Παπαγεωργίου Βασίλης

Πριν από μερικές μέρες, όταν δημοσιεύτηκαν τα στοιχεία της ΕΕ για τη φτώχεια (στοιχεία που δείχνουν τη συνεχή αύξηση και μαζί χειροτέρευση της κατάστασης που αντιμετωπίζουν τα οικονομικά αδύνατα τμήματα της κοινωνίας), η ΑΥΓΗ επέλεξε να το κάνει πρώτο θέμα με την εξής δική της σημείωση: «Το σκανδαλώδες φαινόμενο είναι ότι στη χώρα μας οι κοινωνικού χαρακτήρα παροχές - ενισχύσεις προς τους φτωχούς μειώνουν τον κίνδυνο της φτώχειας, μόνον κατά 8%, όταν στις άλλες χώρες - μέλη της ΕΕ ο κίνδυνος μειώνεται κατά 42%»...

Τα πράγματα σήμερα δεν είναι ίδια, όπως πριν δυο - τρεις δεκαετίες. Τότε, για συγκεκριμένους λόγους, που διευκόλυναν την καπιταλιστική ανάπτυξη εκείνης της εποχής και κάτω από την πίεση που ασκούσαν τα επιτεύγματα των λαών στις χώρες της σοσιαλιστικής κοινότητας, οι εργαζόμενοι είχαν αποσπάσει μια σειρά καταχτήσεις. Τότε, σαν δείκτες της «κοινωνικής πολιτικής», εμφανίζονταν στοιχεία που αφορούσαν ολόκληρο τον πληθυσμό και ενδιέφεραν το σύνολο των λαϊκών νοικοκυριών. Μέσα σ' αυτούς υπολογίζονταν ο βαθμός της κάλυψης της παρεχόμενης δημόσιας και δωρεάν Παιδείας, η δωρεάν πρόσβαση και εξυπηρέτηση στο δημόσιο σύστημα Υγείας, οι επιδοτούμενες από το Δημόσιο υπηρεσίες για τη διατήρηση χαμηλών τιμολογίων σε ρεύμα - νερό - τηλέφωνο, τα σαφώς πολύ φτηνότερα εισιτήρια των αστικών συγκοινωνιών, η δυνατότητα πολλών εργαζομένων να αποκτούν δωρεάν σπίτι από τον Οργανισμό Εργατικής Κατοικίας, τα διάφορα επιδόματα κοινωνικού χαρακτήρα για ολόκληρες κατηγορίες εργαζομένων κ.ο.κ. Ηταν μια πολιτική ενσωμάτωσης λαϊκών δυνάμεων στο σύστημα, χωρίς καθόλου να θίγει τις σχέσεις παραγωγής.

Μπλε, πράσινοι και ροζέ, έχουν αποδεχτεί ότι οφείλουμε να κινηθούμε στην τροχιά της «παγκοσμιοποίησης» και της «επιχειρηματικότητας» δίνοντας καθημερινά μάχες για τη βελτίωση της «ανταγωνιστικότητας». Μιλάμε για τρεις στόχους, που από μόνοι τους αποτελούν συστατικά στοιχεία συγκεκριμένων οικονομικο-κοινωνικών σχέσεων, οι οποίες απαντούν και ικανοποιούν τις ανάγκες και τα συμφέροντα αποκλειστικά του μεγάλου κεφαλαίου και των γιγάντιων επιχειρηματικών ομίλων. Κι όμως, απόλυτα συνειδητά και παραπλανώντας τους εργαζόμενους, τους παρουσιάζουν ως στοχεύσεις που πρέπει να γίνουν υπόθεση ολόκληρης της κοινωνίας και των εκατομμυρίων εργαζομένων στη χώρα μας και παντού. Μόνο που «παγκοσμιοποίηση» είναι η δυνατότητα του κεφαλαίου να εκμεταλλεύεται ολόκληρους λαούς που παράγουν στα σύγχρονα σκλαβοπάζαρα της μακρινής Ανατολής με βδομαδιάτικο 4-5 δολάρια, ενώ το προϊόν αυτής της παραγωγής το πωλούν με απίστευτα ποσοστά κέρδους σε αγορές - κοινωνίες με μεροκάματο 30 ευρώ. «Επιχειρηματικότητα» δεν είναι άλλο, από την αγιοποίηση της λογικής της εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης και της προώθησης τέτοιων οικονομικών πολιτικών, που να ενισχύουν την κυριαρχία και τη θέση του κεφαλαίου - επιχειρηματία, σε βάρος της υπόλοιπης κοινωνίας. Ενώ ο διαβόητος «ανταγωνισμός», που είναι μεν απαραίτητος για το κεφάλαιο, απέναντι στους εργαζόμενους αποτελεί απλά το ιδεολόγημα, πίσω από το οποίο εξιλεώνεται κάθε πολιτική μείωσης των εργατικών αποδοχών, κάθε χτύπημα των εργατικών καταχτήσεων, κατάργηση στοιχειωδών δικαιωμάτων για μια αξιοπρεπή ζωή.

Ολοι τους δέχονται ότι η πολιτική των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων, προκαλεί ακόμα μεγαλύτερη όξυνση σε αυτό που λέμε κοινωνικές ανισότητες. Η ανατροπή καταχτήσεων που ίσχυαν δεκαετίες, η πολυετής πολιτική εισοδηματικής λιτότητας, η εκτόξευση της ανεργίας σε πρωτοφανή επίπεδα, η ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, η αμφισβήτηση στο δικαίωμα συνταξιοδότησης, η εμπορευματοποίηση - ιδιωτικοποίηση βασικών τομέων κάλυψης των λαϊκών αναγκών, συνθέτουν ένα αφόρητο αντιλαϊκό κράμα, το οποίο οδηγεί στην απόλυτη οικονομική περιθωριοποίηση όλο και μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού. Το αποτέλεσμα αυτών των επιλογών του κεφαλαίου - που έχουν τη στήριξη όχι μόνο των κομμάτων εξουσίας, αλλά και των κάθε λογής οπορτουνιστών - είναι να αυξάνεται ραγδαία το ποσοστό των νοικοκυριών που «πέφτουν» κάτω από τα όρια της επίσημης φτώχειας, μια κατηγοριοποίηση που δεν έχει σχέση με τις πραγματικές ανάγκες των εργαζομένων, αλλά, εν πάση περιπτώσει, αποτελεί υπαρκτό στατιστικό δείκτη. Αυτή είναι μια πορεία που δεν εμφανίζεται μόνο στη χώρα μας, αλλά, στην προκειμένη περίπτωση, σε ολόκληρη την ΕΕ. Ε, λοιπόν, εδώ παρεμβαίνει η... σύγχρονη «κοινωνική πολιτική», που πρέπει να είναι «στοχευμένη» και «προσανατολισμένη ακόμα και σε προσωπικό επίπεδο».

Και καλά τα κόμματα που παραδοσιακά θεωρούνται κόμματα της πλουτοκρατίας. Τα άλλα; Εκείνα που θέλουν να παρουσιάζονται ως αριστερά και βαυκαλίζονται ότι έχουν πρόταση διεξόδου, προς το συμφέρον του λαού; Τι κάνουν; Πώς αντιδρούν; Πώς προσεγγίζουν το θέμα; Για το ΣΥΝ, όπως προκύπτει και από το πρωτοσέλιδο της ΑΥΓΗΣ, τα πράγματα είναι καθαρά: Δέχονται ότι υπάρχουν φτωχοί. Δέχονται ότι τμήματα των λαών δεν μπορούν να επιβιώσουν σ' αυτό το καθεστώς. Ταυτόχρονα όμως αποδέχονται την ιδέα ότι θα διαιωνίζεται η πολιτική, που κάνει τους πλούσιους πλουσιότερους και τους φτωχούς φτωχότερους. Και επειδή συμβιβάζονται πλήρως με αυτό, υποστηρίζουν πως χρειάζεται μια «κοινωνική πολιτική» που θα μειώνει τον αριθμό των νοικοκυριών που περιέρχεται στην κατηγορία της απόλυτης φτώχειας. Με δύο λόγια υιοθετούν ακριβώς τη λογική που προβάλλουν, ο καθένας από τη σκοπιά του, ΕΕ, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, δηλαδή τη λογική της «στοχευμένης κοινωνικής πολιτικής», μέσω της οποίας κάποια τμήματα από αυτούς που συνθλίβονται από τη σύγχρονη (στατιστική) φτώχεια να πάρουν για κάποιο διάστημα μερικές πενταροδεκάρες, για να μην πεθάνουν της πείνας.

Το ίδιο λέει, ουσιαστικά, και το ΠΑΣΟΚ, αφού πέρα από τα πολύ γνώριμα χαρακτηριστικά της πολιτικής που εφάρμοσε τόσα χρόνια, όταν σήμερα αναφέρεται στα περί «βιώσιμου και ισχυρού συστήματος πρόνοιας και κοινωνικής προστασίας», έχει υπόψη του τις ίδιες ακριβώς κατευθύνσεις και πολιτικές με αυτές της ΝΔ.

Παρόμοια, είναι και η προσέγγιση του ΣΥΝ, στο βαθμό που το σκανδαλώδες της υπόθεσης δεν το εντοπίζει στο γεγονός ότι στο σύστημα των καπιταλιστών δεσπόζουν κοινωνικο-παραγωγικές σχέσεις που επιτρέπουν να αναπαράγεται η φτώχεια και άρα μοναδικός στόχος των εργαζομένων πρέπει να είναι το ίδιο το σύστημα, αλλά στο ότι «στη χώρα μας οι κοινωνικού χαρακτήρα παροχές - ενισχύσεις προς τους φτωχούς μειώνουν τον κίνδυνο της φτώχειας, μόνον κατά 8%, όταν στις άλλες χώρες - μέλη της ΕΕ ο κίνδυνος μειώνεται κατά 42%»... Το ίδιο, άλλωστε δείχνει, και η πρόταση που κατά καιρούς προβάλλει ο ΣΥΝ για το λεγόμενο ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, παραλλαγές της οποίας διατυπώνονται και από το ΠΑΣΟΚ, αλλά και από βουλευτές της ΝΔ. Πρόταση, η οποία, ουσιαστικά, δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια προσπάθεια εξαγοράς - και μάλιστα φτηνής - της κατάφωρης καταπάτησης των δικαιωμάτων των εργαζομένων στην εργασία, στην αξιοπρεπή και σύμφωνα με τις ανάγκες της εποχής αμοιβής της, στη δωρεάν δημόσια Παιδεία, Υγεία, Πολιτισμό, Αθλητισμό.

Στις σημερινές συνθήκες είναι απόλυτα βέβαιο ότι η οικονομική ολιγαρχία όχι μόνο δεν είναι διατεθειμένη να παραχωρήσει οτιδήποτε, αλλά αντίθετα, πασχίζει να πάρει πίσω ό,τι μπορεί περισσότερο. Η εξέλιξη είναι αντικειμενική. Οσο το σύστημα, μέσα από τον αδυσώπητο ανταγωνισμό των μονοπωλιακών ομίλων εξαντλεί τα όριά του, τόσο περισσότερο έχει ανάγκη από την ακόμα μεγαλύτερη ένταση της εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης, ενώ ταυτόχρονα γίνεται πιο επιθετικό, πιο αυταρχικό, πιο αδιάλλακτο σε όλους τους τομείς των πολιτικο-οικονομικών σχέσεων, σε τοπικό και διεθνές επίπεδο. Γίνεται μια εξουσία έτοιμη να σαρώσει στο πέρασμά της ό,τι και όποιον διεκδικεί ριζικές ανατροπές, ό,τι και όποιον αντιστέκεται, ό,τι και όποιον διεκδικεί. Με αυτή την έννοια, ζητούμενο δεν είναι να διαπραγματευτούμε τα όρια της φτώχειας, στην οποία μας καταδικάζει, αλλά να διεκδικήσουμε την ολόπλευρη ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών μας, να κερδίσουμε ό,τι μας ανήκει. Ετσι, το μόνο που μένει ως διέξοδος για την εργατική τάξη, τους άλλους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα συνολικά, είναι η ανατροπή αυτής της εξουσίας, σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο.