Φτάνοντας κανείς στο Καράκας, αντικρίζει από μακριά τους θεόρατους ουρανοξύστες με τις γιγάντιες φιγούρες - διαφημίσεις των πολυεθνικών στην ταράτσα και ολόγυρα τις πλαγιές της μεγαλούπολης «πνιγμένες» στα φτωχόσπιτα. Αλλα χτισμένα με τούβλα, άλλα καμωμένα από λαμαρίνες. Σε μια χώρα όπου το νερό είναι πιο ακριβό από το ...πετρέλαιο (με 2 ευρώ γεμίζει κανείς περίπου ένα ρεζερβουάρ που χωρά 30 λίτρα), η συντριπτική πλειοψηφία του λαού εξακολουθεί να ζει με πολλές και σοβαρές δυσκολίες.

Ομως, στη δεκαετία που μεσολάβησε από το 1998, πρώτη χρονιά που στις εκλογές επικράτησε το Μπλοκ που στήριξε τον Ούγκο Τσάβες, έχει ξεκινήσει μια πορεία που δίκαια σήμερα γεννά αισιοδοξία στους Βενεζουελανούς. Αλλωστε, οι αντιδράσεις της ντόπιας, αλλά και της ξένης ολιγαρχίας απέναντι στην «Μπολιβαριανή διαδικασία» δεν είναι καθόλου τυχαίες. Κι είναι σίγουρο πως το επόμενο διάστημα αυτές οι αντιδράσεις και συνολικά οι προσπάθειες της πλουτοκρατίας να ανακτήσει τον απόλυτο έλεγχο της χώρας θα οξυνθούν.

Οταν ο «Ρ» φτάνει στην παροικία (κάτι αντίστοιχο με τα δημοτικά διαμερίσματα) Σαν Αγουστίν, συνοικία του Καράκας, η Λίβια υποδέχεται την αποστολή με μια παρατήρηση: «Αργήσατε». Η ώρα είναι 5 το απόγευμα. Ακόμα υπάρχει φως, αλλά στις 6.30 σκοτεινιάζει. Κι όταν έρθει η νύχτα, ο κίνδυνος στους δρόμους του Καράκας μεγαλώνει πολύ. «Την εγκληματικότητα την αντιμετωπίζουμε ακόμα. Πρέπει να την παλέψουμε πολύ. Μένει πολλή δουλιά», επισημαίνει η Λίβια.

Το επώνυμό της είναι Πέρε. Είναι γύρω στα 60 και έχει τη γενική ευθύνη στην παροικία για το κοινωνικό πρόγραμμα «Barrio Adentro» («Μέσα στη γειτονιά» που αφορά την παροχή υπηρεσιών υγείας και εφαρμόζεται με τη βοήθεια χιλιάδων Κουβανών γιατρών στη χώρα). Η Λίβια φεύγει απ' το σπίτι της στις 7.00 το πρωί και γυρίζει στις 11.00 το βράδυ. «Δουλεύω στις γειτονιές» εξηγεί. Πριν λίγο καιρό μπήκε στο PSUV (Ενιαίο Σοσιαλιστικό Κόμμα Βενεζουέλας).

Στην κουβέντα που ξεκινά μαζί της, για την κατάσταση στη Βενεζουέλα, αποτυπώνονται δυο βασικά συμπεράσματα, που βγαίνουν απ' την επαφή που μπορεί να 'χει κανείς με απλούς ανθρώπους στο δρόμο. Πρώτον, ότι υπάρχει σημαντική βελτίωση στη ζωή χιλιάδων Βενεζουελανών. Και δεύτερον, ότι ο λαός αποκτά λόγο και ρόλο στις εξελίξεις της πατρίδας του. Ειδικά το πρώτο γίνεται αντιληπτό αν συγκρίνει κανείς αυτό που συμβαίνει σήμερα με ό,τι ίσχυε πριν μερικά χρόνια, όταν χιλιάδες άνθρωποι δεν έβρισκαν καν ένα πιάτο φαγητό, δεν μπορούσαν να αποκτήσουν ένα φάρμακο που χρειάζονταν επειγόντως, δεν είχαν καν δελτία ταυτότητας. Για την επίσημη πολιτεία ήταν ...σαν να μην υπάρχουν.

Η Λίβια εξηγεί ότι Παρασκευή απόγευμα δεν είναι καλύτερη ώρα για να δει, γνωρίσει κανείς τη ζωή στη γειτονιά. Οι περισσότερες υπηρεσίες είναι κλειστές. Αυτή ειδικά την περίοδο, μάλιστα, οι μαζικοί φορείς της γειτονιάς προετοίμαζαν από μέρες τις διαδηλώσεις και τις εκδηλώσεις για τη 13η του Απρίλη. Εξι χρόνια μετά από την αποτυχία των σχεδίων των ΗΠΑ και της ντόπιας ολιγαρχίας, η επέτειος αυτή έχει ήδη πάρει μια ξεχωριστή θέση στην ιστορία της χώρας. Ηταν η πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία της Λατινικής Αμερικής που ένα οργανωμένο πραξικόπημα από τις ΗΠΑ κατέρρευσε σε μια χώρα πριν ακόμα καλά καλά εκδηλωθεί, μέσα από τη μαζική κινητοποίηση του λαού. Το πραξικόπημα διήρκεσε μόλις 48 ώρες.

«Hola mami, como estas? Tienes un ratito? (Γεια χαρά, τι κάνεις; Εχεις λίγο χρόνο;)». Σε κάθε δρόμο, η Λίβια συναντά κι από κάποιον που θα συστήσει στην αποστολή του «Ρ».

Πρώτη στάση, στην έδρα της διοίκησης της παροικίας. Η Ρόσα Κιντάνα, πρόεδρος της διοίκησης, εξηγεί στον «Ρ» ότι η διοίκηση έχει την ευθύνη για τις υπηρεσίες νερού, για την επιδιόρθωση ζημιών σε κτίρια, την ανεύρεση στέγης σε οικογένειες που μένουν σε ετοιμόρροπα σπίτια, το συντονισμό των προγραμμάτων «Robinson», «Ribas», «Sucre» (αφορούν την εκπαίδευση διαφόρων επιπέδων), «Barrio Adentro», «Milagros» κλπ. «Υπάρχουν χιλιάδες και χιλιάδες άνθρωποι που πραγματικά πριν δεν είχαν ποτέ πάει σε σχολείο, δεν είχαν μάθει να γράφουν ούτε να διαβάζουν και σήμερα μορφώνονται». «Πριν - συνεχίζει, αναφερόμενη στην περίοδο πριν την ανάδειξη του συνασπισμού που στηρίζει τον πρόεδρο Τσάβες στην εξουσία - υπήρχαν κλινικές, αλλά μόνο για όσους μπορούσαν να πληρώσουν, τώρα τέτοιες υπηρεσίες παρέχονται δωρεάν...».

Ο Εδουάρδο Λόπες, υπεύθυνος για τις αθλητικές δραστηριότητες στην παροικία, μιλά για τις προσπάθειες των κοινοτήτων να μαζικοποιηθεί ο αθλητισμός, με τη συμμετοχή του απλού λαού. «Πριν ήταν πολύ δύσκολο να βρει κάποιος χώρο στη γειτονιά του να αθληθεί. Σήμερα υπάρχουν 7 αθλητικά κέντρα (σ.σ. με χώρο για διάφορα αθλήματα, στίβο κλπ.) και άλλα μικρότερα με γήπεδα μπάσκετ κ.ά. Γίνονται προσπάθειες να βρίσκονται περισσότερα χρήματα», από την κυβέρνηση, αλλά και από προσφορές των κατοίκων.

Κατηφορίζοντας τη λεωφόρο Λεονάρδο Λουίς Πινιέδα, η Λίβια δείχνει μια πολυκατοικία: «Εχει 756 διαμερίσματα. Εδώ μένουν πάνω από 4.000 άτομα...» λέει και προσθέτει ότι πρόκειται για ένα απ' τα συγκροτήματα όπου στεγάζονται οικογένειες όπου πριν δεν είχαν σπίτια.

Στο Σαν Αγουστίν υπάρχουν επίσης 39 «Casas de Alimentacion» («Σπίτια διατροφής»). Τραπεζαρίες δηλαδή όπου προσφέρονται γεύματα για τα πιο «ευαίσθητα» τμήματα του πληθυσμού, όπως έγκυες, ηλικιωμένοι, ορφανά παιδιά κλπ. Ο Χούλιο Πλαντσάρον είναι υπεύθυνος σε ένα από αυτά τα Casas: «Εδώ βρίσκουν καθημερινά, δωρεάν, μεσημεριανό και δεκατιανό 150 άτομα...». Τα έξοδα για το φαγητό καλύπτει η πολιτεία. Την προετοιμασία αναλαμβάνουν εθελοντικά γυναίκες απ' τη συνοικία, στις οποίες το κράτος δίνει ένα «μπόνους».

Για την πρόσβαση του πληθυσμού σε είδη βασικής διατροφής με χαμηλές τιμές λειτουργούν τα «Mercal», κρατικά καταστήματα που πουλούν φασόλια, καλαμποκάλευρο, ρύζι κλπ. Αντίστοιχα καταστήματα δημιούργησε και η PDVSA (η κρατική πετρελαιοβιομηχανία), τα PDVAL, που απευθύνονται κυρίως σε μεσαία στρώματα. Τον τελευταίο 1,5 χρόνο, όμως, έχουν αρχίσει να φαίνονται πιο καθαρά οι συνέπειες αυτής της ιδιότυπης συνύπαρξης (κατά κάποιον τρόπο) του κράτους και των ιδιωτών στο εμπόριο. Για παράδειγμα, το ιδιωτικό κεφάλαιο που εξακολουθεί να ελέγχει την παραγωγή και τη διανομή των προϊόντων υπονομεύει τα «Mercal», δεν τα προτιμά γιατί οι χαμηλές για το λαό τιμές σημαίνουν χαμηλά για το κεφάλαιο κέρδη.

Στα λεγόμενα «μπολιβαριανά σχολεία», τα παιδιά πηγαίνουν στις 6.30-7.00 το πρωί και φεύγουν στις 4.00 το απόγευμα. «Μαθαίνουν γράμματα, αθλούνται, τρώνε, έχουν τη δική τους τραπεζαρία. Δεν πληρώνουν δίδακτρα, δεν πληρώνουν εγγραφές, δεν πληρώνουν τίποτα. Κι ετοιμάζονται για το μέλλον», παρατηρεί η Λίβια. Στρίβοντας δεξιά στην οδό Ντε λα Τσαρνέκα, ένα τέτοιο σχολείο στέκεται στα αριστερά. Εδώ φοιτούν 250 παιδιά.

Στο τέρμα του δρόμου είναι το ιατρείο απ' το πρόγραμμα «Barrio Adentro». Ενας μικρός, αλλά πεντακάθαρος χώρος, στην καρδιά της παροικίας. «Ποτέ πριν δεν είχαμε ένα γιατρό μέσα στις γειτονιές μας. Με τη βοήθεια και των αδελφών Κουβανών, που θα 'ρθουν το βράδυ και ό,τι ώρα χρειαστεί κανείς, θα 'ναι δίπλα μας, θα φροντίσουν τα παιδιά μας», λέει η 60χρονη.

Ο γιατρός Ελιέσε υποδέχεται το «Ρ» με ευγένεια και σεμνότητα. «Είναι μια εργασία μεγάλης ευθύνης. Φαντάσου ότι αυτός ο κόσμος πριν δεν είχε καθόλου ιατρικές υπηρεσίες. Ηταν εντελώς αποκλεισμένος, όχι μόνο εδώ, αλλά και στο κέντρο του Καράκας. Με την έναρξη του προγράμματος, άνοιξε ο δρόμος ώστε μια τεράστια πλειοψηφία αυτών των κατοίκων να έχει την ευκαιρία να πάει σε μια κλινική, σε ένα θεραπευτήριο. Και βέβαια, με αυτόν τον τρόπο έχουν δωρεάν ιατρική φροντίδα», εξηγεί. «Και βέβαια μας λείπει το σπίτι, η πατρίδα μας», συμπληρώνει. «Αλλά ό,τι κάνουμε εδώ μας γεμίζει. Είναι άλλωστε το καθήκον ενός γιατρού να προσφέρει στην ανθρωπότητα. Κι ο κόσμος εδώ το εκτιμά πολύ...».

Η κλινική μετά τη γέφυρα Τσαρνέκα, στα δεξιά, λειτουργεί εδώ κι ένα χρόνο, δείχνει η Λίβια. Φωνάζει δύο Κουβανές γιατρούς απ' την καγκελόπορτα: «Εχετε λίγο χρόνο; Είναι εδώ μερικοί σύντροφοι απ' την Ελλάδα, απ' το Κομμουνιστικό Κόμμα!». Η κλινική δεν είναι ανοιχτή τέτοια ώρα, αλλά η πόρτα ανοίγει για να υποδεχτεί τον «Ρ»: «Γράψτε, γράψτε. Να μάθουν για τη ζωή μας, για την πραγματικότητά μας εδώ στη Βενεζουέλα...». Στην κλινική υπάρχουν τμήματα λογοθεραπείας, υδατοθεραπείας, ποδολογίας, ηλεκτροθεραπείας, φυσιοθεραπείας. «Η παροικία έχει ακόμα ένα διαγνωστικό κέντρο με όλες τις ειδικότητες».

«Την εποχή της "4ης Δημοκρατίας", αυτών των φασιστών που και σήμερα προσπαθούν να ανατρέψουν την κυβέρνηση του προέδρου Τσάβες, ποτέ δε μας είχε φροντίσει ένας γιατρός, ποτέ δεν είχαμε ένα γιατρό μες στις γειτονιές μας... Δουλεύουμε για να προχωρήσει αυτή η διαδικασία. Οταν στις 11 Απρίλη έγινε το πραξικόπημα, ο κόσμος βγήκε στους δρόμους. Ο λαός ο ίδιος ανέλαβε να τους διώξει, ο λαός είναι που συνεχίζει, που βαθαίνει, που αναπτύσσει αυτή τη διαδικασία... Αυτός ο λαός έχει αρχίσει να γεύεται τον πλούτο της χώρας του, γιατί ο πλούτος πρέπει να ανήκει στο λαό...», λέει η Λίβια. Εικόνες, δράση και όνειρα από μια χώρα και ένα λαό που σήκωσε κεφάλι στον ιμπεριαλισμό και χαράσσει, παρά τις δυσκολίες και τις απειλές, το δικό του δρόμο. Η σοσιαλιστική προοπτική θα χρειαστεί ακόμα πολλή προσπάθεια και καθοριστικό ρόλο θα παίξει η οργάνωση της εργατικής τάξης, που χρειάζεται να κάνει πιο αποφασιστικά βήματα.

ΑΠΟΣΤΟΛΗ: Αναστασία ΜΟΣΧΟΒΟΥ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Αποστόλης ΠΛΑΤΑΝΙΑΣ