Ο Σταμάτης Κραουνάκης είναι ο άνθρωπος που δε φοβάται να αναμετρηθεί με τα θέλω του, αλλά ούτε και με τις αλήθειες. Ο άνθρωπος που δε διστάζει να πει τα πράγματα με το όνομά τους.

«Ζούμε έναν ειρηνικό φασισμό» λέει και με σθένος αναρωτιέται... «Πραγματικά απορώ μ' αυτήν την τρελοχώρα, πώς είναι δεξιά η Ελλάδα, μπορείτε να μου πείτε;».

Είναι ο καλλιτέχνης που βλέπει με καχυποψία την αναγνώριση από δημόσιους φορείς. «Αισθάνομαι ότι πέρασα τη δύσκολη δεκαετία. Η Σπείρα ήταν ένα καταφύγιο. Δηλαδή κανείς, την ώρα που καταλαβαίνει ότι το περιβάλλον δεν τον ευνοεί, πρέπει να πάει στο υπόγειό του να κάνει τη δουλειά του. Και ξαφνικά βρίσκομαι στην ευχάριστη θέση και την επικίνδυνη να ακούω από δημόσιους φορείς τα καλά τα λόγια. Τώρα. Και είναι λιγάκι επικίνδυνο. Την ώρα που αρχίζει αυτό και γίνεται επισήμως αποδεκτό είναι και η ώρα που κινδυνεύει να τελειώνει».

Φύσει και θέσει αισιόδοξος, με θέση ότι η δράση μας πάει μπροστά, ξέρει να μεταφράζει τα γεγονότα και να «κρατιέται» από κάθε θετική κίνηση. «Στην τέχνη γίνονται πράγματα που πετυχαίνουν και είναι αυτά που γίνονται γιατί έχουν αφορμή και αιτία. Φέτος έγινε μια ηχηρή στροφή προς την πτώση του γελοίου. Εφαγε αρκετά γερή κλοτσιά η σαβούρα. Ισως γιατί γενναία έρχεται και μια γενιά που μεγάλωσε μέσα στον ειρηνικό φασισμό, η οποία θα είναι αδυσώπητη. Θα το δείτε... θα εγγράψει. Αυτή τη στιγμή εμφανίζονται ομάδες, κινήσεις, παραστάσεις που βρίσκουν τον αποδέκτη τους. Γιατί όταν η τέχνη βγει στο δρόμο, θα βρει τον αποδέκτη της. Οταν κάτι είναι καλό δεν κρύβεται». Από την άλλη ...«δεν μπορεί η τέχνη να "θυμώνει" μόνη της. Λένε η δισκογραφία περνάει κρίση... Φυσικά θα υπάρχει, αφού δεν υπάρχει προϊόν. Το προϊόν θα φέρει τον κόσμο».

Οσο για την ευθύνη του καλλιτέχνη σήμερα, ο Σταμάτης Κραουνάκης λέει: «Εχει μεγαλύτερη ευθύνη ο καλλιτέχνης. Βλέπεις ότι μεγάλοι καλλιτέχνες σ' όλο τον κόσμο, οι ισχυρές προσωπικότητες παίρνουν θέση στα πράγματα. Φέτος υπήρχε ένα πολύ μεγάλο ρεύμα και από την Αμερική και από την Αγγλία καλλιτεχνών... ίσως αυτή η απειλή της καταστροφής του πλανήτη δημιουργεί μεγαλύτερη ανάγκη στους ανθρώπους να σκεπαστούν με την ίδια κουβέρτα. Και από κει νομίζω ξεκινάει και μια συνεννόηση μυστική. Δεν είναι τυχαίο ότι έχουμε αυτή τη μικρή μεν, αλλά έντονη εκτίναξη στα πανεπιστήμια, η οποία θα έχει και συνέχεια πιστεύω. Θα έρθει, δεν μπορεί να μην εκφραστεί η αντίθεση... Δράση. Αυτό χρειαζόμαστε. Αν κάτσει ο καθένας στο διαμέρισμά του, δε θα κάνουμε τίποτε. Και πιστεύω ότι αυτό ήταν το πρόβλημα των Ελλήνων διανοουμένων για ένα πολύ μεγάλο διάστημα. Μπήκαν απελπισμένα στη σιωπή αντί να επιτεθούν. Τώρα ξανασκάει. Είδαν ότι όλα είναι τόσο πουλημένα... βλέπεις αποσοβούνται λεφτά, αποσοβούνται μεγάλοι λογαριασμοί... τα παίρνει μια "χούβερ" σε μια νύχτα και τα εξαφανίζει... Ο καλλιτέχνης που συμπορεύεται με την εξουσία και τα θέματά της δεν είναι καλλιτέχνης, είναι ουραγός. Ξαναγυρίζω πάντα στο στίχο του Γκάτσου "με φωτιά και με μαχαίρι πάντα ο κόσμος προχωρά". Τέλος. Χωρίς αίμα - και δεν είναι ανάγκη να είναι αίμα βίας, αν και το μόνο που βλέπουμε σήμερα γύρω μας είναι αίμα βίας έμμεσης ή άμεσης - δε γίνεται τίποτε. Χωρίς ιδρώτα και πίστη δε θ' αλλάξει τίποτε. Και νομίζω ότι ήρθε η στιγμή, από τη "χορτασμένη" μας εποχή, οι νεότεροι να κινητοποιηθούν. Πιστεύω ότι θα έχουμε σύντομα την ανατροπή. Είναι παγκόσμιο το αίτημα πια, δεν αφορά μόνο εμάς».

Ο πυρετός της δουλειάς θρέφει τον καλλιτέχνη. Οταν μάλιστα προσδοκά μια όμορφη και συγκινητική συνάντηση με τη μνήμη και την ανάγκη του κόσμου, γίνεται συναρπαστικό. Και τώρα, ενόψει της παράστασης στο Ηρώδειο, παρά την εντατικοποίηση των δοκιμών, ο μόχθος γίνεται ευχαρίστηση.

«Το πιο συναρπαστικό» - σημειώνει - «είναι ότι σε όλους - γιατί είναι δουλειά συνόλου - ξύπνησε η σκέψη του συνολικού μόχθου. Ψάχνοντας τα πράγματα, βλέποντας τις λεπτομέρειες των παραστάσεων, πηγαίνοντας πίσω... κάποιες ήταν μεγάλες επιτυχίες, άλλες όχι, αλλά μείνανε τα τραγούδια... Φέρ' ειπείν, "Το στρώσε το στρώμα σου για δυο" προέρχεται από μια θεατρική αποτυχία και είναι ένα τραγούδι που κατέγραψε όλη τη δεκαετία '60-'70. Ηταν ο Θεοδωράκης της Χούντας. ΄Η πράγματα που χρειάστηκε να αποκατασταθούν στο αίσθημά τους, ή πράγματα τα οποία παρέσυρε η πολιτική και το κίνημα της εποχής. Ας πούμε "Το γελαστό παιδί", ένα τραγούδι γραμμένο για ένα ιρλανδέζικο έργο, έγινε σύνθημα του Πολυτεχνείου. Και όσο κοιτάζαμε τα ρεπερτόρια και τις εποχές, βλέπεις τα δυτικά δάνεια και την ελαφρότητα στα προπολεμικά, μετά τον πόλεμο, την πρώτη χρήση των ρεμπέτικων στοιχείων και των αρχοντορεμπέτικων, τις μεγάλες πρωταγωνίστριες Κοτοπούλη, Βέμπο, αρχίζει δηλαδή η γυναίκα να έχει ένα "παρών" ισχυρό... Με τον Κουν και τον Χατζιδάκι ξεκινάει μια καινούρια ιστορία τεράστιου μόχθου και κόπου στο θέατρο, ο Κατράκης... Ερχονταν, λοιπόν, συνέχεια πρόσωπα και άνθρωποι, είτε στις φωτογραφίες είτε μέσα από τα τραγούδια, και το πρώτο πράγμα που νιώθεις, εκείνη την ώρα, είναι να ταπεινωθείς. Και θυμάμαι τη φράση του Τσαρούχη από την επιτυχία του με την Κάλλας, "ήμουν χαρούμενος και δεν αισθανόμουν παρά συμβολικός εκπρόσωπος του συνολικού μόχθου". Ετσι αισθάνομαι. Εχει ξυπνήσει αυτός ο ιδρώτας ο εκατονταετής».

Και η μνήμη, ο στόχος, η νοσταλγία γίνονται μήνυμα. Μήνυμα που πρέπει να εισπράξεις για να συνεχίσεις. «Το πιο γλυκό απ' όλα είναι ότι αυτά τα τραγούδια που φύγαν από τη σκηνή και μπήκαν στην κοινωνική ζωή των Ελλήνων ήταν απογευματινές Κυριακών, ταξίδια, εκδρομές, παρέες, ταβέρνες... Τα περισσότερα από αυτά ζήσανε και θρέψανε γενιές Ελλήνων. Και όπως ξεδιπλώνεται αυτό το άλμπουμ έχει τεράστια συγκίνηση. Είχαμε δύο πολύ καλές συνθήκες. Οι δύο πολύ καλά οργανωμένες ομάδες: Η Ορχήστρα υπό τον Ζαχαρίου, μια ηλεκτρική μπάντα με θεατρικά στοιχεία πνευστών και ακορντεόν και μπουζούκι που ουσιαστικά θα μπορούσε να παίξει αυτά τα κομμάτια σε οποιοδήποτε κλαμπ του κόσμου αυτή τη στιγμή. Από την άλλη μεριά η Σπείρα. Δύο εργατικές μονάδες που ενώθηκαν και αγκάλιασαν και τους καινούριους συνεργάτες αυτής της δουλειάς. Αυτά τα τραγούδια, λοιπόν, είναι ζωντανά κύτταρα του ελληνικού πολιτισμού».

Τραγούδια που καθώς άντεξαν στο πέρασμα του χρόνου επιβεβαιώνουν ότι όταν η τέχνη καταγράφει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αυτά που απασχολούν τον κόσμο, όταν εμπνέεται από τα πολιτικοκοινωνικά γεγονότα, όταν εκφράζει το κοινό αίσθημα, μένει πάντα επίκαιρη, γίνεται διαχρονική και ανθεκτική.

«Ακόμη και οι επιθεωρήσεις» - συμπληρώνει ο Σταμάτης Κραουνάκης - «τα χρόνια που έζησε και αναπτύχθηκε και η παλιά επιθεώρηση και της Ελεύθερης σκηνής, πάντα είχαν έναν τόνο αντίθεσης προς τις εξουσίες. Να σκεφτεί κανείς ότι τα περισσότερα από αυτά γράφτηκαν για τη στιγμή, για τη χρήση. Και ξαφνικά, ακριβώς επειδή ήταν βγαλμένα από τα κοινωνικά κινήματα, διαπιστώνεις ότι είναι αξεπέραστα και αναντικατάστατα. Αντε να αντικατασταθεί μέσα στους αιώνες το νανούρισμα από τον "Ματωμένο γάμο". Ποτέ. ΄Η η πάροδος των "Ορνίθων". Ποτέ. ΄Η το "Δόξα τω Θεώ", ποτέ. Απαλλαγμένα από το χρόνο τους, είναι ακόμη πιο ισχυρά. Γιατί έχουν βαθιές ρίζες. Η σπορά έμεινε».

• Του χρόνου ο Σταμάτης Κραουνάκης ετοιμάζει με τη «Σπείρα» του μια πολλά υποσχόμενη παράσταση για την τελευταία νύχτα του κόσμου και τίτλο «Ολα αυτά τα μπάζα».

Από τη «Σπείρα Σπείρα» μετέχουν οι: Αργυρώ Καπαρού, Ελεάννα Καραντίνου, Στέλιος Καρπαθάκης, Δάφνη Λέμπερου, Βασίλης Μοσχονάς, Χρήστος Μουστάκας, Γιώργος Νανούρης, Γιώργος Στιβανάκης, Παρθένα Χοροζίδου. Συνεργάτες της είναι οι: Χρήστος Γεροντίδης, Kaluta Ngoie Γεράσιμος, Κώστας Μπουγιώτης, Ελεάνα Παπαχρήστου.

Η ιδέα γι' αυτήν την παράσταση είναι του καλλιτεχνικού διευθυντή του Ελληνικού Φεστιβάλ Γιώργου Λούκου. Σύνθεση του μουσικού σεναρίου: Σταμάτης Κραουνάκης, σύμβουλος μουσικού σεναρίου: Γιώργος Παπαστεφάνου, επιμέλεια προγράμματος: Λίνα Νικολακοπούλου - Σταμάτης Κραουνάκης, βίντεο: Κώστας Αυγέρης, σκηνικό - κοστούμια: Γιάννης Μετζικώφ, φωτισμοί: Ελευθερία Ντεκώ, ενορχηστρώσεις - διεύθυνση ορχήστρας: Γιώργος Ζαχαρίου, μουσική προετοιμασία: Χρίστος Θεοδώρου - Αρης Βλάχος.

Ο Σταμάτης Κραουνάκης θυμάται: «Την ώρα που συμφωνήσαμε με τον Γιώργο Λούκο, στο γραφείο του κάτω από την Ακρόπολη, ήταν τέλη Οκτώβρη κι όλα 'μοιαζαν μακρινά. Εφυγα με την ατάκα του στ' αυτιά μου "μόνο εσύ μπορείς να το κάνεις". Το πιο παράξενο είναι ότι το ήξερα από την πρώτη στιγμή που έπαιξα το "Χάρτινο το φεγγαράκι", δέκα ετών, μαζί με το "Black is black"! Ο Χατζιδάκις με περιήγησε στα υπόγεια του Κουν. Στο υπόγειο των εκατό πενήντα θεατών που άλλαξε το ελληνικό Θέατρο. Πρώτη συνάντηση με τον δάσκαλο Γιώργο Παπαστεφάνου, για να φωτίσει με αυστηρότητα τις εποχές που αγνοούσα! Μαζί κι ο Κώστας Αυγέρης, σκηνοθέτης και φίλος και των δύο. Αρχές Γενάρη. Πήγα με τις σημειώσεις μου! Ποιους σκεφτόμουνα για ερμηνευτές, πώς να μπλεχτούν οι εποχές, "να 'ναι μόνο ηθοποιοί!". Μίλησα και με τη Λίνα, ήταν κι αυτή μέσα! Το οριστικό της Λίνας έχει μια αληθινή δικαιοσύνη, ησυχάζω πάρα πολύ την ώρα που συμφωνούμε σε μια επιλογή. Μίλησα με τον Μετζικώφ. Είχε χιόνια τη μέρα που πήγαμε στο Ηρώδειο να το δούμε και να το φανταστούμε καλοκαίρι. Αμέσως ραντεβού με την Ελευθερία Ντεκώ, η σιγουριά του οδοιπόρου. Budget καταραμένα και αναπόφευκτα! Τηλέφωνο στον Γιώργο Μαρίνο, "είμαι μέσα". Βρίσκω την Αννα Παναγιωτοπούλου, είπε το "ναι" κι η Αννα! Στην Κατιάνα το 'πα στο καμαρίνι, "ό,τι θες" είπε. Τη Μάρθα Φριντζήλα... είπαμε πολλά για τις συγγένειες κυρίως, αυτά που δε χρειάζονται εξήγηση. Κυριακή μεσημέρι ήρθε η Μάρω Κοντού, κούκλα, άβαφη! "Αγαπημένη, είμαι ο Κραουνάκης, μπορώ να σας δω για κάτι καλό;". Οταν της είπα τι και πώς, άνοιξε τις ματάρες της, το μυαλό και την καρδιά. "Δεν πρέπει να λείπει ο Χορν!", Εκεί έφυγαν και δάκρυα. Καθυστερούσα να πάρω την Αννα Καλουτά, δεν ήξερα πώς να της πω τι! Θέματα, νούμερα, τραγούδια, "'φυγαν όλοι οι δικοί μου κύριε Κραουνάκη μου". "Ναι, αλλά θα 'ναι όλοι εκεί". "Δεν μπορώ δυστυχώς!". "Ωραία! Θα 'ρθω να τα πούμε, μήπως σας κάνουμε βίντεο!". Δεν πρόλαβα. Το Σάββατο ήταν η Αννα στην "Αθηναΐδα" με τους φίλους της, η ίδια η επιθεώρηση μπροστά μας! Θα 'ναι εκεί η κυρία Αννα για το φινάλε της βραδιάς! Το Λάκη τον είδα στο Κολωνάκι μεσημέρι. "Είμαι μέσα, δεν το συζητώ". Με τον Λάκη δε θέλει πολύ, μπαμ! μας ένωσε η ζωή για πάντα! Τη Ζωζώ δεν τη ρώτησα, απλά, της το ανακοίνωσα! "Και τι θα πω;". "Θα τα βρούμε!" Τη Ζωζώ τη λατρεύω, είναι καλό παιδί, το ξέρει το θέμα, δασκάλα! Μεσημέρι Κυριακής, Απόκριες, πήγα στο σπίτι του Βαλτινού και της Εύας, "θέλω να πεις το Θεοδωράκη, φίλε μου". Με τον Γρηγόρη είμαστε φίλοι 30 χρόνια, μαζί σκαλί σκαλί κάναμε καριέρα. Ξέρω την τρέλα του να τραγουδάει. Μιλάω με την Μάρθα Βούρτση. "Θα 'ρθω, βρε, αλλά αν δεν τα πάω καλά στην πρόβα, θα μου το πεις!". Προχωράμε! Ραντεβού με μαέστρο Γιώργο Ζαχαρίου, με την Ντεκώ, με τον Μετζικώφ, με τους δυο φίλους μου πιανίστες για την προετοιμασία! Ραντεβού με τον Καζάκο, στη Φωκίωνος, "δεν μπορεί να λείπει το Τσίρκο σας". "Να βάλετε αυτό για το Σύνταγμα", είπε, "κι ό,τι θέλετε από μένα!". Ψηφίδα ψηφίδα στο μυαλό μου γινόταν η βραδιά. Δυο σφιχτά ραντεβού με τη Νικολακοπούλου, επιλογή τραγουδιών από εκατοντάδες όμορφα αισθήματα, εποχές, ηθοποιούς, φωνές. Το Μελινάκι, η Τανάγρη, να πει το Σαββόπουλο! "Πάντα μπρος ταξιδιώτες". "Μα και βέβαια, θα είμαι!". "Κυρία Φυτούση σας θέλω για κάτι καλό!". "Μετά χαράς". Ο Στέργιογλου ανήκει στους λατρεμένους μου ήρωες! Οικογένειά μου. Οι τραγουδιστές Μπάσης και Χαρούλης ήταν οι σίγουροι τραγωδοί για το "Τσίρκο" και τον "Καπετάν Μιχάλη". Τέλος, η Σόνια Θεοδωρίδου, η απογειωτική εκπρόσωπος του λυρικού θεάτρου για το μοναδικό "Νανούρισμα" του Ματωμένου Γάμου. Τελευταίο ραντεβού ο Γιώργος Χατζιδάκις! Δώσαμε τα χέρια να 'ναι όλα όπως πρέπει άλλα "πειραγμένα", "και με σουραύλι ο Χάτζι - ας βοηθάει". Από κει ψηλά! Εχω μεγάλη συγκίνηση. Θέλω να χαρίσουμε στην πόλη δυο αξέχαστα βράδια. Γεμάτα αναμνήσεις και ζωή αληθινή. Της Ελλάδας των παντοτινών καλοκαιριών. Η εξαίρετη Ελένη Ουζουνίδου θα 'ναι η παρτενέρ μου στην παρουσίαση της βραδιάς. Θα 'χουμε πολύ δυνατή ορχήστρα. Χτες φάγαμε στη Σπεράντζα. Θεά. "Θέλω να πεις το Τραμ". "Ξέρεις βρε πώς γράφτηκε το Τραμ;". Το 'πα στη Νικολακοπούλου. Γελάσαμε. "Παντοτινά και υπέροχα των ανθρώπων", μου είπε. Το θέμα Επί σκηνής. `Η αυτά που 'καψαν το σανίδι. Αυτά που αγαπήθηκαν κι από το σανίδι πέρασαν στη ζωή. Είμαστε απλοί εκπρόσωποι του συνολικού μόχθου που έχει κατατεθεί μέχρι σήμερα για να υπάρχει ελληνικό Θέατρο».