημειώθηκε μία σειρά άλλων εξελίξεων, που δυσχέραναν τις όποιες προσπάθειες για την αποτροπή του σημερινού εφιάλτη. Μέσα σ' αυτό το διάστημα, ο πληθυσμός της χώρας αυξήθηκε σημαντικά. Η υπάρχουσα καλλιεργήσιμη γη αναδιανεμήθηκε σε μικρότερα κομμάτια, ενώ οι συνεχείς γεωργικές καλλιέργειες αποδυνάμωσαν την ευφορία του εδάφους με αποτέλεσμα φτωχότερες σοδειές.

Ειρωνεία της τύχης; Εγκλημα εκ προμελέτης; Μάχη γεωπολιτικών συμφερόντων; Ενα είναι καθαρό. Η τραγική μοίρα χωρών της Αφρικής και του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου επαναλαμβάνεται περιοδικά και ολοένα με μεγαλύτερη συχνότητα. Οι αλυσίδες από τα δάνεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της Παγκόσμιας Τράπεζας, που υποτίθεται πως δόθηκαν για να ορθοποδήσουν μετά τη λύση των δεσμών της αποικιοκρατίας, είναι βαριές και ασήκωτες. Τόσο αβάσταχτες, που τα πενιχρά κονδύλια των προϋπολογισμών αφρικανικών χωρών διοχετεύονται πρώτα για την αποπληρωμή των περιβόητων δανείων. Ο,τι απομείνει, προωθείται για τη δημιουργία και συντήρηση ενός εθνικού δικτύου βασικής υποδομής και κάλυψης στοιχειωδών αναγκών. Και αυτό βέβαια, εφόσον δε σημειωθεί διασπάθιση του δημόσιου χρήματος από διεφθαρμένους και «επιτήδειους» αξιωματούχους.

Υπερβολές; Μάλλον όχι. Αν κοιτάξει κανείς ελάχιστα από τα πολύ χαρακτηριστικά στοιχεία που έδωσε πρόσφατα αξιωματούχος της Διεθνούς Επιτροπής Ερυθρού Σταυρού, συμπεραίνει πως η μοίρα του φτωχού είναι εκ των πραγμάτων η χειρότερη, καθώς είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τους παραπάνω διεθνείς θεσμικούς οργανισμούς, που δανειοδοτούν, όχι ασφαλώς για να σώσουν τους μη έχοντες από την ένδεια, αλλά για να ελέγχουν καλύτερα την όδευσή τους προς στο βάλτο της ανέχειας. Αντί επιλόγου, λοιπόν, ιδού μερικά χαρακτηριστικά «δεδομένα»:

-Το 96% των θανάτων από φυσικές καταστροφές συμβαίνει σε αναπτυσσόμενες χώρες.

-Ενα δισ. άτομα ζουν σήμερα σε τενεκεδουπόλεις αναπτυσσόμενων χωρών.

-Το 40 με 50% των ραγδαία αναπτυσσόμενων πόλεων κτίζεται σήμερα σε σεισμογενείς ζώνες.

-Τουλάχιστον 10.000.000 άνθρωποι ζουν σήμερα υπό τη συνεχή απειλή της πλημμύρας.

-Μόνον από τις φυσικές καταστροφές που σημειώθηκαν τα τελευταία δύο χρόνια, σκοτώθηκαν περισσότερα από 300.000 άτομα, ως επί το πλείστον πολίτες χωρών του Τρίτου Κόσμου...

-Εκατομμύρια άλλοι έχασαν σπίτια και περιουσίες στην αδυσώπητη μάχη με τα στοιχεία της φύσης και της φτώχειας της χώρας, στην οποία είχαν την τύχη (ή την ατυχία) να γεννηθούν...