Με τρία νέα νομοθετικά κείμενα για την ανώτατη εκπαίδευση, η κυβέρνηση συμπληρώνει τις αναδιαρθρώσεις σε πανεπιστήμια και ΤΕΙ, που ξεκίνησαν από το ΠΑΣΟΚ στις αρχές της δεκαετίας και κορυφώθηκαν με την ψήφιση του νόμου - πλαισίου το περασμένο καλοκαίρι. Το βάρος τώρα η κυβέρνηση το ρίχνει στην εφαρμογή των αναδιαρθρώσεων μέσα στα Ιδρύματα, δεδομένου ότι η πλειοψηφία των συλλογικών οργάνων των φοιτητών - σπουδαστών, αλλά και πολλές αποφάσεις συλλογικών οργάνων των πανεπιστημιακών έχουν δηλώσει ότι δε θα τις εφαρμόσουν, επιδιώκοντας την κατάργησή τους στην πράξη.

Αυτό επιδιώκει και με τον πρότυπο Εσωτερικό Κανονισμό των ΑΕΙ, που δεν είναι τίποτε άλλο από ένα «ποινολόγιο» με τα πειθαρχικά συμβούλια που φτιάχνει για όλο το έμψυχο δυναμικό των ΑΕΙ, αλλά και με το υπόδειγμα Τετραετούς Στρατηγικού Σχεδιασμού που δίνεται στα Ιδρύματα με τη συνοδεία ωμών απειλών ότι αν δεν καταρτίσουν τετραετές πρόγραμμα δε θα χρηματοδοτηθούν.

Το τρίτο από τα κείμενα της κυβέρνησης είναι το νομοσχέδιο για τις μεταπτυχιακές σπουδές, που αν περάσει και εφαρμοστεί θα έχει πολύ αρνητικές συνέπειες όχι μόνο για τις μεταπτυχιακές σπουδές, αλλά πρώτα και κύρια για τις προπτυχιακές, τα πτυχία και συνολικότερα τα ιδρύματα. Υποβάθμιση των πτυχίων, γενίκευση των διδάκτρων, επιβολή ιδιωτικής χρηματοδότησης, μεταπτυχιακά ληξιπρόθεσμα, ανάλογα με τις ανάγκες των επιχειρήσεων, είναι μόνο μερικά από όσα φέρνει αυτό το νομοσχέδιο.

Γενικός κανόνας για να μπορεί ένα Τμήμα πανεπιστημίου ή ΤΕΙ να έχει μεταπτυχιακό πρόγραμμα (ΠΜΣ) είναι να έχει εφαρμόσει το νόμο για την αξιολόγηση. Για ποιο πράγμα θα αξιολογείται το Τμήμα; Για το κατά πόσον έχει προσαρμοστεί στους νόμους της αγοράς. Και η αγορά για τα ανώτατα ιδρύματα δεν υπαγορεύει μόνο οικονομικούς όρους (σύνδεση με τις επιχειρήσεις), αλλά και ιδεολογικούς (προσαρμογή στο περιεχόμενο των σπουδών, στη λειτουργία του εκπαιδευτικού προσωπικού κτλ). Ετσι, η κυβέρνηση εκβιάζει ωμά τα Ιδρύματα.

Τα Τμήματα και τα Ιδρύματα που δε θα εφαρμόσουν την αξιολόγηση δε θα χρηματοδοτούνται για τα μεταπτυχιακά τους προγράμματα(!), είπε ευθέως ο υπουργός Παιδείας: «Κάθε μεταπτυχιακός κύκλος δίνεται η δυνατότητα να χρηματοδοτείται από τρεις πηγές. Από κρατικές πηγές, από ευρωπαϊκά κονδύλια και από ιδιωτικές πηγές, από την αγορά δηλαδή. Τα δύο πρώτα επηρεάζονται από την απόφαση που παίρνει το υπουργείο. Αυτά τα δύο λοιπόν πρώτα κομμάτια χρηματοδότησης τα εξαρτάμε αν θα τα δώσουμε ή δε θα τα δώσουμε σε ένα πανεπιστημιακό τμήμα από την αξιολόγηση».

Η αρχική υποκρισία της κυβέρνησης ξεδιπλώνεται τώρα σε όλο της το μεγαλείο, αφού αποκαλύπτεται ότι η αξιολόγηση συνδέεται άμεσα με τη χρηματοδότηση, έχει «τιμωρητικό» χαρακτήρα και καθόλου δεν έχει να κάνει με τον εντοπισμό των αδυναμιών και τη βοήθεια προς τα Ιδρύματα, που έλεγε η κυβέρνηση όταν περνούσε το σχετικό νόμο.

«Πηγές εσόδων ΠΜΣ μπορεί να είναι δωρεές, χορηγίες, παροχές, κληροδοτήματα, φορέων του δημοσίου ή ιδιωτικού τομέα γενικά, Νομικά ή φυσικά πρόσωπα, ερευνητικά προγράμματα, κοινοτικά προγράμματα, επιχορηγήσεις του κρατικού προϋπολογισμού και δίδακτρα» (άρθρο 4 παρ. 1α, δική μας η έντονη επισήμανση). Η γενίκευση των διδάκτρων, ακόμα και στα μεταπτυχιακά προγράμματα που μέχρι σήμερα δεν υπήρχαν, θα γίνει καθεστώς!

«Από τον τακτικό προϋπολογισμό επιχορηγούνται τα Τμήματα (...) που στερούνται άλλων πόρων για την κάλυψη δαπανών λειτουργίας ενός (1) μόνο ΜΠΣ του Τμήματος και ενός (1) διατμηματικού ή διιδρυματικού ΠΜΣ» (άρθρο 4, παρ. 1β). Δηλαδή, η χρηματοδότηση από τις επιχειρήσεις ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ και μόνο στην περίπτωση που δεν υπάρχει ή δεν είναι αρκετή, το κράτος θα χρηματοδοτεί... «τσιγκούνικα» ένα μόνο μεταπτυχιακό! Με αυτόν τον τρόπο επιχειρείται και ο περιορισμός των μεταπτυχιακών προγραμμάτων (υπάρχει υπερπληθώρα σήμερα), όμως, αν συνυπολογίσουμε ότι με τη γενίκευση των μεταπτυχιακών που έχει ήδη συντελεστεί έχουν υποβαθμιστεί κατάφωρα τα πτυχία, γίνεται κατανοητό ότι ο περιορισμός τους θα συνοδευτεί και από ένταση των ταξικών φραγμών για την πρόσβαση σε αυτά.

«Η διαχείριση των εσόδων ΠΜΣ γίνεται από τον Ειδικό Λογαριασμό Κονδυλίων Ερευνας (ΕΛΚΕ)» (άρθρο 4, παρ. 2). Με το 30% αυτών των εσόδων θα καλύπτονται γενικότερες λειτουργικές ανάγκες του Ιδρύματος και το 10% των εσόδων θα είναι κρατήσεις υπέρ του ΕΛΚΕ! Δηλαδή, το ΠΜΣ θα λειτουργεί ως ένα μαγαζάκι του κάθε Ιδρύματος που θα του αποφέρει γενικότερα κέρδη. Τα δίδακτρα που θα πληρώνουν οι μεταπτυχιακοί φοιτητές θα πηγαίνουν για να ...ζήσει ολόκληρο το Ιδρυμα! Επιπλέον, όλα αυτά τα έσοδα (και από δίδακτρα και από επιχειρήσεις) θα τα διαχειρίζονται οι ΕΛΚΕ, δηλαδή όργανα που δεν είναι ελέγξιμα από τα συλλογικά όργανα του πανεπιστημίου.

«Η διάρκεια λειτουργίας ενός ΠΜΣ είναι το πολύ οκτώ (8) έτη» (άρθρο 3 παρ. 9), ενώ μένει ανοιχτό το ενδεχόμενο παράτασης της λειτουργίας του, πάντα σε συνδυασμό με την αξιολόγηση, τη βιωσιμότητά του κτλ.

Θεωρείται δεδομένο, δηλαδή, ότι το αντικείμενο, το επιστημονικό θέμα ενός μεταπτυχιακού προγράμματος, θα έχει σύντομη ημερομηνία λήξης. Μην έχει κανείς αμφιβολία ότι η αγορά θα είναι αυτή που θα καθορίζει, τελικά, τη βιωσιμότητα και την αναγκαιότητα ύπαρξης ενός μεταπτυχιακού. Πιο απλά, όσο «πουλάει», όσο το χρειάζεται η αγορά, θα υπάρχει. Αυτό όμως, προσδιορίζει εκ των προτέρων και τι είδους μεταπτυχιακά θα είναι αυτά: Η «επιστημονική» αξία του μεταπτυχιακού θα σχετίζεται με το σκοπό και την ανάγκη που καλύπτει για την αγορά και τον επιχειρηματία, σε τελική ανάλυση, με το κέρδος κι όχι με τις ανάγκες του λαού, της κοινωνικής και επιστημονικής ανάπτυξης.

Συνολικά, το νομοσχέδιο έρχεται να προσαρμόσει τον τομέα της ανώτατης εκπαίδευσης που ακούει στο όνομα «μεταπτυχιακά» στις αναδιαρθρώσεις της Μπολόνια, δηλαδή στις επιταγές του κεφαλαίου για την ανώτατη εκπαίδευση. Σ' αυτό το πλαίσιο, οριστικοποιεί τη διάσπαση των ανώτατων σπουδών σε κύκλους, με υποβάθμιση του πρώτου, του προπτυχιακού κύκλου σπουδών και κατ' επέκταση του πτυχίου.

Υποβαθμίζονται συνολικά τα πτυχία και το μεταπτυχιακό χρίζεται απαραίτητο. «Δικαίωμα υποβολής αίτησης για την απόκτηση διδακτορικού διπλώματος έχουν οι κάτοχοι Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης» (άρθρο 5, παρ. 1β). Αυτό σε απλά ελληνικά σημαίνει ότι τίθενται αυστηρά και απαραβίαστα (ταξικά πάντα) όρια για τη μετάβαση από τον ένα κύκλο σπουδών στον άλλο και υπογράφεται η υποβάθμιση του πτυχίου, από το οποίο αφαιρείται οριστικά η επιστημονική ειδίκευση.

Μ' αυτήν την έννοια, το δικαίωμα που δίνεται στα ΤΕΙ για δημιουργία αυτόνομων μεταπτυχιακών, δε σηματοδοτεί σε καμιά περίπτωση αναβάθμιση των ΤΕΙ, αφού συνολικά και τα πτυχία των ΤΕΙ και αυτά των πανεπιστημίων θα έχουν υποβαθμιστεί κατάφωρα. Είναι σκέτη κοροϊδία τα μεταπτυχιακά των ΤΕΙ, την ώρα που ...αναγνωρίζονται τα ΚΕΣ, που φτιάχνεται ένα άκρως ανταγωνιστικό πλέγμα για τη δημιουργία και βιωσιμότητα των μεταπτυχιακών, που βάζει τα ανώτατα ιδρύματα να ανταγωνίζονται με όρους καπιταλιστικής αγοράς.... στην οποία τα ΤΕΙ παραμένουν ο «φτωχός συγγενής».