Ο ρόλος του καλλιτέχνη δεν είναι απλώς να αφουγκράζεται την εποχή του και να την εκφράζει μέσα από το έργο του, αλλά και να συμμετέχει ενεργά στην προσπάθεια αφύπνισης του λαού.

«Το πιο σημαντικό μάθημα που έμαθα ήταν πως το μέλλον της ανθρωπότητας μπορεί να ιδωθεί μόνον "από τα κάτω", από τη σκοπιά των καταπιεσμένων και εκμεταλλευομένων. Μόνο όποιος αγωνίζεται μαζί τους, αγωνίζεται για την ανθρωπότητα...» (από την ομιλία του Μπρεχτ στην απονομή του Βραβείου «Λένιν» για την Ειρήνη το 1955). Αλλωστε, όπως ο ίδιος τόνιζε προς τους καλλιτέχνες, «τι ωφελεί να γράψει κανείς κάτι το θαρραλέο, απ' όπου να βγαίνει πως η κατάσταση που βρισκόμαστε είναι βάρβαρη, αν δε φαίνεται ξεκάθαρα για ποιο λόγο φτάσαμε σ' αυτή την κατάσταση; Πρέπει να πούμε ότι τα βασανιστήρια γίνονται γιατί πρέπει να διατηρηθούν οι σχέσεις ιδιοκτησίας».

Ο Μπρεχτ αποτελεί παράδειγμα διανοούμενου καλλιτέχνη που όχι απλά συμμετείχε από τα μέσα στην ταξική πάλη, αλλά και το έργο του αποτέλεσε πηγή έμπνευσης, γνώσης, διαλεκτικής σκέψης για την εργατική τάξη. Αλλά και στη χώρα μας για ιστορικούς και άλλους λόγους και σ' όλη τη διαδρομή του 20ού αιώνα, είχε διαμορφωθεί ένα ισχυρό προοδευτικό ρεύμα στο χώρο της Τέχνης, που είχε στενή σύνδεση με όλες τις εκφράσεις του λαϊκού κινήματος. Μεγάλοι καλλιτέχνες και διανοούμενοι, όπως ο Ρίτσος, ο Βάρναλης, ο Αυγέρης, ο Τάσσος, ο Γιάννης και η Ρόζα Ιμβριώτη, ο Γληνός, ο Λοΐζος, ο Κατράκης κι άλλοι μεγάλοι δημιουργοί που ζουν μέχρι σήμερα, που σημάδεψαν με το έργο τους τον 20ό αιώνα, ήταν παιδιά αυτού του κινήματος.

Την ανάγκη αντίστασης των καλλιτεχνών και όλου του λαού στη σαρωτική επέλαση του κεφαλαίου στην Τέχνη και στον Πολιτισμό, με αίτημα τη δημιουργία των προϋποθέσεων για καλλιτεχνική δημιουργία και παραγωγή μακριά από τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου εκφράζουν ανοιχτά πια πολλοί καλλιτέχνες.

Καλλιτέχνες και εργαζόμενοι στο χώρο της καλλιτεχνικής δημιουργίας συγκρότησαν μια ομάδα πρωτοβουλίας με σκοπό, μέσα από τη συλλογική δράση, να δημιουργηθεί ένα κίνημα ανατροπής των αιτιών που βυθίζουν το λαό της χώρας μας στην πολιτιστική αθλιότητα, στη μαζική κατανάλωση χυδαίων εμπορευμάτων, υποκατάστατων της ψυχαγωγίας και της Τέχνης.

Το πρώτο βήμα για τη δημιουργία μιας κίνησης που θα λειτουργεί συλλογικά και δημοκρατικά έγινε σε μια ανοιχτή συνάντηση με τοποθετήσεις των παραβρισκόμενων που εξέφραζαν την ανάγκη αυτής της κίνησης. Δεκάδες καλλιτέχνες και εργαζόμενοι στο χώρο της καλλιτεχνικής δημιουργίας συναντήθηκαν στο θέατρο «Τζένη Καρέζη», αναζητώντας κοινούς τρόπους και όρους δημιουργίας ενός ανοιχτού, πλατιού, κοινωνικο-πολιτιστικού κινήματος.

«Δε χωράμε σ' αυτό που υπάρχει σήμερα», συμφώνησαν, «στη διαφθορά, στην υποκουλτούρα... Δεν ανεχόμαστε άλλο τον ευτελισμό της Τέχνης και της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Απευθυνόμαστε ανοιχτά σε όσους ταλαντεύονται, δεν παραδόθηκαν, αγωνιούν και προσπαθούν να δημιουργούν ακόμα... Διεκδικούμε τους πραγματικούς όρους της πολιτιστικής και πνευματικής ανάπτυξης, για εμάς, το λαό και τη νεολαία... Με τον πολιτισμό μας ν' ανοίξουμε δρόμους...».

Εικαστικοί, ηθοποιοί, μουσικοί, σκηνοθέτες, συγγραφείς, συνθέτες, κ.ά. έδωσαν το «παρών» στην πρόσκληση Ομάδας Πρωτοβουλίας για τη συγκρότηση και ανάπτυξη μιας καινούριας σύγχρονης κίνησης στις Τέχνες και στον Πολιτισμό, κίνησης στενά συνδεδεμένης με τους αγώνες του λαού. Ενός ελπιδοφόρου κινήματος ανατροπής των αιτιών που βυθίζουν το λαό στην πολιτιστική αθλιότητα, φιλοδοξώντας να μετατρέψει την ατομική αμηχανία και παραίτηση σε συλλογική δυναμική δράση.

«Φτάνει πια... Δεν πάει άλλο... Πρέπει να δράσουμε...», ήταν η κοινή διαπίστωση και προτροπή όλων όσοι συμμετείχαν. Στην πρώτη συνάντηση των καλλιτεχνών έγινε δεκτό ένα σχέδιο διακήρυξης ως βάση κατεύθυνσης και δράσης, ενώ αναπτύχθηκε πλούσιος προβληματισμός.

Στόχος τους στη συνέχεια είναι η ευρύτερη συσπείρωση καλλιτεχνών από όλους τους κλάδους για ένα δυναμικό, πρωτοπόρο και ριζοσπαστικό καλλιτεχνικό κίνημα. Επιδίωξή τους, το κίνημα αυτό να βρίσκεται σε οργανική σύνδεση με το κίνημα της εργατικής τάξης και να μετέχει ενεργά στους αγώνες εκφράζοντας με τα δικά του μέσα την κοινωνική αλληλεγγύη όλων των εργαζομένων. Γνωρίζοντας ότι οι τέχνες και γενικότερα ο πολιτισμός μας οριοθετούν την ποιότητα της λαϊκής μας παιδείας με τη γενικότερή της έννοια, βάζουν σε προτεραιότητα τη διαφύλαξη της ταυτότητας και του λαϊκού τους χαρακτήρα.

«Θα πρέπει να βρούμε τρόπους, μορφές δράσης, γιατί σημασία δεν έχει να λύσουμε τα προβλήματα της Τέχνης, σημασία έχει να κάνουμε επαφή με τον κόσμο», υποστήριξαν όλοι. «Πρέπει να βρούμε μορφές επαφής, πρακτικές, μορφές δράσης να έρθουμε σε επαφή μ' αυτόν τον κόσμο, που δεν μπορεί να μας βρει. Εμείς μπορούμε να τον βρούμε. Ξέρουμε πού είναι. Αυτές τις μορφές δράσης μπορούμε να τις συζητήσουμε. Να έχουμε ιδέες, απόψεις, να εφεύρουμε τρόπους... Αυτός θα είναι ο συνδετικός ιστός που θα μας δέσει όλους μαζί και θα έχουμε έναν κοινό στόχο, μια κοινή κατεύθυνση, να ρίξουμε τις δυνάμεις μας, να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλο, για να πετύχουμε αυτή τη σύνδεση με το κοινό, η οποία έχει αποκοπεί».

Επειδή δεν ανεχόμαστε άλλο πια να ευτελίζεται η έννοια της Τέχνης και η καλλιτεχνική δημιουργία, δηλητηριασμένες από τον ανταγωνισμό και τις ανάγκες κερδοφορίας του κεφαλαίου.

Επειδή δεν ανεχόμαστε πια ως καλλιτέχνες δημιουργοί και ερμηνευτές την ταπείνωση της ζωής μας και τη σπατάλη της δημιουργικότητάς μας.

Επειδή αρνιόμαστε να μετατρέπεται η εργασία μας σε εργαλείο εξουσίας των κάθε φορά κυρίαρχων και των παρατρεχάμενων επιτρόπων τους για τον ...«εκπολιτισμό» μας.

Απευθυνόμαστε ανοιχτά σε όσους δεν παραδόθηκαν, αγωνιούν και προσπαθούν να δημιουργούν ακόμα, σε όσους αγανακτούν με όσα συμβαίνουν στο σημερινό πολιτιστικό στερέωμα, στην καθημερινότητά μας. Θέλουμε να μετατρέψουμε την ατομική αμηχανία του καθενός σε συλλογική δυναμική δράση. Ελα να βρούμε μαζί τους τρόπους και τους όρους δημιουργίας του αναγκαίου ανοιχτού, πλατιού, κοινωνικο-πολιτιστικού κινήματος. Ως δημιουργικοί άνθρωποι έχουμε το δικαίωμα να μην είμαστε μοιραίοι.

Διεκδικούμε τους πραγματικούς όρους της καλλιτεχνικής, πολιτιστικής και πνευματικής ανάπτυξης, για εμάς, το λαό και τη νεολαία μας. Θέλουμε να δημιουργήσουμε μια καινούρια σύγχρονη τάση στις Τέχνες και τον Πολιτισμό, που θα ανοίξει τους δρόμους για το μέλλον.

Ζούμε στις μέρες μας, την εποχή της «νέας τάξης πραγμάτων», την τεράστια επιθετικότητα του ιμπεριαλισμού. Οι μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και οι πολυεθνικές εταιρείες τους, που νιώθοντας πανίσχυρες και ανεξέλεγκτες με το συσχετισμό δύναμης υπέρ τους, σαρώνουν με την οικονομική ισχύ και την επιβολή της πολιτικής τους ό,τι αφήνουν όρθιο οι άδικοι πόλεμοί τους. Λυσσαλέα ταπεινώνουν ό,τι έχει κατακτήσει μέχρι σήμερα ο πανανθρώπινος πολιτισμός, για να το υποτάξουν στις άμεσες και στις μακροπρόθεσμες γενικότερες ανάγκες και επιδιώξεις τους, στα ανταγωνιστικά συμφέροντά τους.

Συγκεντρώνουν σε όλο και λιγότερα χέρια, εκμεταλλεύονται, ποδηγετούν και ξεφτιλίζουν κάθε κοινωνική κατάκτηση, κάθε κοινωνική αξία. Μετατρέπουν τους λαούς όλου του κόσμου σε αναλώσιμη πρώτη ύλη για τις επιδιώξεις τους, όχι μόνο με τον καταναγκασμό και την ωμή βία, αλλά και με μια πρωτοφανή σε μέγεθος και επιστημονικό σχεδιασμό κοινωνική και ιδεολογική αλλοτρίωση. Οδηγούν την παγκόσμια κοινότητα σε πολιτιστική αποσύνθεση, στα πλαίσια της μοντέρνας και μεταμοντέρνας ενσωμάτωσης στον κοσμοπολιτισμό τους.

Τα αντιφατικά αδιέξοδα πολλαπλασιάζονται και οξύνονται για όλους τους λαούς. Εξίσου τραγικές είναι και οι επιπτώσεις της ανταγωνιστικής πολιτικής του ιμπεριαλισμού για το φυσικό περιβάλλον σε όλο τον πλανήτη.

Πολιτιστικές, υλικές και πνευματικές κατακτήσεις, πολιτιστική κληρονομιά, Τέχνη και κουλτούρα χρησιμοποιούνται ολοκληρωτικά ως άρμα για την πολιτική τους, ως οικονομικό «συγκριτικό πλεονέκτημα» στον ιμπεριαλιστικό ανταγωνισμό τους για την επικράτηση του ισχυρότερου, ισοπεδώνοντας τις όποιες μέχρι τώρα κατακτήσεις και τις σύγχρονες ανάγκες των εργαζομένων.

Οι κυβερνήσεις της χώρας, ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, τα τελευταία χρόνια, εφαρμόζοντας την κοινοτική πολιτική που συναποφασίζουν στις Βρυξέλλες, πολιτική μείωσης του κόστους εργασίας, κάνουν λάστιχο τις σχέσεις και τους όρους εργασίας όλων των εργαζομένων, ανατρέπουν το οχτάωρο, αφαιρούν κοινωνικές κατακτήσεις που κερδήθηκαν με αγώνες δεκαετιών, για να τροφοδοτούν με τεράστια κέρδη τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα. Συγκεντρώνεται ο πλούτος και η δύναμη σε ελάχιστους επιχειρηματίες και η μεγάλη λαϊκή πλειοψηφία σπρώχνεται στην ανέχεια και σε αντιφατικά αδιέξοδα.

Οι κυβερνήσεις της χώρας, ψηφίζοντας νόμους και δίνοντας πρωτοφανή κίνητρα και διευκολύνσεις στο επιχειρηματικό κεφάλαιο, εκχωρούν στους μεγάλους μονοπωλιακούς ομίλους όλους τους τομείς της πολιτιστικής κληρονομιάς και της παράδοσης, τους αρχαιολογικούς χώρους, τα μουσεία μας. Με γρήγορα βήματα προχωρούν στον ασφυχτικό έλεγχο της σύγχρονης καλλιτεχνικής παραγωγής, κάθε παραγόμενης αξίας και επιτεύγματος του πολιτισμού μας.

Ως συνέπεια αυτής της διαδικασίας έρχεται η προσπάθεια ταπείνωσης και χειραγώγησης των δημιουργών της Τέχνης, κατά παρόμοιο με αυτόν τρόπο που μειώνεται και χειραγωγείται ο εργάτης, ο επιστήμονας, ο επαγγελματίας, ο κάθε νέος που ψάχνει για εργασία. Επίσης, ο έλεγχος της παραγωγής της Τέχνης μέσω της εμπορευματοποίησης, της επιχειρηματικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής και κοινωνικοποίησής της, είναι η αιτία της εκτροπής προς τον κομφορμισμό, την κοσμοπολίτικη τυποποίηση και τη χυδαιότητα.

Ο αμείλικτος ταξικός διαχωρισμός των καλλιτεχνών σε προλετάριους και «ημέτερους» του συστήματος, καθώς και ο εκβιαστικός διαχωρισμός των καλλιτεχνών-δημιουργών από το ίδιο το έργο τους μέσα από το δίλημμα, υποταγή στις ανάγκες και τις προσταγές του συστήματος ή περιθώριο και μαρασμός, πέρα από το στραγγαλισμό κάθε δικαιώματος κοινωνικής και ατομικής έκφρασης, οδηγούν επίσης όλο και περισσότερους δημιουργούς στην αποστράτευση. Στην εκβιαστική επιλογή άλλης παράλληλης ή και άσχετης εργασίας, κάτω από την ανάγκη της επιβίωσης.

Η έλλειψη καλλιτεχνικής παιδείας και υποδομών στον κορμό της υποχρεωτικής δημόσιας εκπαίδευσης στερεί από το λαό τη δυνατότητα ανάπτυξης αξιολογικών κριτηρίων για την Τέχνη και απέναντι στα υποπροϊόντα που του πλασάρονται ως «καλλιτεχνικό» εμπόρευμα. Η δημόσια αισθητική διαμορφώνεται ερήμην του, από τα μεγάλα μονοπώλια, και ακυρώνεται ο κοινωνικός ρόλος της Τέχνης. Με τον πολιτιστικό ιμπεριαλισμό της η ΕΕ, και στα πλαίσια της «ελευθερίας της αγοράς», προωθεί τα «ευρωπαϊκά ιδεώδη» της, διαμορφώνοντας τη νέα «ευρωπαϊκή ταυτότητά» μας, χωρίς εμάς εννοείται...

Αποξενώνει τη μεγάλη πλειοψηφία του λαού από τους δημιουργούς και την αλλοτριώνει μετατρέποντάς την υποχρεωτικά σε «παθητικό καταναλωτή» των παραγωγών της πολιτιστικής βιομηχανίας του συστήματος. Εχοντας την ιδιοκτησία όλων σχεδόν των μέσων πολιτιστικής παραγωγής και διανομής, των ΜΜΕ, ελέγχουν τα παραγόμενα προϊόντα και τους δημιουργούς τους.

Εμείς οι δημιουργοί, καλλιτέχνες, οι εργαζόμενοι στο χώρο της καλλιτεχνικής δημιουργίας που βιώνουμε καθημερινά όλα αυτά, απορρίπτουμε αυτές τις εξελίξεις, αγανακτούμε και αναζητούμε διέξοδο απ' αυτή τη μίζερη και φθοροποιό πραγματικότητα. Θα αντισταθούμε μαζί με όσους αμφισβητούν, αρνούνται αυτή τη χειραγώγηση της Τέχνης και του Πολιτισμού μας.

Θεωρούμε την Τέχνη πολύτιμο κομμάτι της συνολικής κοινωνικής παραγωγής και διεκδικούμε τον ανάλογο κοινωνικό μας ρόλο.

Θεωρούμε καθήκον μας ιστορικό να υπερασπιστούμε συλλογικά το ρόλο αυτόν καθώς και το έργο μας. Αρνούμαστε να γίνουμε θύτες και θύματα ταυτόχρονα υπηρετώντας μια πολιτιστική πολιτική που βυθίζει το λαό και τους καλλιτέχνες σε παρακμιακά φανταχτερά αδιέξοδα, που τελικά είναι ενάντια στο λαό και στην πραγματική Τέχνη.

Θεωρούμε και διακηρύσσουμε ότι οι καλλιτέχνες είναι οργανικό κομμάτι του εργαζόμενου λαού, νιώθουμε ταξικά αλληλέγγυοι και μοιραζόμαστε με όλους τους εργαζόμενους τις ίδιες αγωνίες και τα ίδια προβλήματα. Γνωρίζουμε ότι η βελτίωση της ζωής των καλλιτεχνών και της προοπτικής τους θα είναι αποτέλεσμα του κοινού τους αγώνα μαζί με τους εργάτες, τους υπαλλήλους, τους επιστήμονες, τη νεολαία, τις γυναίκες, ολόκληρο το λαό. Για μια κοινωνία δίκαιη. Για έναν Πολιτισμό που τα αγαθά του θα είναι κτήμα όλου του λαού και θα βασίζεται στην κοινωνική αλληλεγγύη, όχι στην ιδιωτική εκμετάλλευση.

Το μέλλον αυτό είναι υπόθεση του συλλογικού αγώνα όλων μας, υπόθεση της συλλογικής καθημερινής προσπάθειάς μας.

Θα αγωνιστούμε να διαμορφωθεί ένα κοινωνικο-πολιτιστικό μέτωπο εναντίον των μονοπωλίων και του πολιτιστικού ιμπεριαλισμού τους. Θα αγωνιστούμε γι' αυτό το σκοπό με τη δράση και το έργο μας, θα βρούμε όλοι μαζί τους τρόπους και τις δράσεις για να δημιουργήσουμε ένα κλίμα ανάτασης, ουσιαστικής αισιοδοξίας και ελπίδας, ένα υπόβαθρο αγώνα και λαϊκής αντεπίθεσης.

• Διεκδικούμε δουλειά για όλους τους καλλιτέχνες και τους δημιουργούς και τη δυνατότητα να συνεχίσουν να δημιουργούν και να επικοινωνούν με το κοινό.
• Διεκδικούμε Τέχνη στενά δεμένη με τη ζωή και σε αρμονία με την ιστορική εξέλιξη.
• Διεκδικούμε τους όρους μιας νέας πολιτιστικής και πνευματικής άνθησης για ολόκληρο το λαό και τη νεολαία.

Στην πρώτη συνάντηση μεταξύ άλλων παραβρέθηκαν: Εικαστικοί: Κυριάκος Ρόκος, Φανή Μιχαηλίδη, Μιχάλης Παπαδάκης, Σωτήρης Βάρβογλης, Γιώργος Σκύθος, Σμαραγδή Διαλέτου, Ελένη Καλαμάρα, Ουρανία Βολανάκη, Κώστας Γιωτάκης, Βαγγέλης Παπαγιάννης, Γιάννης Σκαρπερός, Στράτος Σαραντίδης, Παναγιώτα Λευκαδίτη, Χρήστος Σούλαρης, Καλλιρρόη Μαρούδα, Ελένη Καλκάνη, κ.ά.

Ηθοποιοί: Κώστας Καζάκος, Λίλα Καφαντάρη, Τάκης Βαμβακίδης, Σταμάτης Γαρδέλης, Νίκος Σιδέρης, Ελίνα Ακριτίδου, Καλλιόπη Ταχτσόγλου, Βενετία Χατζηνικολάου, Νίκος Καραγιώργης, Αλέξανδρος Ζαχαρέας, Βασίλης Ευδαίμων, Γιώργος Κώνστας, Νίκος Ξυθάλης, κ.ά.

Από το χώρο της μουσικής και του τραγουδιού: Παντελής Θαλασσινός, Λάμπρος Καρελάς, Γιώργος Περαντάκος, Εύα Φάμπα, Κώστας Γεωργόπουλος, Δημήτρης Τουμανίδης, Βασίλης Βασιλάτος, Νίκος Τάγκας, Βασίλης Κορακάκης, Γιάννης Καραπιπέρης, Σάκης Τσιλίκης, Γιάννης Γλέζος, Θωμάς Νικολάου, κ.ά.

Στην προσωρινή Γραμματεία, που θα συντονίσει τη δράση μέχρι την επόμενη συνάντηση, συμμετέχουν: Κ. Γιωτάκης, Β. Δημητρέας, Π. Θαλασσινός, Κ. Καζάκος, Ηλ. Καρτάλου, Κ. Μαλκότσης, Φ. Μαργαρώνης, Ε. Μελά, Τ. Μενεμενόγλου, Δ. Ξενάκης, Κ. Ρόκος, Σ. Σαραντίδης, Β. Σερίφης, Γ. Σκαρπερός, Κ. Σταματόπουλος, Ζ. Τσούμος, Ν. Φανάρας, Γ. Περαντάκος, Σ. Μάντη, Σ. Κουβαράκης.