«Ξεκινήσαμε εκ του μηδενός», σημειώνει ο Γεράσιμος Αραβανής. «Τέσσερις σύντροφοί μας γράψανε εκτεταμένα κείμενα που διαμορφώθηκαν σε σενάρια. Περιλαμβάνουν θέατρο, μουσική, οπτικό υλικό εποχής, χορό, αφήγηση, απαγγελίες, μια σύνθετη δραστηριότητα στην οποία παίρνουν μέρος επαγγελματίες και ερασιτέχνες εργάτες και υπάλληλοι. Μόνο για τις τρεις εκδηλώσεις συμμετέχουν 60 άνθρωποι, μέλη ή μη του Κόμματος που δουλεύουν σαν μια ζωντανή κολεκτίβα. Αυτό είναι κάτι πάρα πολύ σημαντικό».

-- Τι χαρακτηρίζει τον πολιτισμό της Επανάστασης;

«Χωρίς τη μόρφωση του λαού - και πλευρά της μόρφωσης είναι η ανάπτυξη της Τέχνης - δεν ήταν δυνατό να γίνει αυτή η μεγάλη πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Ηταν κοινωνική αναγκαιότητα. Παράδειγμα ο κινηματογράφος. Με την έννοια που τον ξέρουμε σήμερα δεν υπήρχε πριν την Επανάσταση. Τη σημερινή του μορφή (μοντάζ κλπ.) τη δώσανε κορυφαίοι Σοβιετικοί δημιουργοί, όπως ο Αϊζενστάιν, ο Βερτόφ κ.ά. Εκεί μπήκανε οι βάσεις για όλη αυτήν την τεράστια πρόοδο. Σήμερα όλη αυτή η προσπάθεια βάλλεται, δυσφημείται. Και μαζί με αυτήν έχουν σκοπό να δυσφημιστούν ο ρεαλισμός και ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός προς όφελος μεταφυσικών, αντιδραστικών απόψεων, αποκόβοντας την Τέχνη από την κοινωνία, από τις ανθρώπινες ανάγκες».

-- Ερχόμαστε, λοιπόν, στη σημερινή χρησιμότητα τέτοιων εκδηλώσεων.

«Ο καπιταλισμός, ιδιαίτερα σήμερα, δεν μπορεί να ανεχθεί το σοσιαλιστικό ρεαλισμό. Ούτε καν το ρεαλισμό. Συστατικό στοιχείο της σύγχρονης πολιτιστικής "ανάπτυξης" είναι η αποκοπή της Τέχνης από τον πραγματικό κοινωνικό της ρόλο. Αυτός ο ρόλος βάλλεται. Δεκάδες αντικομμουνιστικά βιβλία εναντίον της σοβιετικής Τέχνης κυκλοφόρησαν την τελευταία χρονιά στην Ελλάδα. Αυτή λοιπόν τη μεγάλη εποποιία πρέπει κάποιος να την αναδείξει στο λαό. Για να κοντραριστεί η απόπειρα της άρχουσας τάξης να τη "θάψει". Ισως να εκμεταλλεύονται και μερικές άτυχες στιγμές, που, όμως, δεν ήταν αυτές που έδιναν το στίγμα. Για παράδειγμα, ένα από τα αφιερώματα είναι στον Ερενμπουργκ. Ο Ερενμπουργκ είχε σε μερικές περιόδους μια κριτική στάση σε ορισμένες πλευρές απέναντι στη σοβιετική κυβέρνηση. Ομως, ήταν κομμουνιστής. Προσπάθησαν να του ρίξουν "δίχτυα", αλλά δεν "τσίμπησε". Τους απέκρουσε. Και του στρέψανε την πλάτη».

-- Αυτή η συνέπεια ήταν και ένα κριτήριο επιλογής των τιμώμενων καλλιτεχνών;

«Ο Ερενμπουργκ έλεγε τη γνώμη του, αλλά πάντα σταθερά, αταλάντευτα στην υπόθεση του σοσιαλισμού. Της δημιουργίας που άνοιξε δρόμους στη σοβιετική και την παγκόσμια Τέχνη και της σταθερής, αταλάντευτης υπεράσπισης του σοσιαλισμού. Η δράση του Μαγιακόφσκι τη 10ετία του '20 είναι εξαιρετική, πρωτοπόρα. Πάρα πολλοί δημιουργοί με πάρα πολλές πτυχές και με μια αταλάντευτη πορεία στο πλευρό της εργατικής τάξης για να οικοδομήσουν ένα φωτεινότερο μέλλον, το σοσιαλισμό».

-- Πώς μπορεί να εκφραστεί αυτό σήμερα;

«Εμείς απαντάμε στις ανάγκες της κοινωνικής εξέλιξης. Ο καπιταλισμός είναι στα τελευταία του, παρά τις πρόσκαιρες νίκες του, το '89 - '91. Προσπαθούμε λοιπόν, αναδεικνύοντας την εποποιία του σοβιετικού λαού, να μπολιάσουμε τη δράση της εργατικής τάξης και της νεολαίας. Ο διανοούμενος πρέπει να συναντηθεί με τον εργάτη που διαμορφώνει τα υλικά αγαθά, από κοινού να διαμορφώσουν την ιστορική εξέλιξη. Πρέπει να αντιληφθεί το ρόλο του ως μέλος της εργατικής τάξης, του λαού, που πρέπει να συμπορευτεί μαζί του για να κινήσουν τον τροχό της Ιστορίας στο σοσιαλισμό. Οι καλλιτέχνες να συγχρωτιστούν με την εργατική τάξη, να κάνουν κοινές δραστηριότητες. Να δημιουργηθεί ένα μεγάλο κοινωνικό, πολιτιστικό, πολιτικό, απελευθερωτικό κίνημα. Που θα ανοίξει το δρόμο για βαθύτερες αλλαγές στην κοινωνία για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού, για τη λαϊκή εξουσία. Μέσα εκεί πρέπει να βρίσκονται οι καλλιτέχνες. Με αυτή τη λογική πρέπει να τους μπολιάσουμε και με δραστηριότητες όπως αυτή στο Πέραμα, όπου μέσα σε έναν εργασιακό χώρο συναντήθηκαν εκατοντάδες καλλιτέχνες με χιλιάδες εργάτες. Χωρίς την Τέχνη ως οργανικό στοιχείο του κινήματος δεν πρόκειται να υπάρξουν αποτελέσματα».

Επόμενοι πολιτιστικοί «σταθμοί» του ΚΚΕ είναι η εκδήλωση στις 5 Μάη για την κοινή δημιουργία του Ρίτσου και του Θεοδωράκη. Προετοιμάζονται μεγάλη εκδήλωση για το θέατρο στην Εθνική Αντίσταση και τις εξορίες, άλλη εκδήλωση για το λαϊκό κίνημα και το λαϊκό τραγούδι στον 20ό αιώνα. Ενώ τον ερχόμενο Νοέμβρη οργανώνεται μεγάλη έκθεση εικαστικών προς τιμήν των 90χρονων του Κόμματος.

«Αν ένας συγγραφέας "εξαφανίζεται" στο πέρασμα του χρόνου, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η σκέψη του να βλάπτει τους κυρίαρχους. Αυτό συνέβη και με τον Ιλία Ερενμπουργκ», λέει η Αννεκε Ιωαννάτου. «Φλογερός μπολσεβίκος την εποχή της Οχτωβριανής Επανάστασης, οργισμένος αντιφασίστας στο Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο και ειλικρινέστατος κριτής της εποχής του Ψυχρού Πολέμου, έχει προκαλέσει δυσανασχέτηση ακόμα και εκεί που δε θα 'πρεπε. Δύσκολα, όμως, μπορεί να αμφισβητήσει κανείς την αφοσίωσή του στα σοσιαλιστικά επαναστατικά ιδανικά, των οποίων ήταν αγνός μαχητής όλη τη ζωή του. Πάντα τολμούσε να λέει ανοιχτά τις απόψεις του. Για παράδειγμα, δεν ήταν εύκολο τις δεκαετίες του '50 και του '60 να διακρίνει κανείς τι σήμαινε για το παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ, όπως μπορούμε τώρα, εμπλουτισμένοι με κάτι δεκαετίες ιστορικής εμπειρίας παραπάνω. Εκείνος νόμιζε πως "έλιωσαν οι πάγοι", τη στιγμή που η αληθινή "παγωμάρα" ετοιμαζόταν, για να φανεί κάτι δεκαετίες αργότερα.

Οι αποστάσεις, που είχε πάρει ο Ερενμπουργκ εκείνη την εποχή από την περίοδο του Στάλιν, δεν τον έσπρωξαν σε "δυτικές" αγκαλιές. Οι "δημοκράτες" του αστικού κόσμου δεν του συγχώρησαν ότι δε μίλησε ποτέ για "εγκλήματα" του Στάλιν. Η "αμοιβή" του ήταν η εξαφάνισή του από τις δυτικές χώρες. Το πολυσχιδές έργο του περιλαμβάνει μυθιστορήματα, χρονικά, ποίηση, απομνημονεύματα και αποτελούν ένα θησαυρό ιστορίας του 20ού αιώνα.

Σε όλο το έργο του, η τέχνη και η αποστολή της τον απασχολούν ιδιαίτερα, θίγοντας βασικά, διαχρονικά ερωτήματα, όπως το γιατί η λογοτεχνική δημιουργία παρουσιάζει έντονες διακυμάνσεις στην πορεία της Ιστορίας. Στη μελέτη του "Η δουλειά του συγγραφέα" μέσα από τη "ζεστή" σοβιετική πραγματικότητα αναπτύσσει τις σκέψεις του για το πώς αντανακλάται η κοινωνία στη Λογοτεχνία. Για το αν και πώς πρέπει κανείς να γράψει για τους εργάτες ή αν η λογοτεχνική δημιουργία μπορεί να γίνει με παραγγελίες, καθώς και γιατί στη σοβιετική Ρωσία η Λογοτεχνία ήταν "πιο ισχνή και πιο άτονη από τη ζωή" (λόγια ενός νεαρού μηχανικού από το Λένινγκραντ).

Το ταξίδι του Ερενμπουργκ στον 20ό αιώνα σαν Σοβιετικού δημοσιογράφου και συγγραφέα, μαζί με τα σύγχρονα και μελλοντικά θέματα, που αγγίζει με το έργο του, αποτελούν τη "βίζα" που ήθελε ο ίδιος για να ταξιδέψει στο χρόνο. Του αξίζει να τον βγάλουμε από τη λήθη».

«Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι»:Κείμενα: Δώρα Μόσχου, Σκηνοθεσία: Λίλα Καφαντάρη, Σκηνικά: Πέτρος Ζουμπουλάκης, Βοηθός σκηνοθέτη - Επιμέλεια οπτικού υλικού: Σήφης Στάμου, Μουσική επιμέλεια: Μίρκα Λαμπροπούλου, Χορογραφία: Σοφία Μάντη, Φωτισμός: Προκόπης Δάφνος, Αφηγητής: Σπύρος Σαραφιανός, Ηθοποιοί: Λίλα Καφαντάρη, Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος, Μουσικοί: Μίρκα Λαμπροπούλου, Παύλος Παπαναστασάτος, Χορευτές: Σοφία Μάντη, Μιχάλης Περπερίδης.

«Μαξίμ Γκόρκι»:Κείμενα: Βασιλεία Παπαρήγα, Επιμέλεια κειμένου: Μαρία Καυμενάκη, Σκηνοθεσία: Νίκος Ξυθάλης, Βοηθός Σκηνοθέτη: Κατερίνα Μαζαράκη, Επιμέλεια φροντιστηριακού υλικού: Λευτέρης Αθανασούλας, Ηθοποιοί: Δημήτρης Βεανός, Κώστας Δαρλάσης, Ευτυχία Δημαρόγκονα, Σπύρος Δρόσος, Νίκος Ζώκας, Γεωργία Θεοδωρακοπούλου, Μαρία Καυμενάκη, Δημήτρης Κούκος, Χρήστος Μπάλτας, Χριστόφορος Οσπίτσι, Βασιλεία Παπαρήγα, Καλλιόπη Ταχτσόγλου, Φίλιππος Τσαουσέλης, Κατερίνα Χιωτίνη, Πιάνο: Κώστας Εγγλέζος, Τραγούδι: Σύλβια Καπερνάρου, Βασιλεία Παπαρήγα.

«Ιλια Ερενμπουργκ»:Κείμενα: Αννεκε Ιωαννάτου, Παραστασιακή Διασκευή - Σκηνική επιμέλεια: Κωστής Μαλκότσης, Video wall: Κώστας Σταματόπουλος, Ηθοποιοί: Κατερίνα Αναστασίου, Κάτια Γέρου (video), Γεωργία Θεοδωρακοπούλου, Μαρία Καψή, Ανδρέας Κουτσουρέλης, Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος, Σπύρος Σαραφιανός, Γιώργος Σώχος (video), Ελένη Φιλιούση, Χορευτής: Ερμής Μαλκότσης, Τραγούδι: Β. Τσιτσάνη, «Της γερακίνας γιος», Διασκευή - Εκτέλεση: «ΤΡΙΦΩΝΟ» (Ερωφίλη, Νίκος, Δημήτρης).

«Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση: Η συνεισφορά της στο σύγχρονο κινηματογράφο»:Σενάριο - Σκηνοθετική επιμέλεια: Κώστας Σταματόπουλος, Αφήγηση: Τάκης Βαμβακίδης, Κωνσταντίνα Γεωργαντά, Γιάννα Δημητρίου, Φώτης Μιχαλόπουλος.